USD 2.7215
EUR 3.2155
RUB 3.4658
Тбилиси
«Die Deutsche Wirtschaft» (გერმანია): „კაპიტალისტის მოგზაურობა: საქართველო, თბილისი“
дата:  

გერმანულმა გამოცემამ „გერმანული ეკონომიკა“ (Die Deutsche Wirtschaft) გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „კაპიტალისტის მოგზაურობა: საქართველო, თბილისი“ (ავტორი - რაინერ ზიტელმანი - ისტორიკოსი, სოციოლოგი, ბიზნესმენი), რომელშიც გადმოცემულია საქართველოში ყოფნისას მიღებული შთაბეჭდილებები, შეფასებები სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობისა და ქვეყნის პერსპექტივის შესახებ.

როგორც ავტორი წერს, იგი არასოდეს არ ყოფილა საქართველოში და როცა აპრილში პროფესორმა გია ჯანდიერმა - ლიბერტარიანული ანალიტიკური ცენტრის „ახალი ეკონომიკური სკოლის“ დამაარსებელმა და ვიცე-პრეზიდენტმა - თბილისში მიიწვია, სიამოვნებით დათანხმდა.

„საქართველო მდებარეობს შავი ზღვის ნაპირზე, დასავლეთ აზიაში,  თუმცა ქართველები თავიანთ ქვეყანას ამაყად უწოდებენ „ევროპის აივანს“. საქართველოს მეზობლები არიან თურქეთი, სომხეთი, აზერბაიჯანი, აგრეთვე რუსეთი, რომელიც 2008 წელს თავს დაესხა საქართველოს და მისი ტერიტორიის 20%-ის ოკუპირება განახორციელა. რაც თვალში ეცემა თბილისში უცხოელს, ისაა, რომ ქალაქში ბევრია როგორც მე-19 საუკუნის ლამაზი ძველი შენობები, ასევე საბჭოთა პერიოდის არქიტექტურული სიმახინჯეებიც. გია მიხსნის, რომ ეს შენობები საბჭოთა დიქტატორის იოსებ სტალინის ეპოქაში აშენდა.

საქართველოს თავის ტერიტორიაზე არც პირველი და არც მეორე მსოფლიო ომი არ განუცდია, ქალაქები და შენობები არ დანგრეულა, მაგრამ, როგორც გია ჯანდიერი ამბობს, ქართველმა ხალხმა თავისი დიდი სისხლი დაღვარა - მეორე მსოფლიო ომში 300 ათასზე მეტი ქართველი დაიღუპა. მიუხედავად იმისა, რომ იოსებ სტალინი საქართველოში იყო დაბადებული, იგი თავის თანამემამულეებს მკაცრად ექცეოდა და მათ ომის ცეცხლში გზავნიდა.

2001 წელს გია ჯანდიერმა, სხვა მეცნიერ-ეკონომისტებთან ერთად, სკოლა დააარსა და პრეზიდენტობის იმდროინდელი კანდიდატისათვის მიხეილ სააკაშვილისათვის საქართველოს ეკონომიკური აღორძინების 25-პუნქტიანი პროგრამა შეიმუშავა. 2004 წელს მიხეილ სააკაშვილი პრეზიდენტად აირჩიეს. იგი საბაზრო ეკონომიკის განვითარების მომხრე იყო და ძველი ელიტის ხელისუფლებიდან ჩამოშორება სურდა.

როგორი სიტუაციაა დღეს? გია ძალზე სკეპტიკურად არის განწყობილი: ქვეყანას მართავს ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილი, რომელიც პრემიერ-მინისტრის პოსტზე მხოლოდ 2012-2013 წლებში იყო. მან თავისი მილიარდები რუსეთში დააგროვა, 2003 წელს თბილისში დაბრუნდა, მოგვიანებით მიიღო საფრანგეთის მოქალაქეობა და ახლა მდიდრულ რეზიდენციაში ცხოვრობს.

გია ჯანდიერის აზრით, საქართველოს ყველაზე დიდი პრობლემები გამოიხატება რუსეთის საფრთხით, რომელიც ჯერ კიდევ შენარჩუნებულია და ეკონომიკური განვითარების არათანმიმდევრულობით.

დიდი საბჭოთა იმპერიის დაშლის შემდეგ საქართველო ცუდ დღეში ჩავარდა. მას ერთხელ უკვე ჰქონდა დამოუკიდებლობის გამოცდილება - 1918 წელს, მაგრამ მცირე ხნით - 1921 წელს საქართველოს ოკუპირება საბჭოთა რუსეთის წითელმა არმიამ განახორციელა და ქვეყანა სსრ კავშირის შემადგენლობაში აღმოჩნდა. 70 წლის შემდეგ საქართველომ დამოუკიდებლობა მეორედ მოიპოვა. ქვეყნის წინაშე ორი მთავარი ამოცანა დადგა: საბჭოთა ეკონომიკის შეცვლა საბაზრო ეკონომიკით და რუსეთის ეკონომიკაზე დამოკიდებულების შესუსტება. პრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძეს დამოუკიდებლობის გამოცხადებიდან 13 წლის განმავლობაში ამ მხრივ ბევრი არაფერი არ გაუკეთებია. 2003 წელს მომხდარი ვარდების რევოლუციის შედეგად მიხეილ სააკაშვილმა რეფორმების გატარება დაიწყო: შემცირდა გადასახადების რაოდენობა, ასევე შემცირდა საშემოსავლო გადასახადის მოცულობა, დაიწყო მასშტაბური პრივატიზება, გაჩაღდა ბრძოლა კორუფციის წინააღმდეგ.

აღსანიშნავია, რომ კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა ბევრი ქვეყნისთვის პრობლემად ითვლება, მაგრამ საქართველოს ხელისუფლებამ ძალზე რადიკალური ზომები მიიღო, მაგალითად, სამართალდამცველ სისტემაში - პოლიციაში განხორციელებული რეფორმის შედეგად შემცირდა დანაშაულის რაოდენობა, მკვეთრად გაუმჯობესდა კრიმინოგენური სიტუაცია („ნულოვანი ტოლერანტობის“ პრინციპით). რეფორმა გატარდა სამთავრობო ადმინისტრირების სფეროშიც. შედეგი ის იყო, რომ თუ საქართველო 2004 წელს კორუფციის მხრივ 133-ე ადგილს იკავებდა, 2022 წელს - 41-ე ადგილს, 180 ქვეყანას შორის (შედარებისთვის: რუსეთი 137-ე ადგილზეა).

საქართველოს გამოცდილება აჩვენებს, რომ გადასახადების შემცირება და გამარტივება შემოსავლების მოცულობას ზრდის. დიდი მნიშვნელობა აქვს ეკონომიკურ თავისუფლებას, მთავრობისაგან ბიზნესის კონტროლის შესუსტებას. 2003 წლიდან საქართველოს რეიტინგი ეკონომიკური თავისუფლების ინდექსის მიხედვით განუხრელად იზრდებოდა და 2020 წელს მე-12 ადგილი დაიკავა, მაგრამ შემდეგ კლება დაიწყო - 2024 წელს მხოლოდ 32-ე ადგილი.

გია ჯანდიერი აკრიტიკებს ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას, რამაც გამოიწვია ბევრი არასაჭირო სამთავრობო რეგულაციების ხელახალი შემოღება.

საქართველო, ისევე როგორც ბევრი სხვა ქვეყანა, აჩვენებს, რომ თავისუფლებისთვის, მათ შორის ეკონომიკური თავისუფლებისთვის, მუდმივად უნდა იბრძოლო“.

წყარო: https://die-deutsche-wirtschaft.de/weltreise-eines-kapitalisten-georgien/

 

аналитика
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати