USD 2.7075
EUR 3.1272
RUB 3.3424
თბილისი
ზურაბ პაპასკირი: პასუხი ბექა კობახიძის მოსაზრებაზე თუ თუ როგორ გაუცხოვდა დანარჩენი საქართველოსგან აფხაზეთი, როგორ ჩამოყალიბდა აფხაზი ერი და როგორ მივედით სეპარატიზმამდე
თარიღი:  1547
ეს არის სოხუმის უნივერსიტეტის პროფესორის, ზურაბ პაპასკირის პასუხი ბექა კობახიძის ამას წინათ გავრცელებულ ბლოგზე (იხ. ბლოგი), სადაც ის შეეცადა მოკლედ გადმოეცა აფხაზური სეპარატიზმის ისტორია. გთავაზობთ ჩემს თვალსაზრისებსაც რამოდენიმე პუნქტზე. ზ. პაპასკირის პასუხში ვკითხულობთ:
“სამწუხაროდ, თქვენს პუბლიკაციაში არის არაერთი ფაქტოლოგიური ლაფსუსი, თუმცა ეს არაა იმდენად მნიშვნელოვანი. მთავარი სულ სხვა რამეა – თქვენ საერთოდ ვერ გაგიგიათ ჩემი ნაშრომის იდეოლოგია, რომელიც შორსაა ვიწრო-„ნაციონალისტური“ აღქმისაგან და მთლიანად ეფუძნება არსებული წყაროთმცოდნეობითი ბაზისა და ისტორიოგრაფიული მემკვიდრეობის კრიტიკულ ანალიზს (სხვათა შორის, ჩემი შეხედულებები გაცილებით უფრო სრულადაა გადმოცემული ორტომეულის გამოცემის შემდეგ გამოქვეყნებულ კვლევებში და არ იქნებოდა ურიგო მათაც გაცნობოდით – 1. Абхазия. История без фальсификации (Издание второе, исправленное и дополненное /2010/; 2. Моя Абхазия. Воспоминания и размышления /2012 /; 3. საქართველო. ისტორიული წარსული და თანამედროვეობა /2016/; აფხაზეთი საქართველოა. ისტორიული რაკურსი /2021/ და სხვ.
ბექა ბატონო, მე მთელი ცხოვრება შევალიე ქართული ისტორიოგრაფიის (ივანე ჯავახიშვილი, სიმონ ჯანაშია, ნიკო ბერძენიშვილი...) მიერ შემუშავებული თვალსაზრისის დასაბუთება-გამყარებას, რომ აფხაზეთი ისტორიულად ყოველთვის იყო საერთო ქართული (თავდაპირველად – დასავლურ-ქართული /კოლხეთი, ლაზიკა-ეგრისი, „აფხაზთა“სამეფო/, ხოლო XI საუკუნიდან ერთიანი ქართული სამეფო) ეთნო-კულტურული და პოლიტიკურ-სახელმწიფოებრივი ორგანიზმის ნაწილი. აფსუა-აფხაზები კი (როდიდანაც არ უნდა იყვნენ ისინი დამკვიდრებულნი ამჟამინდელი აფხაზეთის ტერიტორიაზე) ცივილიზაციურად ყოველთვის (მიუხედავად მათი ერთგვარი გაუცხოებისა გვიან შუა საუკუნეებში, რომელსაც თავისი მიზეზები ჰქონდა) ამ საერთო-ქართული სამყაროს ნაწილად მოიაზრებდნენ თავს. ვერც რომმა, ვერც ბიზანტიამ და ვერც ოსმალებმა ვერ შეძლეს მათი მოწყვეტა ქართული სოციალურ-პოლიტიკური და კულტურული სივრციდან. ეს მხოლოდ რუსეთის იმპერიამ მოახერხა. თქვენ კი, რატომღაც მოინდომეთ ყოველივე ამის ეჭვის ქვეშ დაყენება, რითაც, ფაქტობრივად, ეწევით აფხაზური სეპარატისტული ნარატივის გამართლება-„გაპრავებას“. საწყენია, ძალზე საწყენია.”
(ზ. პაპასკირის პასუხი აქ სრულდება)
ბლოგი მთლიანობაში საინტერესოა და მასში არის საყურადღებო დასკვნებიც. ჩემის მხრივ დავამატებდი, რომ არ არის მართებული ბ. კობახიძის თვალსაზრისი, თითქოს: მეფე ლეონი ბერძნულენოვანი მთავარი იყო. საიდან, რა წყაროდან მტკიცდება ეს? აფხაზეთში ცენტრის მიერ ჩანერგილ იური ვორონოვზე თუკი იტყვი, რომ რუსულენოვანია, გასაგებია, მაგრამ ლეონზე?
ასევე არ არის მართებული, რომ აფხაზეთის ბოლო მთავარმა, მიხეილ შერვაშიძემ ქართული არ იცოდა. ბლოგის ავტორს ისე გამოჰყავს, რომ ის თავის იდენტიფიკაციას საქართველოსთან არ ახდენდა. ამ დროს მის საფლავზეც ქართული წარწერაა, ასმომთავრული ასოებით. ასევე შემონახულია წერილი, რომელშიც გადაყენებული მთავარი რუსული კოლონიური ადმინისტრაციისგან ითხოვს, ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ გაასახლონ რუსეთში, ის დატოვონ აფხაზეთში ან რაჭაში ცხოვრების საშუალება მისცენ.
ბ. კობახიძე მრავალმნიშვნელოვნად წერს სტალინის და ბერიას რეპრესიების აღქმაზე აფხაზთა მხრიდან. ეს აბსურდული თეზისი სტალინისა და ბერიას ლატენტურ ქართულ ნაციონალიზმზე იცით, დაახლოებით როგორ ჟღერს? ვიღაცამ რომ თქვას, 1930-იანების რეპრესიები საქართველოში რუსი ხალხის მოხდენილია და მისი ნების გამოხატულებაა ეროვნული პოტენციალის დასასუსტებლად, ხოლო რუსეთში საპასუხოდ თქვან, არა, 30-იანების რეპრესიები რუსეთში ქართველი ხალხის ნებაა, რახან რუსეთის სახელით საქართველოს დესუვერენიზაცია ორჯერ მოახდინეს - 1801-1864 წლებში და 1921 წელს. სხვათა შორის აფხაზური რადიკალური სეპარატიზმის ზოგიერთი წარმომადგენელი უფრო შორსაც წავიდა - თვით მუჰაჯირობა ქართველი თავადების და მეფის რუსეთის სამსახურში მდგარი ქართველი სამხედროების ლატენტურ ნაციონალიზმად მონათლა. აი, აქამდე შესაძლოა აბსურდის დონემ აიწიოს.
ბლოგის ავტორი ასევე ავითარებს თეზისს, რომ 80-იანების ეროვნული მოძრაობა უპირობოდ აფხაზების “მთებიდან მოგვიანებით ჩამოსვლის” თეზისს იზიარებდა. ამ დროს იმ მოლაპარაკებების და კონსენსუსის ამოსავალი წერტილი, რომელიც 1991 წელს მიმდინარეობდა, ასე შეიძლება გადმოიცეს: “ჩვენ არ შევეხებით აფხაზთა მთებიდან მიგრაციის საკითხს, რადგან ეს თემა ბუნდოვანი და გაურკვეველია. ჩვენი ამოსავალი წერტილია ის, რომ აფხაზეთი სამშობლოა ორივე ხალხისთვის - ქართველი და აფხაზი ხალხებისთვის. ამიტომაც მაღალი ხარისხის აფხაზურ-ქართულ ავტონომიურობას ქართული ერი-სახელმწიფოს ფარგლებში ალტერნატივა არ გააჩნია.”
კარგი იქნება, თუ ბლოგის ავტორი, ბ.კობახიძე გაითვალისწინებს ამ ყველაფერს. თორემ “ფონდები” (მათ შეგნებულად არ ვასახელებ) რომ არ გაითვალისწინებენ და სეპარატიზმის ფარულ მხარდაჭერას განაგრძობენ დემოკრატიის და “ნაციონსბილდუნგის” (ანუ ახალი ერი-სახელმწიფოს ფორმირების) სახელით, ისედაც ცხადია.
საზოგადოება
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.