USD 2.7573
EUR 3.0518
RUB 3.2415
თბილისი
საბედისწერო მომენტები ავტოკრატების მმართველობაში
თარიღი:  945

ავტოკრატები ეცემიან, როდესაც ხალხი მათ მიმართ შიშს კარგავს. ამის დრამატული ნიშნები, შესაძლოა, უბრალო დაცინვაშიც კი გამოჩნდეს. "ევროპის უკანასკნელ დიქტატორად" წოდებული ალექსანდრ ლუკაშენკო გასულ კვირას მინსკში, ქარხნის მუშებთან შესახვედრად მივიდა, იქიდან კი საპროტესტო შეძახილებით და გადადგომის მოთხოვნით გააცილეს.

"სანამ არ მომკლავთ, სხვა არჩევნები არ იქნება", - უთხრა ლუკაშენკომ შეკრებილებს, თუმცა სცენის დატოვებისას, პასუხად გათამამებული მუშის შეძახილი "თავი მოიკალი" მიიღო. ბელარუსში ახლანდელ არეულობამდე, პრეზიდენტს ამის თქმას ვერავინ გაუბედავდა. ლუკაშენკო ამტკიცებს, რომ ცოტა ხნის წინ ქვეყანაში გამართული არჩევნების შედეგების თანახმად, მოსახლეობის 80 %-ს თითქმის მეოთხედი საუკუნის მმართველობის შემდეგაც, პრეზიდენტის პოსტზე მისი ნახვა სურს.

ქარხანა, რომელშიც ტრაქტორების საბურავები მზადდება, საბჭოთა ტიპის, სახელმწიფოს მიერ მართული ინდუსტრიული საწარმოა, რომლის თანამშრომლებიც, სხვა მუშების მსგავსად, როგორც წესი, ლუკაშენკოს ელექტორატის მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენენ. ქარხანაში ვიზიტიც, სწორედ ამ მხარდაჭერის დემონსტრირების მიზნით მოეწყო, თუმცა - წარუმატებლად.

რეგიონის მკვლევარებს ქარხნის სცენამ, 32 წლის წინ, კიდევ ერთი ევროპელი ავტოკრატის, რუმინეთის კომუნისტი ლიდერის, ნიკოლაე ჩაუშესკუს დაცემა გაახსენა. მოსახლეობის განწყობის შესახებ მანაც არასწორი გათვლა გააკეთა. 1984 წელს ჩაუშესკუ ამბოხს ადვილად გადაურჩა, მაგრამ 1989 წლის დეკემბერში ანტისამთავრობო პროტესტს ვეღარაფერი მოუხერხა.

ბუქარესტის რევოლუციის მოედანზე 8-წუთიანი გამოსვლისას, მან დემონსტრანტებს "სოციალიზმის განადგურების მსურველი ფაშისტი აგიტატორები უწოდა". თუმცა შეძახილებმა და მის მიმართ შეკრებილების დამოკიდებულებამ მმართველს თითქოს ძალა გამოაცალა:

ნიკოლაე ჩაუშესკუ
ნიკოლაე ჩაუშესკუ

"სისუსტის ფატალურმა მომენტმა, რომელიც ტელევიზიით გადაიცა, მისი ბედი გადაწყვიტა", - წერს ისტორიკოსი ვიქტორ სებესტიანი წიგნში "რევოლუცია 1989: საბჭოთა იმპერიის დაცემა": "მის სახეზე აღბეჭდილი პანიკა მისი დასასრულის დასაწყისი იყო. როგორც მოგვიანებით, ერთ-ერთი ტაქსის მძღოლი ამბობდა, ჩანდა, რომ ლიდერი შეშინებული იყო და საკუთარი ძალაც სწორედ მაშინ გავაცნობიერეთ".

სავარაუდოდ, დამარცხების შემთხვევაშიც, ლუკაშენკოს ჩაუშესკუს მსგავსი ბედი და სიკვდილით დასჯა არ ემუქრება, და ეს უფრო მოსკოვში სწრაფი ფრენა იქნება, მაგრამ ისტორიამ ბევრს სწორედ ეს შედარება გაახსენა. მოსკოვში კი ის, დასავლელი დიპლომატების თქმით, უკრაინის განდევნილი პრეზიდენტის ვიქტორ იანუკოვიჩის მსგავს ადგილს დაიკავებს.

"ჩატამ ჰაუზის" ანალიტიკოსი, კიერ ჯილსი ამბობს, რომ ეს სწორედ დამარცხების მომენტი შეიძლება იყოს, როდესაც რეალური მხარდაჭერის ნაწილიც ხელშესახებ პოლიტიკურ მიღწევებში ვერ გადაიზარდა და მან მალე შესაძლოა ჯერ კიდევ ლოიალური სახელმწიფო აპარატის თანამშრომლებიც დაკარგოს. თუმცა არსებობს რუსეთის ჩარევის შესახებ შიშიც. ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, სერგეი ლავროვმა უკვე შეაფასა მოვლენები, როგორც "პოსტ-საბჭოთა სივრცისთვის ბრძოლა", ლუკაშენკო კი პროტესტს დასავლურ ჯგუფებს უკავშირებს და ნატოსგან სამხედრო საფრთხეზეც საუბრობს.

2007 წლის კვლევის თანახმად, რომელიც ამერიკელმა პოლიტიკის მეცნიერებმა ჯენიფერ განდიმ და ადამ პზევორსკიმ გამოაქვეყნეს, ავტორიტარი ლიდერების გადარჩენა მხოლოდ ორი გზითაა შესაძლებელი. ისინი ან ამკაცრებენ რეპრესიებს, თუ ეს შეუძლიათ, ან საბაზისო, ძირეულ მხარდაჭერას ფასადური რეფორმებით ინარჩუნებენ.

როგორც ქარხნის სცენიდან ჩანს, ლუკაშენკოს შესაძლოა არც ასეთმა ფიქციურმა რეფორმებმა უშველოს, მაშინაც კი, თუ სისუსტის გამოჩენა არ შეაჩერებს. რეპრესიების შეწყვეტის მიზეზი კი მას, დასავლელი ანალიტიკოსების აზრით, არ აქვს. ეს მის ძალაუფლებას მინიმუმამდე შეამცირებს, როგორც ფაქტობრივად, ისე - ხალხის თვალში.

 

წყარო: amerikiskhma.ge

კულტურა
«Frankfurter Allgemeine Zeitung» (გერმანია): „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება: ტრადიციული სუფრის თავისებურებები“

„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.

ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...

ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.

ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.

„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...

ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.

რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.

ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.

მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს  სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.

თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.