USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
Тбилиси
«The Guardian» (დიდი ბრიტანეთი): „დონალდ ტრამპის კეთილგანწყობა ვიქტორ ორბანის მიმართ იმაზე მიგვანიშნებს, თუ როგორი იქნება მისი პრეზიდენტობა კიდევ ერთი ვადით“
дата:  305

ბრიტანული გაზეთი „გარდიანი“ (The Guardian) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „დონალდ ტრამპის კეთილგანწყობა ვიქტორ ორბანის მიმართ იმაზე მიგვანიშნებს, თუ როგორი იქნება მისი პრეზიდენტობა კიდევ ერთი ვადით“ (ავტორი - იან-ვერნერ მიულერი, პოლიტოლოგიის პროფესორი აშშ-ის პრინსტონის უნივერსიტეტში).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

დონალდ ტრამპი არამარტო მონაწილეობს რესპუბლიკური პარტიის პრაიმერიზში მოქმედი პრეზიდენტივით, არამედ საკუთარ სახლშიც პრეზიდენტის როლი შეასრულა. გასულ პარასკევს მან უნგრეთის დელეგაცია მიიღო პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის მეთაურობით თავის ადგილ-მამულში, მარა-ლაგოში, რომელსაც კრიტიკოსები აღწერენ როგორც „სასახლე გლობალური მნიშვნელობის მქონე კომპანიის მფლობელის, გენდირექტორის, პრეზიდენტის თუ მეფის შესაფერისი, მაგრამ გაფორმებული მესამე სამყაროს რომელიღაც კლეპტოკრატული დიქტატორის გემოვნებით“...

ვიქტორ ორბანმა ბოლო 14 წელი იმის ძალისხმევას მოახმარა, რომ საკუთარი ქვეყანა ევროკავშირის შუაგულში კლეპტოკრატიულ ავტოკრატიად გადაექცია. აშკარაა, რომ დონალდ ტრამპს ვიქტორ ორბანის რჩევები აღარ ჭირდება, მან უკვე კარგად გამოიმუშავა ავტორიტარული ინსტინქტები, თუმცა მიუხედავად პატარა უნგრეთსა და დიდ ამერიკას შორის არსებული განსხვავებისა, ვიქტორ ორბანის მმართველობა გარკვეულ კონკრეტულ გაკვეთილებსაც შეიცავს, რომელთა ათვისებისათვის ამერიკელი მემარჯვენეები მზად არიან.

იმ ენთუზიაზმის გათვალისწინებით, რომლითაც დონალდ ტრამპის მომხრეები ვიქტორ ორბანსაც მხარს უჭერენ, მათი ხშირი ვიზიტები ბუდაპეშტში - „ნაციონალური კონსერვატიზმის“ ევროპულ ცენტრში, იმას ნიშნავს, რომ უნგრეთი მტკიცედ არის დარწმუნებული დონალდ ტრამპის პრეზიდენტად არჩევაში.

გაკვეთილი პირველი: თუ თქვენ ქვეყნის გაკონტროლება გსურთ, ჯერ საკუთარი პარტია სრულად უნდა გააკონტროლოთ. როცა 2000-იანი წლების დასაწყისში ვიქტორ ორბანი ზედიზედ ორჯერ დამარცხდა არჩევნებში, ყველას ეგონა, რომ მის კარიერას ჯვარი დაესვა. მაგრამ ამის ნაცვლად მან სეძლო თავისი პარტიის „ფიდესის“ რკინის ხელებში მოქცევა. შემთხვევითი არაა, რომ ულტრამემარჯვენე პოპულისტი ლიდერები საკუთარ პარტიებს ისე იყენებენ, როგორც პირად საკუთრებას და კრძალავენ შიდაპარტიული დებატების მოწყობას - რომ არაფერი ვთქვათ განსხვავებული აზროვნების დაფიქსირებაზე.

რასაკვირველია, ეს მთლიანობაში გავლენას ახდენს პოლიტიკურ სისტემაზეც: ლიდერს არავითარი წინააღმდეგობა აღარ აქვს სხვა თანაპარტიელი პოლიტიკოსებისგან, როცა უკვე ეროვნულ პოლიტიკურ არენაზე გამოდის. ასეა როგორც ვიქტორ ორბანთან, ასევე დონალდ ტრამპთან მიმართებითაც: 2020 წლისათვის დონალდ ტრამპმა რესპუბლიკური პარტია ერთგვარ „პიროვნების კულტად“ გადააქცია. ეს ერთ-ერთია იმ მიზეზთაგან, თუ რატომ არავინ არ შეაჩერა იგი 2021 წლის 6 იანვარს კაპიტოლიუმში შეჭრის გზაზე. გასული პარასკევი კიდევ ერთი ნაბიჯით აღინიშნა პარტიის სრულ გაკონტროლების საქმეში: ჰიუსტონში გამართულ რესპუბლიკური პარტიის ყრილობაზე პარტიის თანათავმჯდომარედ... დონალდ ტრამპმა თავისი რძალი ლარა ტრამპი აარჩევინა (ანუ ოჯახური პოლიტიკური ბიზნესი შექმნა).

დონალდ ტრამპი დიქტატურისაკენ ისწრაფვის. იგი ქება-დიდებას უძღვნის ვიქტორ ორბანს და მის რეპუტაციას, უწოდებს „ძლიერ ადამიანს“ და „ნამდვილ ლიდერს“. მართალია, ექს-პრეზიდენტის გარემოცვა შედარებით ფრთხილად მოქმედებს, მაგრამ ერთ მომენტში თავს ისინიც ვერ იკავებენ და უნგრული განათლების სისტემას „საუკეთესოს“ უწოდებენ, როგორც ვიქტორ ორბანისეულ მოდელს. ჯეი დი-ვენსმა - დონალდ ტრამპის მომხრე სენატორმა-რესპუბლიკელმა ოჰაიოს შტატიდან - გამოაცხადა, რომ უნივერსიტეტები ყოველთვის მემარცხენეთა ბუდე იყო. მისი თქმით, „თუ სადმე კონსერვატორებმა წარმატებას მიაღწიეს უნივერსიტეტებში მემარცხენეთა ბატონობის წინააღმდეგ, ეს მხოლოდ უნგრეთში მოხდა ვიქტორ ორბანის მმართველობის დროს“. ცხადია, იგი ზოგადად უნივერსიტეტების ლიკვიდაციის მომხრე არ არის, მაგრამ განათლების სისტემის ამ დაწესებულებაში ყველაფერი ისე უნდა იყოს, როგორიც სახელმწიფოს სურს. უნივერსიტეტებმა არჩევანი უნდა გააკეთონ - ან არსებობა, ან სწავლებისადმი მიდგომის შეცვლა.

საქმე იმაშია, რომ უნგრეთი ერთადერთი სახელმწიფოა ევროკავშირში, სადაც სისტემატურად და სტრუქტურულად ირღვევა აკადემიური თავისუფლება. უნგრეთის მტავრობა წყვეტს, თუ რა უნდა ჩაითვალოს აკადემიურ საგნად და რა არა (მაგალითად, გენდერული კვლევები). მთავრობამ აიძულა ერთ-ერთი უნივერსიტეტი დახურულიყო აშკარად პოლიტიკური მიზეზებით.

ვიქტორ ობანის მოდელის თანახმად, იდეალი არა მარტო განათლებისა და კულტურის გაკონტროლებაა, არამედ სახელმწიფოს გადაქცევა პარტიულ ინსტრუმენტად. ისევე როგორც სხვა ულტრამემარჯვენე პოპულისტებმა, ვიქტორ ორბანმა კარიერული სახელმწიფო მოსამსახურეები თავის მიმართ ლოიალურად განწყობილი ჩინოვნიკებით შეცვალა.

ვიქტორ ორბანი ვლადიმერ პუტინის მოკავშირეა ევროკავშირის შიგნით, ცდილობს ანტირუსული სანქციების ბლოკირებას და თავს იკავებს უკრაინისადმი დახმარებისაგან. ერთი სეხედვით ამ ორ პიროვნებას შორის თითქოსდა იდეოლოგიური მსგავსებაა: ორივე ქადაგებს „ოჯახის სიმტკიცეს“ (თუმცა, ამ დროს მნიშვნელობა არ აქვს იმას, თუ როგორი დამოკიდებულება პუტინს თავისი ოჯახისადმი თუ ოჯახებისადმი) და ორივე აცხადებს ეროვნულ სუვერენიტეტს საზღვრების დაცვის საკითხში (თუმცა, ამ დროს მნიშვნელობა არ აქვს, გულისხმობს თუ არა ასეთი მიდგომა სხვა ქვეყნების საზღვრების დარღვევას).

რთული საკითხია, არის თუ არა გაკვეთილი დონალდ ტრამპისათვის პრეზიდენტობის დროს დაშვებული შეცდომები და გააკეთა თუ არა მან რაიმე დასკვნა. უფრო ადვილია იმის გაგება, სურს თუ არა მას შურისძიება. ვიქტორ ორბანი თვლიდა, რომ 2002 წელს, როცა მან უნგრეთში არჩევნები წააგო, ეს დიდი უსამართლობა იყო და როცა ხელისუფლებაში დაბრუნდა 2010 წელს, მოწინააღმდეგეები შეავიწროვა და ახლა მოქმედებს სტრატეგიით, რომ მუდამ ხელისუფლებაში იყოს. რა თქმა უნდა, სწორი არ იქნებოდა ბევრი რამის ექსტრაპოლირება ისეთი პატარა ქვეყნიდან, რომელიც მოსახლეობის რაოდენობით პენსილვანიის შტატს არ აღემატება, მაგრამ პარალელი ორ პოლიტიკოსს შორის (თვითონ დონალდ ტრამპმა თქვა, „ტყუპები ვართო“), სრულიად აშკარად ჩანს.

წყარო: https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/mar/12/trump-viktor-orban-reelection

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати