,
ბრიტანული ჟურნალი „ეკონომისტი“ (The Economist) უკრაინის მთავრობაში მიმდინარე საკადრო გადაადგილებებს ეხმაურება და აქვეყნებს სტატიას სათაურით - „ვოლოდიმირ ზელენსკის პოპულარობა ეცემა, ამიტომ პრეზიდენტი, მთავრობის ახალი კაბინეტის ჩამოყალიბების გზით, ხელისუფლების კონცენტრირებას ცდილობს“.
გთავაზობთ პუბლიკაციის შინაარსს:
უკრაინის პარლამენტს სპეციალური სხდომის ჩატარება მოუხდა მინისტრთა მოულოდნელი გადადგომების განსახილველად. ეს იყო ომის პირობებში ვოლოდიმირ ზელენსკის მიერ ჩაფიქრებული და რეალიზებული მცირე შოუ, რომ იგი მსოფლიო პრესის სათაურებში მოხვედრილიყო. პრეზიდენტის გადაწყვეტილება მისი პარტიის წევრებმაც კი ფაქტიურად სასაცილოდ აიგდეს: ზოგიერთი მინისტრის მიმართ ნდობის ვოტუმი დადასტურდა, პარლამენტმა მათი გადადგომა არ დაამტკიცა. ეს იმას ნიშნავს, რომ პრეზიდენტს, მთავრობასა და პარლამენტს შორის გარკვეული უთანხმოება არსებობს, აღმასრულებელი ხელისუფლება კი დისფუნქციას განიცდის.
იმ მინისტრებს შორის, რომლებიც გადადგომის დადასტურებას ელოდნენ, მძიმეწონიანებიც იყვნენ.: ორი ვიცე-პრემიერი - ირინა ვერეშუკი და ოლღა სტეფანიშინა, იუსტიციის მინისტრი დენის მალიუსკა. უკრაინის მრეწველობის სტრატეგიული დარგების მინისტრი ალექსანდრე კამიშინი - ქარიზმატული პიროვნება, რომელსაც გრძელი თმები უკან, კუდის სახით აქვს შეკრული. გარემოს დაცვის მინისტრი რუსლან სტრილეცი და სახელმწიფო ქონების ფონდის ხელმძღვანელი ვიტალი კოვალი... და ყველაზე ცნობილი წამსვლელებიდან - დიმიტრი კულება, რომელსაც დიდი ხნის განმავლობაში ეკავა უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტი.
განმარტა რა საკადრო გადაადგილებების მიზეზები, პრეზიდენტმა თქვა, რომ ქვეყანას „ახალი სტრუქტურა ჭირდება“. რასაკვირველია, იგი ამჩნევდა იმას, თუ როგორ ეცემოდა როგორც პირადად პრეზიდენტის, ასევე მისი მთავრობის პოპულარობა, რაც ბოლო თვეებში ჩატარებულ საზოგადოებრივ გამოკითხვებშიც ფიქსირდებოდა. იმდენად, რამდენადაც ომის დროს არჩევნები გაუქმებულია, ეს იყო ერთადერთი ბერკეტი, რომელიც პრეზიდენტს შეეძლო გამოეყენებინა აღმასრულებელი ხელისუფლების წევრების შესაცვლელად.
რაც შეეხება კონკრეტულად პრეზიდენტსა და საგარეო საქმეთა მინისტრს შორის შექმნილ ურთიერთობას: დაძაბულობა ვოლოდიმირ ზელენსკისა და დმიტრო კულებას შორის 2022 წლიდან შეუმჩნევლად, მაგრამ მაინც მატულობდა. რუსეთთან ომის დაწყებამდე ორი მამაკაცის კარიერა გვერდი-გვერდ ვითარდებოდა: პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ ვოლოდიმირ ზელენსკიმ, 2019 წელს, „მოწყენილი სახის“ დიპლომატი „დავიწყების ნისლიდან“ გამოიყვანა და იგი ჯერ პრემიერ-მინისტრის მოადგილედ დანიშნა, შემდეგ კი საგარეოპოლიტიკური უწყება ჩააბარა. სხვათა შორის, დმიტრო კულებამ, უნარიანმა კომუნიკატორმა, რომელიც სათვალეებით უფრო ჰარი პოტერს ჰგავდა, ვიდრე ჯონი ლენონს, მოდელიერ ვივიენ ვესტვუდის ჰალსტუხებში გამოწყობილმა, საკმაოდ დიდი პატივისცემა მოიპოვა უცხოელ დიპლომატებს შორის კიევში და დასავლეთის ქვეყნების დედაქალაქებში... მაგრამ საბოლოო ჯამში, დმიტრო კულებას მიერ გატარებული დიპლომატია, ზოგჯერ მკვეთრიც კი, ყოველთვის არ შეესაბამებოდა თავისი ბოსის - ვოლოდიმირ ზელენსკის უხეშ და ემოციურ რიტორიკას. პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში მომწიფდა აზრი, რომ საგარეო საქმეთა მინისტრი „ხელების გასვრას“ თავს არიდებსო. „მას საქმის ბოლომდე მიყვანა არ უყვარს“, - ასეთი იყო საპრეზიდენტო ბლოკის დეპუტატთა ერთ-ერთი წონიანი წარმომადგენლის პოზიცია.
ინსაიდერების ვარაუდით, დმიტრო კულებას ბედი ჯერ კიდევ აპრილში გადაწყდა, როცა ანდრეი სიბიგა, რომელსაც, გავრცელებული ხმებით, მინისტრი უნდა ჩაენაცვლებინა, პრეზიდენტის ოფისიდან კულებას მოადგილედ გადაიყვანეს. პრეზიდენტთან ახლოს მდგომი რამდენიმე წყარო ვარაუდობს, რომ იმ დროს ვოლოდიმირ ზელენსკის სურვილის განხორციელებას ხელი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა შეუშალა - ვაშინგტონმა კიევს ურჩია, რომ მსგავსი ფიქრებისთვის თავი დაენებებინა. ახლა კი, როცა აშშ წინასაარჩევნო საპრეზიდენტო ციებ-ცხელებით არის დაკავებული, კიევმა იდროვა და მთავრობაში საკადრო გადაადგილებების გეგმის რეალიზება დაიწყო.
მაგრამ, როგორც ჩანს, ამერიკული გავლენა გარკვეული დოზით მაინც იგრძნობა, მაგალითად, პრეზიდენტის მრჩეველ როსტისლავ შურმასთან მიმართებით, რომელიც კულისებში მოქმედებდა და საკმაოდ გავლენიანადაც, მაგრამ იმავდროულად წინააღმდეგობრივ პიროვნებას წარმოადგენს. მას უახლოეს ხანში ადმინისტრაციიდან გაუშვებენ და მის ფუნქციებს „კუდიანი“ ალექსანდრე კამიშინი (სტრატეგიული დარგების მინისტრი) შეასრულებს.
რასაკვირველია, მშვიდობიანობის დროს მინისტრის გადაყვანა პრეზიდენტის მრჩევლად შეიძლება დაქვეითებას ნიშნავდეს, მაგრამ ომის დროს, როცა ხშირად პრეზიდენტის ადმინისტრაციის გავლენა უფრო ძლიერია, ვიდრე მინისტრებისა, ანუ ალექსანდრე კამიშინის მრჩევლად დანიშვნა მის დაწინაურებას ნიშნავს.
ცხადია, ომის პერიოდის ხელისუფლების ცენტრალიზების გათვალისწინებით, მინისტრების გადაადგილებები სერიოზულ გავლენას ვერ მოახდენს ვერც პოლიტიკაზე და ვერც საომარ ვითარებაზე, რომელიც ბოლო დროს უკრაინის აღმოსავლეთში სულ უფრო უარესდება. ამასთან, ზოგიერთი წყაროს აზრით, კიდევ უფრო ძლიერდება პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსი ანდრეი ერმაკი: „მას ირგვლივ ბევრი ლოიალური ადამიანი ახვევია, მაგრამ ახლა თითქმის ყველა მის მიმართ ლოიალური იქნება“, - ამბობს იაროსლავ ჟელეზნიკი, ოპოზიციური დეპუტატი.
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
