,
ექსპრესიონიზმის ფუძემდებლის, ყველაზე ცნობილი ნორვეგიელი მხატვრის ედვარდ მუნკის ერთ-ერთ საუკეთესო სურათის „კივილი“-ს შექმნას საინტერესო ისტორია აქვს.
„კივილი“ - ცნობილი ნორვეგიელის ნამუშევართა სერიას წარმოადგენს. ამ ნაწარმოების ყველაზე ადრეული ვერსია 1893 წლით თარიღდება. სულ არსებოს „კივილი“-ს ოთხი ვერსია, აქედან სამი მუნკის სამშობლოში ინახება, მეოთხე კი 2012 წელს აუქციონზე რეკორდულ 119,9 მილიონ დოლარად გაიყიდა. ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობადი არტ-გამოსახულება მსოფლიოში.
როგორ დაიბადა ამ ტილოს შექმნის იდეა...
1891 წელს მხატვარი მეგობრებთან ერთად იმყოფებოდა ეკებერგის მთის გადმოსახედზე, საიდანაც ოსლოს მშვენიერი ხედი იშლებოდა. საკუთარ დღიურში ის წერდა: „გზაზე მეგობრებთან ერთად მივდიოდი. მზე ჩადიოდა. უცებ ცა სისხლის ფერი გახდა. სევდამ შემიპყრო. ფიორდი და ქალაქი ალში იყო გახვეული. მეგობრებს ჩამოვრჩი. შიშისგან ვკანკალებდი და უცებ ბუნების კივილი გავიგონე“. ამ მომენტის მხატვრული ასახვა თავდაპირველად გახდა 1893 წლის ნახატი სახელწოდებით „სასოწარკვეთილება“. მიუხედავად ამისა, მუნკი აგრძელებდა ექსპერიმენტირებას და დახატა ახალი სურათი იგივე სახელწოდებით. ამ ნამუშევარზე მამაკაცის სახე ბევრად უფრო სევდიანი იყო.
მხატვარი სულ ახალ-ახალ ესკიზებს ხატავდა. ცოტა ხანში ცენტრალური ფიგურა ანდროგინური გახდა, პერსონაჟს კი, ღრმა მწუხარების გამომეტყველებით, თავი ხელებით უჭირავს.
1893-1910 წლებში მუნკი ამ ნახატის ახალ ვარიანტებს ქმნიდა - ასე გაჩნდა „კივილი“-ს ოთხი ვერსია, რომელიც ადამიანებზე საოცრად ძლიერ ფსიქოლოგიურ ზემოქმედებას ახდენდა.
სურათის უკანა პლანზე დაინახავთ ორ ფიგურას, რომლისთვისაც აბსოლუტურად უცხოა ის, რასაც ძირითადი ფიგურა განიცდის. ცაში ნარინჯისფერი ჭარბობს, პეიზაჟი კი ნახევრად გამჭვირვალე სინათლითაა განათებული. ფუნჯის თითოეული მოსმით მუნკი ცდილობს გამოხატოს სევდა და სასოწარკვეთილება, რომელიც საკუთარ აპოგეას წინა პლანზე მდებარე ფიგურაში აღწევს.
„კივილი“ იმ ეგზისტენციალური უბედურების სიმბოლოდ იქცა, რომელსაც ადამიანი 19-20 საუკუნეების მიჯნაზე განიცდიდა; მის მარტოობას და გულგატეხილობას.
მკვლევრების ნაწილი თვლის, რომ „კივილი“ - ეს არის ბუნების სასოწარკვეთილება, რომელსაც მთავარი ფიგურა განასახიერებს. სხვები შედევრს უნიკალურ მიღწევას აწერენ: ხმის დაპყრობა ვიზუალური რითმის მეშვეობით. აქედან მოდის ერთ-ერთი მთავარი არტ-დებატი ამ ნახატის გარშემო - ყვირის ეს ფიგურა თუ მას ყვირილი ესმის?
საქართველოს ეროვნული ბანკის მონაცემებით, 2024 წლის ნოემბერში ქვეყანაში შემოსული ფულადი გზავნილების ნაკადების მოცულობამ 266.7 მლნ აშშ დოლარი (729.5 მლნ ლარი) შეადგინა, რაც 9.6%-ით ნაკლებია 2023 წლის ნოემბრის ანალოგიურ მაჩვენებელზე.
შემოსული გზავნილების 18.77% ამერიკის შეერთებულ შტატებზე მოდის - 50.05 მილიონი დოლარი, რაც 21.61%-ით მეტია 2023 წლის ნოემბერთან შედარებით. მეორე ადგილზეა იტალია (16.93%), საიდანაც გასულ თვეში 45.16 მილიონი დოლარი გადმოირიცხა - ეს წინა წელთან შედარებით 4.4%-იანი მატებაა.
მესამე ადგილზეა რუსეთი (11.16%) 29.76 მილიონი აშშ დოლარით, რაც 2023 წლის ნოემბერთან შედარებით 60.63%-იანი კლებაა.
მსოფლიო ბანკის [WB] ინფორმაციით, საქართველო ფულად გზავნილებზე დამოკიდებული ქვეყნების რეიტინგში 21-ე ადგილზეა, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ქვეყნის ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი უცხოეთში დასაქმებული ქართველების მიერ გამოგზავნილ თანხებზეა დამოკიდებული.
სტატისტიკა ცხადყოფს, რომ ქვეყნის ეკონომიკის ფულად გზავნილებზე დამოკიდებულების მაჩვენებელი ყველაზე მაღალი შედარებით დაბალშემოსავლიან ქვეყნებშია.
მსოფლიო ბანკის რეიტინგში პირველ ადგილს ტონგა იკავებს, რომლის მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) 37.2% ფულად გზავნილებზე მოდის; 35.3%-ით მეორე ადგილზე სომალია; საერთაშორისო რეიტინგში მესამე ადგილს კი ყირგიზეთი იკავებს, მისი ეკონომიკის 31.3% ფულად გზავნილებზეა დამოკიდებული.
აღსანიშნავია, რომ განვითარებულ ქვეყნებში ფულად გზავნილებზე დამოკიდებულების მაჩვენებელი 1%-ზე ნაკლებია, რაც იმაზე მიუთითებს, ქვეყნის ეკონომიკის მხოლოდ უმცირესი ნაწილი ივსება უცხოეთში დასაქმებული მოქალაქეების მიერ გამოგზავნილი ფულადი სახსრები.
