,
ქართველი ქალი მთამსვლელი და ქართული ალპინიზმის ფუძემდებელი
„ჩანდა ყველა მწვერვალი, თითქოს ხელს გავიწვდიდი და იალბუზის შეხებას ვიგრძნობდი. ღამე სულ სხვაგვარად ბრწყინავდნენ ბროლის კოშკივით აღმართული ყინულოვანი ქედები. ზევით უშბა იყო და მე უკვე ვიცოდი, რომ ხვალ, ჩვენ, ყველანი მწვერვალზე ავიდოდით. მხოლოდ აქ, ამ უფსკრულებში გებადება ნამდვილი პატივისცემის გრძნობა იმის მიმართ, ვინც პირველმა შებედა უშბას, ვინც ავიდა, ან იფიქრა მასზე ასვლა,“
- ასე აღწერს ალექსანდრა ჯაფარიძე თავის ფიქრებსა და განცდებს იმ მომენტში, როცა უშბაზე ასვლისას არასახარბიელო დროს დაუბნელდათ ალპინისტთა ჯგუფს და ალექსანდრას, ნაბადში გახვეულს, მთელი ღამის გატარება თოკზე დაკიდებულს მოუწია იმისათვის, რომ მეორე დილას უშბის მწვერვალზე დაედგა ფეხი.
ფოტოზე: ალიოშა ჯაფარიძე, ლევან გოთუა, კოტე ჯავრიშვილი და ალექსანდრა ჯაფარიძე.
სწორედ ამ დროს, როცა ექსპედიციის წარმატებას მხოლოდ ერთი ღამე აშორებდათ მთამსვლელებს: ალიოშა ჯაფარიძეს, სანდრო გვალიას, ალექსანდრა ჯაფარიძეს, იაგორ კაზალიკაშვილს, გიო ნიგურიანს, ლევან მარუაშვილსა და მიქელ პატარიძეს, იწერებოდა ისტორია ქართული ალპინიზმის შესახებ.
იმის მიუხედავად, რომ მე-20 საუკუნის ბოლოდან უცხოელთა უამრავი ჯგუფი ცდილობდა უშბაზე ასვლას და ზოგიერთ მათგანს წარმატებითაც გამოსდიოდა ეს, 1934 წელს განხორციელებული ექსპედიცია მწვერვალ უშბაზე, ალექსანდრა ჯაფარიძის მონაწილეობით, ისტორიაში ჩაიწერა.
ეს იყო არა მხოლოდ პირველი ქართული ასვლა მყინვარზე, არამედ ეს გახდა მსოფლიო მასშტაბის მოვლენა, რადგან ალექსანდრა ჯაფარიძე პირველი ქალი მთამსვლელი აღმოჩნდა, რომელმაც უშბის მწვერვალზე ფეხი შედგა.
ალექსანდრა ჯაფარიძე 1895 წლის 11 თებერვალს დაიბადა სოფელ ხრეითში. მისი ძმები, ალიოშა და სიმონ ჯაფარიძეებიც მთამსვლელები იყვნენ, რომელთა სახელსაც არაერთი წარმატებული ასვლა უკავშირდება. ალექსანდრა უფროსი და იყო და სწორედ მისი ალპინისტის კარიერის დაწყების შემდეგ დაინტერესდნენ ძმები იგივე საქმიანობით. იმის მიუხედავად, რომ ალპინიზმმა ალექსანდრას ბევრ სიხარულთან ერთად მძიმე ტრაგედიებიც მოუტანა, ქართველ მთამსვლელს არასდროს შეუწყვიტავს მთასთან გაბმული სიყვარულის ისტორია.
„პირველად მე დავადგი ფეხი მთების ამაყ გულს. პირველად მე შევაღე მათი სული და ჩემს ძმებზე კი იყარეს ჯავრი. იქნებ, ამით უფრო მეტი ვნება მომაყენეს, სული ჩამითუთქეს, გამომიწვეს..“
ალექსანდრას მთების მიმართ ვნება და ლტოლვა არ აკლდა, თუმცა ეს მუდმივი მისწრაფება დაუპყრობელისკენ მისი მშვიდი და დინჯი ხასიათით ბალანსდებოდა, რომელიც ხშირად გამოუმჟღავნებია ექსპედიციისას შექმნილ რთულ სიტუაციებში. „პირველი ქართველი ქალი მთამსვლელი და ქართული ალპინიზმის ფუძემდებელი," როგორც მას მოიხსენიებენ, არა მხოლოდ საკუთარი თავის განვითარებაზე ზრუნავდა, არამედ მუდმივად აზიარებდა გარშემო იმ სიყვარულს, რომელიც მთების მიმართ ახალგაზრდა ასაკში გაუჩნდა. სწორედ ამიტომ, მის სახელს მხოლოდ წარმატებით შესრულებული ასვლები არ უკავშირდება.
ალექსანდრა იყო კარი ახალი თაობისთვის ქართული ალპინიზმის მომავალში
მის სახელს უკავშირდება სკოლის გახსნა სოფელ ხრეითში, საიდანაც თვითონ იყო წარმოშობით, მრავალი თაობის აღზრდა და საქართველოს ალპური კლუბის დაფუძნება.
ალექსანდრა არასოდეს ჩერდებოდა. მაშინაც კი, როცა სხვები ფიქრობდნენ, რომ დრო იყო რისკზე წასვლის თავიდან ასარიდებლად, მთამსვლელი ყოველთვის ჩვეული სიმშვიდით ისე მიიწევდა წინ, რომ წარმოუდგენელიც კი იყო, ასეთი წარმატებისთვის არ მიეღწია. ვერც კარიერულმა და ვერც პირადმა ტრავმებმა ვერ შეაჩერეს ალექსანდრა და ამ ჯიუტი, მიზანდასახული ნაბიჯებით მყინარწვერზე ათეულობით ასვლის შემდეგ, მე-19-ჯერ, 68 წლის ასაკში კვლავ უხელმძღვანელა ექსპედიციას მყინარწვერისკენ.
ფოტოზე: ნუნუ ბენდუქიძე, თინა ავალიანი, ალექსანდრა ჯაფარიძე და კოტე ჯავრიშვილი.
ასეთ შეუპოვრად ახასიათებენ ალექსანდრას, რაც ეჭვის საფუძველს ნამდვილად არ იძლევა, რადგან მან შექმნა ისტორია, არა ლოკალური, არამედ გლობალური. რასაც ხელს მოჰკიდებდა, ყველაფერს ბოლომდე აკეთებდა და ლოგიკურიც კი არის, რომ სწორედ მის განვლილ გზებზე მივაბიჯებთ დღეს ამაყად.
ალექსანდრა ჯაფარიძისადმი მიძღვნილი საღამოს მოსაწვევი.
7 დეკემბერს, მას შემდეგ, რაც ალექსანდრამ ბეთლემის გამოქვაბულის ექსპედიციის მოთხოვნით მთავრობას მიმართა და მათაც დაუდასტურეს, ის და მისი ჯგუფი პირველი ექსპედიციის ორგანიზატორები გახდნენ, რომელიც მყინვარწვერის კალთებზე, ზღვის დონიდან 4100 მ სიმაღლეზე არსებულ ბეთლემის გამოქვაბულში შევიდა. ეს ის გამოქვაბულია, ილია ჭავჭავაძის „განდეგილში“ რომ არის. ამ მოვლენასთან დაკავშირებით მწერალი ლევან გოთუა სწერდა თავის დას:
„ქალმა დაამხო ძველი განდეგილი ბერი და ისევ ქალმავე აღმოაჩინა იგი - ალბათ, თავისი ძლიერების ხელმეორედ დასადასტურებლად.“
თუმცა, ალექსანდრა ჯაფარიძეს არ სჭირდებოდა საქმე თავისი სიძლიერის დასამტკიცებლად. ის უბრალოდ წინ მიიწევდა, ყველაფრის მიუხედავად მხოლოდ წინ იყურებოდა და მხოლოდ წინ ხედავდა იმ მომავალს, რომელსაც სიცოცხლეში თვითონ, ხოლო მისი გარდაცვალების შემდეგ, მისი აღზრდილები გააგრძელებდნენ.
„ ... მაგრამ შენ სრულიად არ უფრთხი არაფერს
და როგორც კიბეებს, აბიჯებ ქარაფებს.
პირველი მიუძღვი გამოცდილ მთამსვლელებს...
ხან თოვლი გეყრება, ხან წვიმა გასველებს.“
ფრაგმენტი ალექსანდრა ჯაფარიძისადმი
მიძღვნილი იოსებ ნონეშვილის ლექსიდან, „ეგ სახე.“
თბილისის მერია გადასასვლელ ხიდთან, ცოტნე დადიანისა და სადგურის მოედნის დამაკავშირებელი ესტაკადის მშენებლობას გეგმავს. ახალი ინფრასტრუქტურული პროექტი 2026 წლის ბიუჯეტში უკვე გათვალისწინებულია და მასზე მომდევნო წელს 10 მილიონი ლარი დაიხარჯება, 2027 წელს კი დამატებით 87.5 მილიონი ლარი. მთლიანობაში 280-მეტრიანი ესტაკადის პროექტირება-მშენებლობის წინასწარი სავარაუდო ღირებულება 100 მილიონ ლარს შეადგენს. პროექტზე საგზაო მარშრუტის კვლევაზე 2025 წელს უკვე 2.5 მილიონი ლარი დაიხარჯა.
2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში მითითებულია, რომ სარკინიგზო მაგისტრალი ქალაქის ცენტრალურ მონაკვეთს ყოფს იმგვარად, რომ მოედნის პარალელურად არსებულ ქუჩებს შორის დაკავშირებადობა მინიმალურია და აუცილებელია საზოგადოებრივი ტრანსპორტისთვის ახალი ინფრასტრუქტურის შექმნით ქალაქის უბნების დაკავშირებადობა გაუმჯობესდეს.
"ქალაქ თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის კორიდორი და თანმდევი ინფრასტრუქტურა ქმნის 4-კილომეტრიან მონაკვეთს აღმოსავლეთ-დასავლეთ სატრანსპორტო კავშირის გარეშე, გარდა შეზღუდული რაოდენობის საფეხმავლო კავშირებისა. ეს ისტორიული დაბრკოლება ხელს უშლის თბილისის სატრანსპორტო გეგმის პრიორიტეტებისკენ მისწრაფებას. სადგურის მოედანი მდებარეობს აღნიშნულ ამ 4-კილომეტრიან მონაკვეთში. ის წარმოადგენს დედაქალაქის უმნიშვნელოვანეს სატრანსპორტო „ჰაბს“, სადაც თავს იყრის 61 ავტობუსის მარშრუტი, მეტროს 2 ხაზი, ისევე როგორც საქართველოს რკინიგზის სერვისები. ტერიტორია ემსახურება საათში 330 ავტობუსის სერვისს, საიდანაც მომავალში 150 გამოიყენებს ხიდს. თბილისის სატრანსპორტო გეგმის თანახმად, სადგურის მოედანი ასევე იქნება თბილისის საგარეუბნო რკინიგზის სერვისების თავმოყრის წერტილი, რაც კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს გახდის მისი, როგორც სატრანსპორტო ჰაბის ფუნქციას. ამჟამინდელი მდგომარეობით, აღმოსავლეთ-დასავლეთ კავშირის არარსებობა აფერხებს მაღალი ხარისხის ჰაბის განვითარებას, ხშირად 22 ავტობუსის მარშრუტის შეწყვეტა ხდება ვადაზე ადრე ან ახორციელებენ 1.5 კილომეტრიანი შემოვლითი მგზავრობას, რომელიც მნიშვნელოვნად ზრდის გადაადგილების დროს, ჰაერის დაბინძურებასა და ვიბრაციას, ისევე როგორც ამცირებს მარშრუტების ხარჯეფექტიანობას. თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევამ, რომელიც მსოფლიო ბანკის დახმარებით ჩატარდა, მულტიკრიტერიუმიანი ანალიზის საშუალებით, გამოავლინა თბილისის ცენტრში არსებული რკინიგზის ხაზის ორ მხარეს (აღმოსავლეთ და დასავლეთ) შორის ახალი კავშირის შექმნის საუკეთესო ალტერნატივა - საზოგადოებრივი ტრანსპორტის პრიორიტეტის მქონე საავტომობილო ხიდი, დადიანის ქუჩასა და სადგურის მოედანს შორის. ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის მერია ფლობს თბილისის სატრანსპორტო გეგმით გათვალისწინებულ აღმოსავლეთ-დასავლეთის შეკავშირებულობის ალტერნატივების ანალიზის კვლევის საფუძველზე შექმნილ ანგარიშს, კონცეფციას. პროექტის მიზანი არის, ამ კონცეფციით განსაზღვრული, საავტომობილო ხიდის მშენებლობა.
აღნიშნული ობიექტი წარმოადგენს საავტომობილო ხიდს ქალაქ თბილისში, რომელიც დააკავშირებს სადგურის მოედანს დადიანის ქუჩასთან და იქნება 280 მეტრი სიგრძის, 8.5 მეტრი სიგანის სწორ მონაკვეთში, ხოლო 15 მეტრი სიგანის მოხვევის მონაკვეთში (ე.წ. სპირალი, რომელიც ეშვება სადგურის მოედანზე). ხიდი იქნება ორზოლიანი და დასავლეთით, სადგურის მოედანზე დაშვებისას, რამპას ექნება მარჯვნივ ჩამხვევი ზოლი. რკინიგზის დერეფნის კვეთისას აუცილებელია 7 მეტრიანი სხვაობა რკინიგზის ლიანდაგსა და ხიდის სტრუქტურას შორის. საავტომობილო ხიდი ითვალისწინებს 18 მეტრიანი ავტობუსების მართვის ტრაექტორიებს, მისი მაქსიმალური გრძივი ქანობი - 10.7%, ხოლო მინიმალური რადიუსი - 12 მეტრი. საავტომობილო ხიდის გამტარობა შერეული ნაკადების პირობაში იქნება 800 ავტომობილი ერთ საათში ერთი მიმართულებით", - ნათქვამია 2026 წლის ბიუჯეტის განმარტებით ბარათში.
წყარო: https://bm.ge
