USD 2.7545
EUR 3.1363
RUB 3.3460
Tbilisi
XI საუკუნის ვერცხლის ქართული ჭაღი, რომელსაც ისტორიკოსმა ბექა ჭიჭინაძემ მიაკვლია
Date:  2121
ეს ვერცხლის ბრწყინვალე კანდელი ვენეციის წმინდა მარკოზის ტაძრის საგანძურიდან ინახავს მე-11-საუკუნის საქართველოს მთელ ისტორიას. ეს საოცარი ნაკეთობა ეკუთვნის მე-11-საუკუნეს, მე-13-საუკუნეში კონსტანტინეპოლის გაძარცვისას ის ჯვაროსნებმა გაიტაცეს სხვა უზარმაზარ სიმდიდრესთან ერთად, კანდლის წარწერა იხსენიებს ქართველ მთავარეპისკოპოსს:
,,ΑΓΙΕ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝ ΒΟΗΘΕΙ | TΩ CΩ ΔΟΥΛΩ ΖΑΧΑΡΙΑ ΑΡΧΙΕΠΙCΚΟΠΩ ΤΩ ΙΒΗΡΙ ΑΜΗΝ"- "Αγιε Χαντελεημον, βοήθει το σώ δούλο Ζαχαρία αρχιεπισκόπω τώ Ιβηρι. Αμήν"
,,წმიდაო პანტელეიმონ, დაიფარე შენი მსახური, ზაქარია, ქართველი მთავარეპისკოპოსი, ამენ".
 
წარწერაში მოხსენიებული ეპისკოპოსი ზაქარია არის ტაოელი დიდებული - დაფანჩულთა გვარიდან, არსენ მამამთავრის მოწაფე - ბანელ/ვალაშკერტელი ეპისკოპოსი, იგი ერთ ხელნაწერში დავით III კურაპალატს თავის ,,მზრდელსა და შემოქმედს" უწოდებს.
 
მან, როგორც საქართველოს მეფის გიორგი პირველის დიპლომატმა ორჯერ შეაჩერა იმპერატორი ბასილი საქართველოზე ლაშქრობისაგან, ცდილობდა ბასილისა და გიორგის შორის კონფლიქტის მშვიდობიან მოგვარებას, მაგრამ რადგან გიორგიმ იმპერატორის პირობები არ მიიღო, განრისხებულმა ბასილიმ ზაქარია კონსტანტინეპოლში გადაასახლა, სადაც ის დიდ კულტურულ მოღვაწეობას შეუდგა. ,,ზაქარია იბერის", როგორც იგი თავის თავს უწოდებდა, განკარგულებით გადაიწერა უამრავი ქართული ხელნაწერი, ჩანს, მისი ამ კულტურული მოღვაწეობის ფარგლებში დამზადდა ვერცხლის ეს ნატიფი ჭაღიც, რომელიც კონსტანტინეპოლიდან ჯვაროსნებმა გაიტაცეს და რომელიც დღეს ვენეციის წმინდა მარკოზის ტაძრის საგანძურს ეკუთვნის."
 
კანდელი ინახება სან მარკოს მუზეუმში
culture
«Frankfurter Allgemeine Zeitung» (გერმანია): „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება: ტრადიციული სუფრის თავისებურებები“

„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.

ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...

ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.

ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.

„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...

ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.

რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.

ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.

მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს  სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.

თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way