,
17 წლის ვიყავი როდესაც ამერიკაში high school-ში გაცვლითი პროგრამით ჩამოვედი. ახლაც მახსოვს ის მომენტი, როცა “გამარჯვებულთა” სიაში ჩემი სახელი ამოვიკითხე. ჩემთვის ეს პირველი სერიოზული გამარჯვება იყო და მაშინდელი ემოცია დღემდე გამომყვა. მთელი ჩემი პროფესიული კარიერა და პირადი ცხოვრება ამ წარმატების შეგრძნების ძიებაზე აეწყო.
განათლების სექტორში მუშაობა სწორედ მაშინ გადავწყვიტე. ბუნებით რეფორმატორი ვარ. თუ რაიმე არ მომწონს, პასუხისმგებლობას ვგრძნობ, რომ თავად შევცვალო. მჯეროდა, რომ საქართველოშიც შეიძლება ყოფილიყო უკეთესი განათლების სისტემა და მაბედნიერებდა ფიქრი იმაზე, რომ მე მივიღებდი მასში მონაწილეობას. თბილისში დაბრუნების შემდეგ ბაკალავრიატი Public Policy-ში გავაკეთე.
შემდეგ აშშ განვითარების სააგენტოს (USAID) პროექტებზე ვიმუშავე განათლების მიმართულებით, საქართველოს სხვა და სხვა რეგიონში მცხოვრებ ახალგაზრდულ ჯგუფებთან. ასე დაიბადა ათასწლეულის ინოვაციის კონკურსი (Millenium Inovation Award, MIA), რომლის საშუალებითაც რამდენიმე ქართველი სკოლის მოსწავლე ჩავიდა ამერიკაში (მათ შორის სტენფორდის უნივერსიტეტის საზაფხულო ბანაკში- iD Tech Capm და NASA-ს კონფერენციაზე). მივხვდი, რომ პროფესიული განვითარებისთვის საჭირო იყო ამერიკულ უნივერსიტეტში მაგისტრატურის გავლა.
სწავლა განვაგრძე Muskie Fellowship program, Masters in Education Policy, რომელმაც ბევრი ახალი შესაძლებლობა მომიტანა. უკვე მქონდა საჯარო სექტორში მუშაობის გამოცდილებაც, კახა ბენდუქიძესთან რეფორმების აპარატში. გამოცდილების დაგროვებასთან ერთად ჩემი ხედვაც შეიცვალა: მანამდე მჯეროდა, რომ განათლების პოლიტიკის ცვლილება სისტემის ცვლილების მთავარი ფაქტორი იყო. შემდეგ დავინახე, რომ სწორი პოლიტიკა გრძელვადიანი კურსია, თუმცა სწრაფი ცვლილებებია საჭირო, რაც მხოლოდ ტექნოლოგიით არის შესაძლებელი. „ტექნოლოგიების მექა“ კი სილიკონის ველია და სწორედ ასე დაიგეგმა ცხოვრების ახალი ეტაპი.
მთავარი იყო მეპოვა ის პრობლემა, რომლის გადაჭრაზეც დიდი ინტერესით ვიმუშავებდი. ჩემს თავს დავუსვი შეკითხვა - მთელი პროფესიული გამოცდილებიდან, რისი კეთება მაბედნიერებდა ყველაზე მეტად? ასე შეიქმნა Supergenia - პლატფორმა ნიჭიერი ბავშვების აღმოსაჩენად მსოფლიოს მასშტაბით. Supergenia არის გზავნილი მსოფლიოსთვის, რომ განვითარების ბარიერები არ უნდა არსებობდეს - ყველა ბავშვს აქვს ნიჭი, არ აქვს მნიშვნელობა თუ სად ცხოვრობს ის - ნიჭი დროულად უნდა იქნას აღმოჩენილი და განვითარებული. ამერიკულ სტარტაპში მუშაობამ დამანახა, რომ ჩემი ხასიათი ზუსტად შეესაბამება სტარტაპის სწრაფ, რისკიან და თავისუფალ დინამიკას. ჩემი ცხოვრების მთავარი გამოწვევაა, შევქმნა პლატფორმა, სადაც სკოლა, მწვრთნელი თუ მასპინძელი ოჯახი ადვილად იპოვის ნიჭიერ ბავშვს და მისცემს მას საჭირო განათლებას და გამოცდილებას. ახალგაზრდა თაობას ვურჩევ, რომ ადრევე დაგეგმონ კარიერული გზა - დრო არის მთავარი. როგორც ამბობენ “Early is ontime. Being on time- is late. ”, დაასწარი მოვლენებს, დაინახე და გაიაზრე შენი გზა ადრე, რომ სწორ დროს-სწორ ადგილას აღმოჩნდე - დანარჩენი თავისით მოხდება.
ამერიკის განათლების სისტემა, ისევე როგორც ნებისმიერი ქვეყნის სისტემა, სრულყოფილი არ არის, მაგრამ მთვარი რაც აქ მომწონს არის - აქცენტი დამოუკიდებლობაზე. სისტემა ცდილობს, ჩამოგაყალიბოს infinite learner-ად (ადამიანად რომელიც მუდმივად ვითარდება, სწავლობს). ამ საუკუნეში, როცა არსებობს ხანის აკადემია (Khan Academy) და MIT Open Course Ware (https://ocw.mit.edu) - თავს ვერ გაიმართლებ, რომ წვდომა არ გქონდა რესურსებზე. მასწავლებლის მთავარი მიზანი კი არის გააღვიძოს სწავლის ინტერესი, მოგცეს ხედვა თუ საით შეიძლება წახვიდე და შენივე შესაძლებლობები დაგანახოს. ამერიკელი მასწავლებლები (ძირითადად) ახერხებენ სტუდენტში ამ ინტერესის, “ნაღმის გააქტიურებას”, რაც შედეგად გვაძლევს დამოუკიდებელ, ცოდნის მაძიებელ ადამიანებს.
დღევანდელმა მოსწავლემ და მასწავლებელმაც უნდა გააცნობიერონ, რომ ყველაფერი, რაც დღეს ვიცით ან ვსწავლობთ - ხვალ შეიძლება არ იყოს საკმარისი. მსოფლიო ძალიან სწრაფად იცვლება. მთავარია, ამ დინებას არ ჩამორჩე, ადევნო თვალი საით მიდის მსოფლიო და თავად ეძებო ახალი ცოდნის წყაროები
ბრიტანული გაზეთის „დეილი ტელეგრაფის“ (The Daily Telegraph) 19 ივნისის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „პუტინი დღეს ისეთი მოწყვლადია როგორც არასდროს: კრემლი ახლო აღმოსავლეთში კიდევ ერთ საკვანძო მოკავშირეს კარგავს“ (ავტორი - კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია რუსეთის საგარეო პოლიტიკის მდგომარეობა ახლო აღმოსავლეთში, რომელიც კრემლისათვის ცუდი პერსპექტივის მომასწავებელია: რუსეთის ავტორიტეტი რეგიონში ეცემა.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
ისრაელის ირანზე თავდასხმა არამარტო აიათოლებისათვის არის საზარალო: ირანის სამხედრო ინფრასტრუქტურის დანგრევა ცუდი ამბავია სხვა დეპოტური რეჟიმებისათვის - ისეთებისათვის, როგორსაც, ვთქვათ, რუსეთი წარმოადგენს. მათ ყოველთვის ჰქონდათ იმედი, რომ ირანი ნებისმიერ შემთხვევაში სრულად თუ არა, ნაწილობრად მაინც გაუწევდა დახმარებას.
მას შემდეგ, როცა ვლადიმერ პუტინმა გააცნობიერა, რომ მის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ დაწყებული „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“ ორ კვირას კი არა (გახსოვთ მისი ტრაბახი?), უფრო მეტი ხნის განმავლობაშიც არ დასრულდებოდა, მოსკოვმა დიდი ძალისხმევა დახარჯა თეირანთან უფრო მჭიდრო კონტაქტების ჩამოსაყალიბებლად.
რუსეთი და ირანი ბუნებრივი მოკავშირეები არ არიან. ირანელი ხალხის ხსოვნაში შემონახულია მწარე მოგონებები საბჭოთა არმიის შეჭრის თაობაზე ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში, მეორე მსოფლიო ომის დროს. იგივეს აკეთებდა მეფის რუსეთიც მე-19 საუკუნეში და მე-20 საუკუნის დასაწყისში. ამის მიუხედავად, მოსკოვსა და თეირანს შორის მაინც ჩამოყალიბდა ურთიერთმომგებიანი კავშირი - რუსები აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ ირანის პირველი ატომური ელექტროსადგურის მშენებლობაში, რომელიც ქალაქ ბუშერთან ახლოს მდებარეობს.
მაგრამ რუსეთისა და ირანის ურთიერთობა უფრო მტკიცე და მეგობრული გახადა 2022 წლის აგვისტოდან, უკრაინასთან ომის დროს, როცა ვლადიმერ პუტინი თეირანს ეწვია და ხელი მოაწერა შეთახმებას, რომ თეირანს მოსკოვისათვის დრონები, რაკეტები, ნაღმები და სხვა საბრძოლო მასალები მიეწოდებინა. მოგვიანებით კრემლმა ეს იარაღი უკრაინის სამხედრო ობიექტებისა და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის დასაბომბად გამოიყენა.
უფრო მეტიც - რუსეთის მზარდი დამოკიდებულება ირანის მხრიდან გაწეულ სამხედრო მხარდაჭერაზე იმდენად აშკარა გახდა, რომ ვლადიმერ პუტინმა, თავისი ირანელი კოლეგის მასუდ პეზეშკიანის მოსკოვში ვიზიტის დროს, მიმდინარე წლის იანვარში, გააფორმა 20-წლიანი ხელშეკრულება „ყოვლისმომცველი სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ“ - სულ რაღაც სამი დღით ადრე დონალ ტრამპის ინაუგურაციამდე.
მოსკოვი დათანხმდა თეირანის თხოვნას - ირანული საბრძოლო ტექნიკითა და იარაღით (დრონებით, რაკეტებით...) კრემლისთვის მიწოდების სანაცვლოდ, რუსეთი დაეხმარებოდა ირანს ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვისა და სამხედრო-საჰაერო ძალების გაძლიერებაში (თუმცა ისრაელისთვის ამ გარემოებას ირანზე თავდასხმაში ხელი არ შეუშლია).
სხვათა შორის, რუსეთ-ირანის სტრატეგიული პარტნიორობა მოიცავს აგრეთვე საკმაოდ დაუკონკრეტებელ დებულებებს ორმხრივი ვალდებულებების შესახებ - მათ ერთმანეთს დახმარება უნდა გაუწიონ რომელიმე მესამე მხარის თავდასხმის დროს, მაგრამ საეჭვოა ეს პირობა ვლადიმერ პუტინმა შეასრულოს - ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან თავისი ახლო კავშირების გამო.
მაგრამ დღეისათვის ვლადიმერ პუტინის ყველაზე მთავარი საზრუნავი არის ის, თუ როგორ გავლენას მოახდენს ისრაელის თავდასხმა ირანზე - გააგრძელებს თუ არა თეირანი მოსკოვის პრაქტიკულ მხარდაჭერას უკრაინასთან ომში, ანუ ძველებურად ექნება თუ არა ირანს დრონებისა და რაკეტების წარმოების და მიწოდების შესაძლებლობა?
როგორც ისრაელის ავიადარტყმების შედეგად ჩანს, ირანის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსმა საკმაო ზარალი განიცადა - დაიბომბა უპილოტო საფრენი აპარატების (დრონების) ამწყობი და რაკეტმშენებელი ქარხნები. აქედან გამომდინარე, ირანის პოტენციალი სამხედრო მრეწველობის მხრივ მნიშვნელოვნად შესუსტდა - ირანს დრონები და რაკეტები ისრაელისაკენ გასაშვებადაც არ ჰყოფნის, არათუ რუსეთისათვის მისაწოდებლად.
კიდევ ერთი გარემოება, რომელიც ვლადიმერ პუტინზე ძლიერ ზეწოლას ახდენს - ეს არის პერსპექტივა იმისა, რომ რუსეთი კარგავს თავის კიდევ ერთ ახლოაღმოსავლელ მოკავშირეს - ირანს, თანაც ძალიან სწრაფად: კრემლისადმი მეგობრულად განწყობილი სირიის რეჟიმის დაცემის შემდეგ მხოლოდ ექვსი თვეა გასული.
ვლადიმერ პუტინი რუსეთის გლობალური ავტორიტეტის ზრდას სწორედ ახლო აღმოსავლეთში კრემლის გავლენის გაფართოებით ცდილობდა. მას ასევე სურდა ეჩვენებინა რეგიონის ქვეყნებისათვის, რომ რუსეთი მათთვის უფრო საიმედო მოკავშირე და პარტნიორია, ვიდრე აშშ.
2015 წელს, როცა ვლადმერ პუტინი სირიის მმართველს ბაშარ ალ-ასადს დაეხმარა და იგი აჯანყებული საკუტარი ხალხისგან და ისლამისტებისაგან დამხობას გადაარჩინა, ამით მოსკოვის რეპუტაცია განმტკიცდა. მოსკოვს შესაძლებლობა მიეცა მნიშვნელოვანი სამხედრო-საზღვაო და სამხედრო-საჰაერო ბაზები შეექმნა აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში (ტარტუსი და ხმეიმიმი, სირიის ტერიტორიაზე).
იმის გათვალისწინებით, რომ პრეზიდენტყოფილი ბაშარ ალ-ასადი დღეს მოსკოვში, დევნილობაში იმყოფება, ხოლო აიათოლები ისრაელთან ომში არიან ჩაბმულნი, ვლადიმერ პუტინის რეპუტაციასა და ავტორიტეტს, მის გავლენებს რეგიონში სწრაფი კრახი ემუქრება.
ირანის მძიმე მდგომარეობა კრემლს საკმაოდ რთულ სიტუაციაში აყენებს ისრაელის პრემიერ-მინისტრთან ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან პირადი მჭიდრო კავშირების გამო. ადრე ვლადიმერ პუტინი ყურადღებას არ აქცევდა და თვალს ხუჭავდა ისრაელის ცალკეულ შეტევებზე ირანის წინააღმდეგ, როცა ეს მის ინტერესებში შედიოდა: იყო შემთხვევები, რომ როცა რუსული და ირანული სამხედრო ქვედანაყოფები სირიაში ბაშარ ალ-ასადის ხელისუფლებას იცავდნენ, რუსები ჩუმად თიშავდნენ თავიანთ ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საშუალებებს, რათა ისრაელს ირანელების პოზიციები დაებომბა.
რასაკვირველია, რუსეთის გარდა, ირანის მძიმე მდგომარეობას თვალს ადევნებენ „დესპოტური ქვეყნების ღერძის“ წევრი სხვა ქვეყნები - ჩრდილოეთ კორეა და ჩინეთი.
ფხენიანს და თეირანს ერთმანეთთან დიდი ხნის წინ გაფორმებული ხელშეკრულება აკავშირებს: ორივე მხარე მჭიდროდ თანამშრომლობს ბირთვული კვლევების სფეროში, რაკეტმშენებლობაში და სხვა დარგებში. თავის მხრივ, პეკინსაც აქვს საკუთარი ინტერესები ირანში - ჩინეთი ცდილობს სრულყოფილად ისარგებლოს ირანის ბუნებრივი რესურსებით, თუმცა დღეს 2021 წელს დადებული ხელშეკრულების პირობების შესრულება კითხვის ნიშნის ქვეშ რჩება - ისრაელი განუწყვეტლივ ბომბავს ირანის ნავთობისა და გაზის მომპოვებელი ინფრასტრუქტურის ობიექტებს.
ისრაელის სამხედრო კამპანია ირანის წინააღმდეგ არამარტო აიათოლების სიკვდილ-სიცოცხლის და მათი გადარჩენა-არდგადარცენის საკითხს ეხება. ისრაელის თავდასხმას ირანზე სერიოზული შედეგები ექნება ყველა სხვა დესპოტური რეჟიმისათვის, რომლებმაც მცდარი ნაბიჯი გადადგეს, ბედი ირანს დაუკავშირეს და იფიქრეს, რომ მათ, დასავლეთთან შედარებით, უფრო მეტ სარგებელს თეირანთან ურთიერთობა მოუტანდა.
