,
ამერიკული ჟურნალ „ნიუსვიქში“ (Newsweek) გამოქვეყნებულია სტატია „ბრძოლა უკრაინული ტიტანისათვის“ (ავტორი - დევიდ ბრენანი). მასში ნათქვამია, რომ ვაშინგტონის კიევისადმი დახმარების ერთ-ერთი მოტივი ისიც არის (სავარაუდო გამარჯვების პერსპექტივით), რომ უკრაინაში ტიტანის მდიდარი საბადოებია, რომელიც ამერიკას არ აქვს.
გთავაზობთ პუბლიკაციის შინაარსს:
„გასულ წელს აშშ-სა და ევროპის ქვეყნების (ნატოს, ევროკავშირის) მიერ კიევისადმი გაწეულმა დახმარებამ დასავლეთისა და უკრაინის ბედი ერთმანეთთან მჭიდროდ დააკავშირა. რუსეთის პრეზიდენტის არმიის შეჭრამ უკრაინაში კრემლისთვის მოულოდნელი უარყოფითი შედეგი მოიტანა - უკრაინა სულ უფრო ღრმად „ჩაეხუტა“ ევროატლანტიკურ ბლოკს და განამტკიცა კიევის სწრაფვა ევროკავშირისა და ნატოს წევრობისაკენ.
ამჟამად ამერიკისა და მისი მოკავშირეების ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი უკრაინაში იმით გამოიხატება, რომ ისარგებლონ ქვეყნის ერთ-ერთი ძირითადი სიმდიდრით - იმ ლითონით, რომელიც საკვანძო როლს ასრულებს ახალი სამხედრო ტექნოლოგიების შემუშავებასა და დანერგვაში, თანაც ამით სამომავლოდ შეაკავებენ და დაუპირისპირდებიან როგორც რუსეთს, ასევე ჩინეთს.
ლითონი, რომელზეც ვსაუბრობთ, ტიტანია. ეს არის მსუბუქი, მაგრამ ძალზე მყარი და მტკიცე ელემენტი, რომელსაც იყენებენ როგორც ავიაგამანადგურებლებისა და ვერტმფრენების აწყობის დროს, ასევე სამხედრ-საზღვაო ტრანსპორტის აგებაში (გემები, წყალქვეშა ნავები), ტანკების, შორი მოქმედების რაკეტების შექმნაში და ა.შ.
თუ ომში უკრაინა გაიმარჯვებს, ამერიკა და მისი მოკავშირეები ძალზე მომგებიან სიტუაციაში აღმოჩნდებიან - ისინი ხელში ჩაიგდებენ ტიტანის საბადოებს, შექმნიან „ტიტანის მილსადენს“ და მსოფლიოს ამ ლითონით მოამარაგებენ, ხოლო თუ რუსეთი დაეპატრონება ტიტანის საბადოს და მადნის გადამამუშავებელ ქარხნებს, მოსკოვი გააძლიერებს თავის გლობალურ გავლენას ამ სულ უფრო მოთხოვნად სტრატეგიულ რესურსზე.
აშშ-ის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ტიტანის კლასიფიცირება მოახდინა და ეს ლითონი იმ 35 ნედლეულის სიაში შეიტანა, რომელიც სასიცოცხლოდ აუცილებელია ამერიკის ეკონომიკისა და უსაფრთხოებისათვის. ტიტანი აშშ-ში მცირე რაოდენობით მოიპოვება და აქედან გამომდინარე, თავისთვის საჭირო ამ ლითონის 90%-ს ამერიკა იმპორტით იღებს.
აღსანიშნავია, რომ უკრაინა მსოფლიოს იმ შვიდ ქვეყანაში შედის, სადაც ტიტანის მადნის კონცენტრატს (ე.წ. „ღრუბელს“) ამზადებენ, ანუ ლითონური ტატანის გამოსადნობ ნედლეულს. აქვე ვიტყვით, რომ რუსეთს და ჩინეთს - ამერიკის სტრატეგიულ მოწინააღმდეგეებს - ტიტანის ყველაზე მდიდარი საბადოები აქვთ.
მოსკოვის მიერ თავისი ბუნებრივი სიმდიდრეების იარაღად გამოყენებამ ვაშინგტონი და ნატოს ქვეყნების სხვა დედაქალაქები შეაშფოთა - ვაითუ მოსკოვმა ტიტანის ექსპორტის მიმართაც ისე იმოქმედოს, როგორც ენერგომატარებლებით დროს იმოქმედა - შეიძლება ერთ მშვენიერ დღეს კრემლმა ტიტანის გატანა შეწყვიტოს და დასავლეთის აეროკოსმოსური და თავდაცვითი კომპანიები რთულ მდგომარეობაში ჩააგდოს.
თუ რაოდენ დიდია დასავლეთის დამოკიდებულება რუსული წარმოების ტიტანზე, ისიც ადასტურებს, რომ დღემდე ამ ლითონის ექსპორტზე სანქციები დაწესებული არ არის. თქვენ წარმოიდგინეთ, ამერიკულ აეროკოსმოსურ გიგანტს „ბოინგს“ ჯერ კიდევ შენარჩუნებული აქვს ერთობლივი საწარმო მძლავრ რუსულ კომპანია VSMPO-სთან (რუსული აბრევიატურით - „ვერხნესალდინსკოე მეტალურგიჩესკოე პროიზვოდსტვენნოე ობედინენიე“), ევროპული „ეარბასი“ კი რუსულ ტიტანს დღემდე ყიდულობს.
ამერიკელი სამხედრო ექსპერტები ყურადღებას ამახვილებენ იმაზე, რომ მეტი თვთმფრინავებისა და სხვა იარაღის წარმოებისათვის მეტი ტიტანია საჭირო, მაგრამ ისმება კითხვა - საიდან შეიძლება მის იმპორტირება? საიდან და უკრაინიდან: გასული წლის ბოლოს კონგრესში თავდაცვითი ხარჯების განხილვის დროს სახელმწიფო დეპარტამენტს წინადადება მიეცა, რომ შეისწავლოს ტიტანის იმპორტის საკითხი უკრაინიდან, როგორც რუსული და ჩინური ტიტანის პოტენციული ალტერნატივა.
რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა უამრავი მიზეზი ჩამოთვალა უკრაინაში შეჭრის გასამართლებლად. უკრაინის ტიტანის საბადოები მას არ დაუსახელებია, მაგრამ მათი ხელში ჩაგდებაზე მოსკოვი უარს ნამდვილად არ იტყოდა. საქმე იმაშია, რომ აშშ-ის გეოლოგიური სამსახურის მონაცემებით, უკრაინის ტიტანის მადნის საბადოები ზუსტად იმ რეგიონებში მდებარეობს, რომლებიც რუსეთს აქვს ოკუპირებული - სამხრეთი და აღმოსავლეთ ნაწილებში. დღეისათვის მოსკოვის ხელშია ტიტანის ორი დიდი საბადო.
უკრაინაში ტიტანის წარმოებას ფლობდა დიმიტრი ფირტაში, ბიზნესმენი და ოლიგარქი, რომელიც ახლა დევნილობაშია და იძულებულია ავსტრიაში ცხოვროს. მას ტიტანის საწარმოები ჰქონდა ზაპოროჟიეში და ყირიმში, რომელიც ომის წინ რუსეთს მიჰყიდა.
როგორც ანდრეი ბროდსკი, ტიტანის მწარმოებელი უკრაინული კომპანიის Velta-ს გენდირექტორი ამბობს, კრემლს ომის პირობებში სულ უფრო მეტი ტიტანი ჭირდება. „ის რაკეტები, რომლებიც თითქმის ყოველდღიურად მოფრინავენ უკრაინისკენ, ძალიან დიდი რაოდენობის ტიტანს შეიცავენ. შესაბამისად, თუ ომი გაჭიანურდება, რუსეთს შეიძლება ტიტანის დეფიციტი გაუჩნდეს“, - განმარტავს იგი.
თავის მხრივ, ამერიკასაც სურს ტიტანით მტკიცედ იყოს უზრუნველყოფილი, ამისათვის კი უკრაინა ფრიად მიმზიდველი ხდება, რომელსაც ეკონომიკის აღსადგენად უამრავი ფული და მძლავრი ინვესტორები ჭირდება. სავარაუდოდ, ეკონომიკის რეკონსტრუქციისათვის კიევს 1 ტრილიონი დოლარი დაჭირდება - პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის თქმით.
უკრაინას იმედი აქვს, რომ ამ მიზნით ტიტანის მრეწველობა ერთ-ერთი წყარო გახდება უცხოელი ინვესტორების მისაზიდად. როგორც სტივენ ბლანკი, საგარეო პოლიტიკის კვლევის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი ამბობს „ნიუსვიქთან“ საუბარში, ომის დასრულების შემდეგ უკრაინას შეუძლია დასავლეთს მნიშვნელოვანი რაოდენობის ტიტანი მიწოდოს.
„რა თქმა უნდა, ამ საკითხში დიდი როლი სახელმწიფომ უნდა შეასრულოს. უკრაინის ტიტანის მრეწველობა ომამდე კორუფცია „ჭამდა“, ახლა კი საომარი მოქმედებების გამო ფაქტიურად გაჩერებულია. თუმცა შეიძლება გამოსავალი მოინახოს“, - ამბობს „ველტას“ გენდირექტორი ანდრეი ბროდსკი. მისი აზრით, უკრაინული ნედლეულის საფუძველზე ლითონური ტიტანის ქარხნები შეიძლება საზღვარგარეთ აშენდეს, მაგალითად, ჩეხეთის რესპუბლიკაში, ასევე აშშ-ში: „ყველასათვის აშკარა ხდება, რომ ამერიკა დარწმუნებული უნდა იყოს ტიტანით უწყვეტ უზრუნველყოფაში და ამისათვის ქვეყნის შიგნით გარკვეული საწარმო უნდა არსებობდეს. უკრაინას ამ მიზნით ტექნოლოგია აქვს“.
„ტიტანის წარმოებას ინვესტიციები და აშშ-ის მთავრობის მეტი ყურადღება ჭირდება“, „ეუბნება „ნიუსვიქს“ აშშ-ის კონგრესის თანამშრომელი, - გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს სრულიად შესაძლებელი გახდება ჩვენი მეგობარი უკრაინიდან“.
წყარო: https://www.newsweek.com/battle-ukraines-titanium-1777106
მოამზადა სიმონ კილაძემ
