USD 2.6984
EUR 2.9939
RUB 2.9708
თბილისი
„ვერასდროს წარმოვიდგენდი, რომ ამხელა კომპანია გახდებოდა“ – სად და როგორ დაიწყო „ავერსის“ წარმატების ისტორია?
თარიღი:  687

წყარო:https://bm.ge/

ფარმაცევტული კომპანია „ავერსი“ მიმდინარე წლის 14 ნოემბერს 30 წლის იუბილეს აღნიშნავს. 1994 წელს დაფუძნებული მედიკამენტების იმპორტიორი კომპანია, წლების განმავლობაში, თანაბარზომიერი განვითარებით, სამედიცინო სფეროში არამხოლოდ მედიკამენტების იმპორტისა და დისტრიბუციის მიმართულებით, არამედ ადგილობრივად ჯენერიკული დასახელების მედიკამენტების მწარმოებელ და სამედიცინო სერვისების მიმწოდებელ ერთ-ერთ მსხვილ ჯგუფად იქცა. დაარსებიდან 30 წლის შემდეგ კომპანია 10 000-ზე მეტი დასაქმებულით და ბიუჯეტში შეტანილი მილიონობით, თუ არა მილიარდი ლარის გადასახადებით ამაყობს.

ქვეყანაში სამედიცინო სფეროში მოქმედი ერთ-ერთი მსხვილი ჯგუფის „ავერსის“ დაარსების, განვითარებისა და ბრენდად ჩამოყალიბების შესახებ კომპანიის დამფუძნებელმა, პროფესიით მედიკოსმა პაატა კურტანიძემ BMG TV-ის გენერალურ პროდიუსერთან გიორგი ისაკაძესთან ისაუბრა.

„ავერსის“ დამფუძნებელი დღესაც ფიქრობს, რომ კომპანიის შექმნა მოთხოვნამ განაპირობა და თავის დროზე არც ეგონა, რომ ბიზნესი ასეთ მასშტაბებს მიაღწევდა. პაატა კურტანიძე სამი ათწლეულის განმავლობაში გამოვლილ სირთულეებს იხსენებს და აღნიშნავს, რომ ამ პერიოდის განმავლობაში საქმეს ყოველთვის კანონის მკაცრი დაცვით აწარმოებდა. ბიზნესმენ პაატა კურტანიძეს კომპანიის განვითარების ყველა ეტაპზე სჯეროდა, რომ წარმატების და განვითარების საწინდარი მხოლოდ სუფთად გაკეთებული საქმე იყო.

 

- რა ემოციით იხსენებთ „ავერსის“ დაბადებას და საერთოდ, რატომ გადაწყვიტეთ „ავერსის“ ჩამოყალიბება?

- „ავერსის“ დარეგისტრირების დროს და არც შემდგომ კონკრეტული ემოცია არ მქონია. ვერასდროს წარმოვიდგენდი, რომ ამხელა კომპანია გახდებოდა.

ჩემი ბიზნესში ჩართვა, მოთხოვნამ განაპირობა. ქუთაისის ფიზიკა-მათემატიკური სკოლა მაქვს დამთავრებული. ძალიან შეგნებულად ჩავაბარე სამედიცინო ინსტიტუტში პედიატრიულ ფაკულტეტზე, რადგან ბავშვები ძალიან მიყვარდა. ძალიან კარგად ვსწავლობდი სკოლაშიც და ინსტიტუტში, ვერც წარმოვიდგენდი, რომ მოქმედი ექიმი არ ვიქნებოდი. მაგრამ ბოლო კურსზე, როდესაც ბავშვთა ქირურგიას გავდიოდით, 1992 წელი იყო, საბჭოთა კავშირის დაშლას ქვეყანაში ყველაფრის დაშლა და ყველაფრის დეფიციტი მოჰყვა, მათ შორის მედიკამენტების, რადგან სახელმწიფო აფთიაქები დაიცალა და ცენტრალიზებულად მომარაგება აღარ ხდებოდა, საავადმყოფოებში საერთოდ არ იყო წამლები - ამპიცილი, პენიცილინი, სტრეპტომიცინი, მარლა და ბინტიც არ იყო და პაციენტის პატრონს უნდა მოეტანა. მოგეხსენებათ, ბიზნესში დეფიციტი დიდ ხანს არ გრძელდება, მაგრამ რადგან სახელმწიფო სტრუქტურები მზად არ იყვნენ და ახალი კერძო ორგანიზაციები არ არსებობდა, ცალკეულმა მოსკოვიდან, კიევიდან და ა.შ. ადამიანებმა წამლების ჩამოტანა დაიწყეს და ეს წამლები ბაზარში იყიდებოდა... 1992 წელია... წამლები იგივე დეზერტირების ბაზარზე კარტოფილის გვერდით იყიდებოდა.

რადგან კლინიკაში არაფერი არ იყო, ჩემი ერთ-ერთი მეგობრის დედა ვიცოდი, რომ მოსკოვში სააფთიაქო სამმართველოში მუშაობდა. მას ვკითხე თუ შეიძლებოდა ჩვენიდან ვინმე ჩასულიყო და სააფთიაქო სამმართველოდან წამლები შეეძინა. მან ჰკითხა დედამისს და დასტური მიიღო. მე და ჩემი მეგობარი ახლანდელ გივი ჟვანიას სახელობის კლინიკაში მივედით, მაშინ ბავშვთა საავადმყოფო იყო და მის მთავარ ექიმს წამლების ჩამოტანა შევთავაზეთ. მთავარმა ექიმმა გვითხრა, რომ ამისთვის არც ფული ჰქონდა და არც ის იცოდა საბუთები როგორ უნდა გაეფორმებინა, როგორ უნდა განებაჟებინა და კლინიკაში მცირე ფასად ფართის დაქირავება და იქვე აფთიაქის გახსნა შემოგვთავაზა, რომ ხალხს ზამთარ-ზაფხულ დეზერტირების ბაზარზე არ ევლოთ... და აქვე გაყიდეთო.

წავედი მოსკოვში. საწყისი კაპიტალი 70 დოლარი იყო, მაშინ ჯერ კიდევ რუსული რუბლი იყო ბრუნვაში და ერთი ჩანთით 17 დასახელების მედიკამენტები ჩამოვიტანეთ... განვადებით მომცეს, სხვათა შორის, რაც ჩაეტია ამ ჩანთაში მომცეს.

აფთიაქი რომ გავხსენით, კლინიკის ფოიეში ფართი სულ რაღაც 12 კვ.მ. იყო, ერთ საათში გაიყიდა ყველაფერი. პირველი მყიდველები იყვნენ - პაციენტების პატრონები ისეთი მადლიერები იყვნენ, აფთიაქი რომ იქვე იყო...

ერთ საათში რომ გაიყიდა, მეორე დღეს ისევ გავფრინდი და 4 ჩანთა ჩამოვიტანე - ისიც ერთ საათში გაიყიდა, მერე მეტი და ... მოტივაცია ის იყო, რომ ხალხი ძალიან მადლიერი იყო.

- შეიძლება თუ არა ითქვას, რომ ავერსის დასაბამის ისტორია არის 70 დოლარი პლუს კონსიგნაცია, განვადება...

- დიახ, ეს იყო საწყისი კაპიტალი. დღემდე მე ბანკის კრედიტი არ მქონია. არ დამჭირვებია, მიუხედავად იმისა რომ ძალიან წარმატებულად ვვითარდებით ყოველ წელს...

- „ავერსს“ საბანკო კრედიტი არ აუღია?

- მხოლოდ ერთხელ გვქონდა ისიც მსოფლიო ბანკისგან და EBRD-სგან... სხვა კრედიტი არ გვქონია და რატომ? როდესაც მე პირველად კონსიგნაციით მომცეს მედიკამენტები, დათქმულ ვადაში ჩავედი და გადავიხადე, მეორედ უფრო მეტი მომცეს და დათქმულ ვადაში გადავიხადე. მერე კიევში გავფრინდი და ზუსტად მახსოვს რიცხვი 5 777 დოლარის მედიკამენტები გამომატანეს და ერთ კვირაში გადავიხადე, მეორედ 12 000 დოლარის გამომატანეს... მერე მითხრეს - შენ ისეთი ჭკვიანი და პატიოსანი ბიჭი ჩანხარ, მაშინ 24-25 წლის ვიყავი, რომ რამდენიც გინდა წაიღე და როცა გინდა გადაგვიხადეო. მთელი ღამე არ დამეძინა, შეკვეთებს ვაკეთებდი, რადგან იქ კიევში თავმოყრილი იყო საბჭოთა კავშირში ცნობილი - უნგრული, პოლონური მედიკამენტები, კერძო კომპანიების ბაზები იყო გახსნილი. 750 000 დოლარის შეკვეთა გამომივიდა. მეორე პრობლემა ის იყო, რომ ეს სადღაც 16-18 ტონა იყო, როცა მე 200-300 ტონა სამგზავრო თვითმფრინავით მომქონდა, ამ წონას სამგზავრო თვითმფრინავით ვერ წამოვიღებდი. ამიტომ მთელი ღამე ვიფიქრე და ბორისპოლში სამგზავრო თვითმფრინავი ვიქირავე... ანუ თუ ფიქრობ ადამიანი როგორ იპოვო გამოსავალი გამოუვალი მდგომარეობა არ არსებობს.

- როგორ მოხდა რომ ამ ტრანსფორმაციის, საბჭოთა დაშლილი იმპერიის პირობებში ის დეფიციტები, რაც არსებობდა არ შეავსო კოოპერატივებმა? კოოპერატივების სახით ფარმაციაში არ იყო ისეთი აქტივობა, როგორც სხვა ინდუსტრიებში იყო?

- საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ წამლების დეფიციტი უცებ 3-4 თვეში შეიქმნა, მოსკოვიდან აღარ მოდიოდა მატარებლებით წამლები და ჯაჭვი დაირღვა. კლინიკები და სახელმწიფო აფთიაქები უცებ დაცარიელდა. ყიდვის არც ფული ჰქონდათ და არც ის იცოდნენ როგორ უნდა ეყიდათ... მერე პატარ-პატარა კერძო აფთიაქები გაჩნდა - საავადმყოფოებში, უბნებში...

- როგორ ტრანსფორმირდა ბავშვთა მე-5 საავადმყოფოში მეგობრულ ფასად მოქირავებული ფართი, როცა 750 000 დოლარიანი შეკვეთა გააკეთეთ...

- ამას ის მოჰყვა, რომ სხვა საავადმყოფოებმა ამ მთავარი ექიმისგან გაიგეს, რომ მისი პაციენტები კმაყოფილები იყვნენ იმით რომ აფთიაქი ადგილზე იყო, უკვე წამოვიდა ბევრი შემოთავაზება, რომ მათთანაც გაგვეხსნა... ამიტომ აფთიაქების გახსნა დავიწყე... რაც არ უნდა ბევრი აფთიაქი გქონდეს, წამალს კარგ ფასად ვერ ჩამოიტან. შესაბამისად დავიწყე კერძო აფთიაქებისთვის მედიკამენტების საბითუმო ფასად მიყიდვა, ანუ რაც ჩემი აფთიაქებისთვის მჭირდებოდა, უფრო მეტი უნდა წამომეღო... საცალოდ ვყიდდი ჩემს აფთიაქებში და საბითუმოდ სხვა აფთიაქებს ვაძლევდი, ამან საბითუმო მიმართულების განვითარება განაპირობა...

სხვათა შორის ძალიან დიდი ბრძოლა მქონდა საკუთარ თავთან საქმიანობა გამეგრძელებინა როგორც ექიმს თუ როგორც ბიზნესმენს - ამ მომენტში ერთი მხრივ ჩემი ერთ-ერთი ლექტორის ნათქვამი დამეხმარა, რომელმაც მითხრა, რომ ჩემს ადგილას რომ ყოფილიყო მედიკამენტების შემოტანას დაიწყებდა, რადგან ქვეყანაში ადამიანები წამლის არარსებობის გამო კვდებოდნენ და ეს ძალიან კარგი, კეთილი და სასარგებლო საქმეა. როდესაც ამას პროფესორი და ექიმი გეუბნება, ამ მხრივ მორალური ბრძოლა უფრო ადვილი გადასალახია, რომ ამ საქმიანობას გაჰყვე...

მეორე მხრივ იმდენად სწრაფად ვიყიდე კომპიუტერი აღრიცხვისთვის, ფაქსი, ქსეროქსი... მე რომ ექიმად გამეგრძელებინა მუშაობა, კომპიუტერს კიდევ რამდენიმე წელი ვერ ვიყიდდი, ამიტომ სწრაფი განვითარების ეს მოტივაცია ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. ამასთან, იმ პერიოდში ბევრმა ჩემმა კურსელმა დაიწყო ეს საქმიანობა და ექიმობას თავი არ დაანებეს, დღისით ექიმებად მუშაობდნენ და მერე მიდიოდნენ და აფთიაქები ჰქონდათ. მაგრამ მე ერთ რამეზე დავფიქრდი - ცხოვრებაში არც სკოლაში არც ინსტიტუტში, არასდროს არავისგან გადამიწერია და ახლა მე თუ სამსახურის შემდეგ ბიზნესზე ვიფიქრებდი, დილით კლინიკაში მისულს უფრო ნაკლები მეცოდინება იმაზე, ვინც მარტო ექიმობით იყო დაკავებული. მე მისთვის უნდა მეკითხა - პაციენტისთვის რა გამეკეთებინა, ეს ჩემთვის მიუღებელი იყო. ამიტომ დავფიქრდი - რა აჯობებდა - ვყოფილიყავი საშუალო დონის ექიმი და ბიზნესმენი, თუ ვყოფილიყავი კარგი ბიზნესმენი და მარტო ბიზნესით ვყოფილიყავი დაკავებული. ამიტომ გადავწყვიტე მარტო ბიზნესით ვყოფილიყავი დაკავებული, მით უმეტეს რომ მაინც სამედიცინო სფეროში ვმოღვაწეობდი და ადამიანებისთვის სასარგებლო საქმეს ვაკეთებდი. 2006 წელს ის ოცნება და მიზანიც ავისრულე და კლინიკების გახსნაც დავიწყე.

- ქართულ ლეგალურ სივრცეში „ავერსი“ 1994 წელს დაფუძნდა. რა ეტაპზე იყო თქვენი ბიზნეს რეალობა, რა ინფრასტრუქტურას ფლობდით, რამაც კომპანიის ჩამოყალიბება გადაგაწყვეტინათ?

- მინდა დავაზუსტო, რომ ამ ბიზნესში 1992 წლის მაისიდან ვარ, როდესაც მე და ჩემმა ერთმა მეგობრებმა ის პირველი აფთიაქი გავხსენით და დავარქვით სახელი „ქირონი“. შემდგომში ჩვენი ბიზნეს ხედვები არ დაემთხვა, ჩვენ ახლაც მეგობრები ვართ. ერთ-ერთი მომენტი ის იყო, რომ რადგან ექიმობას თავი დავანებე, ამ სფეროში მთელი აკადემიურობით და მომავლის პერსპექტივით უნდა მემუშავა, რომ რაც შეიძლება განვითარებულიყავით და წინ წავსულიყავით. ერთი წლის შემდეგ მე წამოვედი, ჯერ გავხსენი კომპანია „ქირონი“ და ერთი წლის შემდეგ 1994 წელს „ავერსი“. „ავერსი“ ლათინური სიტყვაა და ერთ-ერთი განმარტებით ნიშნავს სპირალური გზით მაღლა სვლას. ვთვლი, რომ სპირალური სვლით მაღლა სვლა უფრო სტაბილურია, ვიდრე უეცარი აღმასვლა, რასაც ყოველთვის მოსდევს დაცემა. „ავერსის“ 30-წლიანი ისტორია არის თითო აგურის დამატება, ჩვენ მკვეთრი ზრდა და მკვეთრი მოგება არ გვქონია და დღემდე „ავერსის“ სპირალურად და თანმიმდევრულად მიმდინარეობს. მე ვერ წარმოვიდგენდი, რომ ამხელა კომპანია გახდებოდა. მე და 4-დან 10 კაცამდე ვმუშაობდით და დღეს 10 000-ზე მეტი თანამშრომელი გვყავს.

ამ სახელში ორი რამ იყო ჩემთვის საინტერესო: ერთი სპირალური გზით მაღლა სვლა და მეორე მედიცინაში დნმ-ის მოლეკულა სწორედ სპირალური ფორმა აქვს - ეს ორი იდეა მომეწონა და ჩავთვალე რომ ეს უნდა დამერქმია.

კიევის პერიოდში როდესაც 750 000 დოლარიანი შეკვეთა გააკეთეთ, ამ დროს „ავერსი“ უკვე არსებობს?

- კი, „ავერსი“ უკვე არსებობდა. მაგ პერიოდში უკვე დავდიოდი უნგრეთში, პოლონეთში, ბულგარეთში ფარმაცევტული კომპანიების გასაცნობად და მედიკამენტების პირდაპირ წამოსაღებად. სადაც რამე სიახლეს ვნახულობდი, ყველაფერს ჩემს კომპანიაში ვნერგავდი, ახლაც ასე გრძელდება.

- 90-იანი წლების ბიზნესმენების უმრავლესობა ძალიან დიდი მეხსიერების მატარებელია. ძალიან ბევრ ბიზნესს ამ პერიოდში სჭირდებოდათ კავშირების გამოყენება, ხელის წაკვრა. სჭირდებოდა თუ არა „ავერსს“ იმ რთულ პერიოდში სწორი სვლისთვის გარკვეული ურთიერთობების გამოყენება?

- ესეც არავის სჯერა. მე ქუთაისში დაბადებულ-გაზრდილი ვარ და თბილისში არც ახლობელი და არც ნათესავი არ მყოლია, მით უმეტეს მთავრობასა და ხელისუფლებაში. მაგრამ როცა ამ საქმიანობის დაწყება გადავწყვიტე, პირველივე დღიდან კანონები წავიკითხე, რადგან კანონის დარღვევა არ მინდოდა. რატომ არ მინდოდა - ამის მნიშვნელობა დაახლოებით 10 წლის შემდეგ გავაცნობიერე, მაგრამ იმ მომენტში რატომაც არ მინდოდა ის იყო რომ ყველა საგანში ფრიადი მყავდა. ყველა საგანი ერთნაირად არ მიყვარდა, უბრალოდ ყველა საგანს ვსწავლობდი, რადგან ვერ წარმომედგინა მასწავლებელს გავეძახებინე და რამე არ მცოდნოდა, ეს სირცხვილი იქნებოდა, რომ დავფიქრდი მასწავლებლის წინაშე მრცხვენოდა და საქმეში რამე რომ დამერღვია საგადასახადო ინსპექციის წინაშე შერცხვენის გარდა, ჯარიმა უნდა მომსვლოდა, ამიტომ ყოველთვის კანონიერად ვმუშაობდი. შევარდნაძის დროს პირველივე კომისია, რომ მოვიდა - ფინანსური პოლიცია შემოვიდა აფთიაქში, ეს 95 წლის ზაფხული იქნებოდა, ავტომატებით შეიარაღებული 10 კაცი შემოვიდა. 30 კვ.მ-იან აფთიაქში 7 ადამიანი ვიყავით, რომელიც აფთიაქთან ერთად ოფისიც იყო და საწყობიც, მათ შორის იყვნენ ქალი აფთიაქარები, დაგვაწვინეს ყველა იატაკზე. იკითხეს ვინ იყო უფროსი და ამაყენეს ფეხზე. ვფიქრობდი, სიზმარში ხომ არ ვიყავი. მკითხეს - რამდენ კილოგრამ წამალს ვყიდდი დღეში, რაზედაც ვუპასუხე რომ არ ვიცოდი, რადგან კილოობით არ ვყიდიდი. დალუქეს ყველაფერი, მეორე დღეს მოიყვანეს ფინანსისტები, საბუთები მოითხოვეს, ყველაფერი მივეცი. ერთს ვკითხე - რატომ მკითხეს რამდენ კილო წამალს ვყიდდი-თქო, რაზედაც მიპასუხეს, რომ ესენი პოლიციელები არიან და იმდენი ჭკუა არ აქვთ რომ ფინანსური მონაცემები ეკითხათო. მათ ჩემი მონაცემები ჰქონდათ აეროპორტში ნანახი, რამდენი ტონა ჩამოდიოდა და იქ ყველაზე ადვილი სანახავი იყო წონები იყო. შემოწმებისას ვერანაირი დარღვევა რომ ვერ ნახეს, თავიდან ქრთამის სახით მომთხოვეს თანხა, რაზეც ვუპასუხე, რომ ყველაფერი წესრიგში მქონდა. მერე ეს თანხა შეამცირეს, 3 საათით წინასწარი დაკავების იზოლატორშიც წამიყვანეს და ბოლოს ხელი ჩამომართვეს, რომ მათ არ ენახათ კომპანია, რომელსაც ასე წესრიგში ჰქონოდა ყველაფერი. ასეთი ძალიან ბევრი შემთხვევა მქონდა... და ვერავინ ჯარიმას ვერ წერდა, რადგან ყველაფერი მწყობრში მქონდა. ერთ-ერთმა ხელმძღვანელმა ესეც მითხრა, რომ იმიტომ მოდის შენთან ამდენი შემოწმება, რომ ჯარიმა არ გიწერია და საეჭვოდ მიაჩნიათო...

- თქვენ ახსენეთ, რომ „ავერსი“-ს 30-წლიანი განვითარების ისტორიაში არ ყოფილა პერიოდი, როცა ის ზედმეტად ვითარდებოდა. რა არის ეს დაგეგმვის ნაწილი იყო, რომ გეგმაზომიერად წავიდა ყველაფერი?

- ჩვენ ყველა პერიოდში სტაბილური ზრდა გვქონდა, ფინანსური მონაცემებიც რომ ნახოთ ასეა. მე არ ვთვლი, რომ ხელისუფლება უნდა შევაწუხო ჩემი კარგად ყოფნისთვის. ვთვლი, რომ ხელისუფლების იმედი არ უნდა მქონდეს, რომ არაფერს გავაკეთებ, მაგრამ ხელისუფლება მაცხოვრებს კარგად. მე და ჩემს 10 000 თანამშრომლებს ჩვენი შრომის იმედი გვაქვს. ვამაყობ, რომ ამ წლების მანძილზე სახელმწიფო ბიუჯეტში მილიონობით და შეიძლება მილიარდი ლარიც გვაქვს გადახდილი, ამიტომ ხელისუფლებაზე დამოკიდებული სტაბილური კომპანია არ უნდა იყოს.

- როდის იწყებს „ავერსი“ ე.წ. დივერსიფიცირებას? ვგულისხმობ, როცა ინტერესდება საკუთარი წარმოების ან რომელ წელს გადის „ავერსი“ ქსელურ ვერსიაზე?

- თავიდან ერთი აფთიაქი გქონდა და 1997 წლამდე ჩვენი ძირითადი საქმიანობა საბითუმო საქმიანობა იყო. მაშინ სააფთიაქო ქსელის გაკეთებაზე არც ვფიქრობდი, რადგან ვფიქრობდი, რომ ეს ცალკე თემა იყო, ბევრი თანამშრომელი და ბევრი კონტროლი იქნებოდა საჭირო. აქაც მოთხოვნამ განაპირობა. უფრო მეტი კერძო აფთიაქი გაჩნდა, სახელმწიფო აფთიაქებიც იყიდეს. აფთიაქების გახსნა „ავერსმა“ აფთიაქები იმიტომ გახსნა, რომ ჩვენ მიერ გაყიდულ მედიკამენტებს სხვა აფთიაქები ძალიან დიდ პროცენტს არიცხავდნენ და ძალიან ძვირად ყიდდნენ. ამან განაპირობა აფთიაქების გახსნა და ქსელის შექმნა.

წარმოების გახსნაც იმან განაპირობა, რომ წამლების გაყიდვა კიდევ უფრო იაფად შეგვძლებოდა. ჩვენ ეს ჯენერიკები უფრო დაბალ ფასად და არანაკლებ ხარისხიანები გვაქვს, ვიდრე უცხოური მედიკამენტებია. ეს იყოს ერთ-ერთი მიზეზი, თორემ რატომ აიტკიებ აუტკივარ თავს - წარმოება ურთულესი სფეროა და ხარისხზე ხარ პასუხისმგებელი, თან ინვესტიციები უნდა ჩადო.

- დღეს რა მიმართულებებით არის წარმოდგენილი „ავერსი“?

- „ავერსი“ ეს არის პირველ რიგში სააფთიაქო ქსელი საქართველოს მასშტაბით 337 აფთიაქი გვაქვს; „ავერსი“ საბითუმო დისტრიბუტორია, ანუ ჩვენ ვყიდით სხვა აფთიაქებზე, კლინიკებზე სახელმწიფო კლინიკები იქნება თუ კერძო შესყიდვები, შემდეგ ეს არის წარმოება, რომლის დაგეგმვა 2002 წელს დავიწყეთ და პირველი პროდუქტი 2005 წელს გამოვუშვით. დღეს დაახლოებით 250 პოზიციას ვუშვებთ და ექსპორტზეც ვყიდით რამდენიმე ქვეყანაში. საქართველოში ადგილობრივად წარმოებული წამლების ბაზარზე ჩვენი წილი დაახლოებით 11%-ია. 2006 წელს გადავწყვიტე კლინიკის გაკეთება, როდესაც თავის დროზე რესპუბლიკურის ამბულატორიის შენობა სახელმწიფო აუქციონზე გაიყიდა, სადაც დღეს ავერსის კლინიკის ცენტრალური ფილიალია. ესეც იმის სურვილმა განაპირობა, რომ 2006 წელს მედიცინა ძალიან ცუდ ვითარებაში იყო და იმის სურვილმა რომ მეყიდა უმაღლესი დონის სამედიცინო აპარატურა, რათა საქართველოს მოსახლეობას მაღალი დონის აპარატურით მკურნალობის საშუალება ჰქონოდა.

ბიზნესი დივერსიფიცირებული არ მაქვს იმ თვალსაზრისით, რომ სხვა სფეროში არ ვმოღვაწეობ. მიუხედავად იმისა რომ შემოთავაზებები მაქვს. სხვაგან არაფრის აქციონერი არ ვარ.

უცნობი ნაცნობი
მიხეილ რამიშვილი: მამას სიმღერები აკრძალული იყო, მახსოვს, როგორ ჩამოხსნეს მისი კონცერტის აფიშები

ადვოკატ  მიხეილ რამიშვილს საზოგადოება გახმაურებული საქმეებით იცნობს,  რომელთა  შორის განსაკუთრებით რეზონანსული სანდრო გირგვლიანის, თამარ ბაჩალეიშვილის და ე.წ, ცინიდის საქმეები იყო. ყველა ამ საქმემი მიხეილ რამიშვილი, როგორც ადვოკატი, დაზარალებულთა ინტერესებს იცავდა, თუმცა მის მიერ გაკეთებული თამამი სამოქალაქო განცხადებებით, მისი გზა  ადვოკატობიდან პოლიტიკამდე მივიდა. ახლახან ის პოლიტიკური პარტიის „ჩვენ“ წევრი გახდა და  საკუთარ ძალებს უკვე  პოლიტიკურ ასპარეზზე მოსინჯავს.  

მიხეილ რამიშვილი ცნობილი ქართველი მომღერლის ოთარ რამიშვილის შვილია. მუსიკა მის ცხოვრებაშიც მთავარი ისტორია  იყო, თუმცა ადვოკატის საქმემ, რომელიც 25 წლის ასაკში დაიწყო, პროფესიულ მუსიკას მაინც ჩამოაშორა. დღეს   რამიშვილების დინასტიას აგრძელებს მიხეილ რამიშვილის შვილი ლიზა რამიშვილი, რომელიც ძალიან ცნობილი ჩელისტია და წარმატებული მუსიკალური კარიერა აქვს.  

საყვარელი საქმის, მუსიკის და ოჯახური ისტორიებით მიხეილ რამიშვილი  „თბილისი პოსტის“ სტუმარია.    

მიხეილ რამიშვილი: გარემო, რომელშიც გავიზარდე, იყო ძალიან ტრადიციული. ეს ტრადიციები  მოგვყვებოდა ჩემი ბებია -ბაბუადან,  რომელთაც გამორჩეული ოჯახი ჰქონდათ. ბაბუა მიხეილ რამიშვილი იყო კარგი პოეტი, ბებია იყო მარი მაისურაძე. დიდი ბებია მაშო მაყაშვილი და ქაქუცა ჩოლოყაშვილი ალალი ბიძაშვილ-მამიდაშვილი იყვნენ. ბებია ულამაზესი ქალი იყო, ძალიან დახვეწილი, ჩვენს ოჯახში იმ პერიოდიდან არსებობდა სიმღერა, პოეზია. ბაბუა კომუნისტებმა 17 წლის ასაკში გადაასახლეს, მან გადასახლებაში შეისწავლა ვოკალი, როცა თბილისში დაბრუნდა, ისეთი მონაცემები ჰქონდა ოპერის მომღერლობა შესთავაზეს, თუმცა ბაბუა ამაზე არ დათანხმდათ. ის წლები იყო მთავარი ბანკის რევიზორი.  კავსაძეზე, სახლში  სადაც დაიბადნენ მამა და მამიდა, ყოველდღე იმართებოდა პოეზიის, მუსიკის საღამოები.  მათთან იკრიბებოდნენ ინტელიგენციის წარმომადგენლები, რომლებიც ქალაქში ურთიერთობების, გემოვნების, ქცევის წესებს ამკვიდრებდნენ.   ეს ყველაფერი ძალიან აისახა მამაჩემზე და მამიდაჩემზე. მამა ძალიან ცელქი ყოფილა, პატარა იყო,  დაავლებდა თურმე ხელს მამამისის გიტარას და ვაკის ქუჩებში, ეზოდან ეზოში გიტარით დადიოდა, მთელი უბანი მას ეძებდა თურმე.  როდესაც  სამამულო ომი  დაიწყო,  ძმებმა მამაჩემი  და ბაბუას ერთ-ერთი ძმისშვილი გურიაში გაუშვეს, თითო -თითო შვილი კი  აქ, თბილისში დაიტოვეს. მამა ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ზემო ფარცხმაში იზრდებოდა. იქ დაწერა თავისი პირველი სიმღერა“ მითხარ რად ხარ მოწყენილი“, სიმღერა მიუძღვნა გოგოს, რომელიც იქ ძალიან შეჰყვარებია. ომის დასრულების შემდეგ  ბიჭები დაბრუნდნენ თბილისში, მამამ, ცელქი ხასიათის გამო გურიიდან წამოიღო მეტსახელი „კვაჭიჭო“ ასე დააარქვა ბიოლოგიის მასწავლებელმა, რომელიც თურმე ვერ აჩერებდა გაკვეთილებზე (იცინის)

- რა გავლენა მოახდინა მამამ თქვენს ცხოვრებაზე და რა განსაზღვრა იმან, რომ პოპულარული მომღერლის შვილი იყავით?

- ყველაზე მძაფრად რაც მახსოვს ადრეული ბავშვობიდან, არის სტუმრები ჩვენს ოჯახში. დღე-ღამის რა დროც არ უნდა ყოფილიყო, ჩვენთან სულ იყო სტუმარი, სიმღერა, ქეიფი. მამასთან  მოდიოდნენ საოცარი ადამიანები. მათგან ვსწავლობდი, როგორ უნდა გყვარებოდა ქვეყანა, როგორ  უნდა მოქცეულიყავი ქალთან, როგორი უნდა ყოფილიყავი მტერთან, როგორ უნდა გეცხოვრა თბილისში, როგორი უნდა ყოფილიყავი  რაიონში, თუ სტუმრად ჩახვიდოდი, როგორ უნდა გამოგეხატა პატივისცემა ადამიანების მიმართ. ეს იყო  ნამდვილი აკადემია, შესაძლებლობა  - მესწავლა  ყველაფერი, რაც აუცილებელი იყო ცხოვრებაში. იმის მიუხედავად, რომ მამა აკრძალული იყო ანტისაბჭოური  სიმღერების გამო, ჩვენთან  სახლში  იკრიბებოდნენ სხვადასხვა რანგის ადამიანები, ცეკას მდივნები, კანონიერი ქურდები, მეცნიერები, ხელოვანები, ზოგი არც იცნობდნენ ერთმანეთს,   ყველას ერთმანეთი პროფესორი ეგონათ (იცინის) კაგებეს ერთ-ერთი პოლკოვნიკი მოგვიანებით თავის მოგონებებში წერდა, რომ უშიშროების თანამშრომელს ინაურისთვის შეუტანია მამას სიმღერების კასეტა, რომელიც  არალეგალურად ვრცელდებოდა. უკითხავს ინაურისთვის, რა მოვუხერხოთ ამ კაცსო. ინაურს მოუსმენია კასეტა, მერე მაგიდის უჯრაში ჩაუდია და უთქვამს: რას ერჩით ამ კაცს, დაანებეთ თავიო. მამას სიმღერები დიდხანს იყო აკრძალული. პირველად კონცერტზე იმღერა 1982 წელს, როდესაც გიზო ნიშნიანიძის საღამო  „პაემანი ვერაზე“  გაიმართა, რაზედაც ძალიან იბრძოლეს თავად გიზო ნიშნიანიძემ და დორიან კიტიამ. კომუნისტების ლიდერები, თურმე თავს იკლავდნენ, ოთარის ასე საჯაროდ სცენაზე გამოყვანა  არ შეიძლებაო. მაგრამ მათ მაინც თავისი გაიტანეს.  მამას მაინც იცნობდა მთელი ქვეყანა. მამიდაჩემი მღეროდა ტრიოში, სადაც მათ გიტარით აკომპანიმენტს მამა უწევდათ, დადიოდნენ გასტროლებზე საბჭოთა კავშირის მასშტაბით.  1985 წელს დაგეგმილი იყო მამას სოლო კონცერტი, მაგრამ არც ეს კონცერტი არ შედგა. ჩემი თვალით მაქვს ნანახი, როგორ ჩამოხსნეს მამას კონცერტის  აფიშები.   

იმ დროს მე და ჩემი ორივე  ძმა პატარები ვიყავით, მაგრამ მაინც  ვგრძნობდით, რომ მამა განსხვავებული იყო, ხანდახან საუბრებსაც მოვკრავდით ხოლმე ყურს. მამას ცხოვრების გამო ყველასთვის მისაღებები არ ვიყავით, მაგრამ ეს არ იყო ჩვენთვის პრობლემა. ჩვენ ვაკეში გავიზარდეთ, სადაც მძიმე 90 იან წლებშიც კი, რომელიც გავიარეთ, სრულიად სხვა წესები იყო. ერთმანეთზე მტრად გადაკიდებული ადამიანებიც კი მარტივ წესებს იცადნენ, არ გაუსწორდებოდნენ დაპირისპირებულ ადამიანს, თუ ის ქალთან,  ბავშვთან, ოჯახთან  ერთად იყო. ეს არაა ლეგენდა. ეს იყო ცხოვრების წესი, რომელსაც ქმნიდნენ ქართლოს კასრაძე, ნიაზ დიასამიძე, სხვები და სხვები. მამაც დიდი დამცველი იყო ამ წესების, რომელიც მაშინ ახასიათებდა თბილისს, მაგრამ სამწუხაროდ, დღეს აღარ არსებობს. მაშინ არ არსებობდა ჭორაობა, არ უნდა დაგეჩაგრა ადამიანი, არ უნდა გაგეყიდა მეგობარი. ადამიანებს არ ჰქონდათ დაუსჯელობის სინდრომი, ყველამ იცოდა, რომ თუ არასწორად მოიქცეოდა და რამეს დააშავებდა,  ჯერ ერთი მარტო რჩებოდა და მეორეც, აუცილებლად მიიღებდა  პასუხს  ადამიანებისგან, რომელთაც სიტყვაც ეთქმოდათ და ავტორიტეტი ჰქონდათ. ყველამ იცოდა, რომ თავისი ქცევით იყო პასუხისმგებელი  თავის  ღირსებაზე და  მომავალზე.  

ოთარი პედაგოგიურ საქმიანობასაც ეწეოდა, მოდიოდნენ  ბავშვები ჩვენთან  მამებთან ერთად, თუმცა შემდეგ გაირკვეოდა ხოლმე  რომ ეს „ყურადღებიანი“  მამები ჩვენს სახლში მამაჩემის ცხოვრების შესასწავლად დადიოდნენ კაგებეს დავალებით, ზოგი თვითონაც კაგებეს თანამშრომელი იყო. მიდიოდა შესწავლა, თუ როგორ ვცხოვრობდით, როგორები ვიყავით, რაზე ველაპარაკებოდით ბავშვებს. წლები რომ გადიოდა ალალად გვიყვებოდნენ  რაც ხდებოდა. მამას ეს წინააღმდეგობები ვერ აჩერებდა. ვერ იტანდა უსამართლობას და სასტიკად ებრძოდა, უსამართლოდ დაჩაგრული ადამიანის დასაცავად ცხრა მთას გადაივლიდა, ყველაფერს გააკეთებდა, ყველას შეაწუხებდა და მაინც დაეხმარებოდა. პირდაპირ შემიძლია ვთქვა, რომ უსამართლობასთან შეუგუებლობა და ბრძოლა მამაჩემისგან გადმომეცა „მემკვიდრეობით“  

228083213_4639187999447956_8272943878168240914_n

- როდესაც პროფესიული არჩევანი იურისტის პროფესიაზე გააკეთეთ, მამას როგორი რეაქცია ჰქონდა?   

- მე თავიდან  ნიჭიერთა ათწლედში ვსწავლობდი. ეს რა თქმა უნდა მამის გავლენაც იყო. ვიცოდი, რომ უნდა ვყოფილიყავი მუსიკოსი და შინაგანად დღესაც მუსიკოსი ვარ. ვწერ სიმღერებს, ლექსებსაც. 5 წლის ვიყავი, როდესაც უკვე გიტარაზე ვუკრავდი,  ფილარმონიაში გამიყვანეს კონცერტზე, რომელშიც მონაწილეობდნენ გიტარისტები საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა რესპუბლიკებიდან.  შემდეგ ჩავაბარე კონსერვატორიაში, საკმაოდ კარგი პოტენციალი მქონდა, ალტისტი ვიყავი. 90 იან წლებში კონსერვატორიაში  გამოცდაზე ჩელოს ფუტლიარით რომ მივდიოდი, პოლიცია  მაჩერებდა და იწყებდა გამოკითხვას, რა მედო ჩელოს ფუტლიარში. ვეუბნებოდი, კაცო ალტი დევს, გამოცდაზე მივდივარ, რა ალტი,  სად შენ და სად  კონსერვატორია, ავტომატი ხომ არ გიდევსო, არ მანებებდნენ თავს (იცინის)   ცუდი დრო იყო. პირადად მეც მეგობრებთან მიმართებაში ბევრ უსამართლობას წავაწყდი, იყო უკანონო დაკავებები და ადამიანის უფლებების  დარღვევები.  იმის მიუხედავად, რომ სულ ვმალავდი ჩემს სახელ-გვარს და არ მინდოდა, რომ მამაჩემის სახელით მესარგებლა,  ხან რას ვიგონებდი, ხან -რას, რომ ჩემი  ვინაობა არ გამემჟრავნებინა, დადგა დრო, რომ უნდა მეთქვა ვინ ვიყავი. ვიფიქრე, რომ  უსამართლობასთან ბრძოლა უფრო კარგად შემეძლო, თუ გავხდებოდი იურისტი. ჩავაბარე უნივერსიტეტში, იურდიულზე. იქამდე  ვუკრავდი ვასო გოძიაშვილის  სახელობის გალა - ორკესტრში, ტელევიზიის ორკესტრში, კვარტეტში, მაგრამ დავანებე ყველაფერს თავი და გავხდი იურისტი. მამა მიხვდა, რატომ მივიღე ასეთი  გადაწყვეტილება და  რატომ გავაკეთე ეს არჩევანი. 2000 წლიდან დავიწყე მუშაობა ადვოკატად. მამას მოწონდა ჩემი საქმიანობა, ხშირად მეუბნებოდა ხოლმე ხუმრობით, დათესე თხილი ამოვა თხილი, რაც მამა არის, ის არის შვილიო, თუმცა მამაჩემი ბევრად მაგარი კაცი იყო, მე მისნაირი ვერასდროს ვერ ვიქნები (იცინის)

-კარიერის განმავლობაში რამდენიმე გახმაურებულ საქმეზე მოგიწიათ მუშაობა, პროფესიულად რას ნიშნავდა თქვენთვის სანდრო გირგვლიანის და თამარ ბაჩალეიშვილის საქმეებზე, ასევე ე.წ. ციანიდის საქმეზე მუშაობა? 

- ყველა ეს საქმე იყო უმძიმესი,  როგორც პირადად  ჩემთვის, ასევე - საზოგადოებისთვის. პირველი იყო, სანდრო გირგვლიანის საქმე,  მე პირველი ადვოკატი ვიყავი, ვინც ამ საქმეზე მუშაობა დაიწყო, ვიცავდი ირინა ენუქიძის ინტერესებს. როდესაც სტრასბურგიდან ჩამოვიდა გადაწყვეტილება, რომელმაც მთელი სისტემა ამხილა სანდრო გირგვლიანის სიკვდილის ჩაფარცხვაში, ეს აღმოჩნდა წინა ხელისუფლების დასასრული. ამ საქმის გამო აღმოვჩნდი დაპირისპირებული ხელისუფლებასთან, რომელმაც 2011 წელს დამაკავა, პროვოკაცია მომიწყვეს და გამიშვეს ციხეში. მამაჩემი ისე გარდაიცვალა და ისე  დაკრძალეს, პანაშვიდზეც კი არ გამომიყვანეს, რომ  მამას დავმშვიდობებოდი. დიდი ბრძოლის შემდეგ გამოვედი ციხიდან. მოვიდა ახალი ხელისუფლება, მერე იყო ციანიდის საქმე, რომლის გამოც  დავუპირისპირდი სუსს, გოგაშვილს. მთელი სისტემა იყო ჩართული ამ საქმეში, მათ შორის საპატრიარქო. დეკანოზს უსამართლოდ მიუსაჯეს  ცხრა წელი და დააინვალიდეს. ამის შემდეგ იყო თამარ ბაჩალეიშვილის ამბავი, ყოველთვის ვამბობ,  რომ  ის მოკლეს და ყველაფერი გააკეთეს, რომ  საქმე  არ გახსნილიყო. სტატისტიკურად იმხელა რესურსი ჩადეს ამ საქმის არგახსნაში, რომ არც ერთ საქმეში არ ყოფილა ჩადებული ამხელა რესურსი, რაც კი საქართველოში საგამოძიებო სისტემა არსებობს. ერთხელ ვუთხარი ირაკლი შოთაძეს, მე არ გელაპარაკებით როგორც ადვოკატი, გელაპარაკებით, როგორც მამობილი, რომელსაც შვილობილი მოუკალით-მეთქი. მართლაც ამ საქმის მიმართ განსაკუთრებული ემოციები მქონდა. მე არ ვიცნობდი ამ ოჯახს, როგორც კი მშობლებმა  მოაწყვეს აქცია, სადაც განაცხადეს, რომ  დაკარგულ შვილს ეძებდნენ, წავედი  აქციაზე, როგორც 27 წლის გოგოს და 18 წლის ბიჭის მშობელი. ბაჩალეიშვილებმა მთხოვეს დახმარება, როგორც კი მოხდა ამ საქმეში ჩემი ჩართვა, მეორე დღესვე  მიიყვანეს მანქანა იმ ადგილზე. თამარ ბაჩალეიშვილის საქმე იმდენად რეზონანსული გახდა, ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებდა, რომ ჩემი დისკრედიტაცია მომხდარიყო. თვალთვალს და მიყურადებას მარტო ჩემზე კი არა, ჩემი ოჯახის წევრებზე, მეუღლეზე, შვილებზე, ძმებზეც კი  ახორციელებდნენ. ერთხელ ჩემმა შვილმა, ლიზიკომ მითხრა: მამა თეთრი „შკოდა“ მომაშორე, 5 დღეა დამდევსო, თუმცა არც ერთ ჩემი ოჯახის წევრს  თვალთვალის არ შეშინებია, ერთი საყვედური არ უთქვამთ ჩემთვის, პირიქით, ლიზა სულ მეუბნებოდა, მიდი მამა მიაწექიო (იცინის) საბოლოდ ისე გამოვიდა, არც ერთი ხელისუფლებისთვის არ აღმოვჩნდი  მისაღები ჩემი პოზიციის გამო.   

435211472_7782050445140472_7456057324438343252_n

- ცოტა ხნის წინ პოლიტიკური პარტიის წევრი გახდით. საბოლოოდ გადაწყვიტეთ პოლიტიკაში ჩართვა? როგორც მახსოვს, წლების წინ   თბილისის მერის არჩევნებშიც აპირებდით კენჭისყრას.

- 2017 წელს, როდესაც თბილისის მერის არჩევნები ტარდებოდა, მე შევხვდი შალვა ნათელაშვილს, სადაც  ოპოზიციური სპექტრიც იყო შეკრებილი. მითხრეს, რომ თუ  ჩემი სურვილიც იქნებოდა, ოპოზიცია  წამოაყენებდა ჩემს  კანდიდატურას და მე  მექნებოდა მათი მხარდაჭერა თბილისის მერის არჩევნებში. მაშინ „ციანიდის საქმეში“ ისე  ვიყავი ჩართული, საქმეს ვერ მივატოვებდი და უარი ვთქვი. ძალიან კარგად ვიცი ქართული პოლიტიკის კულისები. სულ ვამბობ,  რა ღირსებითაც ვცხოვრობ საჯარო სივრცეში, იგივენაირად ვიცხოვრებდი, პოლიტიკაში რომ ვიყო. ვერაფერი შემიცვლიდა ღირებულებებს. არის წესები, რომელსაც მე არ ვემორჩილები. რომ ამბობენ, პოლიტიკა ბინძურიაო, სიბინძურე ყველგან შეიძლება იყოს, მათ შორის პოლიტიკაშიც, მაგრამ პოლიტიკაც შეიძლება აკეთო სიბინძურის გარეშე. გააჩნია, შენ როგორ უდგები შენს  ცხოვრებას და შენს საქმეს. მამაჩემს ჰქონდა ერთი კარგი ნათქვამი, სანამ ქართველები მარტო საკუთარ თავზე ფიქრს და ზრუნვას  და თხასავით „ მეე მეეს“ ძახილს არ გადავეჩვევით, მანამდე  ჩვენი საშველი არ იქნებაო. მართლაც ასეა.

პარტიაში „ჩვენ“ რომლის წევრიც ცოტა ხნის წინ გავხდი პატიოსანი, წესიერი, ქვეყნის მოყვარული  ადამიანები შედიან. მრავალი  წელია,  დავით ქაცარავა დიდ საქვეყნო საქმეს აკეთებს  საოკუპაციო ხაზთან. ამისი არდანახვა  შეუძლებელია.  მინდა ჩემი მსოფლმხედველობა, გამოცდილება გამოვიყენო  ჩემი ქვეყანის სასიკეთოდ. ძალიან მინდა, რომ ჩემი ქვეყანა იყო  ძლიერი, მდიდარი, სამართლიანი,  ვხედავდე  ისეთ საქართველოს,  როგორიც იყო  წარსულში, როცა ადამიანებს ჰქონდათ ბედნიერი, გაღიმებული  სახეები, უხაროდათ სახლში სტუმარი და არ ეშინოდათ მასპინძლობის. მე ასეთი საქართველო მინდა და არა გაღორებული, კორუმპირებული ადამიანების მიერ გაღატაკებული ქვეყანა,  რომლებსაც მხოლოდ    საკუთარი  ოჯახები აინტერესებთ და ატყუებენ  საკუთარ ხალხს. ცდილობენ, დაამონონ, „დააჩმორონ“ ადამიანები,  წაართვან  ღირსება და თავმოყვარეობა. მათ არ იციან, რომ ყველაფერი არ იყიდება, მით უმეტეს სამშობლო არ იყიდება. დღეს არჩევანი დგას ასე - ან თავისუფლება, ან 1921 წელი. რომ გაიძახის ხელისუფლება ომი, ომიო, ვის უნდა ომი?  ომი არავის არ უნდა. ომი მხოლოდ იარაღით ხომ არ ხდება, ავტობანიდან რამდენ მეტრით არის დაშორებული ოკუპანტი, ხელისუფლების რომელიმე წევრი ჩასულა იქ და  უნახავს როგორ ცხოვრობს ხალხი საოკუპაციო ხალხთან?!  სამწუხაროდ, ასეთ მძიმე სიტუაციაში ვართ. არის წითელი ხაზები, რომელიც არ უნდა გადალახო - არც საქმეში და არც ცხოვრებაში, ეს წითელი ხაზები, სამწუხაროდ  ჩვენს ქვეყანაში ბევრმა გადალახა.

-  ოჯახზე მინდა გკითხოთ, თქვენი ქალიშვილი ლიზა რამიშვილი, რომელიც თქვენი ოჯახური ტრადიციის გამგრძელებელია.  

- როდესაც ოთარმა პატარა ლიზას მოუსმინა, მითხრა, დაიმახსოვრე, ლიზა ისეთი მუსიკოსი  დადგება, ყველა რამიშვილს გადაგვიჯოკრავსო. მაშინ ლიზას ახალი დაწყებული ჰქონდა ჩელოზე დაკვრა.15 წლის იყო ლიზა როდესაც გავუშვით  კრონბერგის  აკადემიაში და დამოუკიდებლად ავიდა იმ მწვერვალებზე. გერმანიიდან შვეიცარიაში გადავიდა, როდესაც ჟენევის კონსერვატორიიდან მიიღო მოწვევა. წლები იყო ესპანეთში, დღეს საქართველოში ცხოვრობს, აქედან დადის მოწვევით  კონცერტებზე და ფესტივალებზე  მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში. ლიზას  ისე უყვარს თავისი სამშობლო, სხვაგან  დიდხანს ცხოვრება,  ალბათ  გაუჭირდება. ჩვენი ოჯახის ყველა სიკეთე ლიზაზე  გადავიდა. ერთხელ გამომიცხადა, შენ აღარ ჩაერიო, ბაბუას შემოქმედებას მე მივხედავო და ყველაფერი გადაიბარა. მამაჩემის  90 წლისთავის გადახდას ვაპირებდით, მაგრამ როგორც ხდება ხოლმე, ვერ მოვიძიეთ კონცერტისთვის საჭირო რესურსები. დარწმუნებული ვარ, ლიზა მაინც მოაწყობს საოცარ საღამოს,  ეს არ იქნება მხოლოდ კონცერტი, ეს  იქნება ოთარის  საღამო და გახსენება, თუ  როგორ უნდა იცხოვრო სწორად და ღირსებით.   

თამუნა ნიჟარაძე   

1488687_770856473007661_3753533640783965303_n

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.