გუშინ პოლონეთში არჩევნები ჩატარდა. ქვეყანა ძალიან საინტერესოა, თავისი ძალიან საინტერესო ისტორიითვე. ჯერჯერობით ზუსტი შედეგები არ არის ცნობილი, მაგრამ ვიცით, რომ პირველ ადგილზე მოქმედი მთავრობა იაროსლავ კაჩინსკის მხარდაჭერილი პარტია PiS-ს 40%-ზე მეტს იკავებს, მეორე ადგილზე კი დონალდ ტუსკის KO 26%-ს ჯერდება. ოპოზიციური პარტიები - მესამე გზა და ახალი მემარცხენეები - 14% და 8%-ს იღებენ. მონაცემები შეიძლება შეიცვალოს, რადგან ჯერ მხოლოდ 30%-ია დათვლილი.
სანამ იმას განვმარტავდეთ ვინ როგორი კანდიდატია რამდენიმე საინტერესო დეტალზე მინდა შევჩერდეთ. ქვეყანა 1795 წლიდან 1918 წლამდე სამ ნაწილად იყო დაყოფილი - რუსულ, პრუსიულ/გერმანულ და ავსტრიულად. ის ტერიტორიები, რომლებიც ავსტრიასა და რუსეთს ჰქონდა მითვისებული ძირითადად ნაციონალისტებისა და კონსერვატორების ბასტიონია. განსაკუთრებით სასოფლო და მცირე ზომის დასახლებებში, ხოლო პრუსიის ნაწილი, რომლის მნიშვნელოვან ნაწილზეც გერმანული ზეგავლენა 1945 წლამდეც კი გრძელდებოდა, უფრო ლიბერალებისა და მემარცხენეების ბაზაა. ვინ არიან ისინი და როგორი განწყობები აქვთ მათ?
პოლონელი ნაციონალისტები, რომლებიც აღმოსავლეთში (რუსეთისა და ავსტრიის იმპერიების მიერ დაპყრობილ ნაწილში) ცხოვრობენ, კარგად იციან რუსეთის ტყვეობაში ყოფნის ფასი, ამიტომაცაა რომ ისინი რუსეთთან მიმართებით ძალიან ხისტი და მილიტარისტული პოლიტიკის გატარების მომხრეები არიან. სოციალურ სფეროში მათ ნეიტრალური ან/და ცვალებადი დამოკიდებულება აქვთ. ნაციონალისტები ახლო აღმოსავლეთიდან მიგრაციის შეზღუდვის მხარეს დგანან. ნაციონალისტები ძლიერი და აქტიური საგარეო პოლიტიკის გამტარებელ პოლონეთს ემხრობიან.
პოლონელი კონსერვატორები ანტირუსულ განწყობებთან ერთად სოციალურ სფეროშიც კონსერვატორები არიან. ისინი ეწინააღმდეგებიან აბორტსა და სექსუალურ უმცირესობებს. მათი პოლიტიკა ხშირად რელიგიური ხასიათისაა.
პოლონელი ლიბერალები და მემარცხენეები პრო-ბრიუსელისეულ პოლიტიკას უჭერენ მხარს. თუმცა მათი პოლიტიკა წააგავს მერკელისეულ მიდგომებს რუსეთთან. ანუ, ლიბერალები და მემარცხენეები მეტად დემოკრატიულები და მეტად ბრიუსელის მხარდამჭერები არიან, მაგრამ რუსეთთან მიმართებით ისეთივე ხისტ პოლიტიკას არ ემხრობიან, როგორც ამას ნაციონალისტები ითხოვენ.
დონალდ ტუსკი პრო-ბრიუსელისეული და პრო-გერმანული პოლიტიკის მხარდამჭერი და ლიბერალია, რომელიც ევროკავშირის ინსტიტუციებში ძალიან დიდი პოპულარობით სარგებლობს. იგი ევროპის სახალხო პარტიის თავმჯდომარეც კი იყო (პარტია, ოფიციალურად, ზომიერად კონსერვატორია, მაგრამ, ფაქტობრივად, ლიბერალური). მაგრამ რუსეთთან მიმართებით მისი დამოკიდებულება მოქმედ მთავრობასთან შედარებით რბილია. მიუხედავად ამისა, მისი გამარჯვების შემთხვევაში ევროკავშირის შიგნით პოზიტიური მოლოდინები არსებობს.
იაროსლავ კაჩინსკი ერთდროულად კონსერვატორიცაა და ნაციონალისტიც. ის ევროკავშირის ცენტრის ბრიუსელიდან ვარშავაში გადმოტანას ემხრობა (არაპირდაპირი გაგებით) და ძალიან ხისტი დამოკიდებულება აქვს რუსეთთან მიმართებით, რომელმაც საეჭვო ვითარებაში კატინთან ძმა მოუკლა. სამაგიეროდ ევროკავშირის ინსტიტუციებში მისი მხარდაჭერილი მთავრობა საკმაოდ ცუდი ავტორიტეტით სარგებლობს, რადგან ბერლინსა და პარიზზე მეტად ვარშავისა და ზოგადად ვიშეგრადის ქვეყნების წინ წამოწევას ცდილობს და სოციალური თვალსაზრისით უფრო კონსერვატორიცაა. მისი მოწინააღმდეგეები მას რელიგიურ ფანატიკოსად მოიხსენიებენ.
სად არიან გამოხატულად პრო-რუსები? მათი რიცხვი ძალიან ცოტაა, მაგრამ ისინი გაბნეულები არიან როგორც ლიბერალებსა და მემარცხენეებში, ისე კონსერვატორებში. კონსერვატორების ნაწილში შეიძლება ერთდროულად ანტი-რუსული და ანტი-უკრაინული განწყობებიც კი იყოს (ისტორიიდან გამომდინარე). ნაციონალისტებში პრო-რუსები თითქმის არ გვხვდებიან.
სულ მარტივად რომ ვთქვათ ასეა: ის პოლონელები, რომლებიც უფრო მეტად დიდ ქალაქებში ცხოვრობენ, გერმანიასთან ახლოს იმყოფებიან და დასავლეთ პროვინციებში შედარებით გვიან დასახლდნენ, უფრო მეტად პრო-გერმანული, ლიბერალური და მემარცხენე პოლიტიკისაკენ იხრებიან. ხოლო ის პოლონელები, რომლებიც მცირე ქალაქებში ცხოვრობენ და რუსეთის იმპერიის ქვეშ დევნა უფრო მეტად ახსოვთ, უფრო მეტად ანტი-რუსული, ნაციონალისტური და კონსერვატიული შეხედულებებით გამოირჩევიან.
ხანდახან იმასაც ამბობენ, რომ ტუსკი უფრო პრო-ევროპულ კანდიდატად მოიაზრება ხოლო მოქმედი მთავრობა უფრო პრო-ამერიკულადო. ტუსკის დროს რომ პოლონეთი ნაკლებ ხისტი იყო რუსეთთან მიმართებით ვიდრე ახლაა, ესეც შესამჩნევია. მაგრამ ვნახოთ. ჯერ ადრეა საბოლოო დასკვნების გამოტანა - არჩევნების შედეგებიც არაა ნათელი, ხოლო ტუსკის გამარჯვების შემთხვევაში მისი საგარეო პოლიტიკური პოზიცია რუსეთთან მიმართებით შესაძლოა ისეთივე ხისტად დარჩეს, როგორც მოქმედი მთავრობის პირობებში იყო. მოქმედი მთავრობის დარჩენის შემთხვევაში კი რუსეთთან ხისტი დამოკიდებულება არ გადაიხედება. ისიც დასამატებელია, რომ ახალგაზრდობის უმრავლესობა მოქმედ მთავრობას მხარს არ უჭერს არჩევნებში.
ერთიცაა - პოლონეთი ბრიუსელის მხრიდან უნგრეთის დასჯას ყოველთვის ეწინააღმდეგება ხოლმე. ეს იმიტომ, რომ ვარშავას განსხვავებული ამბიცია აქვს - მას უნდა აღმოსავლეთ ევროპის საყრდენი იყოს. თუმცა ამ პოლიტიკამ ვიქტორ ორბანის პოზიციები ევროკავშირის შიგნით პრაქტიკულად ხელშეუხებელი გახადა. თუკი ტუსკი მოვა ხელისუფლებაში ალბათ ეს პოლიტიკაც გადაიხედება. ვნახოთ, ჯერ ხმებს ითვლიან და კოალიციაზე მოლაპარაკებები არ დაწყებულა.
