,
ავსტრიის გაზეთ „კურიერში“ (Kurier - იბეჭდება ვენაში) გამოქვეყნებულია რეპორტაჟი საქართველოდან სათაურით „ევროკავშირი თუ რუსეთი? საქართველოში ანტისამთავრობო აქციები კრიტიკულ ფაზაში შედის“ (ავტორი - ტიმო ბუჰაუსი). პუბლიკაციაში მიმოხილულია თბილისში მიმდინარე საპროტესტო გამოსვლები, მათი მიზეზები, მამოძრავებელი ძალები, აქციების მონაწილეთა თვალსაზრისები და ა.შ.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
თბილისში პარლამენტის წინ - იქ, სადაც რამდენიმე კვირის წინ ქუჩის შეტაკებები ხდებოდა პოლიციასა და მომიტინგეებს შორის - ახლა სიწყნარეა. ტურისტები შოთა რუსთაველის სახელობის გამზირზე მშვიდად, აუჩქარებლად დასეირნობენ, ყიდულობენ სუვენირებს და ნორმალური ვითარების სურათს ქმნიან. მაგრამ ვისაც მღელვარების ამსახველი მომენტის ნახვა სურს, საღამოს უნდა დაელოდოს - აქ თითქმის ყოველ საღამოს იკრიბებიან დემონსტრანტები, ხელში დროშები უჭირავთ და მოსასხამებს ატარებენ.
აი, პირველი მომიტინგეებიც გამოჩნდნენ. მათ ხელში მუყაოს ნაჭრებზე დახატული პლაკატები უჭირავთ, რომლებზეც პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძე და ქართველი ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილია გამოხატული. დემონსტრანტების რაოდენობა თანდათან მატულობს, მოდიან პოლიციელებიც, ისინი პარლამენტის პერიმეტრზე დგებიან. რუსთაველის გამზირზე ტრანსპორტის მოძრაობა წყდება. ქუჩის მოვაჭრეები დახლებს ხურავენ ან ასორტიმენტს ცვლიან - საქართველოს სახელმწიფო დროშები სუვენირების ნაცვლად.
პარლამენტის მთავარი შესასვლელი - მარმარილოს სვეტებს შორის - დაბლოკილია. ლითონისაგან დამზადებულ კარს მომიტინგეები ფეხებს ურტყამენ... მმართველი პოლიტიკური ელიტა კი კედელს მიღმაა მიმალული.
საპროტესტო აქციების გამომწვევი მიზეზები
ოფიციალური მონაცემებით, გასული წლის ოქტომბერში ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებში მმართველმა პრორუსულმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ ხმების უმეტესობა მოიპოვა. ოპოზიციას ეჭვი შეაქვს „ქართული ოცნების“ გამარჯვებაში და თვლის, რომ არჩევნების შედეგები გაყალბდა.
არჩევნების შემდეგ, ნოემბრის ბოლოს, მთავრობის მეთაურმა ირაკლი კობახიძემ გამოაცხადა, რომ საქართველოს ხელისუფლება მოლაპარაკებას წყვეტს ევროკავშირის წევრად მიღებისათვის და ეს იმის მიუხედავად, რომ მოსახლეობის 85%-ს ევროკავშირის წევრობა სურს.
თავდაპირველი საპროტესტო აქციები პოლიციამ მასობრივი ძალადობის გამოყენებით მეტ-ნაკლებად ჩაახშო. Amnesty International-ის შეფასებით, დაპატიმრებული იქნა საპროტესტო აქციების 460-მდე მონაწილე, რომლებსაც პოლიცია მკაცრად ექცეოდა. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან ოპოზიციურმა აქციებმა შედარებით მშვიდი ხასიათი შეიძინა, ამიტომაც რუსთაველის გამზირზე აღარ დგანან პოლიციის სპეცავტომობილები წყლის ჭავლისა და ცრემლმდენი გაზის გასაშვებად.
მთავრობის ახალი სტრატეგია
ადრინდელი სისტემატური ძალადობის ნაცვლად, რამაც დიდი რეზონანსი გამოიწვია საერთაშორისო მასმედიაში, საქართველოს მთავრობა ახალი ტაქტიკით სარგებლობს: დეკემბრის ბოლოს ხელისუფლებამ მკვეთრად გაადიდა ადმინისტრაციული ჯარიმები უნებართვო მიტინგებისა და კანონდარღვევებისათვის. ანუ ისინი, ვინც არასანქცირებულ საპროტესტო აქციას მიტინგისათვის აკრძალულ ადგილზე გამართავს, მათ 5200 ევროს გადახდა მოუწევთ - ეს თანხა ძალიან დიდია იმ ქვეყნის მოქალაქეებისათვის, სადაც ბევრი თვეში 400 ევროზე ნაკლებ ხელფასს იღებს.
ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორის ალექსანდრე ქავთარაძის თქმით, რა თქმა უნდა, არსებობენ ფონდები, რომლებიც აქციის მონაწილეებს ფინანსურად ეხმარებიან, მაგრამ ზოგჯერ მათთვისაც კი შეუძლებელია ასეთი თანხის გადახდა. მთავრობასაც სწორედ ეს უნდა, რომ მათ დაჯარიმებულების დახმარება ვერ შეძლონ.
იმედგაცრუება ექს-პრეზიდენტის მიმართ
ჯარიმებისა და სასამართლოში საქმის განხილვებისადმი შიში ბევრ მოქალაქეს აიძულებს საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას თავი აარიდოს. ამას ემატება ის ფაქტიც, რომ საპროტესტო მოძრაობას გამოკვეთილი ლიდერი არ ჰყავს. იყო იმის იმედი, რომ [ყოფილი პრეზიდენტი] სალომე ზურაბიშვილი, ქვეყნის ახალ მეთაურად მიხეილ ყაველაშვილის არჩევამდე, ცენტრალურ როლს შეასრულებდა, „მაგრამ მისი დაპირების მიუხედავად, რომ იგი აქციის მონაწილეებს დაიცავდა, სალომე ზურაბიშვილმა ამ მხრივ ძალიან ცოტა რამ თუ გააკეთა“, - ამბობს აქტივისტი დავითი, თბილისის ერთ-ერთი უმაღლესი სასწავლებლის სტუდენტი. იგი მზად არის აქციაში მონაწილეობა გააგრძელოს, მაგრამ თვეების განმავლობაში მიმდინარე პროტესტებს თავის ნეგატიური მხარეც აქვს: „ჩვენ ყოველდღე დავდივართ აქციაზე, მაგრამ ვხედავთ, რომ ადამიანები უკვე დაიღალნენ, შედეგები არაფერია“.
მართლაც, მთავრობა თავის პოლიტიკას აგრძელებს: 30 იანვარს საქართველომ შეწყვიტა თანამშრომლობა ევროპის პარლამენტთან, რითაც ევროკავშირს კიდევ ერთი ნაბიჯით დაშორდა.
საპროტესტო აქციების გამოსაცოცხლებლად და ათეულ ათასობით ადამიანის მისაზიდად, დაღლილობის მიუხედავად, აქტივისტები ახალი მეთოდებს იყენებენ. მაგალითად, მიხეილ ყაველაშვილის ინაუგურაციის დღეს მათ პარლამენტის წინ სიმბოლურად ფეხბურთი ითამაშეს. პროფესორ ალექსანდრე ქავთარაძის თქმით, მოსახლეობის უმეტესობას ახალ პრეზიდენტზე დადებითი აზრი არ აქვს - „იმიტომ, რომ მას ოლიგარქის მარიონეტად თვლიან“.
დასავლეთის როლი
როგორც პროფესორი ამბობს, საქართველოს ხელისუფლება ძალიან ელოდებოდა დონალდ ტრამპის ინაუგურაციას. რადგანაც „ქართულ ოცნებას“ ლეგიტიმაცია არ აქვს, ქვეყნის ეკონომიკა კი დასავლეთზეა დამოკიდებული, ამიტომაც მმართველი პარტიის მიმართ გამოცხადებული სანქციები მნიშვნელოვანია. „მთავრობა თვლის, რომ აშშ, დონალდ ტრამპის ხელმძღვანელობით, საქართველოს იდეოლოგიური მოკავშირეა, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ „ქართული ოცნება“ ძალიან სცდება“, - აღნიშნავს ალექსანდრე ქავთარაძე.
ოდესღაც პროდასავლური, მაგრამ რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ კრემლისადმი სულ უფრო მეგობრულად განწყობილი „ქართული ოცნება“, იმედოვნებს, რომ საერთაშორისო სიტუაცია მის სასარგებლოდ შეიცვლება
ამასთან, საპროტესტო აქციების მონაწილეები და ოპოზიციის წარმომადგენლები თვლიან, რომ აშშ უფრო მეტად მათი მოკავშირეა, ვიდრე „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერი. ისინი საქართველოს დროშებთან ერთად, უკრაინის, ევროკავშირის და აშშ-ის დროშებსაც აფრიალებენ.
უკვე ახლავე ნათელია, რომ 2025 წელი საქართველოსთვის ძლიერი პოლიტიკური რყევების წელი იქნება: კავკასიის პატარა ქვეყნისათვის საბედისწერო ხდება დილემა: რუსეთი თუ ევროკავშირი?
ალექსანდრე ქავთარაძე თვლის, რომ საპროტესტო აქციები გადამწყვეტ სტადიაში შედის: „შესაძლოა წარმატების მიღწევას იმაზე მეტი დრო დაჭირდეს, ვიდრე ჩვენ ვვარაუდობთ, მაგრამ ამ საკითხში დათმობა ნიშნავს, რომ ჩვენ უარს ვამბობთ ჩვენს სამომავლო იმედებზე თავისუფალ და დემოკრატიული საქართველოს მიმართ... ეს ვარიანტი არავისთვის მისაღები არ უნდა იყოს“.
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
