,
ავსტრიის გაზეთ „კურიერში“ (Kurier - იბეჭდება ვენაში) გამოქვეყნებულია რეპორტაჟი საქართველოდან სათაურით „ევროკავშირი თუ რუსეთი? საქართველოში ანტისამთავრობო აქციები კრიტიკულ ფაზაში შედის“ (ავტორი - ტიმო ბუჰაუსი). პუბლიკაციაში მიმოხილულია თბილისში მიმდინარე საპროტესტო გამოსვლები, მათი მიზეზები, მამოძრავებელი ძალები, აქციების მონაწილეთა თვალსაზრისები და ა.შ.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
თბილისში პარლამენტის წინ - იქ, სადაც რამდენიმე კვირის წინ ქუჩის შეტაკებები ხდებოდა პოლიციასა და მომიტინგეებს შორის - ახლა სიწყნარეა. ტურისტები შოთა რუსთაველის სახელობის გამზირზე მშვიდად, აუჩქარებლად დასეირნობენ, ყიდულობენ სუვენირებს და ნორმალური ვითარების სურათს ქმნიან. მაგრამ ვისაც მღელვარების ამსახველი მომენტის ნახვა სურს, საღამოს უნდა დაელოდოს - აქ თითქმის ყოველ საღამოს იკრიბებიან დემონსტრანტები, ხელში დროშები უჭირავთ და მოსასხამებს ატარებენ.
აი, პირველი მომიტინგეებიც გამოჩნდნენ. მათ ხელში მუყაოს ნაჭრებზე დახატული პლაკატები უჭირავთ, რომლებზეც პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძე და ქართველი ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილია გამოხატული. დემონსტრანტების რაოდენობა თანდათან მატულობს, მოდიან პოლიციელებიც, ისინი პარლამენტის პერიმეტრზე დგებიან. რუსთაველის გამზირზე ტრანსპორტის მოძრაობა წყდება. ქუჩის მოვაჭრეები დახლებს ხურავენ ან ასორტიმენტს ცვლიან - საქართველოს სახელმწიფო დროშები სუვენირების ნაცვლად.
პარლამენტის მთავარი შესასვლელი - მარმარილოს სვეტებს შორის - დაბლოკილია. ლითონისაგან დამზადებულ კარს მომიტინგეები ფეხებს ურტყამენ... მმართველი პოლიტიკური ელიტა კი კედელს მიღმაა მიმალული.
საპროტესტო აქციების გამომწვევი მიზეზები
ოფიციალური მონაცემებით, გასული წლის ოქტომბერში ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებში მმართველმა პრორუსულმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ ხმების უმეტესობა მოიპოვა. ოპოზიციას ეჭვი შეაქვს „ქართული ოცნების“ გამარჯვებაში და თვლის, რომ არჩევნების შედეგები გაყალბდა.
არჩევნების შემდეგ, ნოემბრის ბოლოს, მთავრობის მეთაურმა ირაკლი კობახიძემ გამოაცხადა, რომ საქართველოს ხელისუფლება მოლაპარაკებას წყვეტს ევროკავშირის წევრად მიღებისათვის და ეს იმის მიუხედავად, რომ მოსახლეობის 85%-ს ევროკავშირის წევრობა სურს.
თავდაპირველი საპროტესტო აქციები პოლიციამ მასობრივი ძალადობის გამოყენებით მეტ-ნაკლებად ჩაახშო. Amnesty International-ის შეფასებით, დაპატიმრებული იქნა საპროტესტო აქციების 460-მდე მონაწილე, რომლებსაც პოლიცია მკაცრად ექცეოდა. დეკემბრის შუა რიცხვებიდან ოპოზიციურმა აქციებმა შედარებით მშვიდი ხასიათი შეიძინა, ამიტომაც რუსთაველის გამზირზე აღარ დგანან პოლიციის სპეცავტომობილები წყლის ჭავლისა და ცრემლმდენი გაზის გასაშვებად.
მთავრობის ახალი სტრატეგია
ადრინდელი სისტემატური ძალადობის ნაცვლად, რამაც დიდი რეზონანსი გამოიწვია საერთაშორისო მასმედიაში, საქართველოს მთავრობა ახალი ტაქტიკით სარგებლობს: დეკემბრის ბოლოს ხელისუფლებამ მკვეთრად გაადიდა ადმინისტრაციული ჯარიმები უნებართვო მიტინგებისა და კანონდარღვევებისათვის. ანუ ისინი, ვინც არასანქცირებულ საპროტესტო აქციას მიტინგისათვის აკრძალულ ადგილზე გამართავს, მათ 5200 ევროს გადახდა მოუწევთ - ეს თანხა ძალიან დიდია იმ ქვეყნის მოქალაქეებისათვის, სადაც ბევრი თვეში 400 ევროზე ნაკლებ ხელფასს იღებს.
ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორის ალექსანდრე ქავთარაძის თქმით, რა თქმა უნდა, არსებობენ ფონდები, რომლებიც აქციის მონაწილეებს ფინანსურად ეხმარებიან, მაგრამ ზოგჯერ მათთვისაც კი შეუძლებელია ასეთი თანხის გადახდა. მთავრობასაც სწორედ ეს უნდა, რომ მათ დაჯარიმებულების დახმარება ვერ შეძლონ.
იმედგაცრუება ექს-პრეზიდენტის მიმართ
ჯარიმებისა და სასამართლოში საქმის განხილვებისადმი შიში ბევრ მოქალაქეს აიძულებს საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას თავი აარიდოს. ამას ემატება ის ფაქტიც, რომ საპროტესტო მოძრაობას გამოკვეთილი ლიდერი არ ჰყავს. იყო იმის იმედი, რომ [ყოფილი პრეზიდენტი] სალომე ზურაბიშვილი, ქვეყნის ახალ მეთაურად მიხეილ ყაველაშვილის არჩევამდე, ცენტრალურ როლს შეასრულებდა, „მაგრამ მისი დაპირების მიუხედავად, რომ იგი აქციის მონაწილეებს დაიცავდა, სალომე ზურაბიშვილმა ამ მხრივ ძალიან ცოტა რამ თუ გააკეთა“, - ამბობს აქტივისტი დავითი, თბილისის ერთ-ერთი უმაღლესი სასწავლებლის სტუდენტი. იგი მზად არის აქციაში მონაწილეობა გააგრძელოს, მაგრამ თვეების განმავლობაში მიმდინარე პროტესტებს თავის ნეგატიური მხარეც აქვს: „ჩვენ ყოველდღე დავდივართ აქციაზე, მაგრამ ვხედავთ, რომ ადამიანები უკვე დაიღალნენ, შედეგები არაფერია“.
მართლაც, მთავრობა თავის პოლიტიკას აგრძელებს: 30 იანვარს საქართველომ შეწყვიტა თანამშრომლობა ევროპის პარლამენტთან, რითაც ევროკავშირს კიდევ ერთი ნაბიჯით დაშორდა.
საპროტესტო აქციების გამოსაცოცხლებლად და ათეულ ათასობით ადამიანის მისაზიდად, დაღლილობის მიუხედავად, აქტივისტები ახალი მეთოდებს იყენებენ. მაგალითად, მიხეილ ყაველაშვილის ინაუგურაციის დღეს მათ პარლამენტის წინ სიმბოლურად ფეხბურთი ითამაშეს. პროფესორ ალექსანდრე ქავთარაძის თქმით, მოსახლეობის უმეტესობას ახალ პრეზიდენტზე დადებითი აზრი არ აქვს - „იმიტომ, რომ მას ოლიგარქის მარიონეტად თვლიან“.
დასავლეთის როლი
როგორც პროფესორი ამბობს, საქართველოს ხელისუფლება ძალიან ელოდებოდა დონალდ ტრამპის ინაუგურაციას. რადგანაც „ქართულ ოცნებას“ ლეგიტიმაცია არ აქვს, ქვეყნის ეკონომიკა კი დასავლეთზეა დამოკიდებული, ამიტომაც მმართველი პარტიის მიმართ გამოცხადებული სანქციები მნიშვნელოვანია. „მთავრობა თვლის, რომ აშშ, დონალდ ტრამპის ხელმძღვანელობით, საქართველოს იდეოლოგიური მოკავშირეა, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ „ქართული ოცნება“ ძალიან სცდება“, - აღნიშნავს ალექსანდრე ქავთარაძე.
ოდესღაც პროდასავლური, მაგრამ რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ კრემლისადმი სულ უფრო მეგობრულად განწყობილი „ქართული ოცნება“, იმედოვნებს, რომ საერთაშორისო სიტუაცია მის სასარგებლოდ შეიცვლება
ამასთან, საპროტესტო აქციების მონაწილეები და ოპოზიციის წარმომადგენლები თვლიან, რომ აშშ უფრო მეტად მათი მოკავშირეა, ვიდრე „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერი. ისინი საქართველოს დროშებთან ერთად, უკრაინის, ევროკავშირის და აშშ-ის დროშებსაც აფრიალებენ.
უკვე ახლავე ნათელია, რომ 2025 წელი საქართველოსთვის ძლიერი პოლიტიკური რყევების წელი იქნება: კავკასიის პატარა ქვეყნისათვის საბედისწერო ხდება დილემა: რუსეთი თუ ევროკავშირი?
ალექსანდრე ქავთარაძე თვლის, რომ საპროტესტო აქციები გადამწყვეტ სტადიაში შედის: „შესაძლოა წარმატების მიღწევას იმაზე მეტი დრო დაჭირდეს, ვიდრე ჩვენ ვვარაუდობთ, მაგრამ ამ საკითხში დათმობა ნიშნავს, რომ ჩვენ უარს ვამბობთ ჩვენს სამომავლო იმედებზე თავისუფალ და დემოკრატიული საქართველოს მიმართ... ეს ვარიანტი არავისთვის მისაღები არ უნდა იყოს“.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
