USD 2.7070
EUR 3.1344
RUB 3.3058
თბილისი
„უოლ სთრით ჯორნელი“ (The Wall Street Journal) : „ერთადერთი ამერიკელი კანონმდებელი, რომელიც წარმოშობით უკრაინელია, სკეპტიკურად არის განწყობილი კიევისათვის დამატებითი დახმარების გაწევის მიმართ“
თარიღი:  289

ამერიკული გაზეთი „უოლ სთრით ჯორნელი“ (The Wall Street Journal) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ერთადერთი ამერიკელი კანონმდებელი, რომელიც წარმოშობით უკრაინელია, სკეპტიკურად არის განწყობილი კიევისათვის დამატებითი დახმარების გაწევის მიმართ“ (ავტორი - ქეით ფერეკი).

„რატომ გამოდის უკრაინაში დაბადებულ-გაზრდილი ამერიკელი კონგრესვუმენი კიევის დახმარების წინააღმდეგ? ვიქტორია სპარტცი საუბრობს რუსების მიერ ჩადენილი მხეცობის შესახებ უკრაინაში, რომლის მოწმენი მისი მეგობრები და ნათესავები გახდნენ, მაგრამ იმავდროულად იგი იმასაც ამბობს, რომ ხმას არ მისცემს კიევისადმი დახმარებას 60 მილიარდი დოლარის ოდენობით. კონგრესვუმენი დარწმუნებულია, რომ ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციამ, უკრაინის პარალელურად, მეტი ყურადღება აშშ-ის საშინაო პრობლემების მოგვარებასაც უნდა დაუთმოს“, - ნათქვამია პუბლიკაციაში.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

აშშ-ის კონგრესის წარმომადგენლების პალატის წევრი ვიქტორია სპარტცი ძალზე ემოციურად ჰყვება იმ საშინელებებზე, რომლებიც მისმა უკრაინელმა მეგობრებმა და ნათესავებმა გადაიტანეს მას შემდეგ, რაც რუსეთმა ორი წლის წინ ომი დაიწყო  უკრაინის წინააღმდეგ. თუმცა იგი იმავდროულად ძალიან სკეპტიკურად და კრიტიკულადაა განწყობილი იმ დახმარების მიმართ, რომელსაც ვაშინგტონი კიევს უგზავნის.

ვიქტორია სპარტცი წარმომადგენლების პალატის რესპუბლიკელი წევრია ინდიანას შტატიდან, რომელიც დეპუტატთა შორის ერთ-ერთი ყველაზე კოლორიტულ პიროვნებას წარმოადგენს. მისი თქმით, იგი მხარს არ უჭერს უკრაინისადმი დახმარებას 60 მილიარდი დოლარის ოდენობით. ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციის მიერ შემუშავებული ეს კანონპროექტი დიდი ხანია სადაოა რესპუბლიკელებსა და დემოკრატებს შორის, თუმცა მოსალოდნელია, რომ აპრილის მეორე ნახევარში დოკუმენტი მაინც გაიტანონ განსახილველად.

უკრაინისადმი დახმარების გაწევის საკითხი, რასაკვირველია, 45 წლის ვიქტორია სპარტცისთვისაც მნიშვნელოვანია. თავის მრავალრიცხოვან ინტერვიუებში იგი ცდილობს არგუმენტირებულად დაამტკიცოს, რომ აშშ-ის ადმინისტრაციამ, უკრაინისათვის გაწეულ მრავალმილიარდიან დახმარების პარალელურად, ყურადღება უნდა დაუთმოს ქვეყნის საშინაო პრობლემების მოგვარებას. იმავდროულად აუცილებელია უკრაინისადმი დახმარების მიმართ განხორციელდეს მკაცრი კონტროლი და მოხდეს ანგარიშგება. ამასთან, საბოლოო ჯამში უკრაინას დახმარება უანგაროდ (საჩუქრად) კი არ უნდა გადაეცეს, არამედ მხოლოდ კრედიტების (სესხების) სახით.

„მე ძალიან კარგად მესმის ამ ომის მნიშვნელობა და ვაცნობიერებ იმ შედეგებს, თუ რა მოჰყვება რუსეთის სავარაუდო გამარჯვებას. ამასთან, გულუბრყვილო ნამდვილად არ ვარ. თუ ჩვენ ჩვენივე თანხებიზე კონტროლი და ზედამხედველობა არ გავაძლიერებთ, ცვენ ისე მიზანს ვერ მივღწევთ. ამერიკას არ შეუძლია დაუსრულებლად დაეხმაროს უკრაინას. ამერიკას თავისი პრობლემებიც ბევრი უგროვდება, რომლებიც უნდა მოგვარდეს“, - ამბობს ვიქტორია სპარტცი. კონგრესვუმენის თქმით, მის საარჩევნო ოლქში, ინდიანაპოლისში, ამომრჩევლები უკრაინისათვის გაწეული დახმარების წინააღმდეგ გამოდიან სხვადასხვა მიზეზების გამო.

ვიქტორია სპარტცი თავდაპირველად, როცა ომი დაიწყო, ემოციური გამოსვლებით მხარს უჭერდა კიევს, ჰყვებოდა იმ ნგრევაზე და სამოქალაქო მოსახლეობის გაჭირვებაზე, რაც უკრაინაში ხდებოდა და რასაც უკრაინელები გმირულად იტანდნენ. იგი აქტიურად აკრიტიკებდა ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციას და მეტი დახმარებისაკენ მოუწოდებდა, იმავდროულად ვლადიმერ პუტინის წინააღმდეგაც გამოდიოდა. მაგრამ ვიქტორია სპარტცი ასევე აკრიტიკებდა უკრაინის პრეზიდენტს ვოლოდიმირ ზელენსკის, რითაც კიევის საყვედურები და ამრეზული დამოკიდებულება გამოიწვია.

დღეს კონგრესვუმენი ამბობს, რომ უკრაინისადმი დახმარებას იგი უკვე ნაკლებ ყურადღებას უთმობს: „მე რაც შემეძლო, გავაკეთე. ყველაფრის განხორციელება არ შემიძლია. უკრაინაზეც ვფიქრობ, მაგრამ ვალდებული ვარ ამერიკაზე უფრო მეტი ვიდიქრო“, - ამბობს ვიქტორია სპარტცი და აცხადებს, რომ 60-მილიარდიან კანონპროექტს მხარს იმ შემთხვევაში დაუჭერს, თუ ჯო ბაიდენის ადმინისტრაცია თანხებს აშშ-ის საზღვრის გასამაგრებლადაც გამოყოფს მექსიკასთან.

სხვათა შორის, დემოკრატებს იმედი ჰქონდათ, რომ რესპუბლიკელი ვიქტორია სპარტცი, იმის გათვალისწინებით, რომ იგი წარმოშობით უკრაინელი იყო, განსაკუთრებით მტკიცე მომხრე იქნებოდა უკრაინისადმი დახმარების გაწევის საკითხის მიმართ, მაგრამ ისინი შეცდნენ.

„დიახ, მართლაც გვქონდა იმის შეგრძნება, რომ რესპუბლიკელი ვიქტორია სპარტცი რეალურად ჩვენს გვერდით დადგებოდა და მზად იქნებოდა ყოველნაირ რისკზე წასულიყო უკრაინისათვის მხარდასაჭერად“, - ამბობს წარმომადგენლების პალატის წევრი, დემოკრატი სარა ჯეიკობსი, რომელიც ვიქტორია სპარტცთან ერთად რამდენჯერმე იყო კიევში ჩასული, - სამწუხაროდ, მან არ ისარგებლა თავისი უკრაინული წარმომავლობით და ცოდნით, რათა თანაპარტიელები კიევის მხარდაჭერისათვის დაერაზმა“.

ვიქტორია სპარტცი იმ დროს, როცა უკრაინა დამოუკიდებელი გახდა, პატარა გოგონა იყო. იგი ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე ქალაქ ნოსოვკაში დაიბადა. ბავშვობაში პაპამისი უყვებოდა ხოლმე, თუ როგორი შიმშილობა და გაჭირვება, რეპრესიები გადაიტანეს უკრაინელებმა საბჭოთა წყობილების დროს. თავისი მომავალი ქმარი ვიქტორიამ 1999 წელს გაიცნო, შემდეგ ამერიკაში გადავიდა საცხოვრებლად და უმაღლესი სასწავლებელი დაამთავრა ფინანსების აღრიცხვის დარგში, მუშაობაც დაიწყო. 2020 წელს ვიქტორია სპარტცი კონგრესის ქვედა სტრუქტურის - წარმომადგენლების პალატის წევრად აირჩიეს. დღეისათვის იგი ერთ-ერთია პალატის იმ წევრთაგან, რომლებიც ევროპაში არიან დაბადებულნი და ერთადერთი, რომელიც ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკიდან - უშუალოდ უკრაინიდან არის.

თებერვალში ვიქტორია სპარტცი მიუნჰენის უსაფრთხოების ყოველწლიურ კონფერენციაში მონაწილეობდა და ევროპელ ლიდერებს არწმუნებდა, რომ უკრაინისათვის მეტი დახმარება გაეწიათ და საკუთარი თავდაცვისუნარიანობის განსამტკიცებლადაც მეტი თანხები დაეხარჯათ.

როგორც ვაშინგტონის ანალიტიკური ცენტრის ვიცე-პრეზიდენტი სეთ ჯონსი ამბობს, ვიქტორია სპარტცი ერთ-ერთი ის კანონმდებელია, რომელიც, სხვებისაგან გამორჩეულად დიდ ყურადღებას უთმობს ჩინეთისა და რუსეთის კავშირების საფრთხეს ამერიკისათვის.

2023 წლის თებერვალში ვიქტორია სპარტცმა განაცხადა, რომ სავარაუდოდ, კონგრესიდან წავიდოდა, რათა თავისი ორი შვილის აღსაზრდელად მეტი ყურადღება დაეთმო, მაგრამ შემდეგ გადაიფიქრა იმ მიზეზით, რომ ის კანდიდატი-რესპუბლიკელები, რომლებიც კონგრესში მის ნაცვლად მივიდოდნენ, მუშაობას სათანადო დონეზე ვერ შეძლებდნენ. მას ახლა განზრახული აქვს რესპუბლიკური პარტიის პრაიმერიზში მონაწილეობა  მეორე ვადით არჩევის მიზნით, რომელიც 7 მაისს არის დანიშნული. მისი მთავარი კონკურენტია რესპუბლიკელი ჩაკ გუდრიჩი, ინდიანას შტატის ადგილობრივი მდიდარი კანონმდებელი, რომელმაც უკვე დახარჯა მილიონნახევარი დოლარი წინასაარჩევნო რეკლამისათვის და ვიქტორია სპარტცს მწვავედ აკრიტიკებს უკრაინის დახმარების გამო.

„ვიქტორია სპარტცი ჩვენი, ამერიკელების ფულს უკრაინაში გზავნის, ამ დროს კი საზღვარი საზღვარს არ ჰგავს, ყველა უკონტროლოდ შემოდის და გადის. რატომ აყენებს ვიქტორია წინა ადგილზე უკრაინას და უკან სწევს საკუთარი ქვეყნის ინტერესებს?“, - ნათქვამია ჩაკ გუდრიჩის 30-წამიან წინასაარჩევნო ვიდეორგოლში. გამოდის, რომ ვიქტორია სპარტცს იმის გამო აკრიტიკებენ, რისი მოწინააღმდეგეც თვითონ არის.

წყარო: https://www.wsj.com/politics/policy/victoria-spartz-ukraine-aid-69ef4ed1?mod=hp_lead_pos8

 

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.