USD 2.7195
EUR 3.2090
RUB 3.4546
თბილისი
უნდა ვუფრთხილდეთ თუ არა ჩინეთს - "ამომავალი სუპერსახელმწიფოს " ინტერესები მსოფლიოსა და საქართველოში
თარიღი:  1051

ბოლო დროს ჩი­ნე­თის სა­ხალ­ხო რეს­პუბ­ლი­კა ხში­რად გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც ერთ-ერთი უმ­თავ­რე­სი, ამო­მა­ვა­ლი მსოფ­ლიო სუ­პერ­ძა­ლა, რო­მე­ლიც მზარ­დი ეკო­ნო­მი­კით და სამ­ხედ­რო შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვა. რო­გორც წესი, პო­ტენ­ცი­უ­რად თუ რე­ა­ლუ­რად სუ­პერ­სა­ხელ­მწი­ფე­ბი კი მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა კუ­თხე­ში სა­კუ­თა­რი ინ­ტე­რე­სე­ბის გა­ტა­რე­ბას მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი მე­თო­დე­ბით ცდი­ლო­ბენ. ორ­გა­ნი­ზა­ცია "სა­მო­ქა­ლა­ქო იდე­ის" კვლე­ვის: "ვინ გან­სა­ზღვრავს ცივი ომის შემ­დგო­მი მსოფ­ლი­ოს დღის წეს­რიგს? - ჩი­ნე­თის გავ­ლე­ნის ოპე­რა­ცი­ე­ბი აკა­დე­მი­ა­ში, მე­დი­ა­სა და არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტორ­ში: სა­ქარ­თვე­ლოს მა­გა­ლი­თი", - თა­ნახ­მად, სა­კუ­თა­რი გავ­ლე­ნე­ბის გა­ფარ­თო­ე­ბის მიზ­ნით ქვეყ­ნის ერთ-ერთი სა­მიზ­ნე სა­ქარ­თვე­ლო­ცაა, სა­დაც უკვე იგ­რძნო­ბა ჩი­ნე­თი­დან წა­მო­სუ­ლი გარ­კვე­უ­ლი იმ­პულ­სე­ბი.

მა­ინც, კონ­კრე­ტუ­ლად რა­ტომ შე­იძ­ლე­ბა იყოს სა­ქარ­თვე­ლო სა­ინ­ტე­რე­სო ჩი­ნე­თის­თვის? ამა­ზე"სა­მო­ქა­ლა­ქო იდე­ის” თავ­მჯდო­მა­რე და სა­ქარ­თვე­ლოს თავ­დაც­ვის ყო­ფი­ლი მი­ნის­ტრი, თინა ხი­და­შე­ლი გვე­სა­უბ­რე­ბა.

  • რა­ტომ ჩი­ნე­თი?

"სა­მო­ქა­ლა­ქო იდე­ა­ში" უკვე სამი წე­ლია, ჩვე­ნი მუ­შა­ო­ბის ერთ-ერთი ფო­კუ­სი სა­გა­რეო გავ­ლე­ნის ოპე­რა­ცი­ე­ბია, რაც გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა პრო­პა­გან­და­ში, სა­ინ­ფორ­მა­ციო ომში, ასე­ვე, ეკო­ნო­მი­კურ ექ­სპან­სი­ა­ში, ფსი­ქო­ლო­გი­ურ ოპე­რა­ცი­ებ­ში, აკა­დე­მი­ურ, სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სეგ­მენ­ტში გავ­ლე­ნის გაზ­რდა­ში. მისი მთა­ვა­რი ამო­ცა­ნაა, მო­ახ­დი­ნოს იმ ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი სის­ტე­მის დე­ვალ­ვა­ცია, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც ესა თუ ის სა­ხელ­მწი­ფო ვი­თარ­დე­ბა და სა­კუ­თა­რი მო­ახ­ვი­ოს თავს. სა­ქარ­თვე­ლოს­ნა­ი­რი ქვეყ­ნის­თვის რამ­დე­ნი­მე ას­პექ­ტია მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი:

პირ­ვე­ლი, სა­ქარ­თვე­ლო გან­ვი­თა­რე­ბა­დი დე­მოკ­რა­ტი­ის ქვე­ყა­ნაა, სა­ბო­ლო­ოდ ფორ­მი­რე­ბუ­ლი ჯერ არაა, თუ რო­გორ სა­ხელ­მწი­ფო­ში გვინ­და ცხოვ­რე­ბა; მტრებ­თან და მე­გობ­რებ­თან, სტრა­ტე­გი­ულ პარტნი­ო­რებ­თან და არა­პარტნი­ო­რებ­თან და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი ახლა ყა­ლიბ­დე­ბა. ასე­თი ტი­პის ქვეყ­ნებ­ში ნოყი­ე­რი ნი­ა­და­გი არ­სე­ბობს იმის­თვის, რომ სა­კუ­თა­რი გავ­ლე­ნის ქვეშ მო­აქ­ციო, თუკი სწო­რად მო­იქ­ცე­ვი და მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად და­გეგ­მავ. რუ­სე­თის შემ­თხვე­ვა­ში თუკი ყვე­ლა­ფე­რი გა­სა­გე­ბია, ჩი­ნეთ­ზე ვმუ­შა­ობთ და ხში­რად ვა­წყდე­ბით ხოლ­მე შე­კი­თხვას - "რა­ტომ ჩი­ნე­თი?" უმ­თავ­რე­სია ის, რომ ჩი­ნე­თი დღეს ის მზარ­დი ქვე­ყა­ნაა, არა მარ­ტო ეკო­ნო­მი­კის და მო­სახ­ლე­ო­ბის სი­დი­დის გამო, არა­მედ იმი­ტომ, რომ სტრა­ტე­გი­უ­ლად მსოფ­ლიო დო­მი­ნა­ცი­ის პრე­ტენ­ზია აქვს. ჩი­ნე­თი იქცა ქვე­ყა­ნად, რო­მელ­საც ღიად აქვს გა­ცხა­დე­ბუ­ლი სუ­პერ­სა­ხელ­მწი­ფო­ო­ბის პრე­ტენ­ზია და კონ­კუ­რენ­ცი­ა­შია შე­სუ­ლი, მა­გა­ლი­თად, ევ­რო­კავ­შირ­თან, აშშ-სთან, იმ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­თან ან გა­ერ­თი­ა­ნე­ბებ­თან, რომ­ლე­ბიც დღემ­დე ით­ვლე­ბო­და, რომ დო­მი­ნა­ცი­ის სეგ­მენ­ტში კონ­კუ­რენ­ტი არ ჰყავ­დათ. დღეს ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხელ­მწი­ფო, დიდი და პა­ტა­რა იკ­ვლევს, რას­თან აქვს საქ­მე და რა არის ის ფორ­მე­ბი, რომ­ლი­თაც ჩი­ნე­თის რეს­პუბ­ლი­კა სა­კუ­თა­რი დო­მი­ნა­ცი­ის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფას ახ­დენს. გან­სა­კუთ­რე­ბით გვა­ინ­ტე­რე­სებს ჩი­ნე­თი იმი­ტო­მაც, რომ ეს სა­ხელ­მწი­ფო არ არის დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი, არა­მედ, ერ­თპარ­ტი­უ­ლი ქვე­ყა­ნაა, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­აა იმა­ზე უფრო დიდი ხა­ნია, ვიდ­რე საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი იყო. ეს ქმნის იმის წი­ნა­პი­რო­ბას, რო­მე­ლიც საფრ­თხის გან­ცდას უჩენს ძა­ლი­ან ბევრ სა­ხელ­მწი­ფოს. აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის ქვყე­ნებ­ში დღეს აღა­რა­ვინ და­ვობს, რომ ისი­ნი ჩი­ნუ­რი ექ­სპან­სი­ის გამო სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბის წი­ნა­შე არი­ან, თავი რომ და­ვა­ნე­ბოთ და­სავ­ლურ და უკვე ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი დე­მოკ­რა­ტი­ის სა­ხელ­მწი­ფო­ებს. ამი­ტო­მა­ცაა გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ინ­ტე­რე­სო სჩი­ნე­თის კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­ის გავ­ლე­ნის ოპე­რა­ცი­ე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში", - აღ­ნიშ­ნავს ხი­და­შე­ლი.
  • რა­ტომ შე­იძ­ლე­ბა იყოს სა­ინ­ტე­რე­სო ჩი­ნე­თის­თვის სა­ქარ­თვე­ლო?

სა­ერ­თოდ, რა­ტომ შე­იძ­ლე­ბა იყოს სა­ქარ­თვე­ლოს­ნა­ი­რი პა­ტა­რა და სხვა­დას­ხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბით - უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, პო­ლი­ტი­კუ­რად და ეკო­ნო­მი­კუ­რად, არ­ცთუ ძლი­ე­რი სა­ხელ­მწი­ფო ჩი­ნე­თის­თვის სა­ინ­ტე­რე­სო? ხი­და­შე­ლის თქმით, არ­სე­ბობს ორი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მი­ზე­ზი, რის გა­მოც ჩი­ნე­თის ყუ­რა­დღე­ბი­სა და ინ­ტე­რე­სის რა­დარ­ში მოვ­ხვდით. ერთი მათ­გა­ნი ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბაა, მე­ო­რე კი - სტრა­ტე­გი­უ­ლი პარტნი­ო­რო­ბა ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­თან...

"პირ­ვე­ლი, ეს სა­ყო­ველ­თა­ოდ ცნო­ბი­ლი და ბევ­რჯერ ნათ­ქვა­მი ჩვე­ნი გე­ოგ­რა­ფი­აა. სა­ვაჭ­რო, სარ­კი­ნიგ­ზო, სა­ჰა­ე­რო და ენერ­გე­ტი­კუ­ლი გზე­ბის კვე­თის ცენ­ტრა­ლუ­რი წერ­ტი­ლი ვართ, სატ­რან­სპორ­ტო გზებ­ზე მთე­ლი და­ნარ­ჩე­ნი ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლი კა­ცობ­რი­ო­ბის­თვის ყვე­ლა­ზე რე­ა­ლის­ტუ­რი ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი გზა ვართ, დეს­პო­ტუ­რი და ტი­რა­ნუ­ლი რუ­სე­თის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვის შე­საქ­მნე­ლად;

მე­ო­რე უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი მი­ზე­ზია ჩვე­ნი სტრა­ტე­გი­უ­ლი პარტნი­ო­რო­ბა აშშ-სთან. ჩვენ არ ვართ უბ­რა­ლოდ ქვე­ყა­ნა სწორ გე­ოგ­რა­ფი­ა­ში, ჩვენ ვართ ქვე­ყა­ნა სწორ და სა­ინ­ტე­რე­სო გე­ოგ­რა­ფი­ა­ში, რო­მელ­საც სტრა­ტე­გი­უ­ლი პარტნი­ო­რო­ბა აქვს იმ სა­ხელ­მწი­ფოს­თან, ვის­თა­ნაც ჩი­ნე­თი დღეს ლა­მის დეკ­ლა­რი­რე­ბუ­ლი ომის მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში იმ­ყო­ფე­ბა. იმის­თვის, რომ ამ სტრა­ტე­გი­ულ გე­ოგ­რა­ფი­ა­ზე გავ­ლე­ნა არ და­კარ­გოს, ჩი­ნე­თის­თვის კრი­ტი­კუ­ლად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში იყოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც მათ მხა­რეს იქ­ნე­ბა შე­საძ­ლო გარ­თუ­ლე­ბე­ბის ან ნე­ბის­მი­ე­რი გარ­თუ­ლე­ბის პი­რო­ბებ­ში ჩვენს სტრა­ტე­გი­ულ პარტნი­ორ­თან, აშშ-სთან.

მა­გა­ლი­თად, ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი ამ­ბობს, რომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტი­პენ­დი­ის პროგ­რა­მე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში უკვე 30 წე­ლია, მოქ­მე­დებს, ქარ­თვე­ლე­ბი გა­ნათ­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად გერ­მა­ნი­ა­ში, საფ­რან­გეთ­ში, აშშ-ში, დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში, თურ­ქეთ­ში მი­დი­ან, ეს არას­დროს ყო­ფი­ლა წუ­ხი­ლის სა­გა­ნი და ახლა, ჩი­ნეთ­ში რომ მი­დი­ან, რა­ტო­მაა წუ­ხი­ლის სა­გა­ნიო? პირ­ვე­ლი მი­ზე­ზი, ის, რომ ჩი­ნე­თი თა­ვი­სუ­ფა­ლი დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი სამ­ყა­რო არაა, აკა­დე­მი­ურ სეგ­მენ­ტში ნიშ­ნავს, რომ ყვე­ლა აკა­დე­მი­უ­რი პროგ­რა­მა ცენ­ზუ­რა­გავ­ლი­ლია. საბ­ჭო­თა სა­ქარ­თვე­ლო­ში გაზ­რდილ­მა თა­ო­ბამ კარ­გად ვი­ცით, რას ნიშ­ნავს, რო­დე­საც კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტია შენი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის კუ­რი­კუ­ლუმს ად­გენს და გან­სა­ზღვრავს, რა შე­იძ­ლე­ბა გას­წავ­ლონ და რა - არა. ძა­ლი­ან ცუ­დია, რო­დე­საც ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში გაჩ­ნდე­ბა ახალ­გაზ­რდე­ბის მთე­ლი ჯგუ­ფი, რო­მელ­საც ამ ტი­პის, ცენ­ზუ­რა­გავ­ლი­ლი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო გა­მოც­დი­ლე­ბა აქვს მი­ღე­ბუ­ლი. მე­ო­რე, რი­თიც ამე­რი­კას­თან კონ­კუ­რენ­ცია ჩანს, ისაა, რომ, კვლე­ვა­ზე დაყ­რდნო­ბით გე­უბ­ნე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჯა­მუ­რად ყვე­ლა სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მა მუ­შა­ობს, რაც აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის ქვეყ­ნებ­ში ცალ-ცალ­კე მოქ­მე­დებს. ეს ძა­ლი­ან კარ­გად აჩ­ვე­ნებს, რომ ჩი­ნე­თის სა­ხელ­მწი­ფოს ამო­ცა­ნა იმ დის­ბა­ლან­სის აღ­მო­ფხვრაა, რო­მე­ლიც აშშ-ს 30-წლი­ა­ნი და­წი­ნა­უ­რე­ბი­თაა შექ­მნი­ლი, ვგუ­ლის­ხმობ, რომ ქარ­თვე­ლე­ბი და­სავ­ლურ გა­ნათ­ლე­ბას 30 წე­ლია იღე­ბენ. ჩი­ნე­თი ცდი­ლობს, ეს უპი­რა­ტე­სო­ბა რა­ო­დე­ნო­ბით გა­და­წო­ნოს, იმ­დე­ნი სტუ­დენ­ტი წა­იყ­ვა­ნოს ერთჯე­რა­დად და ყო­ველ­წლი­უ­რად, რომ რა­ო­დე­ნო­ბით და­ე­წი­ოს ყვე­ლა იმ და­სავ­ლურ პროგ­რა­მას, რო­მე­ლიც აქ მუ­შა­ობ­და; გარ­და ტი­პი­უ­რი სას­წავ­ლო სტი­პენ­დი­ე­ბი­სა, ასე­ვე სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ ზუს­ტად ისე, რო­გორც აშშ ადრე აკე­თებ­და, 2-3 კვი­რი­ა­ნი პროგ­რა­მე­ბით მიჰ­ყავთ ჟურ­ნა­ლის­ტე­ბი, არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, აკა­დე­მი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, სწო­რედ იმი­სათ­ვის, რომ აჩ­ვე­ნონ, რამ­დე­ნად წარ­მა­ტე­ბუ­ლი და რა­ო­დენ სა­სა­ცი­ლო­დაც არ უნდა ჟღერ­დეს, ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბებ­ზე და სა­კუ­თა­რი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის ინ­ტე­რე­სებ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლია ჩი­ნე­თის კო­მუ­ნის­ტუ­რი სა­ხალ­ხო რეს­პუბ­ლი­კა. ანუ, კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­ის გა­ტა­რე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი სის­ტე­მის მი­ყიდ­ვა ხდე­ბა იმ ქარ­თვე­ლებ­ზე, რომ­ლე­ბიც ტე­ლე­ვი­ზორ­ში ჩა­ნან, რომ­ლე­ბიც სა­ზო­გა­დო­ე­ბას­თან კო­მუ­ნი­კა­ცი­ა­ში არი­ან. ესეც ფსი­ქო­ლო­გი­ურ ოპე­რა­ცი­ას წარ­მო­ად­გენს, რო­მე­ლიც მე­სა­მე სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­ზე გავ­ლე­ნის მოხ­დე­ნის ძა­ლი­ან ცნო­ბი­ლი ფორ­მაა", - აღ­ნიშ­ნავს "სა­მო­ქა­ლა­ქო იდე­ის" თავ­მჯდო­მა­რე.

  • აკა­დე­მი­უ­რი სივ­რცე, რო­გორც რის­კი უსაფრ­თხო­ე­ბის­თვის?

ხი­და­შე­ლი ყუ­რა­დღე­ბას იმ უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ზე ამახ­ვი­ლებს, რომ­ლე­ბიც, მისი თქმით, პირ­და­პი­რაა ჩარ­თუ­ლი ჩი­ნე­თის უსაფრ­თხო­ე­ბის არ­ქი­ტექ­ტუ­რა­ში და ინ­სტი­ტუ­ცი­უ­რად სა­ხალ­ხო გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბელ არ­მი­ას­თა­ნაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი.

"ავ­სტრა­ლი­ე­ლე­ბის კვლე­ვის თა­ნახ­მად, ინ­ტერ­ნეტ­ში უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის სა­ძი­ე­ბო სის­ტე­მას იპო­ვით, რო­მე­ლიც გაჩ­ვე­ნებთ, ჩი­ნეთ­ში მოქ­მე­დი უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბი წარ­მო­ად­გე­ნენ თუ არა საფრ­თხეს იმ ქვეყ­ნე­ბის­თვის, რო­მელ­თა­ნაც გაც­ვლით პროგ­რა­მე­ბი აქვთ. ჩი­ნეთ­ში "შვი­დი ვა­ჟის ერ­თო­ბა", 7 უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ჯგუ­ფი არ­სე­ბობს. ეს უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბი პირ­და­პირ ინ­სტი­ტუ­ცი­ურ ბმა­შია ჩი­ნე­თის გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბელ არ­მი­ას­თან და უსაფრ­თხო­ე­ბის სის­ტე­მას­თან, მათი უმ­რავ­ლე­სო­ბა დღეს რო­გორც აშშ-ში, ასე­ვე ევ­რო­კავ­ში­რის სხვა­დას­ხვა ქვე­ყა­ნა­ში, შავ სი­ა­შია შეყ­ვა­ნი­ლი, მათ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა ამ ქვეყ­ნე­ბის უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს აკ­რძა­ლუ­ლი აქვთ. 2 უნი­ვერ­სი­ტე­ტი, რო­მე­ლიც თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტეტ­თან და სა­ქარ­თვე­ლოს ტექ­ნი­კურ უნი­ვერ­სი­ტეტ­თან თა­ნამ­შრომ­ლობს (კონ­ტრაქ­ტე­ბი 2018 წელ­საა გა­ფორ­მე­ბუ­ლი), ამ "7 ვა­ჟის ერ­თო­ბი­დან" არი­ან. რას ნიშ­ნავს ეს უსაფრ­თხო­ე­ბის რის­კი, რა უნდა დაგ­ვი­შა­ვო­ნო, იკი­თხავს ვინ­მე, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი "ობი­ვა­ტე­ლი". რი­გი­თი მო­ქა­ლა­ქე ამას ვერ იგ­რძნობს, ბუ­ნებ­რი­ვია, მაგ­რამ ეს უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბი იმი­ტო­მაა შეყ­ვა­ნი­ლი მა­ღა­ლი რის­კის სი­ა­ში შეყ­ვა­ნი­ლი, რომ ჩარ­თულ­ნი არი­ან შპი­ო­ნაჟ­ში, ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის მო­პარ­ვა­ში, სა­ინ­ფორ­მა­ციო სის­ტე­მე­ბის მო­პარ­ვა­ში, და ამ უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის მო­ნა­ცემ­თა ბა­ზე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ში იმის­თვის, რომ მო­ცე­მულ სა­ხელ­მწი­ფო­ში მათ­თვის სა­ინ­ტე­რე­სო ქსე­ლებ­თან, სის­ტე­მებ­თან, უსაფრ­თხო­ე­ბის ინ­სტრუ­მენ­ტებ­თან ჰქონ­დეთ შეღ­წე­ვა­დო­ბა", - აცხა­დებს ხი­და­შე­ლი.

  • "ტიკ ტოკი" - უწყი­ნა­რი გარ­თო­ბა?

თავ­დაც­ვის ყო­ფი­ლი მი­ნის­ტრი აპ­ლი­კა­ცია "ტიკ ტოკს" გა­მოჰ­ყოფს, რო­გორც აღ­ნიშ­ნუ­ლი სეგ­მენ­ტი­დან ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო ის­ტო­რი­ას, რომ­ლის გად­მო­წე­რაც მო­ბი­ლურ ტე­ლე­ფონ­ში სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლე­ბის - "ფე­ის­ბუ­ქის" თუ "ინ­სტაგ­რა­მის" ქო­ნა­სა­ვით აღიქ­მე­ბო­და და ადა­მი­ა­ნი მათ შო­რის ზღვრის გავ­ლე­ბას ვერ ახერ­ხებ­და.

"ამა­სო­ბა­ში აბ­სო­ლუ­ტუ­რად და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი ფაქ­ტია, რომ რო­გორც კი "ტიკ ტო­კის" აპ­ლი­კა­ცი­ას გად­მო­წერთ თქვენს ტე­ლე­ფონ­ში, მას მი­აქვს ყვე­ლა მო­ნა­ცე­მი, რაც თქვენს ტე­ლე­ფონ­ში არ­სე­ბობს. "ტიკ ტო­კის" წი­ნა­აღ­მდეგ საქ­მე­ე­ბი აქვს და­წყე­ბუ­ლი "ეფლს", "სამ­სუნგს" და უამ­რავ სხვა კომ­პა­ნი­ას, რომ­ლე­ბიც სა­კუ­თა­რი პრო­დუქ­ცი­ის უსაფრ­თხო­ე­ბას სწო­რედ იმის გამო ვე­ღარ უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ, რომ "ტიკ ტოკი", პი­რო­ბი­თად რომ ვთქვათ, ასეთ "ქურდ" აპ­ლი­კა­ცი­ად ჩა­მო­ყა­ლიბ­და. აშშ-ში პენ­ტა­გონ­მა სპე­ცი­ა­ლუ­რი ბრძა­ნე­ბაც კი გა­მოს­ცა, რომ­ლი­თაც ამე­რი­კელ ჯა­რის­კა­ცებს სა­კუ­თარ ტე­ლე­ფო­ნებ­შო "ტიკ ტო­კის" ინ­სტა­ლა­ცია აკ­რძა­ლუ­ლი აქვთ, რად­გან მა­გა­ლი­თად, ავ­ღა­ნეთ­ში თუ ერაყ­ში ჯა­რის­კა­ცი რო­ცა­ ო­პე­რა­ცი­ა­ზე იმ­ყო­ფე­ბა და უცებ "ტიკ ტო­კის" ვი­დე­ო­თი გარ­თო­ბას გა­და­წყვეტს, ამ ტე­ლე­ფო­ნის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბის შე­სა­ხებ ყვე­ლა მო­ნა­ცე­მი და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ ჩი­ნე­თის უსაფრ­თხო­ე­ბის სამ­სა­ხუ­რებ­ში მი­დის.

ასე­ვე, რო­დე­საც ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ყო­ფი­ლი პრე­მი­ე­რი ან მისი ოჯა­ხის წევ­რე­ბი პან­დე­მი­ის დროს გა­და­წყვე­ტენ, რომ უნდა გაგ­ვარ­თონ "ტიკ ტოკ­ზე" ვი­დე­ო­ე­ბით, გარ­და იმ ემო­ცი­უ­რი დატ­ვირ­თვი­სა, რომ პან­დე­მი­ით შე­წუ­ხე­ბუ­ლი და შიმ­ში­ლის ზღვარ­ზე მყო­ფი მო­სახ­ლე­ო­ბის­თვის ეს დამ­ცი­ნა­ვი და შე­უ­რა­ცხმყო­ფე­ლია, სე­რი­ო­ზუ­ლი სხვა პრობ­ლე­მა­ცაა, რომ რე­ა­ლუ­რად, ისი­ნი ქვე­ყა­ნა­ში ეწე­ვი­ან იმის რეკ­ლა­მას, რაც ჩვენს ყვე­ლა პარტნი­ორს უბ­რა­ლოდ, აკ­რძა­ლუ­ლი აქვს, რის არ­გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზეც ჩვე­ნი ყვე­ლა პარტნი­ო­რი რე­კო­მენ­და­ცი­ას თა­ვის მე­გო­ბარ და პარტნი­ორ ქვეყ­ნებს რე­კო­მენ­და­ცი­ას აძ­ლევს - ჩვენ­თან, პირ­და­პირ, ერ­თმნიშ­ნე­ლოვ­ნად რომ ვთქვათ, ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლი აკე­თებს იმის რეკ­ლა­მას, რაც ამე­რი­კე­ლებს აკ­რძა­ლუ­ლი აქვთ. ყვე­ლა­ზე უწყი­ნა­რი რა­მეც კი, თქვე­ნი ცხოვ­რე­ბის რა­ღაც მო­მენ­ტში შე­საძ­ლოა, თქვენ­თვის ძა­ლი­ან სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მის მქო­ნე აღ­მოჩ­ნდეს, თუ მას­ზე წვდო­მა არა­კე­თილ­მო­სურ­ნე სის­ტე­მას აქვს", - აღ­ნიშ­ნავს ხი­და­შე­ლი.

  • სა­ქარ­თვე­ლოს სამი პრობ­ლე­მა

"სა­მო­ქა­ლა­ქო იდე­ის" თავ­მჯდო­მა­რის თქმით, ამ ყვე­ლაფ­რი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხელ­მწი­ფოს სამი მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა აქვს:

"პირ­ვე­ლი, ყვე­ლა­ზე დიდი პრობ­ლე­მა არა­სის­ტე­მუ­რო­ბის და არას­ტრა­ტე­გი­უ­ლო­ბი­საა. სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში არ არ­სე­ბობს ერ­თი­ა­ნი სტრა­ტე­გი­უ­ლი დო­კუ­მენ­ტი, რო­მელ­საც მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად და ქმე­დი­თად მიჰ­ყვე­ბა სხვა­დას­ხვა სა­მი­ნის­ტრო - ვინ რას აკე­თებს, არა­ვის წარ­მოდ­გე­ნა არ აქვს; მე­ო­რე, იქ სა­დაც რე­ა­ლუ­რად უნდა მუ­შა­ობ­დეს და რის­თვი­საც სუს-ი გვჭირ­დე­ბა, იქ ის დუმს. მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც ჩი­ნე­თის უნი­ვერ­სი­ტეტ­თან ფორმ­დე­ბო­და ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა, მათ წინ უნდა დე­ბო­დათ ან­გა­რი­ში, რო­მე­ლიც რის­კებ­ზე გა­აფრ­თხი­ლებ­და. სუს-ი ვერ მი­უ­თი­თებს თსუ-ს, ვის­თან და­დოს ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა და ვის­თან - არა, მაგ­რამ სუს-ის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბაა, გა­აფრ­თხი­ლოს ყვე­ლა კერ­ძო კომ­პა­ნია, და მათ შო­რის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტიც (რო­მე­ლიც მთლად კერ­ძოც არ არის), საფრ­თხე­ე­ბის და პრობ­ლე­მე­ბის შე­სა­ხებ. სუს რე­ა­ლუ­რად "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" პო­ლი­ტი­კუ­რი პარ­ტი­უ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბით უფროა და­კა­ვე­ბუ­ლი, ვიდ­რე ქვეყ­ნის უსაფრ­თხო­ე­ბით; მე­სა­მე, ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლი დო­ნის, კო­რუფ­ცი­უ­ლი პრობ­ლე­მაა, მერ­კან­ტი­ლუ­რი, ვიწ­რო პი­როვ­ნუ­ლი, ოჯა­ხუ­რი, მა­გა­ლი­თად, სა­პარტნი­ო­რო ფონ­დის ხელ­მძღვა­ნე­ლის, და­ვით სა­გა­ნე­ლი­ძის და­უ­დევ­რო­ბით (კარ­გი სი­ტყვა გა­მო­ვი­ყე­ნოთ და სხვა რა­მეს ნუ და­ვაბ­რა­ლებთ) გა­მოწ­ვე­უ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი", - აღ­ნიშ­ნავს ხი­და­შე­ლი.

 

წყარო: ambebi.ge

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.