USD 2.7075
EUR 3.1583
RUB 3.3787
თბილისი
„უკრაინა გრძნობს დროის ზეწოლას და მზარდ მოლოდინს“ - «Finansial Times»
თარიღი:  438

ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) გამოქვეყნებულია ცნობილი პოლიტიკური მიმომხილველის, გიდეონ რიხმანის სტატია სათაურით „უკრაინა გრძნობს დროის ზეწოლას და მზარდ მოლოდინს“, რომელშიც, „დიდი შვიდეულის“ ჰიროსიმის სამიტის ფონზე, რუსეთ-უკრაინის ომის სავარაუდო პერსპექტივაა გადმოცემული.

გთავაზობთ პუბლიკაციის ტექსტს:

უკრაინამ დიპლომატიური ტრიუმფი მოახდინა. ახლა ქვეყანაზე ზეწოლა ხდება, რომ კიევმა სამხედრო ტრიუმფიც განახორციელოს.

ჰიროსიმაში „დიდი შვიდეულის“ პომპეზური სამიტის შემდეგ მსოფლიოს ყურადღება კვლავ გადაერთო ომის მკაცრ რეალიებზე, რომელიც უკრაინის აღმოსავლეთში მიმდინარეობს. G-7-ის ლიდერების დიპლომატიური და სამხედრო მხარდაჭერა, რომელიც ვლადიმერ ზელენსკის „შვიდეულის“ სამიტზე აღმოუჩინეს, უკრაინის პრეზიდენტისათვის დიდ სტიმულს წარმოადგენს. მაგრამ საფრთხე იმაში გამოიხატება, რომ შესაძლოა ამაზე მეტი საერთაშორისო მხარდაჭერა უკრაინას აღარ ჰქონდეს.

უკრაინელებმა, რასაკვირველია, იციან, რომ დასავლეთის მხარდაჭერის შენარჩუნების ყველაზე საუკეთესო წესს ბრძოლის ველზე მიღწეული პროგრესი წარმოადგენს. მაგრამ რუსეთის მიერ გაკეთებული განცხადება, რომ მისმა არმიამ უკვე მთლიანად დანგრეული ბახმუტი აიღო და მასზე კონტროლი დაამყარაო, ხაზს უსვამს იმას, თუ რამდენად რთული შეიძლება აღმოჩნდეს უკრაინის წინაშე მდგარი ამოცანა.

„დიდი შვიდეულის“ მიერ გამოქვეყნებულ კომუნიკეში არავითარი მინიშნება არ არის იმაზე, რომ ვოლოდიმირ ზელენსკის მიმართ რაიმე ზეწოლა ხორციელდება. ოფიციალურად  სამიტმა გამოიყენა ცნობილი ფორმულა, რომლის მიხედვით, ისინი გააგრძელებენ დახმარებას უკრაინისათვის „იმდენი მოცულობით, რამდენიც საჭირო იქნება“, მაგრამ არაოფიციალურად ეს გზავნილი ასე უნდა იქნას გაგებული: „იმდენი მოცულობით, რამდენიც საჭირო იქნება, მაგრამ უკეთესი იქნება, თუ ეს დიდი დროის განმავლობაში არ გაგრძელდება“.

რა თქმა უნდა, „დროის გადაუდებლობაზე“ ასეთი მინიშნება არ ნიშნავს იმას, რომ დასავლეთის მთავრობებს უკრაინისადმი სიმპათია უქრებათ. უფრო მეტად, არსებობს იმის ეჭვი, რომ თუ დიდი ხნის ნანატრი კონტრშეტევა ვერ შეძლებს ბრძოლის ველზე არსებულ სიტუაციაში გარდატეხის შეტანას, მაშინ კიევის მომხრეებისათვის ბევრად ძნელი იქნება შეინარჩუნონ პოლიტიკური, ფინანსური და მატერიალურ-ტექნიკური მხარდაჭერის ამჟამინდელი დონე.

უკრაინაზე მზარდი [არაოფიციალური ზეწოლა] მჭიდროდაა დაკავშირებული აშშ-ის 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებთან. რესპუბლიკელების საპრეზიდენტო კანდიდატად დონალდ ტრამპის წარმოჩენა აძლიერებს იმის შიშს, რომ ამერიკის მომდევნო მეთაური რადიკალურად შეცვლის დამოკიდებულებას უკრაინის მიმართ. გავიხსენოთ დონალდ ტრამპის განცხადება, როცა დაიკვეხნა - პრეზიდენტი რომ ვიყო, უკრაინაში ომს ერთ დღეში დავასრულებო. ეს მნიშვნელოვნად განსხვავდება დასავლეთის ფორმულისაგან - „იმდენი მოცულობით, რამდენიც საჭირო იქნება“.

არ არის გამორიცხული, რომ უკრაინის მიმართ აშშ-ში დღეს შექმნილი ორპარტიული კონსენსუსი შეიძლება უფრო ადრე - საპრეზიდენტო წინასაარჩევნო კამპანიის დროსაც კი დაირღვეს. [რესპუბლიკელების მხრიდან] შეიძლება წამოყენებული იქნას ყოველგვარი არგუმენტები კიევისადმი მხარდაჭერის გაგრძელების წინააღმდეგ - ვთქვათ, ასეთები: ომი დიდ ხარჯებს მოითხოვს, იზრდება ესკალაციის საფრთხე და ა.შ. აშშ-ში ჩატარებული საზოგადოებრივი გამოკითხვების შედეგები მოწმობს, რომ მოსახლეობაში უკვე შეინიშნება უკრაინის მიმართ მხარდაჭერის გარკვეული შემცირება.

ეს ყველაფერი ვლადიმერ პუტინს აძლევს იმედის საფუძველს, რომ თუ ის შეძლებს კიდევ 18 თვის განმავლობაში იბრძოლოს, ჰორიზონტზე ტრამპისტების [მაშველი] კავალერია გამოჩნდება. კრემლმა უკვე აქტიურად დაიწყო ფლირტის თამაში ყოფილ პრეზიდენტ დონალდ ტრამპთან და მის მომხრეებთან. რუსეთის ხელისუფლების მიერ სანქცირებული ამერიკელების სიაში ისეთი პირებია შეყვანილი, რომლებსაც უკრაინასთან არავითარი კავშირი არ აქვთ, მაგრამ ისინი არიან დონალ ტრამპის შიდაპარტიული არაოფიციალური მტრები, მაგალითად, ისეთები, როგორიცაა ბრედ რაფენსპერგერი - ჩინოვნიკი, რომელიც 2020 წლის არჩევნების დროს წინააღმდეგობას უწევდა დონალდ ტრამპის მოთხოვნებს „მოეძებნა მხარდამჭერთა დამატებითი ხმები“ ჯორჯიის შტატში, სადაც იგი სახელმწიფო მდივნის პოსტს ფლობდა. 

იმის გათვალისწინებით, რომ ამერიკა უკრაინას ყველაზე მნიშვნელოვან სამხედრო დახმარებას უწევს, ვაშინგტონის პოზიციის შეცვლა კიევისათვის კრიტიკული იქნება. გარდა ამისა, აშშ-ში პოლიტიკური ატმოსფეროს ცვლილება გარდაუვალ ნეგატიურ გავლენას მოახდენს ევროპაზეც. ენერგეტიკულ ბაზარზე ომის მიზეზით გაჩენილმა პრობლემებმა ევროპას დიდი ზარალი მიაყენა - ევროკავშირის ქვეყნების მთავრობები იძულებული გახდნენ მოსახლეობის სოციალური დაცვის უზრუნველსაყოფად და ბიზნესის დასახმარებლად 800 მილიარდი ევროს სუბსიდიები გამოეყოთ. ევროპელთა ეკონომიკურმა უკმაყოფილებამ შეიძლება პოპულისტური პარტიების - უკიდურესად მემარჯვენე და უკიდურესად მემარცხენე ძალების გააქტიურება გამოიწვიოს, რომლებსაც რუსეთის მიმართ სიმპათიები აქვთ.

შეიძლება გაჩნდეს კითხვები იარაღის მიწოდების მიმართაც: ობიექტურად თუ ვიტყვით, უკრაინის ომში იმდენი საბრძოლო მასალა იხარჯება და იმდენი ტექნიკა ნადგურდება, რომ აშშ-ისა და ევროპის ქვეყნების რეზერვები ძალიან შემცირდა. არის პრობლემები უკრაინის არმიის საარტილერიო ჭურვებით უზრუნველყოფის საქმეში. დასავლეთის სამხედრო ქარხნებისათვის ძალიან ძნელია „ფეხი ააყოლონ ომის ტემპებს“, თუ ქვეყნების ეკონომიკა მთლიანად სამხედრო „რელსებზე“ არ გადავა. ერთ-ერთი დასავლელი პოლიტიკოსის თქმით, უკრაინაში საბრძოლო მოქმედებები იმდენად ინტენსიურია, რომ „უკრაინელები ერთ საათში ხარჯავენ იმდენ ჭურვს, რამდენსაც ჩვენ მთელი კვირის განმავლობაში ვაწარმოებთ“.

დასავლელი ჩინოვნიკები, რომლებიც ეროვული უსაფრთხოების სტრუქტურებში არიან დასაქმებულები, ფაქტიურად იარაღით მოვაჭრეებად გადაიქცნენ: ისინი ტელეფონით ურეკავენ მსოფლიოს ქვეყნების სხვადასხვა დედაქალაქებს - სეულიდან ისლამაბადამდე - უკრაინის ფრონტისათვის მეტი ჭურვის და რაკეტის შოვნის იმედით.

ამერიკელები და ევროპელები თვლიან, რომ მათი ძალისხმევა წარმატებულია და რომ უკრაინას ახლა საკმარისი შეიარაღება აქვს სერიოზული კონტრშეტევის დასაწყებად. მაგრამ რეალურად უკრაინის არმიის საიარაღო საწყობები საკმაოდ ცარიელია. მათი შევსება ძალიან გაძნელდება 2024 წლამდე, მიუხედავად იმისა, რომ კიევს შეიძლება ნატომ „ფანტომები“ (F-16-ები) მიაწოდოს - როგორც ეს გასულ კვირას აღუთქვეს.

ისეთი პირი უჩანს, რომ უკრაინის კონტრშეტევა, თუ ის მართლაც განხორციელდება, დაიწყება საკმაოდ მშვიდად, სადაზვერვო ოპერაციების სერიით, რომელთა მიზანი იქნება რუსეთის არმიის თავდაცვაში სუსტი ადგილების გამოვლენა. მაგრამ ვინ მოსთვლის რეალურად, რამდენი იქნება ასეთი სუსტი ადგილი? ეს ყოველი ომის „ცნობილ უცნობ“ მოვლენას წარმოადგენს.

ზოგიერთი დასავლელი ოფიციალური პირი, რომლებიც კიევთან მჭიდროდ თანამშრომლობდნენ, თვლის, რომ უკრაინელებს რუსული არმიის თავდაცვითი ზღუდეების გარღვევისა და ყირიმისაკენ გაჭრის კარგი შანსები აქვთ. მაგრამ სხვები ეჭვის თვალით უყურებენ უკრაინის არმიის შესაძლებლობებს და სიფრთხილისაკენ მოუწოდებენ: რუსების თავდაცვითი ხაზები კარგად არის გამაგრებული და უკრაინის არმიას მათი გარღვევა გაუჭირდება. პესიმისტები შიშობენ, რომ თუ შეტევა ისე არ განვითარდება, როგორც დაგეგმილია, ომი მომავალი წლისათვის ჩიხში შევა. უკრაინის არმიას მაღალი მორალური სული და უკეთესი ტაქტიკა აქვს, რუსეთი არმიას კი [ცოცხალი ძალისა და სამხედრო ტექნიკის] მეტი პოტენციური რეზერვი.

მაგრამ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ უკრაინა ფრონტს ვერ გაარღვევს და დასავლური მხარდაჭერა მართლაც შემცირდება, ეს კიდევ არ ნიშნავს იმას, რომ უკრაინა ბრძოლას შეწყვეტს. უკრაინელი ოფიციალური პირები აღნიშნავენ, რომ ისინი, თავიანთი დასავლელი მფარველების აზრისაგან განსხვავებით, არასოდეს არ მისცემენ საკუთარ თავს იმის უფლებას, რომ  კონფლიქტიდან იოლად და უბრძოლველად გამოვიდნენ. დიმიტრი კულებას, უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრს, უყვარს ხოლმე იმ ფრაზის ციტირება, რომელიც ჯონი ლენონს მიეწერება: „საბოლოოდ, ყველაფერი კარგად იქნება და თუ რაღაც ისე არ არის, როგორც უნდა იყოს, ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს დასასრულს“.

წყარო:

https://www.ft.com/content/aed74996-7b87-4b47-a821-8daab5372c58?fbclid=IwAR1Vy4f105tOfVygayDm19E26mwQU7Hr3MzlYZS_Q5yIWLsQRwT1jXlVE2I

 

ანალიტიკა
კრემლს ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - გიორგი კობერიძე
დღევანდელი რუსული ბეჭდური პრესა ივლისის თვეში ეკონომიკური ვითარების დამძიმებაზე საუბრობს - რაც რუსეთის დახურული სისტემის პირობებში საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა. გაზეთები აღნიშნავენ, რომ: საშუალოდ 12%-ით მოხდა რუსეთში კომუნალურები გადასახადების ზრდა. გაძვირდა პურის ფასიც, არადა ხორბლის ფასი გაიაფდა. მშენებლობის ბიზნესი დაეცა და ქარხნები იხურება.
 
მიზეზი? მუშახელის კატასტროფული დეფიციტი ბაზარზე, რასაც ადამიანური რესურსების კლების ხარჯზე ემატება მოთხოვნის ბუნებრივი შემცირება - რუსების ნაწილი ფრონტზე კვდება, ნაწილი კი ქვეყნიდან გარბის. დარჩენილი კვალიფიციური მუშახელი კი სამხედრო ინდუსტრიაშია მობილიზებული. იაფ ხორბალს რუსეთი თავის მოკავშირეებს საბითუმო ფასებში ყიდის, ხოლო ბაზარზე შემოსავლის შესანარჩუნებლად კრემლთან დაახლოებული პურის მსხვილი მეწარმეები მის ფასს ზრდიან.
 
ამას კი ემატება სანქციები. დღეს ევროპის მხრიდან სანქციების მე-18 პაკეტი დამტკიცდა, რომელიც რუსეთის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიას ურტყამს. 47.6 დოლარი - ესაა ის თანხა, რომელზე ძვირადაც ნავთობს არ შეიძენს ევროკავშირი და ბრიტანეთი რუსეთისაგან, რომელსაც გათვლა 60 დოლარზე ჰქონდა. კრემლს რომ მყარი მოგება ჰქონდეს 70 დოლარად უნდა ჰყიდდეს ბარელს. სანქციების მიხედვით ნორდ სტრიმების გაზსადენები აღარ ამუშავდება. ამას ემატება რუსულ ჩრდილოვან ფლოტზე დევნაც, რომელიც სხვა ქვეყნების დროშის ქვეშ მცურავი ხომალდების დახმარებით ცდილობდა რუსული ნავთობის ევროპაში გაყიდვას და სანქციების გვერდის ავლას.
 
ამ ფონზე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ რუსეთში ტოტალიტარული მმართველობა კიდევ უფრო უჭერს მოსახლეობას: ქვეყანაში 5500 აკრძალული საიტი, მუსიკა, საინფორმაციო საშუალება, კოდური სიტყვა, ფილმი და გამოთქმაა, რისი მოძიებაცა და ნახვაც არ შეიძლება, მათ შორის არც VPN-ის გამოყენებით. თუ ნახავ ჯერ დაგაჯარიმებენ, შემდეგ ჯერზე კი პასუხისგებაში მისცემენ შენს თავს.
 
მზარდი ინფლაციისა და ძირითადი რესურსების სამხედრო წარმოებასა თუ ფრონტზე მობილიზების ფონზე ეკონომიკური პერსპექტივა კარგად არ გამოიყურება. არსებობს ვარაუდი, რომ გვიანი შემოდგომიდან რუსეთი კიდევ უფრო მეტი ბანკნოტების დაბეჭდვას აპირებს.
 
მუშახელის დეფიციტის ფონზე ინდური პრესა საუბრობდა პოტენციურ გეგმაზე, რომლის მიხედვითაც რუსეთი წლის ბოლომდე მილიონი ინდოელი მუშახელის რეკრუტირებას აპირებს, თუმცა ამ ამბავმა რუსეთში დადებითი რეაქცია არ გამოიწვია, რის გამოც რუსეთის შრომის მინისტრმა აღნიშნული ინფორმაცია უარყო. მიუხედავად ამისა, მარტო წელს რუსეთში 71,817 ინდოეთის მოქალაქეზე გაიცა ოფიციალური სამუშაო ნებართვა. ეს რაც ლეგალურად ჩანს, და რაც არა ის კიდევ სხვაა. ინდოელების გარდა რუსეთში დიდი რაოდენობით არიან შუა აზიელები და ჩინელები.
 
ამ ვითარებაში ფრონტზე რუსეთის ვითარება არასახარბიელოა. დონეცკის მონაკვეთზე მომარაგების გზას უკვე ეწოდა "სიკვდილის ხაზი", სადაც უკრაინული დრონები ყველაფერს ბომბავენ რაც კი გადაადგილდება. მიუხედავად ამისა, რუსეთი არ წყვეტს ცოცხალი ძალის მობილიზებას და დონეცკის ოლქის დასავლეთ ნაწილში, პოკროვსკის სექტორზე დაწოლას. რუსეთის მხრიდან ყველა გათვლა ისეთი იყო, რომ პოკროვკი ჯერ 2024 წლის ბოლომდე უნდა აეღოთ, შემდეგ 2025 წლის მარტამდე, ახალი თარიღი 2025 წლის 9 მაისი იყო, შემდეგ კი ამ სექტორზე დაწყებული შეტევის ერთი წლის თავი, ანუ ივლისი. მაგრამ ერთი წლის თავზე რუსები ჯერ კიდევ არ არიან ქალაქის ფარგლებში შესულები. ზოგადად პოკროვკისაკენ გაჭრას რუსები 2024 წლის თებერვლიდან ცდილობენ, ავდიივკას დაცემის შემდეგ.
 
დასავლური მედია ამბობს, რომ რუსული ზაფხულის შეტევის მხოლოდ პირველი ფაზა ვიხილეთ ჯერ და რომ მეორე ფაზა ჯერ კიდევ წინააო. ისინი 150 ათას დამატებით რუს, კორეელ და სხვა ქვეყნებიდან დაქირავებულ სამხედროებზე საუბრობენ და ახალი მიმართულებით გაჭრას არ გამორიცხავენ, ან ძველ სექტორებზე მათ გადანაწილებასა და უკრაინულ პოზიციებზე დაწოლის გაძლიერებას.
 
კრემლი ტრამპის მიერ მიცემულ 50 დღიან ვადას მაქსიმალური შეტევისათვის გამოიყენებს და ამაში უცნაური არაფერია. მთავარია რამხელა იქნება მსხვერპლი და გამოფიტვა. როგორც ამერიკის სახელმწიფო მდივანმა აღნიშნა, მხოლოდ წელს რუსეთს 100 ათასი მოკლული ჰყავს. მან ხაზი გაუსვა ფაქტს, რომ საუბარია მოკლულ სამხედროებზე და არა დაჭრილებზე, დაშავებულებზე ან ტყვეებზე. რუსეთი წლებია იმით პოზიციონირებს, რომ თითქოს ბოლო სამხედრომდე და ბოლო საკვებამდე შეუძლია იომოს. ასეთი რამ არცერთ სახელმწიფოს არ შეუძლია, მაგრამ კრემლს რომ ომის შეწყვეტის მზაობა ჯერ კიდევ არ აქვს და რუსეთის ეკონომიკის შეწირვასაც არ ერიდება - ეს უკვე ვნახეთ. და ისიც ნათელია, რომ ახლა ომს სერიოზული გამოფიტვის სახე აქვს მიღებული, რის გამოც დამატებითი მოთამაშეებისა და სახელმწიფოების ირიბი ჩართვა კიდევ უფრო მზარდია.
 
პუტინმა ისიც კარგად იცის, რომ ომის შეწყვეტა სხვა მიზეზითაცაა საშიში - ამდენი სამხედროსა და ციხეებიდან გამოსული, თუ მობილიზებული კრიმინალის რესოციალიზაცია ძალიან რთული იქნება, მით უფრო გართულებული ეკონომიკური ვითარებიდან გამომდინარე. თუმცა ყველაფერს აქვს თავისი ზედა ზღვარი - ეკონომიკის გამძლეობასაც, მსხვერპლის რაოდენობასაც და გამარჯვების რწმენასაც.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.