USD 2.6964
EUR 3.1367
RUB 3.3786
თბილისი
თბილისის ზოოპარკის ექსპედიციამ აღმოაჩინა მუმიციფირებული ჟირაფის ნეშთი, რომლის კუნთები ქმედუნარიანია
თარიღი:  913
მიმდინარე წლის მარტის დასაწყისში თბილისის ზოოპარკის ეგიდით ჩატარდა საერთაშორისო სამეცნიერო-კვლევითი ექსპედიცია სამხრეთ-აღმოსავლეთ საქართველოში, კერძოდ შირაქის ველსა და მის მიმდებარე ტერიტორიაზე. ექსპედიციის მიზანი იყო საქართველოში ბინადარი უიშვიათესი ძუძუმწოვრების – ზოლებიანი აფთრებისა (Hyaena Hyaena) და ბაკუსკაჩების (Hipsokardon skuchii) – მოძიება. ზემოხსენებული ცხოველების მიმართ მაღალი მეცნიერული ინტერესი იმითაა გამოწვეული, რომ საქართველოში ეს სახეობები რამდენიმე ათეული წელია აღარავის უნახავს, თუმცა ინფორმაციები კვალის შესახებ ხშირად ვრცელდება.
 
რამდენიმედღიანი უშედეგო ძებნის შემდეგ ექსპედიციის წევრები აქამდე უცნობი და შეუსწავლელი მღვიმეების კომპლექსს მიადგნენ. გადაწყდა მღვიმეებისა და მათი დამაკავშირებელი სიფონების სისტემის დათვალიერება.
 
მხოლოდ სამი ყველაზე მამაცი და გამოცდილი სპეციალისტი გავიდა გაღმა: ზოოპარკის მიწისქვეშა კვლევების მიმართულების ხელმძღვანელი ჰადეს თაქთაქიშვილი, უფროსი მკვლევარი ალისა სანაკოევა და მოწვეული მეცნიერი, ცნობილი ბაკუსოლოგი ბიმბუს კარაკულიადისი. ექსპედიციის წევრებმა შესვლისთანავე აღმოაჩინეს 69-მეტრიანი გამჭოლი სიფონი, რომელიც მდინარე ივრის არტეზიული აუზიდან გამოჟონილი მიწისქვეშა წყლებით იყო გავსებული. ძაბრის მეორე ბოლოში მეცნიერებს ჰაერით სავსე უზარმაზარი დარბაზი დახვდათ, სადაც წყალს, როგორც სპეციალისტებმა მოგვიანებით აღნიშნეს, განსაკუთრებული ელფერი დაჰკრავდა და სუნიც უცნაური ჰქონდა. ალაგ-ალაგ, წყლის ზემოქმედების შედეგად გამორეცხილი მიწის ფენებიდან, არტეფაქტები მოჩანდა.
 
საკვლევი ადგილის გასუფთავების შედეგად საოცრად კარგად შენახული განამარხებული მუმიფიცირებული ცხოველების ნაშთები გამოჩნდა: ხმალკბილა ვეფხვი, ეტრუსკული მგელი, ტარიბანას სპილო, ელდარის ხალებიანი აფთარი კროკუტა ელდარიკა, ინდრიკოტერიუმები, ჟირაფინები და ჟირაფები.
 
ამ სახეობების ნაშთები საქართველოში არაერთხელაა ნაპოვნი, მაგრამ გასაკვირი ის იყო, რომ ამ მუმიფიცირებულ ცხოველებს ფერი და ფაქტურაც კი შენარჩუნებული ჰქონდათ. ჩვენმა მეცნიერ-თანამშრომლებმა ადგილზევე ჩაატარეს ავტოფსია, ანატომიური და მორფოლოგიური კვლევები და სახეობების შემდგომი იდენტიფიცირებისთვის გენეტიკური მასალებიც აიღეს.
 
ჟირაფის ბიოლოგიური მასალის აღების დროს, ბიოფსიის ნემსის შეყვანისას, შემჩნეულ იქნა ცხოველის მცირე რეფლექსური რეაქცია, რაც ჩხვლეტის მიმდებარე ადგილის ტრემორში გამოიხატა. ეს აბსოლუტური მოულოდნელობა იყო. აღმოჩნდა, რომ ჟირაფის კუნთები ქმედუნარიანია, რამაც, ვენაში კათეტერით შესვლისას, სისხლდენა გამოიწვია. ცნობილია, რომ ჰიბერნაციის დროს ორგანიზმში ბიოლოგიური პროცესები ძალიან ნელდება. მაგალითად, დათვის ძილის განმავლობაში მისი გულისცემა საათში ორია. სენსორების დამაგრების შედეგად აღმოჩნდა, რომ ჟირაფის ბრადიარითმია 0,07 BPM-ია, ანუ გულისცემა დაახლოებით კვირაში ერთია. დეფეკაციის სიხშირე 0,057 JMA-ს შეადგენს. ეს მონაცემები იძლევა იმედს, რომ ცხოველის რეანიმაცია ძნელი, მაგრამ შესაძლებელია. ამისთვის, პირველ რიგში, არსებული პირობების შენარჩუნება და ცხოველის ჰიბერნაციიდან გამოყვანაა საჭირო.
 
უდიდესი სირთულეების მიუხედავად, აუცილებელი აპარატურა მღვიმეში გადავიტანეთ და ამჟამად ჟირაფის სასიცოცხლო ფუნქციების შენარჩუნებაზე ვმუშაობთ. პარალელურად იგეგმება მისი ექსტრაქციის პროცედურა.
 
მღვიმეში ჩატარებული ტესტების ანალიზის შედეგად აღმოჩნდა, რომ ჰაერი და წყალი შეიცავს ნივთიერებას AQUA IMMORTALUS, როგორც თხევად, ისე აირად მდგომარეობაში. ვფიქრობთ, რომ სწორედ მისმა არსებობამ გამოიწვია ცხოველების ამგვარი მუმიფიცირება.
რაც შეეხება ჟირაფს. მისი ანატომიურ-მორფოლოგიური აგებულება (გრძელი კისრის არსებობა) გულის კუნთის მძლავრ მუშაობას განაპირობებს, რადგანაც ძლიერი ჰიპერტენზიის შედეგად სისხლი საკმაოდ შორ მანძილზე მიეწოდება ტვინს და სისხლის კოაგულაცია ფერხდება. ვვარაუდობთ, რომ ცხოველის სასიცოცხლო მაჩვენებლებიც სწორედ ამიტომ იქნა შენარჩუნებული, ეს კი, საბოლოო ჯამში, რეანიმაციის იმედს გვაძლევს.
 
ახლა ჩვენი მთავარი ამოცანა ჟირაფის მღვიმიდან ამოყვანაა. თუ ბედი გაგვიღიმებს და მის რეანიმაციას მოვახერხებთ, აღარ დაგვჭირდება ჟირაფების ჩამოყვანა სხვა ქვეყნების ზოოპარკებიდან და ჩვენი, უნიკალური ენდემური სახეობა Camelopardus Georgica, ანუ ქართული ჟირაფი გვეყოლება!
ანალიტიკა
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება - გიორგი კობერიძე
თავს თუ არ მოვიტყუებთ დასავლეთის ჩართილობით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დაახლოება სამხრეთ კავკასიისთვის კი ძალიან დიდი უპირატესობაა და რეგიონის მიზიდულობასაც გაზრდის, მაგრამ საქართველოზე გამავალი შუა დერეფნისათვის ეს ყველაფერი სერიოზული დარტყმა იქნება. ამერიკის მცდელობა იშუამდგომლოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, განპირობებულია ორი მარტივი და ერთმანეთზე დამოკიდებული მიზნით:
 
1. ზანგეზურის დერეფნის ირიბი კონტროლი: - აშშ-ს მიზანია არ დაუშვას ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის გავლენა ამ ახალ საერთაშორისო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. პირიქით, ამ დერეფნის ვაშინგტონზე დამოკიდებულებაა პრიორიტეტი. მეთოდურად, ამერიკული გავლენისა და არაპირდაპირი კონტროლის უკან უამრავი მექანიზმი არსებობს: ამერიკული კერძო კომპანიების მეშვეობით, ინვესტიციებით, გზის უსაფრთხოების ვალდებულებით, საერთაშორისო მისიით, სამმხრივი პარტნიორობით, რეჟიმების მხარდაჭერით, რაიმე სახის ხელშეკრულებით და ასე შემდეგ. მეთოდი ბევრია, გავლენებისა და ირიბი კონტროლის ზრდა კი ამ ყველაფრიდან გამომდინარეობს.
 
2. შუა დერეფნის შიგნით ალტერნატივების გაჩენა: - ამერიკელებს უყვართ გამოთქმა, რომ არასდროს უნდა ჩადო ყველა კვერცხი ერთ კალათაში. საქართველოზე გამავალი შუა დერეფანი თითქმის უალტერნატივო იყო. რუსული ანუ ჩრდილოეთის დერეფანი დახურულია. წითელი ზღვის საზღვაო დერეფანი ორი წელია საბრძოლო ზონადაა ქცეული, ირან-ისრაელის ომებმა ახლო აღმოსავლეთის საჰაერო გზაგამტარიც არასტაბილურად აქცია და კავკასიაზე გადმორთო. ამ ყველაფრიდან და სომხეთ-აზერბაიჯანული დაპირისპირებიდან გამომდინარე საქართველო ერთ-ერთ ძირითად ეკონომიკურ დერეფნად რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში ბოლო 25 წელიწადი ასე იყო მოაზრებული და საქართველოც ასე პოზიციონირებდა.
 
ახლა კი საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობები იცვლება და სხვადასხვა კალათის მნიშვნელობა იზრდება: ამერიკელი და ევროპელი ანალიტიკოსები ღიად საუბრობენ რომ ზანგეზურის ალტერნატივა უნდა ამუშავდეს და დაიტვირთოს, რომლის მნიშვნელობა ეკონომიკურიც იქნება და პოლიტიკურიც. ეკონომიკურში იმას გულისხმობენ, რომ გზა მოკლდება აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის: სომხეთზე გამავალი გზა უფრო მოკლე იქნება ვიდრე საქართველოზე გამავალი. ამასთან, ზანგეზურის გზით სომხეთის სამხრეთული სიუნიქის პროვინციაც გამოცოცხლება და აზერბაიჯანის ნახიჩევანიც. სწორედ ამ უკანასკნელიდანაა ალიევების ოჯახი. შესაბამისად, ბაქოს დამატებითი მოტივაციაც აქვს ნახიჩევანის გასავითარებლად და იქ გზის დასატვირთად.
 
ეკონომიკური გასაგებია, მაგრამ შეფასებებში პოლიტიკური განზომილება ყველაზე სამწუხარო და თვალშისაცემია: დასავლური ანალიტიკური ორგანიზაციები ღიად აცხადებენ, რომ საქართველო რუსულ და ჩინურ ორბიტაზეა გადასული, შესაბამისად, მისდამი ნდობა აღარ არსებობს. ამიტომ, მათი არგუმენტებით, აუცილებელია შეიქმნას ახალი პოლიტიკური საყრდენი კავკასიაში, რომელიც რუსეთის გავლენების მიღმა იქნება.
ვახსენოთ თურქეთიც: ანკარასათვის სომხეთის ეკონომიკური მიბმა გავლენის ზრდასთანაა დაკავშირებული. რაც უფრო სუსტად იქნება წარმოდგენელი რუსეთი სომხეთში, ნიშნავს რომ თურქეთი მით უფრო გაძლიერდება იქ. სომხეთთან შედარებით თურქეთი ეკონომიკური გიგანტია და მისი შესვლა ახალ ბაზარზე დიდი ეფექტის მქონე იქნება და პოლიტიკურად გადათარგმნის პერსპექტივაც ექნება. ეს ერთ და ორ დღეში არ მოხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის, ოფიციალურ დონეზე ხისტი რიტორიკა სრულიად შეცვლილია.
 
ცხადია, სომხეთის რუსეთისაგან სრულად ჩამოხსნაზე საუბარი ამ ეტაპზე გადაჭარბებულია, მაგრამ მოსკოვი რომ გავლენებს კარგავს ეს შესანიშნავია. კვლევითი ორგანიზაციები არაორაზროვნად საუბრობენ, რომ წაგებულებს შორის რუსეთი, საქართველო და ჩინეთია. თუმცა ეს უკანასკნელი თურქეთთანაც გამონახავს ენას. რუსეთს სომხეთში ბევრი სვლა არ აქვს საბოტაჟებისა და გადატრიალების გარდა (და ომებისაგან განსხვავებით ისინი მას ძალიან კარგად გამოსდის). ისიც მოსალოდნელია, რომ დასავლეთის ჩართულობის ხელის შესაშლელად მოსკოვი ყველა ღონეს იხმარს და მათ ნაწილს უკვე ხმარობს კიდეც - სომხეთში არეულობა და გადატრიალება სცადა მან - ამ თემაზე გამოძიება სომხეთში ახლაც მიმდინარეა. არც ჩინეთი იქნება გულხელდაკრეფილი.
 
რაც შეეხება საქართველოს: ახლა საქართველოში ჩატარებული ნატოს წვრთნები Agile Spirit სწორედ იმის მანიშნებელი იყო, რომ აშშ კვლავ ცდილობს კავშირების შენარჩუნებას აქ. საქართველოს რუსულ ბანაკში საბოლოო აღმოჩენა შავ ზღვაზე რუსეთის გაძლიერებას და კავკასიაში მოსკოვის გავლენების ზრდას მოასწავებს. ამასთან, ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით საქართველოში უკვე ბევრი რამაა მოწყობილი, თუმცა ისიც ვიხილეთ, რომ აზერბაიჯანში საგზაო ინფრასტრუქტურას ძალიან დიდი სისწრაფით აშენებენ ხოლმე. ჩვენ ისეთ რეგიონში ვართ, სადაც ცვლილებებისათვის საერთაშორისო პოლიტიკური ნება ყველაზე მნიშვნელოვანია ხოლმე. ეს პოლიტიკური ნება კი დასავლეთს როგორც ჩანს აქვს. პოლიტიკურ ნებას კი ინვესტიციები მიჰყვება ხოლმე, ინვესტიციებს კი დაცვა სჭირდება. შესაბამისად, ჩაანაცვლებს თუ არა საქართველოს ზანგეზურის დერეფანი საკითხავია, მაგრამ მნიშვნელობას კი ნამდვილად შეამცირებს.
 
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.