USD 2.7268
EUR 3.1435
RUB 3.4821
თბილისი
თამარ გორგაძე - კოლუმბიაში მცხოვრები ექიმი - კარდიოლოგი
თარიღი:  963

დავიბადე და გავიზარდე თბილისში. დავამთავრე 61-ე საშუალო სკოლა. 90-იან წლებში სწავლის გაგრძელება მომიწია მოსკოვის სეჩენოვის სახელობის პირველ სამედიცინო აკადემიაში, რადგან ჩაბარების წელს საქართველოში არ იცოდნენ, თუ ექნებოდათ მიღება სამედიცინო ფაკულტეტზე.

ყოველთვის მინდოდა ექიმობა. სკოლას როდესაც ვამთავრებდი, მახსოვს, გადაცემას ვუყურებდი და ყვებოდნენ ერთ ქალბატონზე, რომელიც მგონი შვედეთში იყო გულსისხლძარღვთა ცნობილი ქირურგი. ისე მომეწონა ის ექიმი, რომ გადავწყვიტე, მეც გულსისხლძარღვთა ქირურგი გავმხდარიყავი. ამაში დარწმუნებული ვიყავი მეექვსე კურსამდე, მაგრამ როცა უნდა ამერჩია განხრა, მგონი პირველად ცხოვრებაში, შევეკითხე დედაჩემს - რას მირჩევდა და დედამ, რა თქმა უნდა, მითხრა, რომ ქართულ მენტალიტეტში ქალი ქირურგი არ იყო დიდად მიღებული, რომ კაცი კოლეგები არ დამაცლიდნენ მუშაობას, რომ მრავალსაათიანი ოპერაციები არ შეეფარდებოდა ქალის ცხოვრების სტილს და ა.შ. ბევრი ვიფიქრე და ბოლოს, როგორც დამჯერმა შვილმა, გადავწყვიტე წავსულიყავი სამკურნალო განხრით და არჩევანი კარდიოლოგიაზე შევაჩერე.
ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ ჩავაბარე ორდინატურაში, მიასნიკოვის სახელობის რუსეთის კარდიოლოგიის ინსტიტუტში (ცაზოვის ცენტრსაც ეძახდნენ ხშირად). ორდინატურის შემდგომ სწავლა ასპირანტურაში გავაგრძელე . ორდინატურაში სწავლის დროს მქონდა პირველი შეხება ანგიოგრაფიის ლაბორატორიასთან და ჩემში ისევ გაიღვიძა ბავშვობის სურვილმა, ძალიან მომეწონა ინტერვენციული კარდიოლოგია და გამიჩნდა დიდი სურვილი, ამ განხრით წავსულიყავი.
ჩვენი განყოფილების პროფესორი იყო ბატონი გურამ არაბიძე— ბრწყინვალე ექიმი დაკარდიოლოგი. მის მიმართ დიდ პატივისცემასა და სიყვარულს გამოხატავდნენ არა მხოლოდ საკუთარი სტუდენტები, არამედ მთელი კარდიოლოგიის ინსტიტუტი. მისი ყოველი სიტყვა მოსწავლეებისთვის იყო კანონი. როცა მოვინდომე განყოფილების შეცვლა, რა თქმა უნდა, მას მივმართე ამ თხოვნით და აქ, მეორეჯერ ჩემს ცხოვრებაში, “სტერეოტიპებმა” შემაცვლევინეს გეგმები - ბატონმა გურამმა მკაცრად და დამაჯერებლად მითხრა, რომ ანგიოგრაფიის ლაბორატორია არ იყო ადგილი ქალისთვის, ამ გადაწყვეტილებას მას ვერ შევაცვლევინებდი. სხვა არჩევანი არ მქონდა, სწავლა გავაგრძელე თერაპიულ კარდიოლოგიაში და დავიწყე ეხოგრაფიის შესწავლა, რამაც პროფესორის დიდი მოწონება დაიმსახურა. მალე, პირადული მიზეზების გამო, მომიწია აკადემიური შესვენების აღება და გარკვეული დროით თბილისში დაბრუნება. სამწუხაროდ, ამ დროს გარდაიცვალა პროფესორი არაბიძე. როცა დავბრუნდი მოსკოვში სწავლის გასაგრძელებლად, ჩვენს განყოფილებას ხელმძღვანელობდა პროფესორი ირინა ჩაზოვა. კიდევ ერთხელ ვცადე ბედი და ვთხოვე კათეტერიზაციის განყოფილებაში გადასვლა, რაზეც მაშინვე მივიღე მისი თანხმობა.
ასე დავიწყე ინტერვენციული კარდიოლოგიის შესწავლა . 2008 წლისთვის მოვიპოვე ევროპის კარდიოლოგების ასოციაციის გრანტი, რომელიც მაძლევდა საშუალებას დავსპეციალიზირებულიყავი ინტერვენციულ კარდიოლოგიაში ევროპის ნებისმიერ ცენტრში. კიდევ ერთი ფრაგმენტი ჩემი ცხოვრებიდან ფემინისტური ელფერით - გრანტის მოსაპოვებლად კონკურსზე საბუთების წარდგენისას უნდა გქონოდა უკვე არჩეული ის ცენტრი, რომელიც თანახმა იყო, რომ წვრთნის პროგრამა მათთან გაგევლო.
მანამდე უკვე მქონდა ნამუშევრები წარდგენილი სხვადასხვა კონგრესზე , ასე თუ ისე ვიცოდი, რომელ კლინიკაში ან რომელ ქვეყანაში მინდოდა წასვლა. მეორე ფაქტორი, რასაც მივაქციე ყურადღება, იყო ის, რომ მინდოდა ისეთი ადგილის ნახვა , სადაც მუშაობდნენ ქალი კარდიოლოგები. მაგისტრის წოდების მისაღებად., საბოლოოდ ავირჩიე მადრიდის სან კარლოსის კლინიკა და კომპლუტენსას უნივერსიტეტი. ვერც წარმოვიდგენდი, რომ ასე გამიმართლებდა. მივიღე დიდი გამოცდილება ჩვენი დარგის საუკეთესო და წამყვანი პროფესიონალებისგან.
საუკეთესო წლები გავატარე მადრიდში, არა მხოლოდ პროფესიული თვალსაზრისით. აქ შევხვდი ბევრ არაჩვეულებრივ ადამიანს, გავიჩინე მეგობრები, ვისთანაც დღესაც ახლო ურთიერთობა მაკავშირებს.
ესპანეთში დავრჩი 5 წელი, ამას მოჰყვა შემდეგი ნაბიჯი — მივიღე მოწვევა სამხრეთამერიკიდან, რომ გადმოვსულიყავი სამუშაოდ კოლუმბიაში, რასაც დავთანხმდი.
შემოთავაზება იყო საინტერესო, სჭირდებოდათ ახალი განყოფილების ჩამოყალიბება ერთ-ერთ ახალ კლინიკაში . არ მქონდა ბევრი მონაცემი კოლუმბიის შესახებ, მაგრამ მყავდა მეგობრები, ვინც ჩემთან ერთად მადრიდში სწავლობდნენ და მათ ვკითხე რჩევა, თუ ღირდა ამ “თავგადასავალზე” დათანხმება . ცოტა ხნის ფიქრის შემდეგ გადავწყვიტე ბედი მეცადა.
უკვე 10 წელია რაც კოლუმბიაში( სამხრეთ ამერიკაში ვცხოვრობ). პირველ კლინიკაში წელიწად ნახევარი ვიყავი და შემდგომ მომიწვიეს “კოლუმბიის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ფონდში” სამუშაოდ. დავთანხმდი ამ მოწვევაზე და უკვე 9 წელი გავიდა, რაც აქ ვმუშაობ . ბოლო 4 წლის განმავლობაში ვარ კარდიოლოგიის ინსტიტუტის მთავარი ექიმი. ჩვენი კლინიკა შედის მთელ სამხრეთ ამერიკაში საუკეთესო კლინიკების ათეულში. გვაქვს მრავალი საერთაშორისო აკრედიტაცია და აღიარება, გვინდა 2030 წლისთვის შევიდეთ მსოფლიოს 100 საუკეთესო კლინიკის სიაში .
ჩვენი ძლიერი მხარეებია: ინტერვენციული კარდიოლოგია (ვატარებთ ჩარევებს არამარტო სისხლძარღვთა სისტემაზე, არამედ გულის სხვადასხვა სტრუქტურული დაავადებისმკურნალობას ), გულსისხლძარღვთა ქირურგია , ყველაფერი, რაც არის დაკავშირებული გულისუკმარისობის მკურნალობასთან, გულის გადანერგვის და ხელოვნური გულის სისტემების ჩათვლით, ECMO-ს სისტემა, ორგანოთა გადანერგვა (გულის გარდა, ჩვენს კლინიკაში ხდება ღვიძლის, თირკმელების, პანკრეასის, ფილტვის გადანერგვები) და ა.შ
ყველა ეს მკურნალობა არის მიმართული პედიატრიული და სრულწლოვანი ავადმყოფებისთვის. ერთი წლის წინ კი დავიწყეთ ოპერაციების ჩატარება ჯერ კიდევ არ დაბადებულ ნაყოფზე , ამ ოპერაციებს ვატარებთ ნაყოფის საშვილოსნოდან ამოღების გარეშე . უკვე ჩავატარეთ რამდენიმე ოპერაცია— მაგალითად შევიწროებული აორტის სარქველის გაფართოება, რითაც დავეხმარეთ ჩვენს პატარა პაციენტს, რომ არ განვითარებოდა გულის კრიტიკული უკმარისობა ჯერ კიდევ დაბადებამდ;
ორიოდე დღის წინ ჩვენმა სპეციალისტებმა ჩაატარეს ძალიან რთული ოპერაცია , ჩვენს პატარა პაციენტს აქვს მიელომენინგოცელეს დიაგნოზი, და ჩვენი ჩარევით, იმედი გვაქვს, რომ შევძლებთ მას ცხოვრების ხარისხი გავუუმჯობესოთ და დაბადების შემდეგ შევუმსუბუქოთ ამ დაავადებასთან დაკავშირებული უმძიმესი გართულებების განვითარება .
ჩვენს კლინიკაში გვაქვს ერთ- ერთი ყველაზე დიდი ECMO-ს განყოფილება. ჩვენი მიღწევები არანაირად არ ჩამოუვარდება მსოფლიოს წამყვანი კლინიკების შედეგებს, COVID პანდემიის დროს ასობით ადამიანი გვყავდა შეერთებული ხელოვნურ ფილტვზე, რითაც ბევრი ჩვენი ავადმყოფის სიცოცხლე გადავარჩინეთ .
ყოველთვის ვცდილობთ დავნერგოთ სიახლეები ჩვენს კლინიკაში . ამის გაკეთება ოდნავუ უფრო ძნელია სხვა “მდიდარ” ქვეყნებთან შედარებით , მაგრამ დღეს კოლუმბიაში არის ერთ-ერთი საუკეთესო ჯანდაცვის სისტემა, რომელიც საშუალებას აძლევს ამ ქვეყნის ნებისმიერ მოქალაქეს, მიიღოს სრულყოფილი და თანამედროვე სამედიცინო მომსახურება .
ბევრს ვმუშაობთ, რომ ჩვენს ყოველდღიურობაში უახლესი სამედიცინო ტექნოლოგიები და ხელოვნური ინტელექტის სისტემები დავნერგოთ .
საქართველოს თანამედროვე ჯანდაცვის სისტემაში არ მიმუშავია , თუმცა ვიცი, რომ არის ბევრი სამედიცინო დაწესებულება , მაგრამ არ არის კარგად ორგანიზებული და ცენტრალიზებული სისტემა. არც სრულყოფილი სადაზღვევო სისტემა გვაქვს, ამიტომ საკმაოდ ძნელია ქვეყანაში მოსახლეობისთვის მაღალხარისხიანი და ამავე დროს, ხშირად ძვირადღირებული სამედიცინო მომსახურების გაწევა. ამას ერთვის საქართველოს საავადმყოფოებში თანამედროვე ტენოლოგიების ნაკლებობა, განსაკუთრებით როცა ლაპარაკია მაღალი ღირებულების სამკურნალო ტექნოლოგიურ საშუალებებზე. ეს პირობები, რომ შეიცვალოს, საქართველო შეიძლება გადაიქცეს სამედიცინო ტურიზმის ერთ- ერთ ცენტრად. სამწუხაროა, რომ ამის მაგივრად ქართველი პაციენტები ხდებიან სხვა ქვეყნების სამედიცინო ტურისტები. კიდევ უფრო დასანანია ეს ფაქტი იმიტომ, რომ ძალიან ბევრი კარგი ექიმი გვყავდა და გვყავს, და რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, გვეზრდება ძალიან საინტერესო და ნიჭიერი ახალგაზრდა თაობა.
ვერ ვიტყვი, რომ ძალიან გაბედული, მიზანდასახული ან გამოწვევების მოყვარული ადამიანი ვარ , უბრალოდ ასე გამოვიდა, რომ ძალიან მიყვარს ჩემი პროფესია, რამაც ჩამომიყვანა სამხრეთ ამერიკამდე. ეს პროფესია მოითხოვს ბევრ შრომას, თავდადებას და ხშირად თავგანწირვას . თუ ადამიანს არ მოსწონს საექიმო საქმე , უზარმაზარი სიამოვნების დაკმაყოფილების წყაროს ნაცვლად ეს გადაიქცევა მძიმე ტვირთად , არადა ეს ძალიან ლამაზი და მნიშვნელოვანი საქმიანობაა.
ექიმისთვის სწავლა არასოდეს არ მთავრდება, კარგი ექიმი მუდამ სწავლის პროცესშია, მითუმეტეს თანამედროვე სამყაროში, სადაც ტექნოლოგიების და ინტერნეტის წყალობით ადვილი მისაწვდომია ყოველგვარი ინფორმაცია, სამეცნიერო კვლევები, მათი რეზულტატები, მედიკამენტების და სამედიცინო ტექნოლოგიების სიახლეები. ყოველდღიურად გამოიცემა მნიშვნელოვანი სამედიცინო სტატიები და ა.შ.
ძალიან სასარგებლოა თუ ჩვევად ჩამოიყალიბებთ, რომ ყოველ დღე წაიკითხოთ ერთი სამედიცინო სტატია. ეს უზომოდ სასარგებლოა და დაგეხმარებათ სრულყოფილ პროფესიონალებად ჩამოყალიბებაში. ექიმებს ნაკლებად გვაქვს საშუალება გვქონდეს მოჭრილი სამუშაო დღე, ხშირად ჩვენი მუშაობის საათები იწელება.
მნიშვნელოვანია, განავითაროთ დროის "სწორი გამოყენების” თვისება , იყოთ ორგანიზებულები, ამავე დროს, არ დაგავიწყდეთ მიხედოთ თქვენს ჯანმრთელობას, გქონდეთ ჯანსაღი ცხოვრების წესი -ექიმები ვართ მაგალითი ჩვენი პაციენტებისთვის, ასევე ვართ ყველაზე ცუდი ავადმყოფები. მნიშვნელოვანია მივხედოთ თავს და არ გავხდეთ ავად. გისურვებთ ჯანმრთელობას!
ანალიტიკა
რა არის პრინციპული მსგავსება ირანის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსსა (IRGC) და რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურს (ФСБ) შორის?

1. ირანისა და რუსეთის სპეცსამსახურების მთავარი პრიორიტეტი – პირადი გამდიდრება და „სახელმწიფო სახელმწიფოში“

IRGC მხოლოდ სპეცსამსახური არ არის – ეს გახლავთ უზარმაზარი ეკონომიკური იმპერია.
იგი აკონტროლებს მშენებლობის კომპანიებს (მაგალითად, გიგანტურ კონგლომერატს „ხათამ ალ-ანბია“), ბანკებს, სატელეკომუნიკაციო ფირმებს, პორტებსა და სასაზღვრო გამშვებ პუნქტებს. ირანელი უშიშროების თანამშრომლები იღებენ სახელმწიფო კონტრაქტებს კონკურსის გარეშე, არიან ჩართული კონტრაბანდაში (ნავთობი, სხვადასხვა საქონელი), ფულის გათეთრებაში და კერძო ბიზნესის რეკეტში.

ФСБ მხოლოდ სპეცსამსახური არ არის – ეს არის ერთ-ერთი მთავარი მოთამაშე საკუთრების გადანაწილებასა და ეკონომიკის კონტროლში.
ФСБ აქტიურად ეწევა ბიზნესის „კრიშავას“, ახორციელებს რეიდერულ დაპატრონებებს გაყალბებული სისხლის სამართლის საქმეების მეშვეობით, აკონტროლებს საბანკო სექტორსა და სახელმწიფო კორპორაციების ფინანსურ ნაკადებს. ФСБ-ის მაღალი თანამდებობის პირები და მათთან დაახლოებული პირები ხდებიან დოლარიანი მულტიმილიონერები და მილიარდერები.

შედეგი: როგორც IRGC, ისე ФСБ ქმნიან სისტემას, სადაც თანამდებობა ბიზნეს-აქტივად იქცევა. ამგვარად, მათი ხელმძღვანელობა პირადად არის დაინტერესებული არსებული რეჟიმის შენარჩუნებით.


2. პროფესიული დეგრადაცია და ძირითადი ფუნქციის ჩავარდნები

წლობით, ირანის ტერიტორიაზე ერთ-ერთი ქვეყნის (შეიძლება ითქვას, ლიხტენშტაინისაც კი) სპეცსამსახურები დაუსჯელად კლავდნენ ირანელ ბირთვულ ფიზიკოსებსა და IRGC-ის მაღალჩინოსნებს – ეს იყო კონტრდაზვერვის სრულმასშტაბიანი მარცხი.
2018 წელს „მოსადის“ აგენტებმა თეირანში მდებარე სპეციალური საცავიდან მოიპარეს ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებული დაახლოებით 100 000 დოკუმენტი, საერთო წონით ნახევარი ტონა. თეირანის გულში, პირდაპირ IRGC-ის ცხვირწინ მოკლეს ჰამასის ლიდერი ისმაილ ჰანია.
IRGC-ის საჰაერო თავდაცვის ოპერატორმა, პანიკაში და შესაბამისი ამოცნობის სისტემის გარეშე, ჩამოაგდო უკრაინული სამგზავრო თვითმფრინავი.
ეს ყველაფერი მიუთითებს პროფესიონალიზმის უკიდურესად დაბალ დონეზე და კრიტიკულ სიტუაციაში მოქმედების უუნარობაზე. სწორედ ამიტომ, დღეს ისრაელის სპეცსამსახურები ირანში აკეთებენ რაც სურთ.

ФСБ კი ათწლეულებით ჯაშუშობდა უკრაინაში, აგენტებს ანთავსებდა სახელმწიფო სტრუქტურებში, ყიდულობდა მაღალჩინოსნებს. ომამდე, ФСБ-ის მეხუთე სამმართველომ ქვეყნის ხელმძღვანელობას მიაწოდა აბსოლუტურად მცდარი სურათი – თითქოს უკრაინელი ხალხი რუსულ არმიას ყვავილებით დახვდებოდა.
ეს იყო 21-ე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი დაზვერვითი მარცხი, რომელმაც კატასტროფული შედეგები მოიტანა.

ტერაქტი „კროკუს სიტი ჰოლში“: მიუხედავად დასავლური დაზვერვების წინასწარი გაფრთხილებისა და შიდა ინფორმაციით, ФСБ ვერ შეძლო რუსეთის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ტერაქტის აღკვეთა. ამ დროს მთელი რესურსი მიმართული იყო იმ ადამიანების დასაჭერად, ვინც პლაკატებს ატარებდა ან სოციალურ ქსელში კრიტიკულ პოსტებს წერდა.

დრონებით თავდასხმები მოსკოვზე, აფეთქებები ყირიმის ხიდზე, ოპერაცია „ობობა“ და შეტევები რუსული სამხედრო აეროდრომებზე ქვეყნის სიღრმეში – ყველაფერი ეს ცხადყოფს ФСБ-ის სრული უუნარობას შეასრულოს ქვეყნის დაცვის პირდაპირი ფუნქცია.

ФСБ-ის ჩავარდნებს დასასრული არ უჩანს.


3. ერთადერთი სფერო, სადაც ორივე სტრუქტურა „ეფექტიანია“ – საკუთარი ხალხის ჩახშობა

ФСБ და IRGC მშვენივრად ასრულებენ ერთ საქმეს – მშვიდობიანი პროტესტების ჩახშობას. ისინი ებრძვიან ქალებს ჰიჯაბის გარეშე და სტუდენტებს – პლასტმასის ჭიქებით ხელში.

IRGC და მისი დამხმარე „ბასიჯი“ არიან მთავარი იარაღი ირანში პროტესტების ჩასახშობად (2009, 2019, 2022 წწ.). ისინი უშიშრად იყენებენ ცეცხლსასროლ იარაღს უიარაღო მოქალაქეების წინააღმდეგ, ახორციელებენ მასობრივ დაპატიმრებებს, აწამებენ და აწყობენ საჯარო სიკვდილით დასჯებს.

ФСБ კი რუსეთის მთავარი რეპრესიული იარაღია. მათ გაანადგურეს პოლიტიკური ოპოზიცია, დამოუკიდებელი მედია, აყალბებენ საქმეებს ყველა იმ პირის წინააღმდეგ, ვინც არ ეთანხმება ხელისუფლების პოლიტიკას. მათ ქვეყანაში შიშის ატმოსფერო შექმნეს – რაც რეჟიმის სტაბილურობის ერთ-ერთი საყრდენია.


დასკვნა

IRGC და ФСБ კლასიკური მაგალითებია იმისა, რაც ხდება სპეცსამსახურებში ავტორიტარული რეჟიმების პირობებში:

  1. შერწყმა ხელისუფლებასთან – ისინი წყვეტენ სახელმწიფოს ინსტრუმენტად ყოფნას და თავად ხდებიან რეჟიმის შემადგენელი ნაწილი, მისი შეიარაღებული რგოლი.

  2. უარყოფითი შერჩევა – კარიერული წინსვლა განისაზღვრება არა პროფესიონალიზმით, არამედ ლოიალურობით და მზადყოფნით, შეასრულო დანაშაულებრივი ბრძანებები. კომპეტენტური, მაგრამ დამოუკიდებელი თანამშრომლები სისტემიდან გარიყულნი ხდებიან.

  3. პრიორიტეტების ცვლილება – ქვეყნის ან ხალხის უსაფრთხოების ნაცვლად, მთავარი ხდება ერთი ადამიანის ან ვიწრო ელიტის ინტერესების დაცვა (მაღლესი ლიდერი ირანში, პრეზიდენტი რუსეთში).


თუ მოკლედ ვთქვათ — ესენი არიან სპეცსამსახურები მხოლოდ სახელით. სინამდვილეში კი კორუფციული ძალაუფლების შენარჩუნების მექანიზმები.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.