,
ამ ლეგენდარული წყვილის ისტორია ათასჯერ მაინც დაიწერა, მაგრამ ყველაფრის მიუხედავად, მისი ხელახლა მოსმენისა და წაკითხვის სურვილი არ ცხრება. ასეთი ისტორიები ხომ გვარწმუნებენ ნამდვილი სიყვარულის არსებობაში.
პირველად გალა და დალი ერთმანეთს 1929 წლის ზაფხულში შეხვდნენ, მაგრამ მხატვარი ამტკიცებდა, რომ თავისი მუზა გაცილებით ადრე ნახა, როდესაც პირველ კლასში სწავლობდა.
ერთმა მეგობარმა ავტოკალამი აჩუქა. შუშის ბურთულაში ფაფუკ ქურქიანი გოგონა იყო გამოსახული. მოგვიანებით დალი იხსენებს:
„თეთრ ბეწვში გახვეულ ჩემს რუს გოგონას სადღაც მიაქანებდა მარხილი. თითქმის სასწაულით გადაურჩა ველური ელვარე თვალებიანი მგლების ხროვას. მე მიყურებდა, მზერას არ მაშორებდა და ისეთი სიამაყე იყო მის სახეზე, რომ გული მღელვარებისგან მეკუმშებოდა... ეს იყო გალა. არასდროს შემპარვია ეჭვი - ის იყო“.
სალვადორ დალი 1904 წლის 11 მაისს ესპანეთში, კატალონიურ ქალაქ ფიგერასში დაიბადა. 1914 წელს დალიმ მუნიციპალურ სამხატვრო სკოლაში დაიწყო სწავლა. თანაკლასელები უცნაურ ბავშვად მიიჩნევდნენ, ყველასთან უმიზეზოდ ჩხუბობდა. დალიმ თავისი ექსცენტრიული ქცევებით მთელ სკოლაში გაითქვა სახელი. მალე კი მადრიდში სან-ფერნანდოს სამხატვრო აკადემიაში ჩააბარა. დიდი ნიჭის მიუხედავად, დალიმ აკადემიაში მხოლოდ ოთხ წელიწადს ისწავლა. 1926 წელს სასწავლებლიდან პედაგოგების მიმართ ქედმაღლური დამოკიდებულების გამო გარიცხეს.
მალე ის პარიზში მიემგზავრა, სადაც პიკასო გაიცნო. ამ დროს გალას, რომელიც დალიზე ათი წლით იყო უფროსი, უკვე მოესწრო ქმართან, ქალიშვილთან და საყვარელთან გაყრა. გალა (ელენა დიაკონოვა) 1894 წელს ყაზანში დაიბადა. მან ყოველთვის იცოდა, რომ გაბრწყინდებოდა და პროვინციაში არ ჩაიკარგებოდა. ელენა თავის დღიურში წერდა:
„არასდროს ვიქნები უბრალოდ დიასახლისი. ბევრს წავიკითხავ, ძალიან ბევრს. ყველაფერს გავაკეთებ, რაც მომინდება, მაგრამ ქალურ მომხიბვლელობას აუცილებლად შევინარჩუნებ“.
მანამდე, 1912 წელს, მშობლებმა გოგონა შვეიცარიაში ტუბერკულოზის სამკურნალოდ გაგზავნეს. იქ გაიცნო პოეტი ეჟენ ემილ პოლ გრენდელი. მოგვიანებით მას პოლ ელუარი უწოდა, თავად კი სახელი შეიცვალა და გალა დაირქვა. მათი რომანი ქორწინებით დასრულდება, გალა პარიზში გადავიდა. სალვადორ დალის გაცნობის დროისთვის, ის აღარ იყო ავადმყოფი, მორცხვი გოგონა რუსეთიდან, გალა ნამდვილ პარიზელ ქალად გადაიქცა, რომელიც ყველაზე ამაყ და ქედმაღალ მამაკაცებსაც კი თავბრუს ახვევდა.
1929 წელს პოლ ელუარი ცოლთან ერთად სოფელ კადაკესში ახალგაზრდა ესპანელი მხატვრის, სალვადორ დალის სახლში მიიწვიეს. აქედან დაიწყო გალასა და დალის მღელვარე რომანი, რომელიც 1982 წლამდე გაგრძელდა.
სამი წლის შემდეგ გალა ქმარს გაშორდა, დალისთან გადავიდა და იმავე წელს დაქორწინდნენ, მაგრამ ჯვრისწერა მხოლოდ 1958 წელს, პოლ ელუარის გარდაცვალების შემდეგ გაიმართა. ყოფილი ქმრის პატივისცემის გამო, გალამ თავს უფლება არ მისცა, მის სიცოცხლეში სხვასთან დაეწერა ჯვარი.
სალვადორ დალისა და გალას წყვილი ყოველთვის იყო ფოტოკამერების სამიზნე. ისინი აქტიურ საჯარო ცხოვრებას ეწეოდნენ და გამუდმებით ხვდებოდნენ ჟურნალების ყდებზე.
1934 წელს ცოლ-ქმარი ამერიკაში გაემგზავრა. შეერთებულ შტატებში მათ ექსტრავაგანტურად დახვდნენ. აშშ “სიურეალისტურმა ციებ-ცხელებამ“ მოიცვა. დალის პატივსაცემად, იმართებოდა მეჯლისები, რომელსაც ნიუ-იორკის ბომონდი ესწრებოდა. ამერიკიდან დალი და გალა მდიდრები და ცნობილები დაბრუნდნენ. წყვილის ქონება იზრდებოდა, მაგრამ გალა სილამაზესა და ძალას კარგავდა. იგი კვლავინდებურად პოზირებდა თავისი მხატვრის წინაშე. ერთ-ერთ ნახატში ქრისტეფორე კოლუმბს უჭირავს დროშა გალას პორტრეტით, რომელზედაც წერია შემდეგი სიტყვები:
“მე მიყვარს გალა დედაზე, მამაზე, პიკასოზე და ფულზე მეტადაც კი“. ასეთი რამის პატიება ოჯახს დალისთვის არ შეეძლო, მაგრამ მხატვრისთვის სულ ერთი იყო: გალას აღმერთებდა და ეს ქალი თავისი შთაგონების წყაროდ, ცოლად და დედად მიაჩნდა. დრო გადიოდა. გალა ბერდებოდა, ახალგაზრდა საყვარლების ცვლაც კი აღარ ანიჭებდა სიმშვიდესა და სიხარულს. მისი ბოლო გატაცება მომღერალი ჯეფ ფენჰოლტი გახდა, რომელმაც მთავარი როლი შეასრულა როკ-ოპერაში „იესო ქრისტე - სუპერვარსკვლავი“.
.jpg)
გალამ მის ცხოვრებაში დიდი წვლილი შეიტანა. დაეხმარა კარიერის დაწყებაში და ლონგ-აილენდში მდიდრული სახლიც აჩუქა. დალი ცოლის ინტრიგებზე დუმდა. გალა კი ამბობდა:
„სალვადორისთვის ყველაფერი სულ ერთია, თოთოეულ ჩვენგანს თავისი ცხოვრება აქვს“.
ასე იყო თუ ისე, მათ შორის კამათისა და ჩხუბის მომსწრე არავინ ყოფილა, ისინი შეხმატკბილებულად ცხოვრობდნენ 1982 წლამდე, როდესაც ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ გალა გარდაიცვალა. დაკრძალვის ცერემონიას დალი არ დასწრებია. გალას სიკვდილის შემდეგ სალვადორ დალიმ კიდევ შვიდ წელიწადს იცოცხლა. ის 1989 წლის 23 იანვარს გარდაიცვალა. დალი ფიგერასში, საკუთარი სახლის ეზოშია დასაფლავებული.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
