USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Tbilisi
საქართველო ძველ ევროპულ რუკებზე - 6 რუკა სულხან სალაძის კოლექციიდან
Date:  1259

ძველი ევროპული რუკების შეგროვება სულხან სალაძემ 5 წლის წინ დაიყო. 2017 წელს მისმა მეგობარმა ფეისბუკზე ბმული გააზიარა - შარდენის მიერ შესრულებული, თბილისის პირველი ჩანახატი იყიდებოდა. იმ დღეს ეს ბმული გახსნა და აუქციონზე ჩანახატი საკმაოდ იაფად შეიძინა. ასე დაიწყო იურისტმა სულხან სალაძემ ძველი გრავიურებისა და რუკების კოლექციონერობა.

რამდენიმე თვეში მისი სახლის ყველა კედელზე ძველი რუკები ეკიდა. მთავარი კითხვაც მაშინ გაჩნდა - რა იცოდნენ სინამდვილეში ევროპაში საქართველოზე მანამ, სანამ მას, როგორც ქვეყანას, მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრიდან რუსეთის იმპერია რუკებიდან გააქრობდა. სულხანის კოლექციიდან რამდენიმე ძველევროპული რუკა ავარჩიეთ, რომლებიც საქართველოზე გვიყვება.

ყველაზე ძველი რუკა კოლექციიდან

ეს რუკა 1535 წელს ესპანელმა თეოლოგმა მიგელ სერვეტმა დაბეჭდა ქალაქ ლიონში, საფრანგეთში და მასზე კოლხეთი და იბერიაა გამოსახული. ქართველი კოლექციონერის თქმით, ის იმ დროსაა შექმნილი, როცა რუკების ბეჭდვა ევროპაშიც ახალი დაწყებულია (პირველი რუკა ევროპაში 1477 წელს დაიბეჭდა). არსებობს მოსაზრება, რომ ამ რუკის გრავირება აღორძინების ხანის გერმანელ მხატვარს, ალბრეხტ დიურერს ეკუთვნის. ეს რუკა 12-13 წელიწადში 500 წლის გახდება.

8x6 სანტიმეტრში ჩატეული საქართველო - ყველაზე პატარა რუკა

სულხანის კოლექციაში არის საქართველოს ყველაზე პატარა რუკაც, რომლის სიგრძე 8 სანტიმეტრია, სიმაღლე - 6. ავტორია გერმანელი კარტოგრაფი იოჰან ულრიხ მიულერი. საქართველოს ეს რუკა შესულია მიულერის მიერ გამოცემულ „მცირე ატლასში“ სახელწოდებით „Neu-außgefertigter Kleiner Atlas“. რუკას მცირე ტექსტიც ახლავს გერმანულად, რომლის მიხედვითაც, საქართველო, ანუ გეორგია, რამდენიმე რეგიონად იყოფა და იქვე ჩამოთვლილიცაა რეგიონები გერმანულად.

ამ რუკაზე კარგად ჩანს შავიზღვისპირეთი, სადაც მეორდება ის სახელწოდებები, რაც ვენეციასა და გენუაში შექმნილ საზღვაო რუკებზე გვხვდება. მეორდება სხვა ევროპულ რუკებზე გაპარული შეცდომებიც, მაგრამ სულხან სალაძე ამბობს, რომ იმ ფონზე, როცა საქართველოსთვის პერსონალურად ძალიან ცოტა რუკაა მიძღვნილი, ეს ეგზეპლარი, თავისი შეცდომებითაც კი, განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია.

სამეგრელოს ფერადი რუკა

სულხან სალაძის კოლექციაშია პიტერ ვან დერ აას მიერ გამოცემული სამეგრელოს რუკის 1713 წლით დათარიღებული ვარიანტი. როგორც სულხანი ჰყვება, ეს რუკა იტალიელი მისიონერების მიერ (მისივე სიტყვებით, დღემდე კამათობენ, ვინ არის რუკის თავდაპირველი ავტორი - კრისტოფორო დე კასტელი თუ არქანჯელო ლამბერტი) არის შექმნილი და შემდგომ ვან დერ აას მიერ ხელახლაა გამოცემული. ფერადი რუკის ამ ვერსიის სულ 200 ეგზემპლარი დაიბეჭდა. მასზე დატანილია დასახლებული პუნქტები, ქალაქები, სოფლები, ციხესიმაგრეები, მთები, მდინარეები. ჩანს ძველი სამყაროს ისტორიის როლი და გავლენაც. რუკას აწერია ფრანგულად სამეგრელო - Mingrelie, აწერია კოლხეთი, ხოლო ჩარჩოში ოქროს საწმისია გამოსახული.

„მამაო ჩვენო“ ქართულად ევროპულ რუკაზე

სულხან სალაძის კოლექცია ერთ ლინგვისტურ რუკასაც ინახავს. მე-18 საუკუნეში შექმნილ რუკებზე ევროპელები არა მხოლოდ ქვეყნებს, ქალაქებს, ზღვებსა და მდინარეებს აღნიშნავდნენ, ზოგ რუკაზე დატანილი იყო სხვა საინტერესო ცნობებიც. სწორედ ასეთია გოტფრიდ ჰენსელის 1741 წლის რუკა, სადაც საქართველოს ნაწილში გამოყენებულია ქართული ანბანი, და ამ ქართული ანბანით წერია ლოცვა „მამაო ჩვენო“. რუკის ქვედა ნაწილში კი ანბანი სრულად არის მიწერილი.

სულხან-საბას სახელი ევროპულ რუკაზე

პირველი დეტალური რუკა კავკასიის რეგიონის შესახებ, სადაც უკვე შეცდომები (მაგალითად, სევანის ტბა აღარ ჩანს თბილისსა და მცხეთას შორის) გასწორებულია, არის ლუი მე-14-ის სამეფო კარტოგრაფის, გიომ დელილის 1723 წლის კასპიის ზღვის მეზობელი ქვეყნების რუკა. ეს რუკა ადასტურებს, რომ მის შედგენაში მონაწილებდა სულხან-საბა ორბელიანი. რუკის ავტორებს შორის მისი სახელიც წერია. ცნობები იმის შესახებ, რომ სულხან-საბა და გიომ დელილი ერთმანეთს შეხვდნენ, არსებობს ფრანგულ საარქივო წყაროებშიც. ისინი საუბრობდნენ რეგიონის შესახებ და არც სულხან-საბა ჩასულა ხელცარიელი, როგორც სულხან სალაძე ჰყვება, მან იქ, სავარაუდოდ, რეგიონის რუკის მონახაზი ჩაიტანა.

შეცდომები რუკებზე - რა უნდა სევანის ტბას თბილისთან?

 

ევროპულ რუკებზე ისეთ შეცდომებსაც წააწყდებით, რაზეც დღეს შეიძლება გაგეღიმოთ კიდეც - მაგალითად, ნიკოლა სანსონის რუკაზე მდინარე რიონი სამხრეთიდან ჩრდილო-დასავლეთით მიდის. როცა სინამდვილეში რიონი ჩრდილოეთიდან სამხრეთ-დასავლეთით მიედინება. არის ევროპული რუკები, რომლებშიც მტკვარი და არაქსი ერთმანეთს თბილისთან ახლოს უერთდებიან. მაგრამ ყველაზე თვალსაჩინო შეცდომა, რაც ევროპულ რუკებზე ჩანს, ეს არის გორსა და თბილისს შორის გამოსახული სევანის ტბა, რომელიც არასოდეს იმ ადგილას არ ყოფილა. ზოგ რუკაზე სვანეთი და კახეთი გვერდიგვერდ არის.

 

  • ეკა ქევანიშვილი

    რადიო თავისუფლების თბილისის ბიუროს ჟურნალისტი 2008 წლიდან. მუშაობს საქართველოს შიდა პოლიტიკის, ადამიანის უფლებების, ქალთა და ბავშვთა, უმცირესობების, ეკოლოგიის, ჯანდაცვის და სხვა სოციალურ საკითხებზე.  

    წყარო:https://www.radiotavisupleba.ge

analytics
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way