,
ძველი ევროპული რუკების შეგროვება სულხან სალაძემ 5 წლის წინ დაიყო. 2017 წელს მისმა მეგობარმა ფეისბუკზე ბმული გააზიარა - შარდენის მიერ შესრულებული, თბილისის პირველი ჩანახატი იყიდებოდა. იმ დღეს ეს ბმული გახსნა და აუქციონზე ჩანახატი საკმაოდ იაფად შეიძინა. ასე დაიწყო იურისტმა სულხან სალაძემ ძველი გრავიურებისა და რუკების კოლექციონერობა.
რამდენიმე თვეში მისი სახლის ყველა კედელზე ძველი რუკები ეკიდა. მთავარი კითხვაც მაშინ გაჩნდა - რა იცოდნენ სინამდვილეში ევროპაში საქართველოზე მანამ, სანამ მას, როგორც ქვეყანას, მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრიდან რუსეთის იმპერია რუკებიდან გააქრობდა. სულხანის კოლექციიდან რამდენიმე ძველევროპული რუკა ავარჩიეთ, რომლებიც საქართველოზე გვიყვება.
ეს რუკა 1535 წელს ესპანელმა თეოლოგმა მიგელ სერვეტმა დაბეჭდა ქალაქ ლიონში, საფრანგეთში და მასზე კოლხეთი და იბერიაა გამოსახული. ქართველი კოლექციონერის თქმით, ის იმ დროსაა შექმნილი, როცა რუკების ბეჭდვა ევროპაშიც ახალი დაწყებულია (პირველი რუკა ევროპაში 1477 წელს დაიბეჭდა). არსებობს მოსაზრება, რომ ამ რუკის გრავირება აღორძინების ხანის გერმანელ მხატვარს, ალბრეხტ დიურერს ეკუთვნის. ეს რუკა 12-13 წელიწადში 500 წლის გახდება.
სულხანის კოლექციაში არის საქართველოს ყველაზე პატარა რუკაც, რომლის სიგრძე 8 სანტიმეტრია, სიმაღლე - 6. ავტორია გერმანელი კარტოგრაფი იოჰან ულრიხ მიულერი. საქართველოს ეს რუკა შესულია მიულერის მიერ გამოცემულ „მცირე ატლასში“ სახელწოდებით „Neu-außgefertigter Kleiner Atlas“. რუკას მცირე ტექსტიც ახლავს გერმანულად, რომლის მიხედვითაც, საქართველო, ანუ გეორგია, რამდენიმე რეგიონად იყოფა და იქვე ჩამოთვლილიცაა რეგიონები გერმანულად.
ამ რუკაზე კარგად ჩანს შავიზღვისპირეთი, სადაც მეორდება ის სახელწოდებები, რაც ვენეციასა და გენუაში შექმნილ საზღვაო რუკებზე გვხვდება. მეორდება სხვა ევროპულ რუკებზე გაპარული შეცდომებიც, მაგრამ სულხან სალაძე ამბობს, რომ იმ ფონზე, როცა საქართველოსთვის პერსონალურად ძალიან ცოტა რუკაა მიძღვნილი, ეს ეგზეპლარი, თავისი შეცდომებითაც კი, განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია.
სულხან სალაძის კოლექციაშია პიტერ ვან დერ აას მიერ გამოცემული სამეგრელოს რუკის 1713 წლით დათარიღებული ვარიანტი. როგორც სულხანი ჰყვება, ეს რუკა იტალიელი მისიონერების მიერ (მისივე სიტყვებით, დღემდე კამათობენ, ვინ არის რუკის თავდაპირველი ავტორი - კრისტოფორო დე კასტელი თუ არქანჯელო ლამბერტი) არის შექმნილი და შემდგომ ვან დერ აას მიერ ხელახლაა გამოცემული. ფერადი რუკის ამ ვერსიის სულ 200 ეგზემპლარი დაიბეჭდა. მასზე დატანილია დასახლებული პუნქტები, ქალაქები, სოფლები, ციხესიმაგრეები, მთები, მდინარეები. ჩანს ძველი სამყაროს ისტორიის როლი და გავლენაც. რუკას აწერია ფრანგულად სამეგრელო - Mingrelie, აწერია კოლხეთი, ხოლო ჩარჩოში ოქროს საწმისია გამოსახული.
სულხან სალაძის კოლექცია ერთ ლინგვისტურ რუკასაც ინახავს. მე-18 საუკუნეში შექმნილ რუკებზე ევროპელები არა მხოლოდ ქვეყნებს, ქალაქებს, ზღვებსა და მდინარეებს აღნიშნავდნენ, ზოგ რუკაზე დატანილი იყო სხვა საინტერესო ცნობებიც. სწორედ ასეთია გოტფრიდ ჰენსელის 1741 წლის რუკა, სადაც საქართველოს ნაწილში გამოყენებულია ქართული ანბანი, და ამ ქართული ანბანით წერია ლოცვა „მამაო ჩვენო“. რუკის ქვედა ნაწილში კი ანბანი სრულად არის მიწერილი.
პირველი დეტალური რუკა კავკასიის რეგიონის შესახებ, სადაც უკვე შეცდომები (მაგალითად, სევანის ტბა აღარ ჩანს თბილისსა და მცხეთას შორის) გასწორებულია, არის ლუი მე-14-ის სამეფო კარტოგრაფის, გიომ დელილის 1723 წლის კასპიის ზღვის მეზობელი ქვეყნების რუკა. ეს რუკა ადასტურებს, რომ მის შედგენაში მონაწილებდა სულხან-საბა ორბელიანი. რუკის ავტორებს შორის მისი სახელიც წერია. ცნობები იმის შესახებ, რომ სულხან-საბა და გიომ დელილი ერთმანეთს შეხვდნენ, არსებობს ფრანგულ საარქივო წყაროებშიც. ისინი საუბრობდნენ რეგიონის შესახებ და არც სულხან-საბა ჩასულა ხელცარიელი, როგორც სულხან სალაძე ჰყვება, მან იქ, სავარაუდოდ, რეგიონის რუკის მონახაზი ჩაიტანა.
ევროპულ რუკებზე ისეთ შეცდომებსაც წააწყდებით, რაზეც დღეს შეიძლება გაგეღიმოთ კიდეც - მაგალითად, ნიკოლა სანსონის რუკაზე მდინარე რიონი სამხრეთიდან ჩრდილო-დასავლეთით მიდის. როცა სინამდვილეში რიონი ჩრდილოეთიდან სამხრეთ-დასავლეთით მიედინება. არის ევროპული რუკები, რომლებშიც მტკვარი და არაქსი ერთმანეთს თბილისთან ახლოს უერთდებიან. მაგრამ ყველაზე თვალსაჩინო შეცდომა, რაც ევროპულ რუკებზე ჩანს, ეს არის გორსა და თბილისს შორის გამოსახული სევანის ტბა, რომელიც არასოდეს იმ ადგილას არ ყოფილა. ზოგ რუკაზე სვანეთი და კახეთი გვერდიგვერდ არის.
სხვადასხვა სამუშაოების ჩატარების გამო 18 სექტებერს ელექტრომომარაგება დროებით შეიზღუდება
დიდუბის და ჩუღურეთის რაიონები
ქსელში გადართვების გამო 01:00 საათიდან 04:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: თამარ მეფის გამზირის, წერეთლის გამზირის (ნაწილობრივ), ნორიოს აღმართის, ცაბაძის (ნაწილობრივ), ფიფიების, ვორონინის, თევდორე მღვდლის, გორის, ბათუმის, ფოთის, ბაგრატიონის, ევდოშვილის, აბასთუმნის, ჩუბინაშვილის, ფოცხვერაშვილის, გოგოლის, გროზნოს, მამრაძის, დონდუას, ქინქლაძის, ჩიტაიას, ცხრა ძმა ხერხეულიძის, თვალჭრელიძის, ცოტნე დადიანის, ართვინის, კაპანაძის, ფარავნის, მამარდაშვილის, თეთნულდის, კიკვიძის, პალიასტომის, მარუაშვილის და ზაზიშვილის ქუჩების მოსახლეობას.
გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: გარდაბნის სანერგე მეურნეობის (ნაწილობრივ), ლოტკინის სანერგე მეურნეობის (ნაწილობრივ), რეხის დასახლების, ხაჩატურიანის, რეხის, ენუქიძის, გაბისკირიას, ყუბანეიშვილის, ჟორდანიას, თამარ და აკაკი პაპავების, ჯინჭარაძე, ლოლაძის, მახათას, ცაიშის, დადიანი-ანჩაბაძის, აგიაშვილის, ივერთუბნის, ბარაკონის, კარტოზიას, ხორნაულის, ყანჩელის, დოლიძის, გაბუნიას, ბეთაშვილის, ალავერდის, ახალი რეხის, ვალერიან კანდელაკის, მახათას, თამარ მამულაშვილის, მარინე უთმელიძის, გურამ გაბისკირიას, რაულ ეშბას, ალოიზ მიზანდარის და ანასტასია თუმანიშვილი-წერეთლის ქუჩების მოსახლეობას.
კრწანისის რაიონი
გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 18:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: რუსთავის გზატკეცილის (ნაწილობრივ), სოფელი ფონიჭალას, ფონიჭალის დასახლების, ქვემო ფონიჭალის დასახლების, ვაგზლის, გულიკო გოდოლაძის, ევსტათი მცხეთელის, შოთა ნიშნიანიძის და სადგურის ქუჩების მოსახლეობას.
ვაკის რაიონი
ქსელში გადართვების გამო 01:00 საათიდან 04:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: ილია ჭავჭავაძის გამზირის (ნაწილობრივ), მოსაშვილის, ბერძენიშვილის, დარიალის, კავსაძის და ფალიაშვილის ქუჩების მოსახლეობას.
გადაუდებელი სამუშაოების გამო 10:00 საათიდან 19:00 საათამდე შეზღუდვა შეეხება: ილია ჭავჭავაძის გამზირის (ნაწილობრივ), დიდიმ მირცხულავას, ირაკლი აბაშიძის, ფალიაშვილის, არაყიშვილის და ბაზალეთის ქუჩების მოსახლეობას.
