USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
სამყაროში საბოლოოდ ყველაფერი მთლიანად აორთქლდება — ახალი კვლევა
дата:  329

სტივენ ჰოკინგის ცნობილი თეორიის თანახმად, დროთა განმავლობაში შავი ხვრელები ორთქლდება და თანდათან მასას კარგავენ; ამას განაპირობებს რადიაციის უცნაური სახე, რომელსაც მოვლენათა ჰორიზონტის მიერ მიმდებარე გარემოს განადგურება წარმოშობს.

 

ლაბორატორიაში შექმნილი შავი ხვრელის ანალოგი ზუსტად ისე მოიქცა, როგორც ამას ჰოკინგი პროგნოზირებდა — #1tvმეცნიერება

მსგავსი: ლაბორატორიაში შექმნილი შავი ხვრელის ანალოგი ზუსტად ისე მოიქცა, როგორც ამას ჰოკინგი პროგნოზირებდა — #1tvმეცნიერება

თუმცა, როგორც ჩანს, მოვლენათა ჰორიზონტი ამ პროცესში შეიძლება არც ისე კრიტიკულ როლს ასრულებდეს. ნიდერლანდების რადბუდის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსების — მაიკლ ვონდრაკის, ვალტერ ფონ სუილეკომისა და ჰეინო ფალკის მიერ ჩატარებული ახალი კვლევის მიხედვით, ამავეს შეიძლება განაპირობებდეს საკმარისად ციცაბო „ფერდობი“ სივრცე-დროის გამრუდებაში.

ეს იმას ნიშნავს, რომ ან რაღაც, რაც მას ძალიან ჰგავს, შეიძლება, მხოლოდ შავი ხვრელებით არ შემოიფარგლებოდეს. ის შეიძლება ყველგან იყოს, რაც იმას ნიშნავს, რომ სამყარო ძალიან ნელა, მაგრამ მაინც ორთქლდება.

 ჰოკინგის რადიაცია არასოდეს დაფიქსირებულა, მაგრამ თეორიული ექსპერიმენტები მიუთითებს, რომ მისი არსებობა შესაძლებელია.

 ზედმეტად მარტივად რომ ვთქვათ, ის შემდეგნაირად მუშაობს: თუკი შავ ხვრელთა შესახებ რაიმე იცით, ალბათ გსმენიათ, რომ ისინი კოსმოსური მტვერსასრუტებია, გრავიტაციულად შთანთქავენ ყველაფერს ახლომახლოს, დაუოკებელი სიხარბით.

 რატომ კაშკაშებს სამყარო მოსალოდნელზე მეტად — მიზეზი შესაძლოა, სრულიად მოულოდნელი წყარო იყოს #1tvმეცნიერება

მსგავსი: რატომ კაშკაშებს სამყარო მოსალოდნელზე მეტად — მიზეზი შესაძლოა, სრულიად მოულოდნელი წყარო იყოს #1tvმეცნიერება

ასეა თუ ისე, შავ ხვრელებს იმაზე მეტი გრავიტაცია ნამდვილად არ აქვთ, ვიდრე იმავე მასის სხვა ნებისმიერ სხეულს. ის, რაც მათ გამოარჩევს, არის სიმკვრივე: დიდი ოდენობით მასა თავმოყრილია ძალიან, ძალიან პატარა სივრცეში. ამ მკვრივ ობიექტთან გარკვეულ სიახლოვეში, გრავიტაციული მიზიდვა იმდენად ძლიერი ხდება, რომ მის წინაშე უძლურია მეორე კოსმოსური სიჩქარე. საკმარისი არ არის სამყაროში ყველაზე ჩქარი რამ, სინათლის სიჩქარეც კი. ამ სიახლოვეს მოვლენათა ჰორიზონტს უწოდებენ.

 

ჰოკინგმა მათემატიკურად აჩვენა, რომ მოვლენათა ჰორიზონტმა შეიძლება ხელი შეუშალოს კვანტური ველების ქაოსში მოტრიალე ფლუქტუაციების კომპლექსურ ნაზავს. გაუქმებული ტალღები ამას ვეღარ აკეთებენ და წარმოქმნიან დისბალანსს ალბათობებში, რის შედეგადაც ჩნდება ახალი ნაწილაკები.

ამ სპონტანურად წარმოქმნილ ნაწილაკებში ენერგია პირდაპირ შავ ხვრელთან არის დაკავშირებული. ციცქნა შავი ხვრელების შემთხვევაში, მაღალენერგიული ნაწილაკები მოვლენათა ჰორიზონტის მახლობლად უნდა წარმოიქმნას, რამაც შავი ხვრელის დიდი ოდენობით ენერგია სწრაფად უნდა წაიღოს და გამოიწვიოს მკვრივი ობიექტის სწრაფად გაქრობა.

დიდი შავი ხვრელები ცივ ნათებას ისე უნდა ანათებდნენ, რომ მისი დაფიქსირება ძნელი იქნებოდა, რის გამოც, შავი ხვრელი მის ენერგიას თანდათან დაკარგავს მასის სახით, ოღონდ ამას გაცილებით დიდი დრო დასჭირდება.

მეცნიერებმა ლაბორატორიაში შავი ხვრელის ანალოგი შექმნეს, რომელმაც ვარვარება დაიწყო — #1tvმეცნიერება

მსგავსი: მეცნიერებმა ლაბორატორიაში შავი ხვრელის ანალოგი შექმნეს, რომელმაც ვარვარება დაიწყო — #1tvმეცნიერება

ძლიერ მსგავსი ფენომენი ჰიპოთეტურად უნდა ხდებოდეს ელექტრულ ველებში. ელექტრულ კვანტურ ველში საკმარისად მძლავრ რყევებს, რასაც შვინგერის ეფექტს უწოდებენ, შეუძლია დაარღვიოს ვირტუალური ელექტრონ-პოზიტრონის ნაწილაკთა ბალანსი, რაც ზოგიერთი ნაწილაკის გაჩენას იწვევს. თუმცა, ჰოკინგის რადიაციისგან განსხვავებით, შვინგერის ეფექტს ჰორიზონტი არ სჭირდება — საკმარისია მხოლოდ წარმოუდგენლად მძლავრი ველი.

 იმის დასადგენად, არსებობს თუ არა გზა, რომლითაც ნაწილაკები შვინგერის ეფექტის ანალოგ, გამრუდებულ სივრცე-დროში გამოჩნდება, ვონდრაკმა და მისმა კოლეგებმა მათემატიკურად აწარმოეს იგივე ეფექტი სხვადასხვა გრავიტაციულ გარემოში.

 „ვაჩვენეთ, რომ შავი ხვრელის მიღმა, სივრცე-დროის გამრუდება დიდ როლს ასრულებს რადიაციის წარმოქმნაში. ნაწილაკები იქ უკვე განცალკევებულია გრავიტაციული ველის მოქცევითი ძალებით“, — განმარტავს სუილეკომი.

 ნებისმიერ საკმარისად მასიურ და მკვრივ ობიექტს შეუძლია წარმოქმნას სივრცე-დროის მნიშვნელოვანი გამრუდება. არსებითად, ამ ობიექტთა გრავიტაციული ველი მათ გარშემო სივრცე-დროის გამრუდებას იწვევს. ამის ყველაზე ექსტრემალური მაგალითია შავი ხვრელები, მაგრამ სივრცე-დრო სხვა მკვრივ მკვდარ ვარსკვლავთა გარშემოც მრუდდება, მაგალითად, ნეიტრონული ვარსკვლავების და თეთრი ჯუჯების, ასევე უკიდურესად მასიური ობიექტების, მაგალითად, გალაქტიკათგროვების გარშემო.

 

ნასამ შავი ხვრელის ახალი ვიზუალიზაცია შექმნა

მსგავსი: ნასამ შავი ხვრელის ახალი ვიზუალიზაცია შექმნა

როგორც მკვლევრებმა დაადგინეს, ამ სცენარებში, გრავიტაციას მაინც შეუძლია კვანტურ ველებში ფლუქტუაციებზე საკმარისი გავლენის მოხდენა, რათა ახალი ნაწილაკები წარმოქმნას, ჰოკინგის რადიაციასთან ძლიერ მსგავსი, თანაც ისე, რომ არ საჭიროებს კატალიზატორს მოვლენათა ჰორიზონტის სახით.

 „ეს იმას ნიშნავს, რომ მოვლენათა ჰორიზონტის არმქონე ობიექტებს, მაგალითად, მკვდარ ვარსკვლავთა ნარჩენებს ან სამყაროს სხვა მასიურ ობიექტებს, ასევე აქვთ ამ სახის რადიაცია“, — განმარტავს ფალკი.

 მისი განცხადებით, ძალიან დიდი ხნის შემდეგ, ამან სამყაროში ყველაფრის თანდათანობით აორთქლება უნდა გამოიწვიოს, შავ ხვრელთა მსგავსად. ეს კი ცვლის ჩვენს წარმოდგენას არა მხოლოდ ჰოკინგის რადიაციის შესახებ, არამედ ჩვენს ხედვას სამყაროსა და მის მომავალთან მიმართებაშიც.

 თუმცა, უახლოეს მომავალში სანერვიულო ნამდვილად არაფერი გაქვთ. მზის მასის მქონე შავ ხვრელს (რომლის მოვლენათა ჰორიზონტის დიამეტრიც სულ რაღაც 6 კმ იქნება), აორთქლებისთვის 1064 წელიწადი დასჭირდება.

 

კვლევა Physical Review Letters-ში გამოქვეყნდა და ხელმისაწვდომია arXiv-ზე.

მომზადებულია ru.nl-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით.

 

ავტორი - მიხეილ ჭაბუკაშვილი

წყარო https://1tv.ge

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати