2022 წელს აშშ-ის ვაჭრობის დეპარტამენტის მრეწველობისა და უსაფრთხოების ბიურომ (BIS) და უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს დაზვერვის სამსახურმა საქართველოს მთავრობა რუსეთითვის სანქციების თავის არიდების ხელშეწყობაში დაადანაშაულა. საქართველოს მთავრობა საპირისპიროს დამტკიცებას ცდილობს, თუმცა თბილისის მერიის კუთვნილი კომპანიის სახელმწიფო შესყიდვები დამატებით ეჭვებს აჩენს. ამ ტენდერით მერიამ რუსული კომპანიების დასანქცირებული ავტოსანტრანსპორტო საშუალებები შეისყიდა, რაც ₾ 4 მილიონზე მეტი დაუჯდა.

2023 წლის აპრილში, თბილისის მერმა კახა კალაძემ საზოგადოებას ახალი ინიციატივა გააცნო - თბილისის ქუჩების ინტენსიური დასუფთავება და მორეცხვა. ფეისბუკმიმართვის დროს მერმა აღნიშნა, რომ ამ სამუშაოების შესასრულებლად განახლებულ ტექნიკას გამოიყენებენ, ხოლო სამუშაოებს თბილისის მერიაში შემავალი კომპანია “შპს თბილსერვის ჯგუფი” შეასრულებს. ინიციატივის დაანონსებას წინ შპს თბილსერვისის მიერ გამოცხადებული ელექტრონული ტენდერი უძღვოდა 10 ერთეული სპეციალური დანიშნულებისთვის განკუთვნილი (კომბინირებული მარილმომყრელი და ქუჩების მომრწყავი მანქანების) ავტოსატრანსპორტო საშუალების შესაძენად.

შპს “ბიზნეს ჯგუფი 2010” აღმოჩნდა ერთადერთი კომპანია, რომელმაც სახელმწიფო შესყიდვაში მონაწილეობა მიიღო და შესაბამისად, სატენდერო პირობების დაკმაყოფილების შემდეგ, უკონკურენტო პირობებში გაიმარჯვა. შპს “თბილსერვის ჯგუფმა” აღნიშულ კომპანიასთან 4,442,244 ლარის ღირებულების ხელშეკრულება 2022 წლის 15 ოქტომბერს გააფორმა. სახელმწიფო შესყიდვების ბაზაში განთავსებული დოკუმენტაციიდან ცნობილი გახდა, რომ მერიის შესყიდვაში გამარჯვებულმა კომპანიამ სპეციალური დანიშნულების მანქანები რუსული კომპანიებისგან შეიძინა. კონკრეტულად, მანქანების ძირითადი ნაწილის, მზიდი ჩარჩოს, ანუ ე.წ “შასის” მომწოდებული კომპანია სს “კამაზი” (ПАО КАМАЗ) იყო, ხოლო დანადგარები სს “კურგადნორმაშისგან” (АО КУРГАНДОРМАШ) შეიძინეს. 

შპს ბიზნეს ჯგუფ 2010-მა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობები ამ გზით შეასრულა. 4 ერთეული სპეცმანქანა თბილსერვის ჯგუფმა 2023 წლის 7 აპრილს მიიღო (MD-532, KAMAZ-65115 შასიზე) და ღირებულებამ 1,776, 897.60 ლარი შეადგინა. დარჩენილი 6 მანქანა, რომლის ჯამური ღირებულებაც 2,665,346.40 ლარს შეადგენდა, თბილისის მერიას 29 მარტს ჩაბარდა. შესაბამისად, როდესაც თბილისის მერი და შპს თბილსერვისის ხელმძღვანელი ახალ ტექნიკაზე საუბრობენ, რომლითაც დედაქალაქის ქუჩები უნდა მოირეცხოს, სავარაუდოდ, ამ შესყიდვით მიღებულ სპეცდანიშნულების მანქანებს გულისხმობენ.

აღნიშნულ შესყიდვასთან დაკავშირებით, თბილისის მერიამ განაცხადა, რომ კანონმდებლობიდან გამომდინარე, მათ კერძო კომპანიისთვის კონკრეტული ქვეყნიდან (ამ შემთხვევაში რუსეთიდან) შესყიდვის აკრძალვის დაწესების უფლება არ გააჩნდათ, თუმცა, სახელწიფო შესყიდვების კანონის იძლეოდა საშუალებას, რომ მერიას ტენდერი გაეუქმებინა. სახელმწიფო შესყიდვების შესახებ კანონის მე-7 მუხლის თანახმად: “სახ. შესყიდვის პროცედურა შეიძლება შეჩერდეს ხელშეკრულების დადებამდე, თუ ეს აუცილებელი გახდება მისგან დამოუკიდებელი და წინასწარ გაუთვალისწინებელი ობიექტური მიზეზებით, აგრეთვე საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებიდან ან/და საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე”. 

სურვილის შემთვევაში, თბილისის მერიას შეეძლო, რუსეთიდან შემოყვანილი სპეციალური დანიშნულების მანქანების შესყიდვის პროცედურა გაეუქმებინა. ხოლო რაც შეეხება კომპანიის შერჩევას, თბილისის მერიის თქმით, მათ ბაზრის კვლევა ჩაატარეს, რაშიც შპს ბიზნეს ჯგუფ 2010-ის გარდა კიდევ შვიდმა კომპანიამ იმონაწილევა. თუმცა უშუალოდ ტენდერში მხოლოდ სს კამაზის ოფიციალური დილერი მონაწილეობდა. 

“საქართველო არ უერთება სანქციებს, არამედ ყიდულობს სანქცირებულ მანქანებს”

ეს ტენდერი სხვა მსგავსი შესყიდვებიდან განსხვავებული არ იქნებოდა, რომ არა ერთი მთავარი ფაქტორი - უკრაინაში მიმდინარე რუსეთის აგრესიის ფონზე, შეძენილი ტექნიკის მწარმოებელი კომპანიის წინააღმდეგ საერთაშორისო სანქციებია დაწესებული. საუბარია სს კამაზისა (ПАО КАМАЗ) და სს კურგანდორმაშის (АО КУРГАНДОРМАШ) შესახებ:

სს კამაზი

რუსული კოპანია KAMAZ-ი ერთ-ერთი უმსხვილესი კომპანიაა რუსეთის ბაზარზე, რომელიც სატვირთო მანქანების წარმოების მოცულობით მსოფლიოს პირველ ოცეულში შედის. რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების შედეგ KAMAZ რუს სამხედროებს ჯავშანტექნიკას აწვდის. ამის შესახებ ინფორმაცია 2022 წლის მარტში გავრცელდა, როდესაც ბელარუსში KAMAZ-ის სატვირთო მანქანები შეამჩნიეს, რომელსაც რუსი სამხედროები მართავდნენ. მანქანებს სპეციალური სარაკეტო სისტემა გადაჰქონდათ, რომელიც აშშ-ს მიერ სანქცირებული JSC NPO High Precision Systems-ის მიერ იყო წარმოებული. მოგვინებით Bellingcat-ის ცნობილმა გამომძიებელმა ჟურნალისტებმა გამოაქვეყნეს სტატია, სადაც ნათლად ჩანდა, თუ როგორ იყენებენ რუსეთის სამხედროები “KAMAZ”-ის სატვირტო მანქანებს უკრაინის ტერიტორიაზე.

აღსანიშნავია, რომ კომპანია აფილირებულია რუსეთის სახელმწიფო კორპორაცია Rostec-თან, რადგან მისი წილების 50 პროცენტი სწორედ Rostec-ის საკუთრებშია. შესაბამისად, არ არის მოულოდნელი, რომ 2022 წლის მარტში რუსული კომპანია KAMAZ აშშ-ის ხაზინის დეპარტამენტის უცხოური აქტივების კონტროლის ოფისმა (OFAC) დაასანქცირა. კომპანია დაასანქცირა ევროკავშირმა და სხვა ქვეყნებმაც, ესენია: დიდი ბრიტანეთი, კანადა, ავსტრალია ახალი ზენლანდია, შვეიცარია. საინტერესოა, რომ OFAC-მა ასევე დაასანქცირა KAMAZ-თან დაკავშირებული ყველა კომპანია, რომელიც კონტროლდება KAMAZ-ის მიერ ან მისი სახელოთ ოპერირებს ბაზარზე. 

რა ვიცით ამ კომპანიის შესახებ

შპს “ბიზნეს ჯგუფი 2010” 1995 წლის 29 დეკემბერს დაფუძნდა. კომპანიის თავდაპირველი სახელწოდება შპს “საქკამაზავტოცენტრი” იყო. კომპანია 2009 წლიდან არის სს „კამაზის“ ოფიციალური დილერი საქართველოში. შპს “ბიზნეს ჯგუფი 2010” სარგებლობს სს “კამაზის” ავტორიზაციით და როგორც თავად სს “კამაზის” ოფიციალურ წერილში ვკითხულობთ - “2009 წლიდან დღემდე იცავს ყველა პირობას და ერთ-ერთი საუკეთესო და განვითარებული სერვის-ცენტრია სამხრეთ კავკასიის რეგიონში”.

შპს ბიზნეს ჯგუფი 2010 სახელმწიფო ტენდერებში აქტიურად 2011 წლის იანვრიდან მონაწილეობს. 2011-2023 წლებში კომპანიამ 105 ტენდერში გაიმარჯვა, რომელთა ჯამური სახელშეკრულებო ღირებულებაც 20,595,000 ლარია. აღსანიშნავია, რომ 105 ტენდერიდან კომპანია 74-ში უკონკურენტოდ, ხოლო 6-ში კონკურენტის დისკვალიფიკაციის ხარჯზე გახდა გამარჯვებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ მოგებული ტენდერების 76%-ში ის სავარაუდოდ მორგებული პირობებით სარგებლობდა. ამას ადასტურებს სხვა კომპანიების მიერ შესყიდვების პროცესში ტენდერების საიტზე დატოვებული კომენტარები, რომლითაც სახელმწიფოს უშედეგოდ მოუწოდებდნენ, სატენდერო პირობები ხელოვნურად შემზღუდავი და მხოლოდ რუსული წარმოების ავტომანქანებზე მორგებული არ ყოფილიყო. 2021 წლიდან შეინიშნება რამდენიმე ტენდერი, რომლითაც კომპანიამ შემსყიდველს თურქული ან ჩინური წარმოების ავტომანქანები მიაწოდა, თუმცა ისინი მთლიანი ტენდერების 5-7%-ს არ აღემატება.

დოკუმენტების თანახმად კომპანიის დამფუძნებლები არიან ფიზიკური პირები სიმონ მეფარიძე, ოთარ ქუნთელია, თამაზ ჭანტურია და იურიდიული პირი - რუსული კომპანია სს კამაზტექმომსახურება. სადამფუძნებლო დოკუმენტების მიხედვით, კომპანიის საწესდებო კაპიტალი 381,510 ლარს შეადგენდა. რაც შეეხება წილების გადანაწილებას, სადამფუძნებლო დოკუმენტის მიხედვით კომპანიის 51% სწორედ რუსული კომპანიის, სს კამაზტექმომსახურებას ეკუთვნოდა. თავდაპირველი მონაცემებით, კომპანიის საქმიანობა ავტოსატრანსპორტო საშუალებების, კამაზის მარკის სატვირთოების რეალიზაციას, ნაწილების უზრუნველყოფას და სერვისს მოიცავდა. 

დაფუძნებიდან დღემდე კომპანიამ არაერთი ცვლილება განიცადა, მათ შორის შეიცვალა სახელწოდება, მესაკუთრეთა სია და წილების გადანაწილება. საჯარო რეესტრის ჩანაწერების მიხედვით, კომპანიის წესდება ბოლოს 2017 წელს შეიცვალა. მიმდინარე მონაცემებით, კომპანიის 100% წილების მესაკუთრე სიმონ მეფარიძეა, ხოლო კომპანიის საქმიანობის საგანია: სავაჭრო-საშუამავლო საქმიანობა, ავტო-მოტო ტრანსპორტის ყიდვა გაყიდვა, ექსპორტი-იმპორტი, საწარმოო-სამრეწველო საქმიანობა. ამავე დოკუმენტში კომპანიის საკონტაქტო ინფორმაციად მითითებულია შემდეგი ელ.ფოსტა: Kamaz.ge@mail.ru 

შპს ბიზნეს ჯგუფი 2010-ის ფინანსური ანგარიშგების დოკუმენტში მითითებულია, რომ კომპანია არის მსოფლიოში ცნობილი ისეთი მსხვილი კომპანიების ოფიციალური წარმომადგენელი და დილერი, როგორებიცაა:

• სს კამაზი

• სს მაზი

• სს ამკოდორი

• შპს უაზი

• მანქანათმშენებლობის კომპანია „ვიტებსკიე პოდიომნიკი“

• ივანოვოს მანქანათმშნებელი ქარხანა „ავტოკრანი“

ზემოთ ჩამოთვლილი კომპანიებიდან სს კამაზი-ს მსგავსად სხვადასხვა ქვეყნების მიერ დასანქცირებულია: სს ამკოდორი (ბელარუსი კომპანია) და შპს უაზი (რუსული კომპანია). შესაბამისად, შპს ბიზნეს ჯგუფი 2010 დასანქცირებული კომპანიის ოფიციალური წარმომადგენელი და დილერია საქართველოში. აღსანიშნავია, რომ მისი მფლობელი სიმონ მეფარიძე 2001-2004 წლებში საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს მატერიალურ-ტექნიკური მომსახურების დეპარტამენტის დირექტორის მოადგილე იყო. 

დასკვნა

მაშინ როდესაც საერთაშორისო საზოგადოება რუსულ კომპანიებს და მით უფრო, სამხედრო საქმეში ჩართულ “კამაზს” სანქციებს უწესებს, საქართველოს სახელმწიფო მუნიციპალიტეტების მომსახურებისთვის ამ კომპანიისგან მანქანებს ყიდულობს. თბილისში რუსული კამაზის ფუნქცია არა მისი ქუჩების სისხლით მორწყვა, არამედ გასუფთავება იქნება.

წყაროები: 

1. სახელმწიფო შესყიდვის კოდი : NAT220019585;

2. საქართველოს კანონი სახელმწიფო შესყიდვის შესახებ- მუხლი 7, გ-პრიმა: https://bit.ly/3VrSa3y

მიყევით ბმულს - მმართველობის მონიტორინგის ცენტრი (GMC)