USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
რუსეთის ინტერესები სამხრეთ კავკასიაში: არ დავაგვიანოთ, რომ არ წავაგოთ
дата:  561

2024 წლის 24 აპრილს, რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროში გაიმართა საბჭოს სხდომას თემაზე „რუსეთის ინტერესების ხელშეწყობა სამხრეთ კავკასიაში“. ამ თემაზე ყველა დონის დიპლომატების მონაწილეობით ასეთი შეხვედრა იშვიათი პრაქტიკაა. მისი აუცილებლობას, ამ რეგიონში ახალი გეოპოლიტიკური რეალობის გაჩენა განაპირობებს.

სსრკ-ს დაშლისა და სამი დამოუკიდებელი სახელმწიფოს - აზერბაიჯანის, სომხეთისა და საქართველოს გაჩენის შემდეგ აშკარა იყო ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების სერთო გეოპოლიტიკური ხედვების ეროზია, ისინი აღარ არმოადგენდნე რუსეთის პერიფერიის ნაწილს.  

ასევე გამჭვირვალე გახდა გეოპოლიტიკური საზღვრები რეგიონის ქვეყნებსა და აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის და დიდი ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებს შორის. ამან ბაქოს, თბილისისა და ერევნის დიპლომატიის წიანშე საკმაოდ რთული ამოცანა დასვა: მათ უნდა დაემყარებინათ, როგორც  ახალი ურთიერთობები მოსკოვთან და ისე მათი სამხრეთ, დასავლეთ და აღმოსავლეთ პერიმეტრის გასწვრივ მდებარე ქვეყნებთან და მოეხდინათ ინტეგრირება ამ კავშირების მზარდ ქსელში. ამავე დროს, რეგიონი შევიდა არა მხოლოდ ისტორიული ირანულ-რუსულ-თურქული კონკურენციის ზონაში, არამედ დასავლეთთანაც. თუმცა ზოგადად, ის დარჩა დიდი მსოფლიო პოლიტიკის პერიფერიაზე იქ არსებული კონფლიქტების გამო: ყარაბაღის კონფლიქტი, დაპირისპირება საქართველოს „სამხრეთ ოსეთსა“ და აფხაზეთს შორის.

ამავდროულად 2020 წლის სექტემბერში დაწყებული ყარაბაღის მეორე ომში გაიმარჯვა აზერბაიჯანმა.

ამის შედეგად, მოსკოვი მართალია დარჩა რეგიონის მთავარ ძალად, თუმცა აშკარა გახდა თურქეთისა და გარკვეულწილად პასიური ირანის გაზრდილი პრაქტიკული მონაწილეობა მიმდინარე პროცესებში.

2020 წლის ნოემბერში მოსკოვის შუამავლობით დადებული ცეცხლის შეწყვეტა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ითვალისწინებს ახალი სატრანსპორტო მარშრუტების შექმნას, რომლებიც რუსეთს თურქეთთან და ირანთან დააკავშირებს: ასევე სამხრეთსა და ჩრდილოეთს, აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის ახალი კავშირების აშენებას. ეს პოტენციურად აძლიერებს რუსეთის ყოფნას რეგიონში და ახლებურად აკავშირებს კასპიის ზღვას, ხმელთაშუა ზღვასა და სპარსეთის ყურეს.

თუმცა ამ საკითხის ირგვლივ გაზრდილი აქტუალობა, მხოლოდ 2022 წლის თებერვალში უკრაინაში სპეციალური სამხედრო ოპერაციის დაწყების და დასავლეთის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ „ფართო სანქციების“ რეჟიმის შემოღების შემდეგ დაფიქსირდა.

სამხრეთ კავკასიამ თითქოს დაიწყო თავისი ისტორიული გეოგრაფიის ხელახლა აღმოჩენა, როგორც რეგიონმა, რომელსაც ყავს მრავალი განსხვავებული გავლენიანი მეზობელი, აქვს უამრავი პრობლემები.

რეგიონში დაფიქსირდა ზოგადი ტენდენცია აღიკვეთოს მოსკოვის პრეტენზიები  ექსკლუზიური გავლენების შესახებ, რაც გამოვლინდა ძირითადად სომხეთის საგარეო პოლიტიკაში, მიუხედავად მისი წევრობისა. ოდეკაბე-ში და ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში მონაწილეობა.

ამ ყველაფერმა, როგორც რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს სპეციალურ განცხადებაშია აღნიშნული, „შეცვალა სურათი რეგიონში“ და გაჩნდა საჭიროება, რომ რუსეთი ადაპტირებულიყო ახალ რეალობასთან“.

მაგრამ რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს კოლეგიის ამოცანა იყო არა მხოლოდ ახალი სიტუაციის დიაგნოსტიკა, რომელიც უფრო მეტად ეხებოდა დასავლეთის ძალისხმევას სომხეთისა და, შესაძლოა, საქართველოს, თავის რეგიონულ პლაცდარმად გადაქცევას, არამედ პრაქტიკული კონტრაქციის მექანიზმების შექმნა და ასეთი სცენარების განხორციელება.

როგორც რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს საბოლოო განცხადებაშია ნათქვამი, „აუცილებლად მივიჩნიეთ ნაბიჯების გაგრძელება აზერბაიჯანს, სომხეთსა და რუსეთს შორის სამმხრივი შეთანხმებების სრულად განხორციელების მისაღწევად, მათ შორის ბაქოსა და ერევანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულების, სატრანსპორტო კომუნიკაციების განბლოკვის მიზნით რეგიონში და საზღვრების დემარკაცია“.

ეს  პირველი, მეორე კი,  აუცილებელია ამიერკავკასიისთვის 3+3 მოლაპარაკების ფორმატის (რუსეთი, თურქეთი, ირანი, აზერბაიჯანი, სომხეთი და საქართველო) ამოქმედება, რომელიც ითვალისწინებს რეგიონში უსაფრთხოების სისტემის შექმნას მხოლოდ რეგიონული ძალების მონაწილეობით.

აქ ყველაფერი არ არის ნათელი. სომხეთი, რომელიც ოფიციალურად მონაწილეობს ამ კონსულტაციებში, არ ჩქარობს გადაწყვეტილების მიღებას ფორმატში მონაწილეობის შესახებ, თურქეთთან დიპლომატიური და სხვა ურთიერთობების არ არსებობის საბაბით. საქართველომ ასევე თავი შეიკავა „რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ოკუპაციის“ საბაბით და დასავლელი წარმომადგენლების არყოფნის გამო.

მოვლენების ასეთი მიმდინარეობით, რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის სერგეი ლავროვის თქმით, რეგიონი „უკრაინული სცენარის წინაშე დადგება“.

ეს ნიშნავს, რომ „სამხრეთ კავკასიაში კოლექტიური დასავლეთის გავლენის აღმოფხვრა“ მოსკოვის ერთ-ერთი მთავარი მიზანია რეგიონში. უფრო სწორედ, ამოცანაა ერევანი შენარჩუნებული იყოს მოსკოვის სამხედრო-პოლიტიკური და ეკონომიკური გავლენის სფეროში, მაგრამ აუცილებელია პროაქტიულად მოქმედება.

თამაში დასწრებაზეა, არ დავაგვიანოთ, რომ არ წავაგოთ - განაცხადა ლავროვმა.

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати