USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
რატომ მიფრინავს ლავროვი ბაქოში და იგნორირებას უკეთებს ერევანს?
дата:  216

რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი დღეს ოფიციალური ვიზიტით აზერბაიჯანში ჩადის. ამასთან, სომხეთში სიმეტრიული ვიზიტის შესახებ წინასწარი მოლაპარაკებებიც კი არ მიმდინარეობს. რა შეიცვალა რუსეთის პოლიტიკაში სამხრეთ კავკასიაში და რა ფაქტორებმა მიიყვანა მოსკოვი ბაქოსთან მჭიდრო თანამშრომლობამდე?


დღეს რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი სერგეი ლავროვი ორდღიანი ოფიციალური ვიზიტით ბაქოში ჩავა, სადაც მოლაპარაკებებს გამართავს აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან და მის აზერბაიჯანელ კოლეგა ჯეიჰუნ ბაირამოვთან. მეორე დღეს იგი მონაწილეობას მიიღებს რუსეთ-აზერბაიჯანის ექსპერტთა საბჭოს პლენარულ სხდომაში. ვიზიტის ოფიციალური მიზეზი არის რუსეთის ფედერაციასა და აზერბაიჯანს შორის მოკავშირე თანამშრომლობის შესახებ დეკლარაციის ხელმოწერის წლისთავი.

მიუხედავად იმისა, რომ ღონისძიება სადღესასწაულო პროტოკოლად არის ჩასმული, ის შეიცავს ძალიან მნიშვნელოვან დეტალს, რაც განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს სერგეი ლავროვის ვიზიტს აზერბაიჯანში: ბაქოს შემდეგ რუსი მინისტრი ისევ მოსკოვში გაფრინდება და არა ერევანში, როგორც ეს ადრე იყო დაგეგმილი,სამხრეთ კავკასიაში ფორმალური ბალანსის შესანარჩუნებლად. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ხელმძღვანელის სომხეთში უახლოეს მომავალში მოგზაურობის შესაძლებლობის შესახებაც კი არ ვრცელდება ინფორმაცია. რას ნიშნავს ეს რუსეთის პოლიტიკის კონტექსტში სამხრეთ კავკასიაში?

რუსეთი და აზერბაიჯანი


თავისთავად, მოკავშირეთა დეკლარაციის ხელმოწერის წლისთავი, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანი მიზეზია რუსეთ-აზერბაიჯანის მაღალ და უმაღლეს დონეზე კონტაქტებისთვის. ერთი წლის წინ, 2022 წლის 22 თებერვალს, ბაქომ და მოსკოვმა გადადგეს დიდი ხნის ნანატრი ნაბიჯი პარტნიორობიდან მოკავშირეთა ურთიერთობებამდე, რაც მიმართული იყო რეგიონში საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში არსებულ რეალობის დაფიქსირებისაკენ. ამ ხნის განმავლობაში სახელმწიფოებმა გაცვალეს მინისტრების, მოადგილეებისა და სხვა ხელისუფლების წარმომადგენლების არაერთი ვიზიტი, დეკლარაციის მოთხოვნების შესაბამისად, ხელი მოაწერეს ორმხრივ დოკუმენტებს.

აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჯეიჰუნ ბაირამოვი რუსეთს ეწვია გასული წლის 23 დეკემბერს - მაშინ მოსკოვში ლავროვის, ბაირამოვისა და მათი სომეხი კოლეგის არარატ მირზოიანის სამმხრივი შეხვედრა  უნდა გამართულიყო, მაგრამ ერევანმა გააუქმა ვიზიტი სომხეთის  მინისტრი ბოლო მომენტში შეხვედრაზე არ გამოცხადდა. შედეგად, მოლაპარაკებები გაიმართა ორმხრივ ფორმატში, რაც პირდაპირ მიუთითებს სამხრეთ კავკასიაში გეოპოლიტიკურ გადანაწილებაზე: სომხეთი ცდილობს დაშორდეს რუსეთს, ხოლო აზერბაიჯანი იქცევა როგორც სანდო მოკავშირე, რომელიც პატივს სცემს შეთანხმებებს. 

იმის გამო, რომ სომხური დივერსიის გამო სამმხრივი ფორმატი ორმხრივ ფორმატში გადაიქცა, სერგეი ლავროვის ვიზიტი ბაქოში ასევე უნდა განიხილებოდეს, როგორც საპასუხო შეხვედრა ბაქოში სომხურ-აზერბაიჯანული მოგვარების შესახებ. რუსეთი დაინტერესებულია სამხრეთ კავკასიის სტაბილიზირებით და მოლაპარაკებებს გამართავს ამით დაინტერესებულ ყველა რეგიონულ მოთამაშესთან. თუ ბაქოს სჭირდება მშვიდობა და ერევანს არ სჭირდება, მაშინ მოსკოვი ჯერ ამ მშვიდობის პარამეტრებს აზერბაიჯანის ხელისუფლებას შეუთანხმებს, რის შემდეგაც სომხეთის ხელმძღვანელობას მის არყოფნაში შეთანხმებულ სავალდებულო სამოქმედო გეგმას წარუდგენს.

რუსეთი და სომხეთი


23 დეკემბერს სამმხრივი შეხვედრის ჩაშლა იყო ბოლო წვეთი რუსეთის მოთმინების ფიალაში სომხეთთან მიმართებაში. იმ დღიდან მოყოლებული, ორ ქვეყანას შორის პოლიტიკური კონტაქტები საკმაოდ დაძაბულად ფასდება. მიზეზი გასაგებია - მოსკოვი მზად იყო ერევნის ევროკავშირთან ფლირტი დაშვება მანამ, სანამ ნიკოლ ფაშინიანის გუნდი თავისი ახალდაბადებული დასავლელი მფარველების ანტირუსული ინსტრუქციების პრაქტიკაში განხორციელებას არ დაიწყებდა. 23 დეკემბრამდე ეს თამაშები ჰგავდა პოლიტიკურ ვაჭრობას სომხეთის სახელმწიფოსა და რუსეთის სახელმწიფოს შორის, რეგიონში ერევნის ინტერესების გატარების მიზნით, მაგრამ იმ დღეს, როდესაც არარატ მირზოიანი არ გაფრინდა მოსკოვში, ვაჭრობა გადაიზარდა დაპირისპირებაში: სომხეთმა გამოაცხადა, რომ არ სურდა მოლაპარაკება რუსულ ფორმატში.

იანვარში ერევანმა სცადა კავშირების გაცივებაში ბრალში ბაქო დაედანაშაულებინა, მაგრამ რუსეთმა უკვე შეწყვიტა სომხური ხელისუფლების ტრადიციული რიტორიკისადმი ლოიალურობა.  რუსული რიტორიკა შესამჩნევად გამკაცრდა, განსაკუთრებით სერგეი ლავროვისა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს სპიკერის მარია ზახაროვას განცხადებეში გამოჩნდა,  კერძოდ, ლავროვმა პირდაპირ უწოდა ყარაბაღის ომის პირველი წლებს აზერბაიჯანის ტერიტორიების ოკუპაცია და ასევე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ როგორც არ უნდა ვინმემ მოისურვოს, რუსეთი სომხეთს არსად დატოვებს.

ზოგადად, 2023 წელს სომხურ-აზერბაიჯანული მოგვარების რუსული ფორმატის აქცენტი გადავიდა მოსკოვის ბაქოსა და ერევანს შორის დაბალანსებული ურთიერთობებიდან,  რუსული და აზერბაიჯანული მხარეების ერთობლივ ძალისხმევაზე, აიძულონ სომხეთი შეასრულოს თავისი ვალდებულებები. მოსკოვმა სომხურ მხარეს განუცხადა, რომ ზანგეზურის დერეფნის გახსნა და ყარაბაღიდან ბოევიკების გაყვანა მისი მოვალეობაა არა მხოლოდ აზერბაიჯანის, არამედ რუსეთის წინაშეც. ასეთ პირობებში, ფაშინიანის გუნდმა ან ვერ იპოვა თავისი საყრდენი, ან გადაწყვიტა შეენარჩუნებინა დასავლეთისკენ მიმავალი კურსი, მაგრამ ორი თვის განმავლობაში მათ არაფერი გააკეთეს რუსეთის ფედერაციასთან რაიმე სახის კავშირების დასამყარებლად.

დიდი ცვლილებები სამხრეთ კავკასიაში


ამ ფონზე არ უნდა გაგიკვირდეთ, რომ სერგეი ლავროვი ბაქოში მიფრინავს და ერევანს უგულებელყოფს. ამ სელექციურობაში, ნიკოლ ფაშინიანის გუნდის მიმართ პოლიტიკური სიგნალის ნიშნები თითქმის არ ჩანს, ეს არის რეგიონში განვითარებული რეალობის უბრალო გამოვლინება. რუსეთი თანამშრომლობს იმ ქვეყნებთან, რომლებიც თავად ეძებენ ამ თანამშრომლობას და ურჩევნიათ არ დახარჯოს ძალისხმევა იმ მოთამაშეებზე, რომლებიც ცდილობენ დასავლეთის ბანაკში გადასვლას. სომხეთის ტერიტორიაზე ევროკავშირის დამკვირვებლების ორწლიანი "სამოქალაქო" მისიის გამოჩენამ - უპრეცედენტო მოვლენა რუსეთ-სომხეთის ურთიერთობებისთვის - შეაჯამა ერევნის, ბაქოსა და მოსკოვის პოზიციები იმის შესახებ, თუ როგორ ხედავენ სამივე სახელმწიფო სამხრეთ კავკასიის მომავალს.

ევროკავშირის „სამოქალაქო“ მისიაში მონაწილეობას მიიღებენ ევროპული უსაფრთხოების ძალები, ოფიციალური ვერსიით, მასში შევლენ ფრანგი ჟანდარმები და გერმანელი პოლიციელები. სომეხი პოლიტოლოგები ამბობენ, რომ ე.წ. ევრო[ელი მოისიონერები ეცდებიან მოამზადონ ნიადაგი გიუმრის 102-ე რუსული სამხედრო ბაზის გაყვანასთან დაკავშირებით. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სომხური პერსპექტივა რეგიონისთვის არის დესტრუქციული ძალების შემოყვანა, სამშვიდობო მოლაპარაკებების ბლოკადა და სომხური არმიის მომზადება აზერბაიჯანის წინააღმდეგ ახალი ომისთვის.

რუსეთსა და აზერბაიჯანსი, თავის მხრივ, გადაწყვეტილ აქვთ, თავიდან აიცილონ ახალი ომის გაჩაღება სამხრეთ კავკასიაში. რუსეთ-აზერბაიჯანის პერსპექტივა რეგიონისთვის არის სტაბილური გრძელვადიანი მშვიდობის უზრუნველყოფა, რომლის გზაც დეტალურად არის გაწერილი ოთხ სამმხრივ დოკუმენტში. სწორედ ამიტომ მიფრინავს სერგეი ლავროვი ბაქოში ვიზიტით, რომელიც ემთხვევა მოკავშირეთა ურთიერთობის დეკლარაციის ხელმოწერის იუბილეს - ამ მშვიდობიანი პერსპექტივის რეალობად გადაქცევის ნაბიჯების კოორდინაციას.

წყარო: https://vestikavkaza.ru

 

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати