USD 2.7484
EUR 2.8998
RUB 2.7361
თბილისი
რატომ გვაქვს თბილისში საცობები?
თარიღი:  
რატომ გვაქვს თბილისში საცობები? მარტივი სქემებით ვეცდებით ამის ახსნას.
დავიწყოთ იმით, თუ როგორ წარმოიქმნებოდნენ მსხვილი არაზღვისპირა ქალაქები, ანტიკური ხანიდან მოყოლებული, მაგალითისთვის ავიღოთ ევროპის ქალაქები.
ქალაქები წარმოიქმნებოდნენ იქ, სადაც სავაჭრო გზები კვეთდნენ ერთმანეთს , ხშირ შემთხვევაში ეს იყო ხელსაყრელი, მდინარის ადვილად გადასალახი მონაკვეთი, სადაც სახმელეთო სავაჭრო გზა კვეთდა მდინარეს, რომელიც, თავის მხრივ (იმ დროისთვის), კიდევ უფრო მძლავრ სატრანსპორტო არტერიას წარმოადგენდა. ან ის ადგილი, სადაც მდინარის წყლის დონე იმდენად მცირდებოდა, რომ დიდი გემები ვეღარ მოძრაობდნენ და ტვირთის ტრანსპორტირება ხორციელდებოდა მცირე ზომის საცურაო საშუალებებით (კიოლნის მაგალითი).
სავაჭრო ქარავანის მდინარესთან მისვლისას ხდებოდა, მდინარის გადასალახად რიგის დაკავება, შესვენება , საქონლის გადმოწყობა -დალაგება. იქ, სადაც საქონელი ჩერდება და საწყობდება, წარმოიქმნება აღებ-მიცემა ანუ იწყება კომერცია. ასეთ ადგილს სჭირდება დაცვა. ჯერ ეწყობოდა საგუშაგო კოშკი _ ერთგვარი ფორტი . (იხ.სურ. 2).
თუ ადგილი ვითარდებოდა კომერციულად და იზრდებოდა მისი მნიშვნელობა , დროთა განმავლობაში, ეს ყველაფერი სრულდებოდა ციხე- სიმაგრის მშენებლობით, რომლის ირგვლივაც ჩნდებოდა დასახლება და იღობებოდა უფრო მძლავრი კედლით.(იხ .სურ. 3)
გვიან შუასაუკუნეებში ქალაქების ზრდამ და არტილერიის გნვითარებამ გამოიწვია ის, რომ ძველი თავდაცვითი კედლები კარგავენ აქტუალობას და ქალაქების თავდაცვითი სისტემა ეწყობა ბასტიონური პრინციპით.(იხ.სურ. 4) .
XIX საუკუნის შუიდან იწყება კედლების და ბასტიონების მოშლაც , მათ ადგილზე ეწყობა ქუჩები, ბულვარები , სხვადასხვა სახის სატრანსპორტო არტერიები. ამ პერიოდში, ინდუსტრიის განვითარებასთან ერთად, იწყება საზოგადოებრივი ტრანსპორტის განვითარება , ჩნდება პირველი სარელსო ტრანსპორტი _ ტრამვაი და მატარებელი.(იხ.სურ. 5) სამშენებლო-საინჟინრო ტექნოლოგიების განვითარებამ და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოჩენამ, გააჩინა ქალაქების ეფექტური „ბადის პრინციპით“ გადაგეგმარების საშუალება , ინგრევა ძველი და შენდება ახალი მაღალი შენობები , სწორდება და ფართოვდება ქუჩები, მარტივდება წვდომა შემოგარენთან.
მეXX საუკუნის დასაწყისში, ავტომობილის ქალაქების ქუჩებში გამოჩენამ, მოითხოვა გზების კიდევ უფრო გაფართოება, მძლავრი რეგულირებადი გზაჯვარედინების და შემოვლითი გზების მშენებლობა. მკვეთრად იზრდება ქალაქებიც.(იხ.სურ.6)
მე XX საუკუნის 30 იანი წლებიდან , ბევრ ქალაქში იწყება მეტროპოილიტენის მშენებლობა . მაღალი ტემპით იზრდება ქალაქების ავტომობილიზაციაც. შენდება პროსპექტები, ორდონიანი საგზაო კვანძები (იხ.სურ.7)
მე XX საუკუნის 40-50 იანი წლებიდან , იწყება ე.წ ჰაივეების და ავტობანების მშენებლობა (სტაფილოსფერით მონიშნული), რომლებიც, როგორც შემოვლითი, ისე ე.წ შიდა საქალაქო ტრანზიტების ფუნქციას ასრულებენ.(იხ.სურ.)
შიდა საქალაქო ტრანზიტების და ქალაქის ქუჩების „ბადის პრინციპით“ დაგეგმარება-მშენებლობამ , გაამარტივა ქალაქების სხდასხვა კუთხეების ერთმანეთთან შეუფერხებელი დაკავშირება . ერთმანეთის პარალელური ქუჩები, იძლევა როგორც ეფექტურ ცალმხრივი მოძრაობების დანერგვის საშუალებას, ისე „ა“ პუნქტიდან „ბ“ პუნქტამდე დამაკავშირებელ მარშრუტის ბევრ ალტერნატიულ ვარიანტს. (იხ.სურ.9), შესაბამისად, თუ სადმე დაგხვდა შეფერხება, მარტივად შესაძლებელია მისი გვერდის ავლა. შიდასაქალაქო ტრანზიტების მეშვეობით კი (სტაფილოსფერით მონიშნული), შეიძლება ნებისმიერ ადგილზე ისე მოხვედრა, რომ თითქმის არ გაიარო ქალაქის ქუჩები და უბნები, ასეთ მაგისტრალებზე შუქნიშნები და ზებრა გადასასვლელები მინიმუმამდე არის დაყვანილი, აქ მოწყობილია ორ -სამ დონიანი საგზაო კვანძები, ანუ მიღებულია სწრაფი და მაქსიმალურად შეუფერხებელი მოძრაობა (კახეთის გზატკცელის და აღმაშენებლის ხეივნის ანალოგები)
ხოლო, როდესაც ქალაქის ყველა კუთხე ერთმანეთთან კარგად შეკავშირდება და საგზაო სისტემის ჩამოყალიბება დასრულდება , იწყება ავტოტრანსპორტისთვის გარკვეული ქუჩების და უბნების დაკეტვა, საფეხმავლო ქუჩების, ველობილიკების და რეკრეაციული ზონების მოწყობა და ერთმანეთთან დაკავშირება-გაერთიანება (იხ.სურ 10)
მსხვილი ევროპული ქალაქებისგან განსხვავებით , თბილისის საგზაო სისტემის ჩამოყალიბება ჯერ არ დასრულებულა, ამისთვის კიდევ დიდი სამუშაოა ჩასატარებელი. თბილისის საგზაო სისტემა შეიძლება ჩაითვალოს ჩამოყალიბებულად , როდესაც მივიღებთ აი ასეთ ბადისებურ პრინციპით მოწყობილ საგზაო რუკას(იხ.სურ 11)_ ბევრი პარალელური გრძივი და განივი კავშირით, ნებისმიერი „ა“ წერტილიდან „ბ“ წერტილში მოსახვედრად ბევრი ალტერნატიული ტრაექტორიის.
40 კმ-ზე გადაჭიმულ თბილისს აუცილებლად სჭირდება სრაფი კავშირებიც, როგორც გრძივი, ისე განივი. მაგალითად, კახეთის გზატკცეცილი აუცილებლად უნდა დაუკავშირდეს აღმაშენებლის ხეივანს, განიტვირთება დიდუბე, სანზონა, ნაძალადევი, ჩუღურეთი, ავლაბარი, ისანი, სამგორი, ორთაჭალა, მტკვრის როგორც მარცხენა, ისე მარჯვენა სანაპიროები. მტკვარზე უნდა მოეწყოს ხიდები . ფონიჭალა უნდა დაუკავშირდეს თბილისის ზღვის ტერიტორიას . განიტვირთება ისანი, ორთაჭალა, სამგორი , ვაზისუბანი, ვარკეთილი. (იხ.სურ 12 და 13)
ქუჩების დავიწროებით, სატრანსპორტო ნაკადების შეფერხებით, ჩვენ თბილისს ვუქვეითებთ მობილობას და ეკონომიკურ პოტენციალს, იმის მაგივრად, რომ პირიქით გავუზარდოთ, გავხადოთ უფრო ეფექტური , შევქმნათ ბევრი მაღალანაზღაურებადი სამუშაო ადგილი და შევამციროთ ემიგრაციაში წამსვლელთა ნაკადი. ამისთვის უნდა შევცვალოთ ხედვა, უფრო მასშტაბურად შევხედოთ ამ საკითხს. უნდა ვიფიქროთ არა ცალკე აღებულ თბილისზე , არამედ ძლიერი თბილისის აგლომერაციაზე , სადაც თბილისის გარდა მოიაზრება მცხეთა, რუსთავი, მარნეული , გარდაბანი და ეფექტურად შევკრად-დავაკავშიროთ ისინი. განსაკუთრებული, ეკონომიკური პოტენციალის მატარებელია თბილისი-რუსთავი-მარნეულის ეკონომიკური სამკუთხედი-კონგლომერატი და ამაზეა სამუშაო პირველ რიგში! ზუსტად ეს სამკუთხედია საქართველოს გული და მომავალი!
(იხ.სურ 14)
ეკოლოგიას , ტურიზმს და მომსახურეობის სფეროს უნდა ჰქონდეს თავისი ადგილი , მრეწველობას და მსოფლიო ვაჭრობა-ლოჯისტიკას თავისი! მაშინ ვიქნებით მაგრები, თუ ამ ორ მიმართულებას ერთმანეთთან ჰარმონიაში მოვიყვანთ, ანუ მივიღებთ ეკოლოგიურად სუფთა, არასტრესულ გარემოს!
პ.ს თუ თბილისის მერიას ექნება სურვილი, მზად ვართ თანამშრომლობისთვის. გვაქვს მომზადებული კონკრეტული სქემები. ერთ თვეში დავამარცხებთ საცობების 30%ს, ერთ წელიწადში -50%ს, ხუთ-ათ წელიწადში-95%ს
ანალიტიკა
«Lauterbacher Anzeiger» (გერმანია): „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“

გერმანული გაზეთი „ლაუთერბახერ ანცეიგერი“ (Lauterbacher Anzeiger - იბეჭდება ჰესენის მხარეში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „საქართველო პუტინის ორბიტაზე გადადის: უშვებს თუ არა „შეცდომას“ ევროკავშირი?“ (ავტორი - ფლორიან ნაუმანი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

საქართველოში ჩატარებული არჩევნებიდან სამ კვირაზე მეტი გავიდა, მაგრამ ევროკავშირს ჯერ კიდევ არ აქვს გამოხატული მკაფიო პოზიცია და ამ ეტაპზე მხოლოდ განმარტებებს ითხოვს. ბრიუსელს ამისათვის საკმაო მიზეზები აქვ: არცევნებში რატომღაც მოულოდნელად გაიმარჯვა სულ უფრო ავტორიტარმა და პრორუსულად განწყობილმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“, რაც ბევრ კითხვას იწვევს. ოქტომბრის ბოლოდან ოპოზიცია არჩევნების დროს მომხდარი დარღვევების ფაქტებს აგროვებს, მაგრამ მნიშვნელოვანი კანონდარღვევების რაოდენობა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ არის.

დებატები ევროპარლამენტში: საით მიდის საქართველო?

ამ კვირაში ევროპის პარლამენტში მიმდინარე დებატების დროს ორი მომენტი აშკარად გამოიკვეთა: პარლამენტართა ერთმა ნაწილმა ევროკავშირი ორმაგი პოლიტიკის გატარებაში  და არჩევნების შედეგების მხოლოდ პოლიტიკური ნიშნით შეფასებაში დაადანაშაულა, ხოლო მეორე ნაწილმა საქართველოს მთავრობის მიმართ უფრო ხისტი ზემოქმედება მოითხოვა. გადაწყვეტილება (ალბათ, სიმბოლური მნიშვნელობის მქონე) ჯერ მიღებული არ არის.

საბოლოო ჯამში, როგორც ჩანს, ამჟამად საკითხის აქტუალობა იმაშია, გადავა თუ არა  საქართველო რუსეთის ორბიტაზე და გახდება თუ არა მისი თანამგზავრი - მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობას ევროპული ორიენტაცია აქვს. ასევე მნიშვნელოვანია დადგინდეს - იყო თუ არა არჩევნები დემოკრატიული და სამართლიანი.

გერმანიის „მწვანეთა“ პარტიის წარმომადგენელი სერგეი ლაგოდინსკი და ესტონელი სოციალ-დემოკრატი მარინა კალიურანდი ჯერ კიდევ არ არიან დარწმუნებულები იმაში, რომ საქართველოში არჩევნები გაყალბდა. ყოველ შემთხვევაში, ისინი დამადასტურებელ ფაქტებს ვერ ხედავენ. ორივე პოლიტიკოსი ევროპარლამენტის დელეგაციის - „ევრონესტის“ წევრები არიან, რომელთა მოვალებაშია ურთიერთობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა ჰქონდეთ ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა და სომხეთი. სერგეი ლაგოდინსკი, თავის მხრივ, „ევრონესტის“ თავმჯდომარეა.

თბილისი მოსკოვსა და ბრიუსელს შორის

„საქართველო და მოლდოვა ჭადრაკის ფიგურები არ არიან, რომ ჩვენ ისინი დაფაზე გადავაადგილოთ. ისინი სახელმწიფოებს წარმოადგენენ და მათ თავიანთი მომავალი აქვთ“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, რომელსაც მხედველობაში აქვს ორივე ქვეყანაში ჩატარებული არჩევნები. თუმცა იგი ყურადღება ასევე ამახვილებს სავარაუდო გაყალბებაზეც და აღნიშნავს, რომ არსებობს არგუმენტები განმეორებითი არჩევნების ჩასატარებლად.

 „პირადად ჩემთვის საკითხი ასე გამოიხატება: რა უნდა ვუქნათ იმ პარტიას, რომელიც ანტიკონსტიტუციურ პოლიტიკას ატარებს? საქართველოს ძირითად კანონში ჩაწერილია, რომ ქვეყნის მიზანს ევროკავშირთან ინტეგრაცია წარმოადგენს“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ სიტყვით ოფიციალურად ადასტურებს, რომ მისი მიზანი 2030 წლისათვის ევროკავშირში გაწევრიანებაა, მაგრამ საქმით მთავრობამ უკვე დიდი ხნის გადაუხვია ევროკავშირისაკენ მიმავალი გზიდან, როცა პრორუსული კანონები მიიღო, ბრიუსელის გაფრთხილებისა და საპროტესტო აქციების მიუხედავად. „ვფიქრობ, მართლაც გონივრული იქნებოდა არჩევნების განმეორებით ჩატარება - უბრალოდ, საზოგადოება რომ სიმართლეში დარწმუნდეს“, - ამბობს სერგეი ლაგოდინსკი, - ნებისმიერ შემთხვევაში, თუ დამტკიცდება, რომ მანიპულაციები მართლაც მოხდა, ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელია, თანაც საერთაშორისო კონტროლით“.

მარინა კალიურანდსაც ასეთივე თავალსაზრისი აქვს: „უნდა დაველოდოთ განმარტებებს [და სასამართლოს გადაწყვეტილებებს], სპეკულირება არ უნდა მოხდეს... მაგრამ თუ დამტკიცდება, რომ არჩევნები იმაზე უარესად ჩატარდა, როგორც ამას ეუთოს დამკვირვებლები აღწერენ, მაშინ ჩვენ მკაფიო რეაგირება უნდა მოვახდინოთ“. აღსანიშნავია, რომ ეუთოს მისიამ დაგმო ცალკეული დარღვევები, მიუთითა მთავრობისა და ოპოზიციის არათანაბარ პირობებზე, მაგრამ არჩევნებში მასშტაბური ფალსიფიცირება არ დაუფიქსირებია.

„ეუთოს მისიამ 2020 წლის არჩევნებიც დაახასიათა როგორც კონკურენტული და კარგად ორგანიზებული“, - ამბობს მარინა კალიურანდი, რომელიც ადრე ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი იყო, მანამდე კი ესტონეთის ელჩი რუსეთში, - „თუმცა ასეთი დახასიათება დემოკრატიული ქვეყნისათვის საკმარისი არ არის. ჩვენ ყველას გვსურს, რომ არჩევნები გამჭვირვალე და პატიოსნად ჩატარდეს“. მისი თქმით, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის გაუქმება ლოგიკური იქნება, თუ ქვეყანა თამაშის წესებს არ დაიცავს.

განხეთქილება ევროპარლამენტის მემარჯვენეთა ბანაკში

სერგეი ლაგოდინსკის თქმით, საქართველოს ახალგაზრდა იურისთა ასოციაცია თვლის, რომ არჩევნებში მრავალი დარღვევა მოხდა. „თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ასოციაციის წევრები ობიექტურად აფქსირებდნენ დარღვევებს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის დროსაც, მაშინ მათი პოზიცია პოლიტიკურად მიუკერძოებლად  უნდა ჩაითვალოს. ეს სერიოზული არგუმენტია“, - ამბობს მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელი.

დღემდე ევროკავშირს თავისი მტკიცე პოზიცია დაფიქსირებული არ აქვს. „ალბათ, ეს იმას უკავშირდება, რომ ჯერ-ჯერობით მოსმენები კომისიებში ისევ მიმდინარეობს... საბოლოო ჯამში გადაწყვეტილების მიღება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ნებაზეა დამოკიდებული. ამჟამად რაიმე კონფრონტაცია არ შეიმჩნევა“, - აცხადებს სერგეი ლაგოდინსკი.

ევროპარლამენტში 13 ნოემბერს დებატების დროს აზრდტა სხვადასხვაობა დაფიქსირდა აღმოსავლეთევროპელ მემარჯვენეთა შორის. უნგრელი პოლიტიკოსის ანდრაშ ლასლოს აზრით, საქართველოს მთავრობა ევროკავშირის კურსის ერთგულია და რომ არჩევნების შედეგები ევროკავშირმა უნდა აღიაროს. პოლონელმა მალგოჟატა ჰოსევსკამ ყოფილი მმართველი პარტიიდან „კანონი და სამართლიანობა“, პირიქით, განაცხადა, რომ „საქართველოს ხელისუფლებაში არის პიროვნება, რომელსაც [რუსეთთან] გაურკვეველი კავშირები აქვს“ (იგულისხმება ბიძინა ივანიშვილი). პოლონელმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა, რომ „საქართველოს მმართველი რეჟიმის ირგვლივ სანიტარული კორდონი უნდა შეიქმნას“.

წყარო: https://www.lauterbacher-anzeiger.de/politik/georgien-rueckt-in-putins-umlaufbahn-begehen-die-eu-einen-error-zr-93415845.html

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.