,
ერთ-ერთი ქვეყანა, რომელმაც განსხვავებული სტრატეგია აირჩია პანდემიასთან საბრძოლველად, ამომავალი მზის ქვეყანაა. იაპონიაში, რომლის მოსახლეობა 126 მილიონს აჭარბებს, არ მოქმედებს მკაცრი საკარანტინო რეჟიმი და განსაკუთრებული აკრძალვები. ქვეყნის უახლესი სტატისტიკა კი ასე გამოიყურება- 6005 ინფიცირებული, 99 გარდაცვალების შემთხვევა და 762 გამოჯანმრთელებული. რის ხარჯზე ახერხებს იაპონია ასეთი შედეგის შენარჩუნებას, ამ საკითხზე ვფიქრობთ, საინტერესოა ბიოლოგ ბიჭიკო მეგრელიშვილის პოზიცია, რომელსაც უცვლელად გთავაზობთ.
„ალბათ, ბევრს გაუჩნდა კითხვა, თუ რატომ არ აცხადებენ იაპონიაში საგანგებო მდგომარეობასა და კარანტინს ახალი კორონავირუსის გამო, მეტსაც ვიტყვით, პირიქით, იაპონიაში სასწავლო დაწესებულებებშიც გაუქმდა კარანტინი, რომელიც 3 კვირის წინ გამოცხადდა, 1 აპრილიდან კი (იაპონიაში სასწავლო წლის დასაწყისი) ყველა ბავშვი ჩვეულ რეჟიმში ივლის სკოლებში.
მთელ მსოფლიოში მიმდინარეობს ჰიგიენის ნორმების დაცვის გაძლიერებული პროპაგანდა. სხვადასხვა ქვეყნის პრეზიდენტები და დედაქალაქის მერები თავიანთ მოქალაქეებს ასწავლიან ხელების დაბანას, მოსახლეობას მოუწოდებენ, თავი შეიკავონ სახეზე ხელის მოკიდებისგან, ხელის ჩამორთმევით მისალმებისა და ჩახუტებისგან, სანაცვლოდ კი ხშირად დაალაგონ სახლი, იკვებონ სწორად და ზომიერად და ა.შ.
იაპონიაში კი ყველაფერი სხვაგვარადაა.
მაშ, მივყვეთ პუნქტობრივად:
1 სუნი - ვინც ნამყოფია იაპონიაში, ალბათ შეუმჩნევია, რომ იაპონელებს არასოდეს აქვთ მკვეთრი სუნი, უკიდურეს შემთხვევში მსუბუქი პარფიუმის არომატს თუ იგრძნობთ. მიზეზი ისაა, რომ იაპონელები სისუფთავის მომაბეზრებლად მოყვარული ხალხია და შხაპს დღეში სამჯერ (სულ მცირე - ორჯერ დღეში) იღებენ. ეს მათი ყოველდღიური ნორმაა. ხელებს კი ყოველი შესაძლებლობის დროს იბანენ - ესეც ნორმა და ცხოვრების განუყოფელი წესია მათთვის.
2 ტანსაცმელი - იაპონელები ხშირად იცვლიან ტანსაცმელს, საცვლებს კი - დღეში რამდენიმეჯერ, ესეც ნორმაა.
3 შეხება - იაპონიაში სხვა ადამიანებთან ფიზიკური კონტაქტი მიუღებელია. ხელის ჩამორთმევა და უბრალო შეხებაც კი ძალიან ინტიმური მოქმედებებია და მისაღებია მხოლოდ უახლოესი ადამიანების გარემოცვაში. იაპონური თავდახრა ცხოვრების ყველა შემთხვევისთვის განკუთვნილი.
4 დისტანცია - იაპონელები ყოველთვის იცავენ დისტანციას. მაღაზიის თუ ბანკომატის რიგში, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაჩერებაზე არავინ სუნთქავს თქვენს კეფასთან და კისერთან ახლოს. თუკი არის საშუალება, ეს დისტანცია მეტრსაც კი აღემატება.
5 სანიტარია - არა მარტო სეზონური ეპიდემიების დროს, არამედ ყოველდღე და მთელი წლის განმავლობაში (როგორც ყველა წინა პუნქტი) მთელ იაპონიაში ტარდება საზოგადოებრივი ადგილებისა და ტრანსპორტის სანიტარიული დამუშავება. სხვათა შორის, ბევრი რამ ხდება ავტომატურ, 24-საათიან რეჟიმში. მაგალითად, ესკალატორის მოაჯირი მიწის ქვეშ ჩასვლისას (იქ დგას სპეციალური ავტომატი) მუდმივად მუშავდება სადეზინფექციო ანტიბაქტერიული ხსნარით. თუკი სადმე ადამიანების მომეტებული ნაკადია, ასეთი ადგილები არა მხოლოდ გრაფიკის მიხედვით, არამედ გამუდმებით ირეცხება.
6 საპირფარეშო - მთელი ქვეყნის მასშტაბით ყველა საპირფარესო უფასო, წარმოუდგენლად სუფთა და კარგად მოწყობილია. ამიტომ თქვენ შეგიძლიათ ნებისმიერ ადგილას და ნებისმიერ დროს დაიბანოთ ხელები საპნით და, საერთოდ, თავიც მოიწესრიგოთ. ხშირად ბევრ საპირფარეშოში მოწყობილია სპეციალური ფართები, სადაც შეგიძლიათ გამოიცვალოთ ტანსაცმელი.
7 თითქმის ყველა საყოფაცხოვრებო მაღაზიაში განთავსებულია საგანგებო ნიჟარები თხევადი საპნის ჩამოსასხმელებით.
6 შეფუთვა - მაღაზიებში ყოველგვარი საკვები დაფასოებული და ჰერმეტულად შეფუთულია. ჩვეულებრივი კარტოფილიც კი პოლიეთილენის შეფუთვაშია. თუმცა ყველა ბოსტნეული არ იფუთება. გარდა ამისა, ბევრს უკვირს, როცა ყიდულობენ ადგილობრივ შოკოლადს და ვერ ხსნიან, ამ დროს ის უბრალო ფოლგაში კი არა, ჰერმეტულ კაპსულაშია მოთავსებული.
9 პირბადე - თუ იაპონელი დაავადდა, ის ყოველთვის იკეთებს პირბადეს, რათა სხვაც არ დაასნებოვნოს. ეს არც სირცხვილია, არც დასაცინი საქციელია და არც არავინ გაიშვერს ასეთი ადამიანისკენ თითს.
10 უცხოეთი - იაპონელებს არ უყვართ საკუთარი ქვეყნის საზღვრების დატოვება. გარესამყარო მათ აგრესიული, ძალიან უცნაური და საშიში ჰგონიათ.
11 ხარისხიანი საკვები - იაპონიაში პროდუქტი მაღალხარისხია. ამასთან, ძალიან მცირეა მათი ვარგისიანობის ხანგრძლივობაც. იაპონია მთელ მსოფლიოში ყველაზე მკაცრად ეკიდება და ზედმიწევნით იცავს საკვების ხარისხის ნორმებს. იაპონელები ძალიან ბევრ თერმულად დაუმუშავებელ საკვებს მოიხმარენ (კვერცხი, ზღვის პროდუქტი, ბოსტნეული, ხილი და სხვ.). საჭმელი იაპონიაში იმდენად ახალი და წარმოუდგენლად სუფთაა, რომ მისი მირთმევა ყოველგვარი შიშის გარეშე შეიძლება, რასაც აკეთებენ კიდეც იაპონელები. ასეთ საკვებს აუცილებლად აწერია, რომ მისი ჭამა შეიძლება მომზადების გარეშე.
12 ფიზიკური აქტიურობა - იაპონელები ძალიან მოძრავი ხალხია, ისინი ბევრს დარბიან, თამაშობენ აქტიურ თამაშებს, დაკავებული არიან სპორტით. ეს ყველაფერი კი მათ საშუალებას აძლევს, შეინარჩუნონ მხნეობა და ძალა ღრმა მოხუცებულობამდე.
13 წონა - იაპონელები ძალიან ზომიერად იკვებებიან. ჭარბწონიანი იაპონელის პოვნა ხანდაზმულ ასაკშიც კი (განსაკუთრებით - ქალის) ძალიან რთულია (თუმცა, რა თქმა უნდა, რამდენჯერმე ჭარბწონიანიც მინახავს, მაგრამ როდის და სად - აღარ მახსოვს).
კიდევ უამრავი იაპონური წესის ჩამოთვლა შეიძლება. მაგრამ მნიშვნელოვანია ერთი - იმას, რასაც დღეს მთელ მსოფლიოში კარანტინი და ჰიგიენის ნორმების დაცვის განსაკუთრებული დროებითი ზომა ეწოდება, მათი შესრულება კი აუცილებელი მოთხოვნაა და დამრღვევს მკაცრი სასჯელი ელის, - იაპონელებისთვის თანამედროვე ადამიანის ბუნებრივი, ყოველდღიური ჰიგიენაა, როელსაც დაბადებიდანვე ასწავლიან და მთელი ცხოვრების განმავლობაში იცავენ.
P.S. კიდევ ერთი საინტერესო თავისებურება შევამჩნიე: იაპონიაში მცხოვრები ევროპელი ქალები მეტ-ნაკლებად დიდხანს ცხოვრობენ და თავიანთ ასაკზე გაცილებით ახალგაზრდულად გამოიყურებიან. იაპონელ ქალთა ახალგაზრდობის საიდუმლო მხოლოდ გენების დამსახურება არ არის. მთელი გარემო (კლიმატი, საკვები პროდუქტი, ცხოვრების სტილი, კოსმეტიკა და სხვ.) ძლიერ გავლენას ახდენს იაპონიაში მცხოვრებ ადამიანზე. „
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
