USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
რა ვითარებაა უკრაინაში ამ დროისთვის - 22 ივნისის შეჯამება
თარიღი:  307
- დღევანდელი დღე ერთ-ერთი ყველაზე ინტენსიური იყო სევეროდონეცკისათვის ბრძოლაში. რუსებმა და სეპარატისტებმა სინქრონში დაიწყეს ქალაქის სამხრეთ ნაწილზე, ინდუსტრიულ რაიონზე, სამხრეთ-დასავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარე სოფლებსა და მდინარის გასწვრივ გამაგრებულ უკრაინელებზე შეტევა. ამასთან უწყვეტად იბომბება ლისიჩანსკი. ქალაქისდან მშვიდობიანი მოსახლეობის ევაკუაცია სრულდება თუმცა გასასვლელ გზებს უწყვეტად უშენენ ჭურვებს რუსები.
დღის პირველი ნახევარი ძალიან მძიმე იყო. თუმცა რუსები რამდენიმე მიმართულებით სევეროდონეცკის ინდუსტრიული რაიონის სიღრმეში აღმოჩნდნენ, რამაც მათი და სეპარატისტების მნიშვნელოვანი ნაწილის განადგურება და ტყვედ ჩაცვენა გამოიწვია.
ამასთან სევეროდონეცკის ქარხნის ტერიტორია საომრად ისეთივე რთული შეიძლება არ იყოს, როგორც ეს აზოვსტალი იყო, მაგრამ აქ რუსებს ორი სირთულე აქვთ - სიმაღლეები უკრაინელთა ხელშია (ლისიჩანსკში), შენობები ლაბირინთებივითაა, ხოლო მომიჯნავე გარემო ფოთლოვანია და გადაადგილება უკრაინელებს არ უჭირთ. თუმცა თუკი ალყის ან სრული განადგურების საფრთხე დადგება უკრაინელები სავარაუდოდ განახორციელებენ ქალაქიდან ევაკუაციას და სამხრეთით, მდინარისაკენ დაიხევენ უკან. თუმცა რადგან თითოეული პოზიციის დაბრუნება ძალიან დიდ ფასად ხდება, ამიტომ უკრაინელები ნებისმიერ ევაკუაციას ერიდებიან.
დღეს BBC წერდა რომ სეპარატისტებში მსხვერპლი 55%-ია იმ სამხედრო ნაწილებში, რომლებიც ომამდე მობილიზებული ჰყავდათ მათ. ყველაზე დიდი დარტყმა სწორედ ლუგანსკელმა სეპარატისტებმა მიიღეს, რომელთა უმრავლესობა პოპასნაიას, სევეროდონეცკისა და ლისიჩანსკისათვის ბრძოლაში ნადგურდება.
(საბრძოლო მოქმედებებისა და ტყვეების ვიდეოების ნაწილი კომენტარებში იქნება - შეტაკებების ყველა ვიდეო და ფოტო ვერ დაიდება - მძიმე კადრების გამო).
- რუსები ლისიჩანსკზე იერიშისათვის სამხრეთიდან ემზადებიან. მათ დიდი რაოდენობით სამხედრო ძალებს მოუყარეს თავი და დამატებითი ტექნიკა შეიყვანეს, მათ შორის T80 ტიპის ტანკები. ცალკეული კადრები, რომლებიც მათი მხრიდან გავრცელდა ერთ უცნაურ დეტალს შეიცავს - თითქმის აღარ ჩანს ფრონტზე T72-ები, არადა ომამდე ერთ-ერთი დომინანტი იყო რუსულ მექანიზებულ ბრიგადებში. ეს ლოგიკურად შეიძლება მიუთითებდეს ფაქტზე, რომ მათი დიდი ნაწილი უბრალოდ აღარ არსებობს და ყველა ამ ტიპის მოქმედი ტანკი უკვე ჩართულია უშუალოდ მოქმედებაში.
- ზოლოტე-ლისიჩანსკის გზაზე დღეს დიდი შეტევა დაიწყეს რუსებმა. თუმცა მოსალოდნელის საპირისპიროდ უკრაინელები არ ჩქარობენ ზოლოტეს ევაკუაციას. სეპარატისტებს იმედი ჰქონდათ, რომ ზოლოტეში წინააღმდეგობა აღარ შეხვდებოდათ ამიტომ ბატალიონის ორი ტაქტიკური ჯგუფით შეუტიეს უკრაინელთა პოზიციებს თუმცა დიდი დანაკარგებით დაიხიეს უკან.
ამასთან, რუსების სინქრონული, ორმხრივი შეტევა დაიწყო ზოლოტე-ლისიჩანსკის გზის იმ ნაწილზე, რომელიც ზოლოტედან გამოსასვლელი ერთადერთი გზა იქნება. ესაა ქალაქი ჰირსკე. მაგრამ აქ უკრაინელებს აშკარად დიდი ძალები ჰყავთ თავმოყრილი, რადგან საკმაოდ ადვილად მოხდა რუსების შეტევის მოგერიება და მათი უკუგდება. ამ ფონზე აშკარაა უკრაინელები არ აპირებენ ზოლოტეს მცველების საფრთხეში ჩაგდებას და ბოლომდე იცავენ გამოსასვლელ დერეფანს.
ამასთან, უკრაინული ავიაცია კვლავ აქტიურად ჩაერთო ბრძოლაში. მათ რუსულ პოზიციებზე რამდენჯერმე მიიტანეს იერიში. ფრონტზე გამოჩნდა ბრიტანული ჯავშანტრანსპორტიორი "ჰასკებიც".
- ბოლო სამი დღეა ძალიან მძიმედ იბომბება ხარკივი / ხარკოვი და მისი შემოგარენი. რუსები ჭურვებს პირდაპირ საცხოვრებელ კორპუსებს უშენენ ქალაქის სამხრეთით მდებარე დასახლება ჩუჰივში. სწორედ ამის გამო მსხვერპლი მხოლოდ მშვიდობიანი მოსახლეობაა.
სწორედ ამ ფონზე უკრაინული ნაწილები გადავიდნენ შეტევაზე და ხარკივი-რუსეთის საზღვრის მაგისტრალურ გზაზე ნაწილ-ნაწილ ანადგურებენ რუსულ სამხედროებს. როგორც თავიდანვე ვვარაუდობდით რუსებს ხელი არ აქვთ აღებული უშალოდ ხარკივზე იერიშისათვის (ისევე როგორც უკრაინელთა ნაწილების იძულებითი დივერსიფიცირებისაა და ხარკივის შემოგარენზე დაკავებისათვის), რის გამოც მათ კვლავ დიდი რაოდენობით მძიმე ტექნიკა შემოიყვანეს რამდენიმე კვირის წინ. თუმცა, როგორც მაშინვე იყო მოსალოდნელი ეს სუიციდური მისია აღმოჩნდებოდა მათთვის. უკრაინელებმა რუსული ტექნიკის აბსოლუტური უმრავლესობა უბრალოდ გაანადგურეს რუსული ნაწილები კი დაიხოცნენ ან უკან დაიხიეს.
ამ ფონზე "აზოვმა" ვიდეო კადრები გაავრცელა თუ რეალურად რა ხდება ამ მიმართულებით (ვიდეოს ნაწილი კომენტარებში).
თუმცა ამ ყველაფერში კვლავ ერთი რამაა ნიშანდობლივი - რუსები საკუთარ ათასობით სამხედროს სწირავენ იმ მისიისათვის, რომლის წარმატების განხორციელების შანსი უბრალოდ არ არსებობს. ეს კი საკმაოდ მძიმე რეალობაზე მიუთითებს - რუსეთს საკუთარი სამხედროები არაფრად უღირს და ომის გაგრძელებას მანამ აპირებენ, სანამ სრული კატასტროფის წინაშე არ დადგებიან.
- უკრაინელებმა დღეს რამდენიმე საარტილერიო იერიში მიიტანეს ხერსონის რაიონზე - მძიმედ დაიბომბა რუსული სამხედრო პოზიციები ნოვა კახოვკასა და ქალაქი ხერსონის შემოგარენში. პრაქტიკულად დღის განმავლობაში რამდენჯერმე ჩაცვივდა ჭურვები რუსული პოზიციების მიმართულებით.
- ბელორუსის საზღვართან უკრაინელებმა პრაქტიკულად სრულად გამართეს თავდაცვის ზღუდეები. ამის ფონზე ლუკაშენკამ სამხედრო წვრთნები დაიწყო. ეს არაფერს ნიშნავს, მაგრამ რუსული ნაწილები ჯერ კიდევ იმყოფებიან ბელორუსში უკრაინის საზღვართან ახლოს. ტერიტორიული დაცვის დამატებითი რაზმები პოზიციებს ამაგრებენ და ნებისმიერი შეტევის შემთხვევაში - რისი შანსიც ძალიან დაბალია - რუსებს სათანადო პასუხი კიდევ ერთხელ გაეცემათ.
- იგორ გირკინმა - სეპარატისტების ყოფილმა ლიდერმა და რუსმა სამხედრო ანალიტიკოსმა - განაცხადა და მოსახლეობას მოუწოდა დატოვონ დონბასის ტერიტორია, რადგან საბოლოო კონტრშეტევა უკრაინელთა მხრიდან უბრალოდ დროის ამბავია.
- კალინინგრადის ოლქის ბლოკადა გრძელდება. ლიეტუვამ ყველა სარკინიგზო თუ საგზაო მაგისტრალი გადაკეტა და რუსული ტვირთებისათვის გზა ჩაკეტა. რუსეთს, რომელსაც კალინინგრადი დიდ სამხედრო ფორპოსტად აქვს ქცეული ახლა ბლოკადაშია. ნატოს ოფიციალურმა პირებმა რუსული მუქარის ფონზე განაცხადეს, რომ ნებისმიერი ქმედება ლიეტუვას წინააღმდეგ გამოიწვევს ნატოს მეხუთე მუხლის ამუშავებას, რაც გასაგებია რუსეთისათვის რასაც ნიშნავს. ამიტომ რუსებს ბალტიის ზღვის ფლოტით მოუწევთ კალინინგრადის მომარაგება.
ეს ყველაფერი კი იმის ფონზე ხდება, რომ რუსეთი რამდენიმე კვირის წინ ლიეტუვას ოფიციალურად დაემუქრა გაეუქმებინა ლიეტუვას, როგორც სახელმწიფოსა და სუვერენიტეტის აღიარება. ეს ყველაფერი კი ღიმილისმომგვრელი იმიტომაა, რომ კალინინგრადი ისტორიული ლიეტუვასა და პოლონელთა განსახლების ნაწილი იყო (გერმანული ტევტონების ორდენის მოსვლამდე), შემდგომ კი გერმანელების. ასე რომ საზღვრების გადახედვაზე ხელის ფათურის საკითხი რუსეთისათვის დამოკლეს მახვილივით კიდია თავზე.
 
გიორგი კობერიძე
ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.