,
ბრძოლები ჩრდილოეთ სირიაში სამი დღეა გრძელდება - ყველაზე სასტიკი 2020 წლის მარტიდან, როდესაც ქვეყანაში ზავი დაიდო რუსეთისა და თურქეთის შუამავლობით.
რა არის ესკალაციის მიზეზი და რა პოზიცია დაიკავა რუსეთმა.
რას ამბობენ აჯანყებულები მათი შეტევის შესახებ.
ალეპოსა და იდლიბის პროვინციებში ანტისამთავრობო ჯგუფების შეტევა 27 ნოემბერს დილით დაიწყო, იტყობინება მედია. ოპერაციის მონაწილეთა შემადგენლობა ძალიან მრავალფეროვანია: მასში მონაწილეობენ ისლამისტური ჯგუფები, მათ შორის ჰაიათ თაჰრირ ალ შამი (HTS, რუსეთში აკრძალული ტერორისტული ორგანიზაცია) და ე.წ. შეიარაღებული ოპოზიცია, თავისუფალი სირიის არმია, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ და თურქეთი.
ბოევიკების გაერთიანებულმა სარდლობამ "ალ-ფატაჰ ალ-მუბინმა" შექმნა ტელეგრამის არხი, რომელშიც აშუქებს ოპერაციის მიმდინარეობას, სახელწოდებით "აგრესიის შეკავება". იქ განთავსებულ განცხადებებს მსხვილი უცხოური და რეგიონული მედიაც ავრცელებს. ბოევიკების თქმით, მათ შეტევა დაიწყეს "ბოლო კვირებში რუსეთისა და სირიის საჰაერო თავდასხმების ესკალაციის საპასუხოდ იდლიბის სამხრეთით მდებარე რაიონებში მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ და სირიის არმიის მხრიდან რაიმე თავდასხმის მოლოდინში".
28 ნოემბრის დილისთვის, ბაშარ ალ-ასადის მოწინააღმდეგე ძალებმა გამოაცხადეს დაახლოებით ათეული დასახლების (მათ შორის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი დასახლებების ურმ ალ-სუღრა, ანჯარა და ალ-ჰოტა, რომლებიც მდებარეობენ ალეპოს დასავლეთით), და ასევე უმსხვილესი. სირიის არმიის ბაზა ტერიტორიაზე - 46. ბოევიკები წერენ, რომ მათ ხელში ჩაიგდეს ხუთი ტანკი, ერთი ქვეითი საბრძოლო მანქანა და სარაკეტო საწყობი. იმავე დღეს აჯანყებულებმა მიზანმიმართული თავდასხმა განახორციელეს ვერტმფრენზე ან-ნაირაბის აეროპორტში (იქ მდებარეობს სირიის საჰაერო ძალების საჰაერო ბაზა). Anadolu-სა და CNN-ის ცნობით, კაფერ ბესმე და ურუმ ელ-კუბრუ, ასევე აკილის, ელ-რაგიბის, კუპტანისა და დაბაბათის სიმაღლეები კონტროლის ქვეშაა.
28 ნოემბერს ალ-ფათჰ ალ-მუბინმა იტყობინება სოფელ კან ალ-ასალის აღება, რომელიც მდებარეობს ალეპოდან სულ რაღაც 7 კმ-ში, ასევე ათი ტანკი „დიდი დაბნეულობისა და მტრის მორალის დაკარგვის ფონზე“. პარალელურად, აჯანყებულები იდლიბის სამხრეთით და აღმოსავლეთით მიიწევენ წინ (თავად ქალაქი მათ კონტროლს ექვემდებარება 2015 წლიდან). კერძოდ, ისინი აცხადებენ, რომ აიღეს კონტროლი სირიის ერთ-ერთი მთავარი მაგისტრალის, M5-ის გვერდით მდებარე დადიჰისა და კაფრ ბატიჰის დასახლებებზე.
სულ რაღაც სამ დღეში შეტევის მონაწილეებმა მოახერხეს მინიმუმ 70 დასახლებული პუნქტის, ანუ დაახლოებით 400 კვადრატული მეტრის კონტროლის აღება. კმ, ორივე პროვინციაში, იუწყება Anadolu.
29 ნოემბერს მოსკოვის დროით 15:25 საათზე თავდამსხმელებმა განაცხადეს, რომ სირიის სიდიდით მეორე ქალაქში, ალეპოში შედიოდნენ. „ახლა ჩვენ ვმუშაობთ იმისათვის, რომ გავათავისუფლოთ ჩვენი ქალაქი კრიმინალური რეჟიმის სისასტიკისა და კორუფციისგან, ჩვენ ვცდილობთ აღვადგინოთ მისი სიამაყე და ღირსება, გავათავისუფლოთ იგი უსამართლობისა და ტირანიისგან“, - ნათქვამია ადგილობრივ მოსახლეობას მიმართვაში.
რას ამბობენ დამასკოსა და მოსკოვში გამწვავებაზე
28 ნოემბრის დღის მეორე ნახევარში, ინფორმაცია ბოევიკების შეტევის შესახებ ქვეყნის ხელისუფლებამ დაადასტურა. საინფორმაციო სააგენტო SANA სირიის არმიის შტაბზე დაყრდნობით იტყობინება, რომ 27 ნოემბერს, დილით, HTS-მა (მისი წინამორბედის, ტერორისტული ჯგუფის ჯაბჰათ ალ-ნუსრას სახელი ნათქვამია განცხადებაში) განახორციელა "მასშტაბიანი ტერორისტული თავდასხმა". სოფლებზე, ქალაქებსა და სამხედრო ობიექტებზე ალეპოსა და იდლიბის სოფლად. სარდლობას არ გაუკეთებია კომენტარი ბოევიკების განცხადებებზე 46-ე ბაზის აღების და ან-ნეირაბში მდებარე საჰაერო ბაზაზე თავდასხმის, ასევე დასახლებული ტერიტორიების აღების შესახებ.
განცხადებაში აღნიშნულია, რომ სირიის შეიარაღებული ძალები „მეგობარ ძალებთან“ ერთად აგრძელებენ წინააღმდეგობას, ტერორისტები კი მძიმე დანაკარგებს განიცდიან ტექნიკითა და ცოცხალი ძალით. 28 ნოემბერს Reuters-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ რუსული თვითმფრინავები სირიის საჰაერო ძალებთან ერთად ახორციელებდნენ დარტყმებს მეამბოხეების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე. ამის შესახებ ინფორმაცია სირიაში მეომარ მხარეთა შერიგების რუსეთის ცენტრმა დაადასტურა. „სირიის არაბული არმია იბრძვის რუსეთის საჰაერო კოსმოსური ძალების მხარდაჭერით. ბოლო 24 საათის განმავლობაში თავდამსხმელმა ტერორისტულმა ორგანიზაციებმა მნიშვნელოვანი დანაკარგები განიცადეს აღჭურვილობასა და პერსონალში. სულ მცირე 400 ბოევიკი მოკლეს“, - ნათქვამია 28 ნოემბრის გვიან საღამოს გავრცელებულ განცხადებაში.
სირიელმა ბოევიკებმა ალეპოს მახლობლად დიდი შეტევა დაიწყეს
29 ნოემბერს SANA-მ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ალეპოს უნივერსიტეტის კამპუსს ცეცხლი გაუხსნეს. უწყების ცნობით, დაიღუპა ოთხი ადამიანი, მათ შორის ორი სტუდენტი. მეამბოხეები უარყოფენ თავდასხმებს სამოქალაქო ობიექტებზე.
ასევე ცნობილია, რომ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მარშრუტები, რომლებიც ადრე მიჰყვებოდა ალეპო დამასკოს დამაკავშირებელ გზატკეცილს, შეიცვალა მსხვერპლის თავიდან აცილების მიზნით.
კრემლის ოფიციალურმა პირმა დიმიტრი პესკოვმა ჩრდილო-დასავლეთ სირიაში ესკალაცია არაბული რესპუბლიკის სუვერენიტეტის ხელყოფას უწოდა. „ჩვენ მხარს ვუჭერთ, რომ სირიის ხელისუფლებამ სწრაფად აღადგინოს კონსტიტუციური წესრიგი“, - თქვა მან. თუმცა, პესკოვმა უარი თქვა მედიის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაზე, რომ სირიის პრეზიდენტი ბაშარ ალ-ასადი მოსკოვში იმყოფება.
რატომ გაუარესდა სიტუაცია ჩრდილოეთ სირიაში ახლა?
სამთავრობო ძალებსა და ამბოხებულებს შორის მიმდინარე შეტაკება ყველაზე მასშტაბური და სისხლიანი გახდა 2020 წლის მარტიდან, როდესაც ისინი რუსეთისა და თურქეთის შუამავლობით ცეცხლის შეწყვეტაზე შეთანხმდნენ. პარალელურად, გადაწყდა უსაფრთხოების დერეფნის შექმნა M4 მაგისტრალის გასწვრივ (ლატაკია - ალეპო) და განხორციელდეს ერთობლივი რუსეთ-თურქული პატრულირება. შეთანხმებამ გამოიწვია საომარი მოქმედებების ხანგრძლივ სიმშვიდე, თუმცა იზოლირებული შეტაკებები და დაბომბვა მაინც ხდებოდა.
სირიელი მეამბოხეების შეტევა იდლიბსა და ალეპოში დაიწყო იმავე დღეს, როდესაც ისრაელსა და ჰეზბოლას შორის ზავი ძალაში შევიდა ლიბანში. „საერთაშორისო ვითარება ხელს უწყობს ამ ბრძოლას და ქაოსს ასადსა და მის მხარდამჭერებს შორის და ჩვენ ვისარგებლეთ ამ შესაძლებლობით“, განუცხადა Middle East Eye-ს ოპოზიციური სირიის სახალხო არმიის წარმომადგენელმა, რომელიც ნაწილობრივ შეუერთდა ოპერაციას.
პოლიტოლოგი და დამოუკიდებელი ექსპერტი ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტების დარგში კირილ სემენოვმა ვარაუდობს, რომ სირიულ ჯგუფებს სურდათ საერთაშორისო საზოგადოებისა და მედიის ყურადღების მიპყრობა იდლიბში არსებული ვითარებისადმი - ამის მიღწევა რთული იქნებოდა. ლიბანში მიმდინარე საომარი მოქმედებების ფონზე. „მათ სურდათ დაელოდათ ლიბანში ბრძოლის დასრულებამდე, რათა არ დაადანაშაულონ ისრაელის სასარგებლოდ მეორე ფრონტის გახსნაში“, განმარტა მან და აღნიშნა, რომ მსგავსი ბრალდებები ჯერ კიდევ ისმის.
ოპერაციისთვის არჩეული მომენტი მოწმობს მის სპონტანურობას: ბოევიკებმა ზუსტად არ იცოდნენ, როდის მოხდებოდა შეთანხმება ზავის შესახებ ისრაელსა და ჰეზბოლას შორის. გარდა ამისა, თავდაპირველი შეტევა შეზღუდული უნდა ყოფილიყო და სირიული ჯგუფები არ ელოდნენ, რომ აქამდე წინსვლას შეძლებდნენ. ექსპერტის აზრით, სამი ფაქტორის ერთობლიობამ განაპირობა ეს: ჰეზბოლას ყურადღების გადატანა ლიბანის მოვლენებზე, სირიაში რუსული PMC-ების ყოფნის შემცირება და სირიის არმიის დეგრადაცია ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში.
სანამ ჰაიათ თაჰრირ ალ შამი აძლიერებდა თავის ძალებს, ატარებდა მანევრებს, ქმნიდა მკაფიო სამხედრო იერარქიას, სირიის შეიარაღებული ძალების დაშლის სრულიად საპირისპირო პროცესი მიმდინარეობდა. არ არსებობს დაფინანსება, ჯარები, ფაქტობრივად, იქ არიან თვითკმარობის მიზნით და ხშირად არა მთლად ლეგალური საშუალებებით“, - ამბობს სემენოვი. ის აღიარებს, რომ ჩრდილოეთ სირიაში შემდგომი ესკალაციის შემთხვევაში, რუსეთმა შესაძლოა ქვეყანაში დამატებითი თვითმფრინავები გადაიტანოს, რადგან რუსეთის საჰაერო კოსმოსური ძალების ყველა თვითმფრინავი არ არის ჩართული უკრაინაში ოპერაციაში და ირანს შეუძლია უზრუნველყოს სახმელეთო ძალები.
