ბრიტანული გაზეთი „დეილი ტელეგრაფი“ (The Daily Telegraph) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „პუტინის მინი-ნატო იშლება - დროა ОДКБ „ცარიელ ჭურვად“ ვაღიაროთ“ (ავტორი - ივანა სტრადნერი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
როგორც ცნობილია, ორიოდე თვის წინათ რუსეთმა კიდევ ერთი ნაბიჯი გადადგა თავისი გეგმის განსახორციელებლად ბელარუსის ტერიტორიაზე ტაქტიკური ბირთვული იარაღის განთავსების საკითხში: პირველად, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, რუსეთი თავის ბირთვულ არსენალს სხვა ქვეყანაშიც ინახავს.
ერთი შეხედვით, ეს ფაქტი თითქოსდა კრემლის ძალას მოწმობს, თუმცა ჭეშმარიტებას არ ასახავს, პირიქით - მოსკოვის გადაწყვეტილება განპირობებულია იმით, რომ ის შიშობს, ვაითუ ბელარუსში პროდასავლური მოძრაობა აღორძინდეს და მოკავშირე, უკრაინის მსგავსად, არ დაკარგოს.
ევროპის სხვა ქვეყნებშიც რუსეთისათვის არასასიამოვნო სიტუაციაა - ანტიკრემლური აქციები იმართება მოლდოვასა და საქართველოში, თვით ევროპის შუაგულშიც კი - სერბეთში, რომელიც რუსეთის ტრადიციულ მოკავშირეს წარმოადგენს. იქაური საგარეო საქმეთა მინისტრის აღიარებით, საქმე იქითკენ მიდის, რომ მალე ქვეყანა, ალბათ, იძულებული გახდება დასავლეთის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ სანქციებს შეუერთდეს.
ამასობაში კი ნატოს იმიტაციური ვერსია - კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია (რუსული აბრევიატურით - ОДКБ), რომელიც მოსკოვმა 1992 წელს სსრ კავშირის დაშლის შემდეგ შექმნა, შინაგან კრიზისს განიცდის და ლეგიტიმურობის პრობლემის წინაშე დგას. იმიტომ, რომ მისი წევრები (რუსეთი, სომხეთი, ბელარუსი, ყახაზეთი, ყირგიზეთი და ტაჯიკეთი), რეგიონული სტაბილურობის დაცვის ნაცვლად, რისთვისაც ორგანიზაცია შეიქმნა, ხშირად ერთმანეთს ებრძვიან.
ОДКБ-ის ხელშეკრულების მე-4 მუხლი, ნატოს (NATO) ხელშეკრულების მე-5 მუხლის მსგავსია და გულისხმობს იმას, რომ წევრებმა ერთმანეთის უსაფრთხოება დაიცვან რომელიმე ქვეყნის აგრესიის შემთხვევაში, მაგრამ, იმის გათვალისწინებით, რომ „ოდკბ“-ში რუსეთი დომინირებს, კრემლს არცერთი წევრისთვის არ გაუწევია ქმედითი დახმარება, ერთადერთი შემთხვევის გარდა (ყაზახეთის მოვლენების დროს, 2022 წლის იანვარში, თუმცა მას ფაქტიურად მხოლოდ ფორმალური სახე ჰქონდა და სწრაფად დასრულდა). შეიძლება ითქვას, რომ არსებობის 30 წლის განმავლობაში ОДКБ თავს იკავებდა წევრი ქვეყნების კონფლიქტების ზონაში კოლექტიური სამხედრო ქვედანაყოფების განთავსებისგან, როგორც ეს იყო სამხრეთ კავკასიაში და ცენტრალურ აზიაში - როცა სომხეთმა აზერბაიჯანთან და ყირგიზეთმა ტაჯიკეთთან სამხედრო დაპირისპირების დროს „ოდკბ“-საგან დახმარება ითხოვეს
ანალოგიური ყოყმანი და თავშეკავება გამოხატეს ОДКБ-ის წევრებმა რუსეთ-უკრაინის კატასტროფული ომის დროსაც - შეიძლება ითქვას, მათ კრემლისაგან პირი იბრუნეს (ბელარუსის გარდა, რომელმაც მხარი დაუჭირა რუსეთს). გასულ წელს ყირგიზეთმა რუსეთთან ერთად დაგეგმილ სამხედრო წრთვნებში მონაწილეობაზე უარი განაცხადა, ახლახან კი სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა, რომლის ქვეყანა რუსეთის ისტორიულ მოკავშირეს წარმოადგენს, აღნიშნა, რომ განიხილება სომხეთის ОДКБ-დან გასვლის საკითხი. პრემიერმა ხაზი გაუსვა, რომ რადგანაც „ოდკბ“-ის ჩარჩოებში რეგიონული უსაფრთხოება დაცული არ არის, იგი იძულებულია დახმარების მიზნით ევროკავშირს მიმართოს.
მართალია, კრემლის პრესმდივანი დიმიტრი პესკოვი სიტუაციას შერბილებას შეეცადა და განაცხადა, რომ „ჩვენს სომეხ მეგობრებთან დიალოგს გავაგრძელებთ და ყველაფერს მოვაგვარებთო“, მაგრამ გაურკვეველი რჩება - ექნება თუ არა რუსეთის პოზიციის პოზიტიურად აღქმის უნარი ნიკოლ ფაშინიანს იმის შემდეგ, რაც ერევანში მოხდა - როცა მთიანი ყარაბაღის გამო ასობით ადამიანი შეიკრიბა და მთავრობას ОДКБ-დან გასვლა მოსთხოვა. ნიკოლ ფაშინიანი უკმაყოფილოა იმითაც, რომ „ოდკბ“-ის წევრობის გამო მას უცხოეთში (დასავლეთში) იარაღის შეძენის შესაძლებლობა შეზღუდული აქვს.
რუსეთის უუანარობამ სომხეთის დასახმარებლად არ უნდა გაგვაკვირვოს. ვლადიმერ პუტინი ОДКБ-ს იყენებს არა როგორც სახელმწიფო სუვერენიტეტის თანასწორი დაცვისა და ურთიერთდახმარების ინსტიტუტად, არამედ როგორც ცალმხრივ საშუალებად პოსტსაბჭოური რეგიონების გაკონტროლებისა და კრემლის ინტერესების რეალიზებისათვის. შესაბამისად, იმ ქვეყნებმა, რომლებიც ოდესღაც რუსეთის გავლენის სფეროს მიეკუთვნებოდნენ, დაიწყეს თანამშრომლობის ძიება სხვა სახელმწიფოებთან და სხვა რეგიონებში.
მართლაც, დასავლელ პარტნიორებთან მოლაპარაკების შედეგად, სომხეთმა და აზერბაიჯანმა დაპირისპირების პოტენციური დარეგულირებისათვის საერთო ენა გამონახეს. სომხეთმა მთიანი ყარაბაღის ანკლავი აზერბაიჯანის შემადგენლობაში აღიარა იმ პირობით, რომ აზერბაიჯანი ეთნიკური სომხების უფლებებს დაიცავს. 25 მაისს, ევრაზიული ეკონომიკური საბჭოს სამიტის დროს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა რუსეთის ლიდერი ვლადიმერ პუტინი, ასე ვთქვათ, „საქმის კურსში ჩააყენა“.
ნატომ უნდა ისარგებლოს შექმნილი სიტუაციით, გამოიყენოს თავისი შესაძლებლობები იმის სადემონსტრაციოდ, რომ ОДКБ დღეს, განსაკუთრებით რუსეთის დომინირებით, არის მხოლოდ ისეთი სიმბოლური წარმონაქმნი, რომელსაც პრაქტიკული არსი დაკარგული აქვს და უმოქმედოა. ОДКБ უაზრო „ორგანიზაციას“ წარმოადგენს.
ОДКБ-ის წინააღმდეგ მზარდი ნეგატიური განწყობა ნატოს იმის შესაძლებლობას აძლევსმ რომ ჩრდილოატლანტიკურმა ალიანსმა რუსეთის ჭეშმარიტი მიზნები გამოამჟღავნოს. ნატოს წევრებმა უნდა ისარგებლონ საინფორმაციო კავშირებით რუსეთის სანდო პირებთან ბელარუსში, ყაზახეთში, მოლდოვასა და ბალკანეთში, რომ ისინი ჭეშმარიტებაში დაარწმუნონ: რუსეთმა თავის მოკავშირეს - სომხეთს დახმარებისათვის უარი განუცხადა და მოსკოვი მათაც იგივეს გაუკეთებს. ეს მხოლოდ დროის საკითხია.
რუსეთი აგრძელებს ნატოს წარმოსახვას ბოროტგანმზრახველ მოთამაშედ „გლობალური სამხრეთის“ ქვეყნებთან მიმართებით, რომელმაც ხელი შეუწყო კიევ-მოსკოვს შორის დაძაბულობის გაღვივებას და საბოლოო ჯამში სწორედ ნატო არის პასუხისმგებელი იმაში, რომ რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ ომი დაიწყო.
რამდენადაც რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი ივლისში პრეტორიაში (სამხრეთ აფრიკისი რესპუბლიკაში) დაგეგმილი „გლობალური სამხრეთის“ ქვეყნების ლიდერთა სამიტისათვის ემზადება, აფრიკის ქვეყნებისათვის უკიდურესად სასარგებლოა სიმართლის ცოდნა რუსეთის პრეზიდენტის მიმართვის თაობაზე სომხეთის პრემიერ-მინისტრისადმი - მისი დასავლეთისაკენ გადახრის გამო. „გლობალურმა სამხრეთმა“ უნდა გაითვალისწინოს, რომ რუსეთთან ურთიერთობა სარისკოა.
ვლადიმერ პუტინის გეგმამ ნატოს დარღვევის მიზნით კრახი განიცადა. ახლა როლები უნდა შეიცვალოს: ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის წევრებმა ОДКБ „ცარიელ ჭურვად“ - არაფრის გამკეთებელ და უაზრო ორგანიზაციად - უნდა წარმოადგინოს.
წყარო: https://www.telegraph.co.uk/news/2023/05/26/vladimir-putins-mini-nato-is-falling-apart/