USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
„პროტესტები რუსეთის წინააღმდეგ: ქართველებს კიდევ ერთი „ვარდების რევოლუცია“ სურთ?!“ - «Der Tagessspiegel» (გერმანია)
თარიღი:  224

გერმანულ გაზეთ „ტაგესშპიგელში“ (Der Tagessspiegel) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „პროტესტები რუსეთის წინააღმდეგ: ქართველებს კიდევ ერთი „ვარდების რევოლუცია“ სურთ?!“ (ავტორი - ქრისტოფ ფონ მარშალი).

გთავაზობთ ამონარიდებს პუბლიკაციიდან:

საქართველო სტუმარ-მნახველთათვის გამოცანას წარმოადგენს: რასაც ხედავთ და რასაც ისმენთ, ერთმანეთს არ ემთხვევა. ამ ქვეყანაში რამდენიმე დღის ყოფნის შემდეგ მიდიხართ ისეთ დასკვნამდე, რომელიც რეჟისორ როზა ფონ პრაუნჰაუმის ცნობილი ფილმის სათაურშია - „ქართველები კი არ არიან „ცუდები“, არამედ სიტუაცია, რომელშიც ისინი ცხოვრობენ“.   

თბილისის ქუჩებში, შენობებზე ხშირად დაინახავთ „გრაფიტებს“ - არაორაზროვან წარწერებს და ნახატებს, ვთქვათ, ასეთებს: „სსრკ-ში დაბრუნება? არასოდეს“, - „პუტინი - მკვლელი“, ირგვლივ უკრაინის ყვითელ-ცისფერი და ევროკავშირის ვარსკვლავებიანი ლურჯი დროშები ფრიალებს, ეროვნულ თეთრფონიან და წითელჯვრებიან დროშებთან ერთად.

გამოკითხვები ადასტურებენ რუსეთის მოსაზღვრე სამხრეთკავკასიური სახელმწიფოს პროევროპულ ორიენტაციას. ევროკავშირს ქართველებში უფრო მეტი ავტორიტეტი აქვს, ვიდრე მისსავე წევრებში: საქართველოს მოსახლეობის 80%-ზე მეტი ევროინტეგრაციისა და ევროკავშირში გაწევრიანების მომხრეა. 

მაგრამ რამდენად არის შესაბამისობაში მთავრობისა და მმართველი პარტიის კურსის მოსახლეობის სურვილთან? ამ რამდენიმე დღის წინათ საქართველო დაეთანხმა რუსეთის პრეზიდენტის გადაწყვეტილებას ორ ქვეყანას შორის 2019 წელს შეწყვეტილი ავიამიმოსვლის აღდგენის თაობაზე. ცოტა უფრო ადრე კი საქარტველოს ხელისუფლება შეეცადა თითქმის ისეთივე კანონპროექტი მიეღო არასამთავრობო ორგანიზაციებთან მიმართებით, როგორიც რუსეთშია - „უცხოური აგენტების შესახებ“.

ის, რომ მმართველ პარტიას, რომელიც ქვეყნის ხელისუფლებაში 2012 წლიდან არის, რომელიც პრორუსულ კურსს ატარებს და ამ დროს კიდევ აქვს გამარჯვების იმედი მომავალი წლის საპარლამენტო არჩევნებში, საკმაოდ გასაკვირია. მისი დღევანდელი მოქმედება სულაც არ არის სამომავლო წარმატების რეცეპტი“.

ოპოზიციისა და...

ოპოზიციის აზრით (გერმანელი ჟურნალისტი ესაუბრება იუსტიციის ყოფილ მინისტრს გიორგი ვაშაძეს), მთავრობას არ შეუძლია ღიად გამოვიდეს დასავლური კურსის, ევროინტეგრაციის წინააღმდეგ. ის ამას მალულად აკეთებს და თავის საქმიანობის კოორდინაციას რუსეთთან ახდენს, რომ მოსახლეობის ევროპული ლტოლვა შეასუსტოს“. გარდა ამისა, საქართველოს ხელისუფლება დევნის თავის მოწინააღმდეგეებს და ისინი დაპატიმრებულები არიან - ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი და ოპოზიციური ტელეარხის ხელმძღვანელი ნიკა გვარამია. ირღვევა კანონის უზენაესობის პრინციპი. ოპოზიცია აცხადებს, რომ ამ პოლიტიკის უკან დგას ოლიგარქი-მილიარდერი ბიძინა ივანიშვილი - მან ქონება რუსეთში დააგროვა, „კრემლის კაცად“ ითვლება და მოსკოვთან ახლო კავშირები აქვს. რუსეთთან საქართველოს ეკონომიკური დამოკიდებულების დონე ისევ მატულობს.

...ხელისუფლების თვალსაზრისი

ხელისუფლების აზრით (ჟურნალისტი ესაუბრება დეპუტატ ნიკოლოზ სამხარაძეს, „ქართული ოცნების“ წევრს), რომლის თქმით, ოპოზიციის განცხადებები მთლიანად სიცრუეა, ცილისწამება და მიმართული იქითკენ, რომ მათ საკუთარი სისუსტე დაფარონ.

„ფრენების აღდგენა? ეს რუსეთის გადაწყვეტილებაა. ქართულ კერძო კომპანიებს უფლება აქვთ თვითონ იმოქმედონ სანქციების დაცვის გათვალისწინებით.

რომელ პრორუსულ კურსზეა ლაპარაკი, როცა ქვეყნის ევროატლანტიკური ინტეგრაცია ძირითად კანონში - კონსტიტუციაშია დაფიქსირებული და როცა საქართველო უარს აცხადებს რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობის აღდგენაზე? როცა ზედმიწევნით ზუსტად ვიცავთ ანტირუსულ სანქციებს?

კანონი „უცხოური აგენტების“ შესახებ? თქვენთანაც, გერმანიაში ხომ არიან ვალდებული მასმედიის საშუალებები და არასამთავრობოები დაფინანსების წყარო აჩვენონ? ჩვენ უბრალოდ  მოსახლეობას სათანადოდ ვერ ავუხსენით...

რომელ მასმედიის შეზღუდვა-დაშინებაზე ლაპარაკობთ? ერთადერთი ჟურნალისტის სიკვდილი ტრაგიკულ შემთხვევას წარმოადგენს და მისი დაღუპვის შემდეგ 45 ადამიანი იქნა დაკავებული. ჟურნალისტების მიმართ ძალადობის სხვა ფაქტები არ არსებობს.

იცით თუ არა, რომ ჩვენთან, 3,7 მილიონიან ქვეყანაში 27 რადიოსადგური მუშაობს?  საქართველოში ბოლო წლებში არცერთი მასობრივი ინფორმაციის საშუალება არ დახურულა...

ოპოზიციურ მასმედიას აკრედიტაციაზე უარს ვეუბნებით? თქვენი ნათქვამი სინამდვილეს არ შეესაბამება. პარლამენტში ყველა ოპოზიციური მასმედიის ჟურნალისტია აკრედიტებული. ჩვენ აქ, საკანონმდებლო ორგანოში ვაძლევთ მათ ინტერვიუებს. დიახ, ჩვენ არ ვმონაწილეობთ ისეთ თოქ-შოუებში და გადაცემებში, რომლებშიც შეურაცხყოფას გვაყენებენ, „პუტინის მარიონეტებს“ გვიწოდებენ“.

როგორც ნიკოლოზ სამხარაძე აღნიშნავს, მთავრობის ფრთხილი მოქმედება რუსეთის მიმართ განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ ძლიერი მეზობლის სამხედრო ბაზები თბილისიდან 20 წუთის სავალზეა განლაგებული. რუსულ ტანკებს რამდენიმე წუთში შეუძლიათ გადაჭრან აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს ერთმანეთთან დამაკავშირებელი საერთაშორისო მნიშვნელობის მქონე გზატკეცილი და რკინიგზა. რუსეთთან კონფლიქტის პროვოცირება და სიტუაციის ესკალაცია ერთ წინდაუხედავ ნაბიჯსაც შეუძლია. საქართველოში 2008 წლის ხუთდღიანი ომის გახსენება „ძალიან მტკივნეული თემაა“. იმდროიდან რუსეთის არმიას აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი. 250 ათასი ქართველი იქნა გაძევებული მშობლიური ადგილებიდან. „ეს აღარ უნდა განმეორდეს“.

რაც შეეხება საქართველოს მთავრობის კურსს, ის არ არის პრორუსული  და ნეიტრალური უკრაინის მიმართ. ბევრი ქართველი იბრძვის უკრაინაში თავისი მოქალქეობრივი პოზიციის საფუძველზე. ჩვენი დაღუპული თანამემამულეების სამშობლოში ჩამოსვენება და მათი დაკრძალვა სამხედრო წესის დაცვით ხდება. ამასთან, ჩვენ არ შეგვიძლია სამხედრო დახმარების გაწევა, იარაღი ჩვენ თვითონაც არ გვყოფნის

ვის ენდობა მოსახლეობა?

მოქალაქეთა უმრავლესობა არ ენდობა არც მთავრობას და არც ოპოზიციას. ისინი გაღიზიანებულნი არიან ორივე ბანაკის დაპირისპირებით და ერთმანეთის დისკრედიტაციით. გამოკითხვების მიხედვით, „ქართულ ოცნებას“ მხარს უჭერს 19%, ოპოზიციას („ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“) კი მხოლოდ 14%. გამოკითხულთა 39% არცერთს მხარს არ უჭერს, მაგრამ 78%-ს სურს, რომ პოლიტიკაში ახალი სახეები, ახალგაზრდები იხილოს, ან... „ვარდების მეორე რევოლუცია“ უნდა მოხდეს, რომელიც პოლიტიკურ სიტუაციას რადიკალურად შეცვლის.

ყოველ შემთხვევაში, ამის იმედი აქვთ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტებს, რომლებსაც 2003 წლის მოვლენებში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს - ისინი ვარდებით ხელში აპროტესტებდნენ საპარლამენტო არჩევნების შედეგების გაყალბებას  და საბოლოო ჯამში ხელი შეუწყეს იმდროინდელი პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის თანამდებობიდან გადადგომას.

რას ელოდება სტუდენტი ახალგაზრდობა ევროკავშირისაგან? მიიღებს საქართველოს წევრობის კანდიდატის სტატუსს? „ჩემი აზრით, საქართველო ჯერ კიდევ ვერ ასრულებს მოთხოვნებს“. , - ამბობს მარია, - მაგრამ იმედი მაქვს, რომ ევროკავშირი კანდიდატობის სტატუსს მაინც მოგვანიჭებს. თუ ასე არ მოხდება, უარი რუსეთისათვის იმის სიგნალი იქნება, რომ კრემლს რაც მოესურვება, იმას გაგვიკეთებს“.

მოკლედ, საქართველოში სურვილი და რეალობა ერთმანეთს ეწინააღმდეგებიან.

წყარო: https://www.tagesspiegel.de/internationales/proteste-gegen-direktfluge-nach-russland-georgien-sehnt-sich-nach-einer-zweiten-rosen-revolution-9860918.html

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.