USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«Voice of America» (აშშ): „ხელისუფლების გზავნილები ელჩების კონფერენციიდან“
თარიღი:  301

აშშ-ის სამაუწყებლო კომპანიის „ამერიკის ხმის“ (Voice of America) ვებ-გვრდზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ხელისუფლების გზავნილები ელჩების კონფერენციიდან“, რომელშიც ქართული დიპლომატიური უწყების მიერ ჩატარებული ელჩების ყოველწლიური შეხვვედრის მიმდინარეობაა გადმოცემული.

გთავაზობთ პუბლიკაციის ტექსტს:

„საქართველო 2012 წლამდე შორდებოდა ევროპას“,- განაცხადა პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა თბილისში, ამბასადორიალზე, სადაც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნიდან საქართველოს ელჩები იყვნენ შეკრებილები. ისინი მსჯელობენ ევროინტეგრაციის შესახებ, დაწყებული არსებული ვითარებიდან - მომავლის გეგმებამდე.

სიტყვით გამომსვლელებს შორის იყვნენ პრემიერი ირაკლი ღარიბაშვილი, პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილი, საგარეო საქმეთა მინისტრი ილია დარჩიაშვილი და „ქართული ოცნების“ გუნდის სხვა წარმომადგენლები. კონფერენციაზე მიწვეული არ ყოფილა საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი.

„ყველას კარგად გვახსოვს, რა ვითარება იყო 11 წლის წინ. მაშინ არ იდგმებოდა ქმედითი ნაბიჯები ევროინტეგრაციის გზაზე. არამედ, პირიქით, ყოველ წელს, ყოველ დღე და ყოველ თვე, საქართველო შორდებოდა ევროპას. ეს იყო რეალობა, მეგობრებო და ყალიბდებოდა ავტორიტარული, დიქტატორული რეჟიმი. ეს რეალობა დახვდა „ქართულ ოცნებას“ და ბატონ ბიძინა ივანიშვილს და სულ რაღაც 11 წელიწადში ჩვენი ქვეყანა, დემოკრატიის განვითარების კუთხით, მსოფლიოს ათეულშია და არის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყანა.

მიმდინარე წელს, ძლიერი ეკონომიკური განვითარების შედეგად, სიღარიბის დონე და უმუშევრობის დონე ჩამოვიდა ისტორიულ მინიმუმზე. ასევე, ქვეყნის რეზერვები ისტორიულ მაქსიმუმს მიუახლოვდა,“- განაცხადა პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა კონფერენციაზე.

კონფერენციაზე, რომელიც საქართველოს ელჩებისთვის იყო განკუთვნილი, პრეზიდენტი ზურაბიშვილი, ის პოლიტიკური ფიგურა, რომელიც ელჩების დანიშვნაში მონაწილეობას იღებს, გამოტოვეს. საქართველოს კანონის მე-5 და მე-6 მუხლებში, დიპლომატიური სამსახურის შესახებ, ნათქვამია: „დიპლომატიური წარმომადგენლობის ხელმძღვანელს საქართველოს მთავრობის წარდგინებით, თანამდებობაზე ნიშნავს საქართველოს პრეზიდენტი“;

„დიპლომატიური წარმომადგენლობის ხელმძღვანელს, საქართველოს მთავრობის წარდგინებით, თანამდებობიდან ათავისუფლებს საქართველოს პრეზიდენტი.“

34-ე მუხლი კი, რაც უმაღლესი დიპლომატიური რანგების მინიჭებას არეგულირებს, ამბობს, რომ „უმაღლესი დიპლომატიური რანგები, შეიძლება, მიენიჭოთ მხოლოდ უმაღლესი დიპლომატიური თანამდებობის პირებს, საქართველოს პრეზიდენტის მიერ, მინისტრის წარდგინებით და საქართველოს პრემიერ-მინისტრის თანახელმოწერით“.

ამდენად, საქართველოს კანონმდებლობაში მითითებულია ხელისუფლების შტოებს შორის თანამშრომლობის აუცილებლობის თაობაზე.

„ამერიკის ხმას“ საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციიდან უპასუხეს, რომ ელჩების კონფერენციის თაობაზე მხოლოდ ერთი განმარტება აქვთ და ეს ასე ჟღერს: „პრეზიდენტს მიწვევა არ მიუღია“.

მიუხედავად იმისა, თუ რა სახის თანამშრომლობაზეა საუბარი საკანონმდებლო დოკუმენტებში, სახელისუფლებო შტოებს შორის, პარლამენტის თავმჯდომარეს ცხადი და პირდაპირი განმარტება აქვს იმისთვის, თუ რატომ არ დაპატიჟეს პრეზიდენტი კონფერენციაზე. ის ამბობს, რომ სალომე ზურაბიშვილი „დესტრუქციის ხელშემწყობია“.

„სამწუხაროდ, სალომე ზურაბიშვილი სხვა გამოსავალს არ გვიტოვებს. ფაქტობრივად, საბოტაჟია მისი მხრიდან სხვადასხვა პოზიციებზე შერჩევის დროს. იქნება ეს ეროვნული ბანკი, ცენტრალური საარჩევნო კომისია და ასე შემდეგ. საბოტაჟი, რასაც ის აწარმოებს სახელმწიფო ინსტიტუტების წინააღმდეგ, სხვა გამოსავალს არ გვიტოვებს, მას საკანონმდებლო რეგულაციებით ვუპასუხოთ.“

შალვა პაპუაშვილმა სიტყვით გამოსვლისას ისაუბრა იმის შესახებაც, რომ 2024 წელს, არჩევნების წელს, მოსალოდნელია დესტაბილიზაცია და გაზრდილი საფრთხეები. „ვაცნობიერებთ, რომ დამდეგი წელი რთული იქნება. მნიშვნელოვანი საპარლამენტო არჩევნების გათვალისწინებით, ველით დეზინფორმაციის და ყალბი ნარატივების ფართომასშტაბიან კამპანიებს, პროვოკაციებს, არეულობას და არასტაბილურობას,“- ამბობს პაპუაშვილი და ელჩებს სიფხიზლისკენ მოუწოდებს.

„ქართული ოცნების“ ნარატივი, რითაც ცდილობს დაასაბუთოს, თუ რატომ იქცა პრეზიდენტი „მტრული ბანაკის“ წარმომადგენლად, ევროინტეგრაციაში მისი „წილია.“ „ოცნების“ წარმომადგენლების მიხედვით, პრეზიდენტი და ოპოზიცია, ამ მხრივ, ერთ სიბრტყეზე არიან დაყვანილი - ისინი საქართველოს „ევროინტეგრაციის პროცესის ხელშემშლელებს წარმოადგენენ“.

ერთადერთი ელჩი, ვინც სალომე ზურაბიშვილის მიმართ დიპლომატიური სტანდარტი არ დაივიწყა, გოჩა ჯავახიშვილი, საფრანგეთში საქართველოს წარმომადგენელი გახლავთ. მან განაცხადა, რომ ევროინტეგრაციაში პოზიტიური წვლილი ყველამ შეიტანა, მათ შორის პრეზიდენტმა და გაუხარდებოდა მისი ხილვა კონფერენციაზე, მაგრამ თავად არაა უფლებამოსილი, გადაწყვიტოს, ვინ იქნება დამსწრე.

პრეზიდენტი არ მიუწვევიათ არც იმ საზეიმო ღონისძიებაზე, რომელიც 15 დეკემბერს, თავისუფლების მოედანზე გაიმართა, მას შემდეგ, რაც საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭების თაობაზე გაცხადდა. სალომე ზურაბიშვილი მაშინ ფეხით მივიდა სახალხო შეკრების ადგილას და თქვა, რომ სურდა სცენასთან ახლოს მდგარიყო იმ შემთხვევისთვის, თუ ვინმე მიიწვევდა, თუმცა იგი არავის მიუწვევია. საქართველოს ევროინტეგრაციის დამსახურება „ოცნების“ მხოლოდ მამრობითი სქესის წარმომადგენლებმა გაინაწილეს.

საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ილია დარჩიაშვილმა 26 დეკემბერსვე განმარტა, რომ პრეზიდენტი კონფერენციაზე არავის მიუწვევია, რადგან იქ ხელისუფლების მხოლოდ ორი შტო უნდა ყოფილიყო - საკანონმდებლო და აღმასრულებელი, ანუ ისინი, ვინც მუშაობდნენ ევროინტეგრაციისთვის.

კონფერენციაზე ერთ-ერთ განსახილველ საკითხს შორის ევროინტეგრაციის გზაზე „მომავალი სამოქმედო გეგმა“ გახლდათ. ეს დოკუმენტი „ოცნებამ“ მხოლოდ ერთი დღის წინ, 25 დეკემბერს გაასაჯაროვა. ისიც მას შემდეგ, რაც საზოგადოებისგან დაწოლა დაიწყო გაუმართლებელი გასაიდუმლოების გამო. აღმოჩნდა, რომ დოკუმენტი მწირი ინფორმაციის შემცველ მოკლე ტექსტს წარმოადგენს. ოთხ სვეტს შორის მოცემულია ზოგადი ცნობები იმის თაობაზე, თუ რა აქტივობებია დაგეგმილი, რა ვადებში და რომელია პასუხისმგებელი უწყება.1080p

პარლამენტის წევრი, ხატია დეკანოიძე ამბობს, რომ ორთვიანი გასაიდუმლოების შემდეგ, წარმოდგენილი დოკუმენტი ვერავითარ კრიტიკას ვერ უძლებს.

„ჩვენ ვითხოვდით ამ გეგმაზე ერთობლივ მუშაობას, რის საშუალებაც არ მოგვეცა. ახლაც, როდესაც ჩვენ ველოდებით გაწევრიანებაზე მოლაპარაკების გახსნას, ძალიან მნიშვნელოვანია გვქონდეს გამართული სამოქმედო გეგმა. მასში ასახული უნდა იყოს ყველა ცხრა დათქმა. პირველ რიგში, ეს ეხება სამართლიანი და თავისუფალი არჩევნების ჩატარებას. არჩევნების კონტექსტში, მაგალითად, მხოლოდ ის უსუსური ცვლილებაა გამოტანილი, რაც ეხება პარტიების დაფინანსებაში იურიდიული პირების აკრძალვას, რაც არის ფასადური ცვლილება. ასევე, ეუთო-ოდირის დამკვირვებლების ჩამოსვლა, რაც ისედაც ყოველ წელს ხდებოდა. გეგმაში მნიშვნელოვანია ვენეციის კომისიის შენიშვნების ასახვა,“- ამბობს ხატია დეკანოიძე.

ელჩების კონფერენცია, რომლის პირველი დღეც მხოლოდ „ოცნების“ ჩართულობით დასრულდა, 28 დეკემბრამდე გასტანს.

წყარო: https://www.amerikiskhma.com/a/annual-ambassadors-conference-tbilisi-georgia/7413600.html

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.