USD 2.7794
EUR 2.9348
RUB 2.5750
Tbilisi
«Voice of America» : „უკრაინის მარცხი ჩვენი, ყველას მარცხი იქნება. სათადარიგო გეგმისთვის არ ვემზადებით"
Date:  269

აშშ-ის სამაუწყებლო კომპანია Voice of America („ამერიკის ხმა“) აქვეყნებს ინტერვიუს ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრთან მარკუს ცაჰკნასთან, სათაურით „უკრაინის მარცხი ჩვენი, ყველას მარცხი იქნება. სათადარიგო გეგმისთვის არ ვემზადებით", რომელშიც ესტონელი პირველი დიპლომატი საქართველოს შესახებაც საუბრობს.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

- თქვენ ვაშინგტონში ლატვიელ და ლიეტუველ კოლეგებთან ერთად ჩამოხვედით და ევროპულ უსაფრთხოებაზე, უკრაინის დახმარების აუცილებლობაზე საუბრობთ. სახელმწიფო მდივანსაც შეხვდით, რა შეშფოთება გადაეცით ენტონი ბლინკენს და როგორ უპასუხა მან თქვენს წუხილს?

- უკრაინაზე საუბარი ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს მთავარი თემაა. ამ ზაფხულს ვაშინგტონში ნატოს სამიტიც ტარდება, ალიანსი უკრაინისა და მთელი რეგიონისთვის უსაფრთხოების ერთადერთი მოქმედი გარანტიაა. ჩვენ გვესმის, რომ ეს ე.წ. ნეიტრალური, „რუხი ზონები“ რუსეთის სამეზობლოში მხოლოდ მწვანე შუქია ვლადიმირ პუტინის აგრესიისთვის. ჩვენ ეს ვნახეთ 2008 წელს საქართველოში, ეს დაიწყო უკრაინაშიც 2014 წელს. ახლა კი სრულმასშტაბიანი საშინელებების მოწმენი ვართ.

ჩვენ განვიხილავთ, როგორ წავიწიოთ წინ უკრაინის მხარდაჭერის კუთხით, როგორ გამოვიყენოთ გაყინული რუსული აქტივები კიევის დასახმარებლად. საკუთარ თავდაცვაში მთლიანი შიდა პროდუქტის 3.2 %-ს ვხარჯავთ. მოქალაქეებს გადასახადებიც კი გავუზარდეთ ამისთვის, მაგრამ ისინი ამას მხარს უჭერენ, რადგან იციან რა დევს სასწორზე. ომი შეიძლება ჩვენს ტერიტორიაზეც მოვიდეს.

ამერიკის დახმარების დიდი ნაწილი კი ამერიკაშივე, მის წარმოებაში, ეკონომიკაში ბრუნდება, როცა ჩვენ იარაღს ან ტექნიკას მისგან ვყიდულობთ. ევროპა თავის წილს აკეთებს, მაგრამ ევროპული უსაფრთხოების ტვირთის ტარება მარტოს არ შეგვიძლია. ამერიკის ლიდერობა არსებითი მნიშვნელობისაა ჩვენთვის, ამერიკისთვის კი პრესტიჟის საკითხიცაა. მართლა ვიმედოვნებ, რომ უკრაინის დახმარების პაკეტი კონგრესში მალე დამტკიცდება.

- თქვენ მუდმივად საუბრობთ იმაზე, რომ ომი უკრაინის გამარჯვებით უნდა დასრულდეს. ვაშინგტონში არაერთი შეხვედრისას თქვით, რომ ამ გამარჯვების განმარტების არავის უნდა ეშინოდეს. თუმცა ზოგიერთი ცნობით, ამერიკის ოფიციალური პირები ეწინააღმდეგებიან კიევის ზოგიერთ ნაბიჯს, მაგალითად, რუსულ ენერგოინფრა-სტრუქტურაზე იერიშებს. გამოყენებული ლექსიკაც კი განსხვავებულია. საუბრობენ ომის „დასრულებაზე“, „მშვიდობაზე“, დახმარებაზე „რამდენხანსაც საჭიროა“. ამ ვითარებაში, კონგრესში შეფერხებული დახმარების ფონზე, რამდენად გაწუხებთ ეს, ან როგორ ფიქრობთ, არსებობს პოლიტიკური ნება და მზაობა უკრაინის გამარჯვებისთვის?

- საბედნიეროდ, არავინ ცდილობს რაიმე მოლაპარაკების დაწყებას უკრაინის გარეშე, რადგან მხოლოდ უკრაინამ უნდა თქვას, როდის და რა პირობებით დადგება მშვიდობა. უკრაინელები არ იბრძვიან მხოლოდ საკუთარი ტერიტორიებისთვის, ეს მათთვის ეგზისტენციალური ბრძოლაა, რადგან ვლადიმირ პუტინს არ სურს მშვიდობა, მას მთელი ერის, ქვეყნის განადგურება სურს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და უნდა გვესმოდეს, რომ ნებისმიერი იდეა ან ინიციატივა [ამგვარი მოლაპარაკებების] შესახებ მახე იქნება. პუტინს ეს სჭირდება, რათა გვაჩვენოს, რომ თავად ძლიერია, ჩვენ კი - სუსტები ვართ. ჩვენ ვნახეთ, რა მოხდა 2014 წელს, როცა მინსკის ხელშეკრულება დაიდო. ამან მხოლოდ მოსამზადებელი დრო მისცა ვლადიმირ პუტინს შემდგომი აგრესიისთვის. ამიტომ, ეს ომი უნდა დავასრულოთ.

ჩვენ უნდა განვსაზღვროთ მიზანი, არა მხოლოდ უკრაინისთვის, არამედ - ჩვენთვისაც. ჩვენ უნდა გავიმარჯვოთ, ეს მკაფიოდ უნდა ვთქვათ. უნდა განვმარტოთ ისიც, რა არის გამარჯვება. დიახ, ტერიტორიული მთლიანობა ყველასთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამასთან, უნდა აღვადგინოთ საერთაშორისო სამართალიც. პუტინმა საერთაშორისო სამართლის ყველა პრინციპი, გაეროს ქარტიის ყველა ნორმა დაარღვია.

ამიტომ მოვუწოდებთ დემოკრატიულ სამყაროს სპეციალური ტრიბუნალის შექმნისკენ. აგრესიის დანაშაული ლიდერების დანაშაულია. ჩვენი საერთაშორისო სამართალი კი ახლა ლიდერებს იმუნიტეტს სთავაზობს და მათი გასამართლება არ შეგვიძლია. ამას მორალურად ვერ ავხსნით. პუტინმა და რუსეთმა პასუხი უნდა აგონ და გადაიხადონ ზიანის საფასური. ამიტომაა ასეთი მნიშვნელოვანი, რომ გაყინული რუსული აქტივები უკრაინის დასახმარებლად გამოვიყენოთ. (...)

- ვაშინგტონში ვიზიტისას რამდენჯერმე გკითხეს, რა მოხდება თუკი უკრაინა დამარცხდება? რას ნიშნავს ეს თქვენთვის? მეც გკითხავთ, ემზადებით ასეთი სცენარისთვის?

- არა, ჩვენ არ ვემზადებით სათადარიგო გეგმისთვის, რადგან უპირველესი გეგმის გაძლიერებაში უნდა ჩავდოთ ინვესტიცია. უნდა გვახსოვდეს ისიც, რომ პუტინის გეგმით ეს „სპეციალური ოპერაცია“ ერთ კვირაში უნდა დასრულებულიყო. ყველაზე მნიშვნელოვანი არის უკრაინელი ხალხის ნება, ბრძოლა. ჩვენთვის გეგმა სინამდვილეში ძალიან მარტივია: მივცეთ უკრაინას ყველაფერი, რასაც ითხოვენ. ისინი არ გვთხოვენ, რომ ჩვენმა ჯარისკაცებმა იბრძოლონ მათ მაგივრად. გვთხოვენ იარაღს, ამუნიციას, ფულს. ეს ყველაფერი გვაქვს. ამიტომ ვუხსნით ჩვენს პარტნიორებს, რომ უმთავრესი ისაა, არ გვეშინოდეს.

გამუდმებით გვესმის საუბარი ესკალაციის [რისკის] შესახებ: რომ შესაძლოა ესა თუ ის ნაბიჯი იყოს ესკალაცია. მაგრამ მე გეკითხებით, თუკი ეს არაა ესკალაცია, მაშინ რაღაა? მე არ მჯერა პუტინის მუქარის, რომ ის ბირთვულ იარაღს გამოიყენებს. ბოლო ორი წლის განმავლობაში, ყოველთვის, როცა უკრაინას ახალ შეარაღებას, ტექნიკას ვაძლევთ, პუტინი ამბობს, რომ აი, ახლა ესკალაცია მოხდება, მაგრამ არაფერი მომხდარა. ის უბრალოდ ხოცავს უკრაინელ ხალხს. არღვევს ყველა წესსა და კანონს, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ შევქმენით.

ჩვენ ეს უნდა გვესმოდეს: არ არსებობს გეგმა “ბ”, თუკი უკრაინა მარცხდება, მაშინ ჩვენ, ყველანი მასთან ერთად ვმარცხდებით. ეს არაა მხოლოდ უკრაინის საკითხი, მეტიც, [რუსეთის მიერ] ნატოს გამოცდის საკითხიც კი არაა, [ამ შემთხვევაში] ჩვენ დავმარცხდებით როგორც დემოკრატიები.

ჩვენ არ ვმუშაობთ სათადარიგო გეგმაზე, უარესისთვის მომზადების თვალსაზრისით. ჩვენ უპირველეს გეგმაში ვდებთ ინვესტიციას. თუმცა, ცხადია, ვზრდით თავდაცვის ხარჯებს. გვესმის, რომ რუსეთი საფრთხედ დარჩება.

2016-17 წლებში, როცა თავდაცვის მინისტრი ვიყავი, ჩვენი საზღვრის მეორე მხარეს 120 000 რუსი ჯარისკაცი იდგა. 24 საათში შესვლის მზადყოფნაში. ეს ძალები აღარ არსებობს, ისინი უკრაინაში გაანადგურეს. ასე რომ, უკრაინა არა მხოლოდ თავისი თავისუფლებისთვის, ან ჩვენთვის იბრძვის, არამედ ჩვენ ნაცვლადაც. ესაა მიზეზი, რატომ ვაძლევთ ამდენ სამხედრო დახმარებას უკრაინას, რადგან ეს იარაღი იმ ძალებისგან ჩვენს დასაცავად იყო განკუთვნილი, რომელიც ახლა აღარ არსებობს. ამ იარაღს ძალიან კარგად იყენებენ უკრაინაში. ჩვენ ვიცით, რომ რუსეთი გეგმავს ამ შესაძლებლობების ჩვენი საზღვრის მეორე მხარეს კვლავ განთავსებას.

- ბევრის შეფასებით უკრაინა არ იღებს საკმარისს იმისთვის, რომ ომი მოიგოს. შეყოვნებული დახმარების და განსხვავებული ლექსიკის ფონზე, რა სიგნალია ეს მოსკოვისთვის, რომ „კოლექტიური დასავლეთი“ როგორც ისინი უწოდებენ, არ დგამს გადამწყვეტ ნაბიჯებს უკრაინის გამარჯვებისთვის?

- დიახ, ეს სამართლიანი შეშფოთებაა, რადგან ჩვენ, დასავლური დემოკრატიები ყოველთვის ვფიქრობთ იმაზე, რა იქნება ვლადიმირ პუტინის შემდეგი ნაბიჯი. ჩვენ ეს უნდა შევცვალოთ, რადგან [თავად] პუტინს უნდა ეშინოდეს იმის, რას გავაკეთებთ ჩვენ.

სწორედ ამის გამო მომწონს პრეზიდენტ ემანუელ მაკრონის ინიციატივა, რომლის შესახებაც რამდენიმე კვირის წინ ისაუბრა. თქვა, რომ არასტანდარტულად უნდა ვიფიქროთ. ჩვენ მართლა უნდა ვიფიქროთ განსხვავებულ გადაწყვეტაზე. ვლადიმირ პუტინს სინამდვილეში ძალიან მტკივნეული რეაქცია ჰქონდა ამაზე. მას აშფოთებს ის, თუ რის გაკეთება შეგვიძლია , და ეს მართლაც ბევრი რამაა.

ყველა ქვეყანამ, თავისი მთლიანი შიდა პროდუქტის 0.25 % რომ გამოყოს სამხედრო დახმარების სახით, ეს დაახლოებით 120 მილიარდი ევროა უკრაინისთვის. ეს საკმარისია რუსეთის განსადევნად, ჩვენ ეს გავაკეთეთ. ესტონეთმა სამხედრო მხარდაჭერის სახით უკვე გამოყო მთლიანი შიდა პროდუქტის 1.5 %. გასულ კვირას ახალი პაკეტიც დავამტკიცეთ.

მაგრამ ეს საკმარისი და კარგია მაშინ, როცა ამას ყველა აკეთებს.
დახმარების პაკეტი, რომელსაც ახლა კონგრესი განიხილავს, 61 მილიარდი დოლარის ოდენობით, ამერიკის მთლიანი შიდა პროდუქტის დაახლოებით 0.25 % ია, ეს ჩვენს ეკონომიკას ვერ ავნებს. ეს ქვეყნის მშპ-ის ერთი დღის მოცულობაა. ეს კი სულაც არაა ზედმეტად ბევრი საიმისოდ, რომ ჩვენს მშვიდობაში ინვესტიციად ჩავდოთ.

- საქართველო ახსენეთ ე.წ. „რუხი ზონების“ კონტექსტსში. ქვეყანაში რუსეთის მცოცავი ოკუპაცია გრძელდება. თუ კრემლი უკრაინაში წარმატებას მიაღწევს, რას ნიშნავს ეს საქართველოსთვის, მისი დასავლური სწრაფვისა და ტერიტორიული მთლიანობისათვის?

- არა მხოლოდ საქართველო, ბევრი ქვეყანა ყურადღებით აკვირდება იმას, რა მოხდება, ვინ გაიმარჯვებს. ჩინეთი, ჩრდილოეთ კორეა, ირანი, ცენტრალური აზიის ქვეყნები, რომლებიც რუსეთზე არიან დამოკიდებულნი. თუკი ჩვენ ამ ომში დავმარცხდებით, ვამბობ “ჩვენ”, რადგან ამ სიტუაციაში ყველანი ერთად ვართ, მაშინ ეს რუსეთთან ერთად, სხვა ყველა არადემოკრატიული ქვეყნისთვისაც ნათელი ნიშანი იქნება, რომ შეგიძლია ძალის გამოყენებით საერთაშორისო სამართლის ყველა წესი, გაეროს ქარტიის ყველა ნორმა დაარღვიო და შეცვალო საზღვრები. მათი მხრიდან ასეთი დასკვნის გამოტანა კი ყველას უნდა აწუხებდეს. ეს უდიდეს ქაოსს შექმნის მსოფლიოში და გლობალურად ძალიან სისხლიანი ათწლეული დაიწყება. ჩვენ არ გვსურს ასეთ მსოფლიოში ცხოვრება. ცოტა ხნის წინ იაპონიაში ვიყავი და ისიც კი, როგორც რუსეთის მეზობელი ქვეყანა, ყურადღებით აკვირდება იმას, თუ რა მოხდება. ეს, რუსეთის არც ერთი მეზობელი ქვეყნისთვის არაფერს კარგს არ მოასწავებს.

- თუმცა რა დევს სასწორზე საქართველოსთვისაც და დასავლეთისთვისაც? ქვეყანაში ნატოსა და ევროკავშირის წევრობას უდიდესი მხარდაჭერა აქვს. საქართველოს ტავდაცვის ზალები არაერთ საერტაშორისო მისიაში მონაწილეობდნენ. რა უნდა გაკეთდეს ორივე მხრიდან იმისთვის, რომ საქართველო, რუსეთის აგრესიის მიუხედავად, ევროატლანტიკური მისწრაფებების კუთხით დაწინაურდეს?

- ჩვენ ათწლეულებია გაფართოების პროცესის მხარდამჭერები ვართ. თავად ჩვენც, 20 წლის წინ, გარკვეული პოლიტიკური გადაწყვეტილების ნაწილი ვიყავით. ძალიან პირდაპირ შემიძლია გითხრათ, რომ ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრიანების გარეშე, მე აქ ვერ ვიჯდებოდი ესტონეთის, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყნის მინისტრი.

წლებია ვამბობთ, რომ გაფართოება უნდა გაგრძელდეს, საქართველო და უკრაინა უნდა შემოგვიერთდნენ. მაგრამ, სამწუხაროდ, ეს არ გავაკეთეთ და საქართველომ დაკარგა ტერიტორიის ნაწილი, უკრაინა კი ახლაც ომშია. მაგრამ ვფიქრობ, ახლა ეს ყველასთვის გამოღვიძების მომენტი და ნიშანია იმისა, რომ რუსეთთან არანაირი გარიგება აღარ იქნება.. რომ ეს ძალიან საშიშია. ჩვენ უნდა წავახალისოთ ლიდერები, მიიღონ შესაბამისი გადაწყვეტილებები.

თუკი მოლდოვას დავაკვირდებით, მას ძალიან ძლიერი მმართველობა ჰყავს. ახორციელებენ რეფორმებს, მიჰყვებიან ევროკავშირის მიცემულ კრიტერიუმებს. ამ ტიპის აღქმა შესაძლოა სხვა ქვეყნებში ნაკლები იყოს. მაგრამ საქართველოში ვხედავთ ქართველი ხალხის ნებას, წავიდეს ევროპისკენ. ჩვენ ეს ვაღიარეთ, აღვნიშნეთ, როცა გადავწყვიტეთ, რომ ისიც ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი გამხდარიყო. უნდა გვესმოდეს, რომ ჩვენ უნდა შემოვიერთოტ ის ქვეყნები, რომლებსაც ასეთი შესაძლებლობის ქონა სურთ. ესაა თავისუფალი ნება ყველასთვის, გადაწყვიტოს ევროკავშირის ან ნატოს წევრობა. მეორე მხარეს კი [მხოლოდ] რუსეთის ქვეშ ყოფნაა.

- მაშინ როცა ევროპის ქვეყნები რუსეთთან დამოკიდებულების შემცირებასა და პირდაპირი კავშირების გაწყვეტას ცდილობენ, საქართველოს მთავრობა არაერთხელ გააკრიტიკეს პარტნიორებმა იმის გამო, რომ რუსეთთან პირდაპირი ფრენები აღადგინა. ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენლების თქმით, „დასავლელი პარტნიორები თბილისის ომში ჩათრევას ცდილობენ“. ისინი ამბობენ, რომ თითქოსდა არსებობს „ომის გლობალური პარტია“, რომელსაც საქართველოში მშვიდობა არ სურს. როგორ ჟღერს თქვენთვის ასეთი განცხადებები ევროკავშირის წევრი კანდიდატისაგან?

- რა თქმა უნდა, ვისურვებდით, რომ საქართველო მიჰყოლოდა ჩვენ მიერ დაწესებულ ყველა სანქციას, დაებლოკა რუსეთთან ყველანაირი კავშირი. მაგრამ, ეს ახლა საქართველოს მთავრობის გადასაწყვეტი საკითხია. ვფიქრობ, ქართველ ხალხს ძალიან კარგად ესმის, რომ რუსეთთან ამ ტიპის დამოკიდებულებითი ურთიერთობა სამომავლოდ მას კარგს არაფერს ჰპირდება.

ჩვენ ვნახეთ, რა მოხდა სომხეთში. იქ რამდენიმე თვის წინ ვიყავი და უზარმაზარი ცვლილების მოწმენი ვართ. ეს სწორედ იმის შედეგია, რომ ისინი როგორღაც ენდობოდნენ რუსეთს. ახლა სომეხ ხალხს ესმის, რომ რუსეთი არ ასრულებს პირობებს და სხვადასხვა სახელმწიფოს ზურგსუკან გარიგებებს აწარმოებს. ასე რომ, სომეხმა ხალხმა გადაწყვიტა ევროკავშირისკენ წავიდეს. ეს მართლაც დიდი ცვლილებაა. ამ კუთხით საქართველო და სომხეთი ახლა ძალიან ჰგავს ერთმანეთს. სომხეთი კიდევ უფრო რთულ გეოპოლიტიკურ სიტუაციაშია თუ გაიხსენებთ, ვინ არიან მისი მეზობლები.

ჩვენ უნდა გვესმოდეს და მიხარია, რომ ევროკავშირში ამას ვხედავ, რომ ახლა ჩვენ უნდა მივცეთ შესაძლებლობა საქართველოს, სომხეთსა და სხვა ქვეყნებს, რომლებსაც სურთ ჩვენი დემოკრატიული სამყაროს ნაწილი იყვნენ. რადგან ამ ომის შემდეგ, მსოფლიო კიდევ უფრო მეტად იქნება დაყოფილი დემოკრატიებსა და არადემოკრატიებს შორის. და თუკი ვინმეს სურს სამყაროს ჩვენს ნაწილს შემოუერთდეს, მათ ეს შეუძლიათ, [ჩვენ ამას მივესალმებით].

- საქართველოში წელს მნიშვნელოვანი საპარლამენტო არჩევნები ტარდება. მაშინ, როცა ევროკავშირის რეკომენდაციების ნაწილი ჯერ კიდევ არ არის მთლიანად შესრულებული, როგორ ფიქრობთ, რა დევს სასწორზე ამ არჩევნებში?

- ჩვენ ძალიან ყურადღებით ვაკვირდებით [პროცესებს]. ვაგზავნით სადამკვირვებლო მისიებსაც. რადგან არჩევნებია სწორედ იმის ხარისხის მაჩვენებელი, თუ რამდენად მიჰყვება რეალურ ცხოვრებაში ესა თუ ის ქვეყანა დემოკრატიის პრინციპებს. ჩემი რჩევა ქართული პოლიტიკური პარტიებისთვის აქამდეც და ახლაც, ისაა, რომ მიჰყვეთ კრიტერიუმებს. ეს ისტორიული მომენტუმია არამხოლოდ ქართველი ხალხისთვის, არამედ სხვებისთვისაც. ამიტომ უნდა მივყვეთ კრიტერიუმებს, გეგმას, [რეკომენდაციას]. ის 9 ნაბიჯი, რომელიც ჩვენ საქართველოს სხვადასხვა მიმართულებით რეფორმების კუთხით შევთავაზეთ, არსებითად მნიშვნელოვანია. მართლა ვიმედოვნებთ, რომ ყველაფერი შესაბამისად წარიმართება.

წყარო: https://www.amerikiskhma.com/a/interview-estonias-foreign-minister-margus-tsahkna/7547640.html

 

 

Unknown Known
როგორ გახდა გვანჯი მანია თბილისობის დღესასწაულის იდეის ავტორი და რატომ მიანიჭეს მას საპატიო თბილისელის წოდება 48 წლის შემდეგ

დამსახურებული ჟურნალისტი, ეკოლოგი, მოგზაური, მხარეთმცოდნე, კარტოგრაფი,  საქართველოს მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშეწყობის კავშირის „გიორგის“ დამუძნებელი და თავმჯდომარე, ფაზისის აკადემიის გამგეობის და გეოგრაფიული საზოგადოების სამეცნიერო საბჭოს წევრი, ქეთევან დედოფლის საზოგადოების საპატიო თავმჯდომარე - ეს  85 წლის გვანჯი მანიას  პროფესიული ტიტულების არასრული ჩამონათვალია და მკაფიოდ ასახავს იმ ადამიანის ცხოვრებას, რომელიც მრავალმხრივი ინტერესებით იყო გამორჩეული. 1998 წელს გვანჯი მანია ღირსების ორდენით დააჯილდოვეს, ცოტა ხნის წინ კი თბილისის საპატიო მოქალაქედ აირჩიეს, რასაც მისთვის განსაკუთრებული დატვირთვა აქვს -  სწორედ  გვანჯი მანიას  ეკუთვნის თბილისობის დღესასწაულის დაწესების იდეა, რაც მმართველმა კომუნისტურმა პარტიამ ისე „მიითვისა“, რომ  მისი სახელი და გვარი არასდროს არსად გამოჩენილა. ბატონი გვანჯი ბევრი საინტერესო იდეის და ინიციატივის ავტორია, რასაც ის  ჩვენთან ინტერვიუშიც   იხსენებს.

- ბატონო გვანჯი, მოგვიანებით  გილოცავთ თბილისის საპატიო მოქალაქედ არჩევას. უცნაურია, რომ ადამიანს, ვინც იყავით თბილისობის დღესასწაულის დაარსების იდეის ავტორი, აქამდე არ გქონდათ ეს წოდება.    

 - ძალიან გამიხარდა, რომ ამდენი წლის შემდეგ მაინც გავახსენდი ადამიანებს თბილისობის, როგორც დიდი სახალხო დღესასწაულის იდეის ავტორი და თბილისის საპატიო მოქალაქედ ამირჩიეს. სიმართლე გითხრათ, გაკვირვებული დავრჩი, რადგან უკვე 48 წელი გავიდა მას შემდეგ,  რაც პირველი თბილისობა გაიმართა. მაშინდელმა ხელისუფლებამ, პარტიამ, მთავრობამ მიიწერა თბილისობის დღესასწაული, არ უნდა გამოჩენილიყო კონკრეტული ადამიანის, პირადად ჩემი ვინაობა, ვისი თაოსნობითაც დაიწყო თბილისობის ისტორია. წლებთან ერთად თითქოს დავიწყებას მიეცა ეს ამბავი, თუმცა მაშინაც ბევრმა იცოდა, რომ თბილისობის დღის დაწესების იდეის ავტორი მე გახლდით.   

1976 წლის 5 ნოემბერს გაზეთ „თბილისში“ გამოვაქვეყნე  პუბლიკაცია სათაურით „დაწესდეს ახალი დღესასწაული“,  სადაც მიმოვიხილე თბილისის წარსული და აწმყო, ყოფა, ტრადიციები. გამოვთქვი ჩემი აზრი, რომ  1958 წლის  შემდეგ, როდესაც გაიმართა თბილისის დაარსების   1500 წლისთვის საზეიმო ღონისძიებები, მსგავსი დღესასწაული არ გამართულა და ხომ არ დაველოდებით 2058 წელს, როცა ავღნიშნავთ  თბილისის დაარსების 1600 წელიწადს?! იქნებ დავაწესოთ თბილისობის დღესასწაული, რომელიც გაიმართება ყოველი წლის ოქტომბერში, ხოხობზე ნადირობის ჟამს. ეს დღესასწაული გამოავლენდა შემოქმედებით ნიჭს და ფანტაზიებს, გააერთიანებდა თბილისელებს და თბილისის ყველა გულშემატკივარს. ამ წერილს  საზოგადოებაში მოჰყვა დიდი გამოხმაურება და  დისკუსია, ყველა მიესალმა ამ  წინადადებას, რომელიც ძალიან მისაღები იყო თბილისელებისთვის.

ყველა მხარს უჭერდა ამ საერთო სახალხო ზეიმის დაარსების წინადადებას. სამი წლის შემდეგ ჩემი იდეა - პროექტი წარმატებით  განახორციელა მაშინდელმა ხელისუფლებამ, საქალაქო საბჭომ,  პირველი დღესასწაული გაიმართა 1979 წელს. მაშინ  ცეკას მდივანი იყო ედუარდ შევარდნაძე, საქალაქო საბჭოს თავმჯდომარე - თენგიზ მენთეშაშვილი, გამოყვეს მხატვრები, რეჟისორები. პირველი თბილისობის რეჟისორად არჩეული იყო  ლერი პაქსაშვილი. პირველი თბილისობის საპატიო მოქალაქეები გახდნენ ლადო გუდიაშვილი, კონსტანტინე ილურიძე, აკაკი შანიძე და შუშანა ჩიქოვანი. მას შემდეგ ამდენი დრო გავიდა და თბილისობა იმ წლების გარდა, როდესაც  თბილისში იყო  არეულობა, დაპირისპირება და ომი, ყოველ წელს იმართება და თბილისელებისთვის საყვარელი დღესასწაულია. მე თბილისში არ დავბადებულვარ, ჯვარში ვარ დაბადებული და გაზრდილი. კარგი ოჯახი გვქონდა. მამაჩემი მეტივე იყო, დედა მეაბრეშუმე და სახალხო მკურნალი. თბილისში მაშინ ჩამოვედი, როდესაც 21 წლის ასაკში უნივერსიტეტში  ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩავაბარე. მთელი ცხოვრებით თბილისთან ვარ დაკავშირებული, თუმცა ღა მშობლიურ მხარესთან და ჯვართან კავშირი არასდროს გამიწყვეტია.    

- ძალიან საინტერესო ცხოვრება გაიარეთ,  მრავალფეროვანია თქვენი ბიოგრაფია. თავად, როგორ ფიქრობთ, რა იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულება თქვენს პროფესიულ ცხოვრებაში?  

- ეს იმას ჰგავს, ადამიანს ჰკითხო, რომელი შვილი მეტად გიყვარსო. მე მიყვარდა ყველა საქმე, რომელსაც ვაკეთებდი. ჯერ კიდევ სკოლის ასაკში დავინტერესდი მშობლიური კუთხის შესწავლით. სათავგადასავლო მოგზაურობა პატარა ასაკიდან დავიწყე, როდესაც შევქმენი ჯგუფი და მოვიარე მაგანას და ინწრას ხეობა. წლების შემდეგ ორგანიზება გავუკეთე ბევრ ექსპედიციას: 1962 წელს  თბილისის რკალს, 1963 წელს ექსპედიციას იალბუზის გარშემო, იყო ასეთი ექსპედიცია რუსთაველის კვალდაკვალ, რომელიც 1966 წელს განხორციელდა აჭარაში, სამცხე - ჯავახეთში. 24 წლის ვიყავი, სამ მეგობართან ერთად ველოსიპედით დავფარეთ რვაათასკილომეტრიანი დისტანცია საბჭოთა კავშირის რვა რესპუბლიკაში. ველოსიპედები უნივერსიტეტმა გვიყიდა, სტიპენდიებიც წინასწარ მოგვცეს. გზაზე ბევრი დაბრკოლება შეგხვდა, მაგრამ ამ მოგზაურობამ დიდი გამოცდილება და ცოდნა მომცა, რაც მერე ძალიან გამომადგა. 

gvanji_mania-066 გვანჯი მანია და ტიმ სევრერინი 1984 წელი 

მქონდა აქტიური ჟურნალისტური ცხოვრება. ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი დავამთავრე, მაგრამ პარალელურად ვსწავლობდი ეკოლოგიას, სოციოლოგიას, ხელოვნებას.  წლები ვიმუშავე საქინფორმში, გაზეთებში „კომუნისტი“, „ახალგაზრდა ივერიელი“, მიღებული მაქვს ჟურნალისტური პრემიები. ძალიან მაინტერესებდა ბუნება, ადამიანები, კავკასიის ხალხთა ცხოვრება, კულტურა, ისტორია. ვმუშაობდი საქართველოს ბუნების დაცვის სახელმწიფო კომიტეტში, სამეცნიერო - ტექნიკური ინფორმაციის განყოფილებისა და ბუნების დაცვის საზოგადოების ეკოლოგიური განათლების განყოფილების უფროსად. მოგვიანებით  ჩემი ინიციატივით მოხდა  „ ბუნების ქომაგის“ საპატიო  წოდების დაწესება,  რომელსაც გადავცემდით ბუნების დამცველებს.

ახალგაზრდობიდან აქტიური და  შეუპოვარი ხასიათი მქონდა, ალბათ ამიტომაც  ჯერ კიდევ სტუდენტობისას, როგორც არასაიმედო პერსონა, უშიშროებას აღრიცხვაზე ვყავდი აყვანილი. არ ვერიდებოდი საზოგადოებაში იმის მხილებას და კრიტიკას, რაც მაწუხებდა და არასწორად მიმაჩნდა. ბევრ რამეში მიშლიდნენ ხელს, მაგრამ მე მაინც ჯიუტად ვაკეთებდი ჩემს საქმეს.  საბჭოთა  რეჟიმის  პირობებში, როდესაც ხელისუფლება გეორგიევსკის ტრაქტატის 200 წლის აღნიშვნისთვის ემზადებოდა, მოვაწყვეთ სამდინარო -საზღვაო ექსპედიცია „ ოქროს საწმისი“, რომელიც უპრეცედენტო ამბავი აღმოჩნდა. ავაგეთ ძველკოლხური ნიმუშის ხომალდი, რომელსაც ვუწოდეთ „ოქროს საწმისი“. ვიმოგზაურეთ ისტორიულ კოლხეთში, ექსპედიციის მესამე წელს გერმანიაში იმართებოდა ოლიმპიური თამაშები, გვინდოდა დუნაის გავლით  ქართული დროშით შევსულიყავით მიუნხენში, მაგრამ უფლება არ მოგვცეს უშიშროების სამსახურებმა. ვიცოდი, რომ არგონავტების მარშუტის გამეორება და  კოლხური კულტურის პოპულარიზაცია საბჭოთა ხელისუფლებას დიდად არ მოეწონებოდა, ამიტომ ისე შევფუთეთ, თითქოს  ექსპედიცია გასაბჭოების 50 წლისთავს ეძღვნებოდა. ასეთივე თამამი განაცხადი იყო, საცხენოსნო ექსპედიცია, რომელიც მოვაწყვეთ  კასპის რაიონში, დიდგორის ბრძოლის ადგილებში. რუსეთის მიერ დიდგორის თემაზე საუბარი აკრძალული იყო, რუსების დახმარების გარეშე, როგორ გაიმარჯვეთო, ჩვენ  კი დიდგორის ბრძოლის ადგილებში მოვაწყვეთ ექსპედიცია, რომელშიც 16 ცხენოსანი მონაწილეობდა. ეს საკითხი წამოჭრა ლევან გოთუამ, რომელმაც მიგვანიშნა ამის შესახებ ლიტერატურულ გაზეთში. მე ეს ლაშქრობა მივუძღვენი მის ხსოვნას, დავით აღმაშენებლის, გიორგი სააკაძის და თევდორე მღვდლის მოღვაწეობას. 

 - თქვენი ხელშეწყობით საქართველოში დამყარებული არაერთი რეკორდი მოხვდა გინესების რეკორდების  წიგნში, როგორ  დაუკავშირდით  გინესების რეკორდებს?

 - გინესების რეკორდების საქმესთან  დამაკავშირა ჯუმბერ ლეჟავამ, რომელთანაც როგორც ჟურნალისტს მქონდა ურთიერთობა იმ პერიოდიდან,  როდესაც  ვმუშაობდი საქინფორმის რედაქციაში. ჯუმბერ ლეჟავა არის ერთ-ერთი პირველი ქართველი, ვინც დაიმკვიდრა ადგილი გინესის რეკორდების წიგნში. მან ჯერ დაამყარა რეკორდი ჰორიზონტალური მდგომარეობიდან მკლავებზე აზიდვებში, შემდეგ კი - 3333 დღის განმავლობაში იმოგზაურა მსოფლიოს გარშემო ველოსიპედით. გადალახა აზიის, ავსტრალია - ოკეანეთის, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის, ევროპის და აფრიკის ქვეყნები, ორჯერ ეწვია ანტარქტიდას.

გინესის რეკორდების წიგნში პიროვნებები ავტომატურადაც ხვდებიან. მაგალითად, წიგნში მაია ჩიბურდანიძე შეტანილია, როგორც ყველაზე ახალგაზრდა მსოფლიო ჩემპიონი ჭადრაკში ქალთა შორის. მე გინესების რეკორდების  წიგნის მიმართ ინტერესი მქონდა, როგორც ჟურნალისტს, მაგრამ მოგვიანებით, 1993 წელს როდესაც დავაარსე მსოფლიო მიღწევათა და მოგზაურობათა ხელშემწყობი კავშირი „გიორგი,“ უკვე  აქტიურად ჩავერთე საგინესო მოძრაობაში. ჩემი დახმარებით და ხელშეწყობით  საქართველოდან ბევრი რეკორდი აისახა გინესის რეკორდების წიგნში, მაგრამ არის რეკორდები, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზების გამო ვერ აისახა.

ჩემი ინიციატივა იყო, იუნესკოსა და მსოფლიო ოლიმპიურ კომიტეტში ქართული ცურვის სამი სახეობის მოხვედრა. ესაა ფეხური ცურვა, ხელფეხშეკრული ცურვა და მენჩურუა. ფეხური ცურვა  ძველ კოლხეთში ოდითგან იყო ცნობილი. მენჩურუა წყალში ორთაბრძოლის ხალხური  სახეობაა. რაც შეეხება ხელფეხშეკრულ ცურვას, ძალიან დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ჰენრი კუპრაშვილის მარათონს, როდესაც მან ხელფეხშეკრულმა გადაცურა 12 კილომეტრიანი დისტანცია, დარდანელის სრუტე. სამწუხაროდ ის ვერ მოხვდა გინესის რეკორდებში, სიცოცხლისათვის დიდი რისკის გამო.  

მე ძალიან საინტერესო ცხოვრება მქონდა. გული იმაზე მწყდება, რომ ჩაკეტილ ქვეყანაში ვცხოვრობდით და არსად არ გვიშვებდნენ, კი ბატონო, საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკები პრობლემა არ იყო, მაგრამ საზღვრებს გარეთ ვერ გახვიდოდი. მინდოდა რამდენიმე ექსპედიციის მოწყობა და  საქართელოსთვის  თავდადებული, დამსახურებული ადამიანების ისტორიების წარმოჩენა, რაფიელ დანიბეგაშვილის, სულხან საბა ორბელიანის მოგზაურობების, ასევე  ქართული თემატიკის საკითხების მოძიება, მაგრამ არ გამიშვეს. მაშინ უცხოეთში მხოლოდ იმ ხალხს უშვებდნენ, ვისაც უშიშროების კომიტეტისგან ჰქონდა ამისი უფლება, ან მათთან იყვნენ შეთანხმებულები, როგორც ჩანს, ისინი კომპრომისზე მიდიოდნენ. ჰყავდათ მათ „რჩეულები,“  მე მათ რიცხვში არ ვიყავი. უარი მითხრეს რუმინეთში, ბულგარეთში გასვლაზე, ჩაკეტილი ვიყავი. საბჭოთა უშიშროებას ჩემი ნდობა არ ჰქონდა, ამას ყველა ფეხის ნაბიჯზე ვგრძნობდი.  ჩემი ჯიუტი ხასიათით ვცდილობდი ხოლმე ჩაკეტილი წრის გარღვევას, რასაც ზოგჯერ  ვახერხებდი, ზოგჯერ - არ გამომდიოდა. 

თამუნა ნიჟარაძე

 

See all
Survey
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
Vote
By the way