USD 2.7215
EUR 3.2155
RUB 3.4658
თბილისი
ნანა გეგეჭკორი- ამერიკაში მცხოვრები ექიმი, კარდიოლოგი
თარიღი:  1649

ნიუ-იორკში 2010 წელს ჩამოვედი. ამ პერიოდისთვის მოსკოვში, ბაკულევის სახელობის გულ-სისხლძარღვთა ქირურგიის სამეცნიერო ცენტრში ვმუშაობდი კარდიოლოგად და მეცნიერ თანამშრომლად. ამერიკაში გადმოსვლა ოჯახმა განაპირობა. მეუღლე სოხუმელია და ოჯახთან ერთად დევნილობის პერიოდიდან ამერიკაში ცხოვრობდა. ცხოვრების დაწყება თავიდან, უცხო ენაზე, სრულიად უცხო გარემოში მომიხდა. გარემოში, სადაც მეუღლისა და მისი ოჯახის გარდა, ახლობელი არავინ მყავდა და არც ენა ვიცოდი.


აფხაზეთში, გალში დავიბადე. 13 წლის ვიყავი, ჩემი ოჯახი დევნილი რომ გახდა. ტრაგედიამ, რაც მოგვიანებით გადაგვხდა, უცებ გააუფასურა უსახლკაროდ დარჩენის ტრავმა. მამა საშინლად განიცდიდა აფხაზეთის ტრაგედიას, მშობლიური კუთხის დაკარგვას, სამშობლოში დევნილობას. სავარაუდოდ, ამ ფსიქოლოგიურმა ტრავმამ მასზე სასიკვდილო გავლენა იქონია და მალევე გულის შეტევით, 47 წლის ასაკში, უეცრად გარდაიცვალა. დღეს უკვე ჩემი ყოველდღიური კლინიკური პრაქტიკიდან ვხვდები, მისი გადარჩენა ნამდვილად შეიძლებოდა. უბრალოდ ექიმს შეეშალა, დიაგნოზი სწორად ვერ დასვა და მამას სიცოცხლე, ჰოსპიტალში მიყვანისთანავე, არასწორ სამედიცინო ჩარევას შეეწირა. მაშინ 15 წლისაც არ ვიყავი. ჩვენი ოჯახისთვის ეს წარმოუდგენელი ტრაგედია იყო. პანაშვიდზე ყოველი მომსვლელი ექიმის შეცდომაზე წუხდა. მე კი სულ ვცდილობდი წარმომედგინა, როგორ შეეძლო ექიმს ჩვენი ცხოვრება შემოებრუნებინა, საკმარისი განათლება რომ ჰქონოდა. მომინდა მე ვყოფილიყავი ის ადამიანი, ვინც ასეთი პაციენტების სიცოცხლის უფლებას დაიცავდა და შეძლებდა მათი შვილებისთვის მსგავსი ტრაგედიის თავიდან აცილებას. გასვენების დღეს, მამას საჯაროდ შევფიცე, რომ აუცილებლად გავხდებოდი კარდიოლოგი და უამრავი ბავშვის მამას ვიხსნიდი სიკვდილისგან. ასე დაიწყო ჩემთვის კარდიოლოგია. სამედიცინო უნივერსიტეტში ჩაბარებისას, უკვე ზუსტად ვიცოდი, რა პროფესიით უნდა გამეგრძელებინა კლინიკური პრაქტიკა.


მაშინ საქართველო წარმოუდგენლად კორუმპირებული ქვეყანა იყო. კორუფცია ობივით ჰქონდა მოდებული სამედიცინო უნივერსიტეტსაც. იქ ჩაბარება, ჩემნაირი ჩვეულებრივი მოკვდავისთვის, მითუმეტეს ლტოლვილისთვის, როგორც მაშინ გვიწოდებდნენ, კონტაქტებისა და პატრონის გარეშე, არარეალური ამოცანა იყო. ჩემს პროფესიულ არჩევანს, დედა და ოჯახის სხვა წევრები კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ. თვლიდნენ, რომ კორუფციის გამო ვერაფრით შევძლებდი ბარიერების გადალახვას და საგამოცდო პერიოდი, ისედაც ტრავმირებული ბავშვისთვის , დამატებითი იმედგაცრუება იქნებოდა.

საბედნიეროდ, იმ ასაკისთვის უცნაურმა თავდაჯერებულობამ, უდიდესმა შრომამ და ბრძოლის უნარმა გაჭრა. სამედიცინო უნივერსიტეტში პირველივე წელს, უმაღლესი ქულებით ჩავირიცხე. საგამოცდო პერიოდში ნამდვილი ომი გამოვიარე, რათა დამეცვა ჩემი ცოდნა და შესაბამისი ქულები მიმეღო, თუმცა პირველი დიდი ბარიერის დაძლევა იმდენად დიდი სიხარული და მოტივაცია აღმოჩნდა, ახლა უკვე მადლობელი ვარ მათი, ვინც გულმოდგინედ ცდილობდა მათთვის უცნობი აბიტურიენტისთვის ლტოლვილი, უპატრონო, კონტაქტების არმქონეთა კალათაში მიეჩინა ადგილი. მერე იყო თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში გატარებული სტუდენტობა კორუმპირებულ, ნაომარ, გაღარიბებულ ქვეყანაში. იმ პერიოდში, სწავლა ძირითადად ლამფის შუქზე, ე.წ. „კერასინკით“ შემთბარ გაყინულ სახლებში და მოუწყობელ, გათოშილ აუდიტორიებში გვიწევდა. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სწავლა მოსკოვში, ი.ბაკულევის სახელობის გულ-სისხლძარღვთა ქირურგიის ინსტიტუტის ორდინატურაში გავაგრძელე. ეს ერთადერთი არჩევანი იყო, რაც მაშინ მქონდა. თბილისში კარდიოლოგიის რეზიდენტურა ჩემთვის მიუღწეველი იქნებოდა, რადგან სულ რამდენიმე ადგილი იყო და მათთვის სახელებიც მიჩენილი ჰქონდათ. უცხოეთის ვიზას კი შემოსავლების არმქონე, დევნილი აპლიკანტი ვერ მიიღებდა, ან წლები მოუწევდა გამოსავლის ძებნა, რათა ეს მოჯადოებული წრე გაერღვია. მოსკოვში ორდინატურის დასრულებისთანავე მივიღე შემოთავაზება ასპირანტურაში სწავლასა და მუშაობის გაგრძელებაზე, რასაც მალევე მოჰყვა კარდიოლოგად იქვე დარჩენის წინადადება. დისერტაციის დაცვა კი დაემთხვა ჩემს უმთავრეს გადაწყვეტილებას. ოჯახის შექმნისთანავე ნიუ-იორკში გადმოვედი საცხოვრებლად.


ამერიკაში რეზიდენტურის აპლიკაციას სარეკომენდაციო წერილები სჭირდება. მათ მისაღებად კი კლინიკური პრაქტიკის მინიმუმ სამთვიანი კურსი უნდა გამევლო. უცხოელი აპლიკანტისთვის ასეთი პრაქტიკის პოვნა მარტივი ამოცანა არ არის. ამერიკაში არავის ვიცნობდი, შესაბამისად, არც სამედიცინო სფეროში მქონდა კონტაქტები. კლინიკური პრაქტიკის გავლის შესაძლებლობების მოძიება ინტერნეტით დავიწყე. ასზე მეტი წერილი დავაგზავნე სრულიად უცხო ადამიანებთან, დახმარების თხოვნით. ბევრი გამომეხმაურა, მათ შორის იყო „მაუნთ სინაის“ ჰოსპიტლის შინაგანი მედიცინის დეპარტამენტის უფროსი. ის ინტერვიუს მთავაზობდა. მეგონა ინტერვიუ ე.წ. „ობზერვეშიპის“ პოზიციას ეხებოდა. ერთ დღეში გავლილი 6 ინტერვიუს შემდეგ აღმოვაჩინე, რომ პოსტ-სადოქტორო ფელოუშიპს მთავაზობდნენ. მათგან მალე მივიღე შემოთავაზება კლინიკური კვლევების მაგისტრატურის სრულად დაფინანსებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეტაპისთვის უკვე მქონდა სადოქტორო ხარისხი ,სწავლის ამ უნიკალურ შანსს დაუფიქრებლად დავთანხმდი და ის პოსტ-სადოქტოროს წლებთან შევაწყვილე. ორივე ვალდებულების დასრულების მეორე დღესვე რეზიდენტურა დავიწყე. რეზიდენტურის დასრულების შემდეგ კი იმავე ჰოსპიტალმა კარდიოლოგიის ფელოუშიპის გაგრძელების საშუალება მომცა. ასე დავუბრუნდი მამისთვის დანაპირებ კარდიოლოგიას, უკვე სხვა ცოდნითა და შესაძლებლობებით აღჭურვილი. ამჟამად ვმუშაობ კარდიოლოგიის „ფელოუ“ მაიმონიდის სამედიცინო ცენტრში. მომავალ წელს ვრჩები კარიერის ამ ეტაპს და დამოუკიდებელ პრაქტიკას უკვე მეორედ, ახალ ენაზე შევუდგები.


ამერიკაში და ევროპის განვითარებულ ქვეყნებში კარდიოლოგია მედიცინის უსწრაფესად განვითარებადი დარგია. დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის მეთოდები მაღალტექნოლოგიური და მინი ინვაზიური ხდება. უამრავი პრობლემა, რასაც ადრე მხოლოდ მედიკამენტოზურად ვმკურნალობდით, დღეს ტექნოლოგიური ჩარევებით ბევრად უფრო ადვილად მართვადია. კლინიკურ პრაქტიკაში ადვილად და სწრაფად იკიდებს ფეხს პაციენტის მდგომარეობის მუდმივი მონიტორინგისათვის საჭირო სხვადასხვა ციფრული ხელსაწყოები. მობილურ ტელეფონებსაც კი უჩნდებათ შესაძლებლობები, უზრუნველყონ პაციენტის მიერ ყველა რეკომენდაციის სწორად შესრულება; ასევე მათი კლინიკური მდგომარეობის დისტანციურად შეფასება და მართვა. სამკურნალო და დიაგნოსტიკური მიდგომები უფრო და უფრო ინდივიდუალიზირებული ხდება. გადაწყვეტილებები უმეტესად მორგებულია ერთი კონკრეტული პაციენტის პერსონალურ პარამეტრებს, რაც ამცირებს გვერდითი ეფექტებისა და ამა თუ იმ ჩარევით გამოწვეული არასასურველი შედეგების ალბათობას.


რაც შეეხება ამერიკული განათლების სპეციფიკას, ის ძალიან განსხვავდება იმ გამოცდილებისაგან, რაც საქართველოსა და რუსეთში სწავლისა და მუშაობისას დავაგროვე. ფუნდამენტური განსხვავება ალბათ იმაშია, რომ აქ სწავლისას მიღებული ცოდნა, თეორიულთან ერთად, ყოველდღიურ კლინიკურ პრაქტიკაში უშუალო მონაწილეობით მიღებული ჩვევების კომბინაციას მოიცავს. ამერიკელი რეზიდენტი სრულუფლებიანი წევრია სამედიცინო გუნდისა, რომელიც პაციენტის საწოლთან იღებს გადაწყვეტილებებს. ის არის პირველი რგოლი, რომელიც პაციენტთან ურთიერთობს, დამოუკიდებლად სვამს დიაგნოზს. ამასთან, სანამ მისი გეგმა პაციენტამდე მიაღწევს, აუცილებლად გაივლის უფროსი ექიმის ფილტრს. რეზიდენტი ასევე დაგროვილი გამოცდილების ახალგაზრდა კოლეგებისთვის გაზიარებაზეცაა პასუხისმგებელი. ეს არის სწავლისა და სწავლების უწყვეტი, ყოველდღიური პროცესი, რომელშიც ერთდროულად ხარ სტუდენტიც და მასწავლებელიც. სწავლის პროცესში მიღებული ცოდნა მუდმივად განახლებადია, რადგან უამრავი საგამოცდო ბარიერის გადალახვა გიწევს, სანამ დამოუკიდებელი კლინიკური პრაქტიკის უფლებას მიიღებ. იგივე შემიძლია ვთქვა მაგისტრატურასა და პოსტ-სადოქტორო პერიოდზეც. იქ უმთავრესია ამა თუ იმ ინფორმაციის კრიტიკული ანალიზი. განათლების ეს სისტემა არ გაწვდის მზა ფორმულებსა და საზეპიროებს, ის უბრალოდ გასწავლის, როგორ უნდა მოიპოვო მიზნის მისაღწევად საჭირო ცოდნა და უნარ-ჩვევები. ეს მიდგომები ძალიან ეხმარება სტუდენტს, რომ საბოლოოდ დამოუკიდებელ, პასუხისმგებლობის გრძნობით აღჭურვილ პროფესიონალად იქცეს. სწავლის პროცესში ყველას უჩნდება განცდა, რომ ცოდნა, რასაც გამოიყენებ კლინიკურ პრაქტიკაში, პრივილეგიასთან ერთად წარმოადგენს უდიდეს პასუხისმგებლობასაც. სწორედ ამიტომ, რამე რომ არ შეგეშალოს, მუდმივად ცდილობ განახლებული ინფორმაცია გქონდეს ყველაფერზე, რაც შენს პროფესიაში ხდება და რამაც შეიძლება არსებითად შეცვალოს პაციენტის კლინიკური მდგომარეობა.


დედა მასწავლიდა წინააღმდეგობების შესაძლებლობებად ქცევის ხელოვნებას, რასაც თავდაუზოგავი შრომა სჭირდება. ძალიან მნიშვნელოვანია, ადამიანმა სწორად მიაგნოს საკუთარ ინტერესებს და, ამასთან, ობიექტურად შეაფასოს საკუთარი შესაძლებლობები. ინტერესებზე უნდა ააგო მიზნები და არა ამბიციებზე, რათა მუშაობის პროცესმა სიამოვნება მოგგვაროს. რთულია თავდაუზოგავი შრომა, თუ პროცესისგან სიამოვნებას ვერ იღებ. ჩემი კარიერა ასეთ შრომაზეა აგებული. მიზნის მისაღწევად იმდენი უნდა გაიღო, რამდენიც დანიშნულების ადგილამდე მიგიყვანს. შეიძლება ბევრი იშრომო, მაგრამ ეს არ იყოს საკმარისი და საბოლოო წერტილამდე მიღწევას უფრო მეტი მუშაობა სჭირდებოდეს. ასევე მნიშვნელოვანია შეცდომების შიშის დაძლევა.


რასაც ყველას ვურჩევ, თავდაუზოგავი შრომა და არდანებებაა. არასდროს დანებდეთ მხოლოდ იმიტომ, რომ სხვებისთვის იგივე გზა რთული გასავლელი აღმოჩნდა. ადამიანები ინდივიდუალური შესაძლებლობებით იბადებიან და სხვების მიერ გავლილი გზა ზუსტი ორიენტირი ვერც ერთი სულიერისთვის ვერ იქნება. მიჰყევით საკუთარ შესაძლებლობებსა და ინტერესებს. კონკურენტად საკუთარი თავი გაიხადეთ და ეცადეთ ყოველდღე აჯობოთ სიზარმაცეს, უიმედობას, უმოქმედობას. ინგლისურში არის არაჩვეულებრივი სიტყვათწყობა self-made, ანუ თვით-შექმნილი. არაფერი იძლევა იმდენ ენერგიას, თავდაჯერებულობასა და მომავლის რწმენას, რამდენსაც განცდა, რომ თქვენ თვითონვე შექმენით თქვენი წარმატება.

ანალიტიკა
«The Guardian»: „ პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“

„სწორედ იმ დროს, როცა მსოფლიოს უაღრესად ჭირდება ბრძენი უხუცესები, პლანეტაზე მშვიდობის ბედი სასტიკი და დაუნდობელი პატრიარქების ხელშია, რომლებიც მომავალ თაობას მსოფლიო წესრიგის ნანგრევებს უტოვებენ“ - ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „გარდიანში“ (The Guardian) გამოქვეყნებულ სტატიას, რომლის ავტორია დევიდ ვან რეიბრუკი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ფილოსოფიაში ნიდერლანდებიდან.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

მოდით ერთ დელიკატურ საკითხზე მსჯელობას შევეცადოთ: ვისაუბროთ ასაკზე ისე, რომ ეიჯიზმში - ასაკობრივ დისკრიმინაციაში - არ გადავვარდეთ.

არასოდეს არ მომხდარა ისეთი პრეცედენტი პლანეტის თანამედროვე ისტორიაში, როგორიც დღეს არის: მსოფლიოში მშვიდობის ბედი ისეთი ადამიანების ხელშია, რომლებიც საკმაოდ ხანდაზმულები არიან. ვლადიმერ პუტინს და სი ძინპინს 72 წელი შეუსრულდათ, ნარენდრა მოდი - 74 წლისაა, ბენიამინ ნეთანიაჰუ - 75-ის, დონალდ ტრამპი - 79-ის, ალი ჰამენეი - 86-ის.

რასაკვირველია, მედიცინის განვითარების წყალობით, ადამიანები სულ უფრო მეტ ხანს ცოხლობენ და შეუძლიათ აქტიური ცხოვრებით იცხოვრონ, მაგრამ ამის მიუხედავად, დრეს ცვენ მოწმენი ვართ იმ პოლიტიკური ლიდერების რაოდენობის ზრდისა, რომლებიც ასაკის კვალობაზე სულ უფრო ამკაცრებენ საკუთარ ხელისუფლებას, ხშირად თავიანთი ახალგაზრდა კოლეგების ხარჯზე.

გასულ კვირაში ჰააგაში ნატოს ყოველწლიურ სამიტზე ალიანსის ლიდერები, ემანუელ მაკრონის და მეტე ფრედერიქსონის (ორივე 47-47 წლისაა), ჯორჯა მელონის (48 წლის), პედრო სანჩესის (53 წლის) ჩათვლით, იძულებულნი იყვნენ დათანხმებულიყვნენ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდის შესახებ. ნატოს წევრი ქვეყნების მეთაურების საშუალო ასაკი 60 წელს შეადგენს: გერმანიის კანცლერი 69-ისაა, ხოლო თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი - 71 წლის.

ყველა დაეთანხმა სამხედრო ასიგნებათა 5%-იან ზრდას, თუმცა აშკარაა, რომ ეს ციფრო თვითნებურად არის დადგენილი - მისი განხილვა სერიოზული დებატებით არ მომხდარა არც ნატოში და არც წევრი ქვეყნების შიგნით. ამ დროს უფრო მეტად სამხედრო-პოლიტიკური რეალობას კი არ მიექცა ყურადღება, არამედ ჭირვეული ამერიკელი პატრიარქის პატივისცემას და მის აკვიატებულ მოთხოვნას. ნატოს გენერალური მდივანი მარკ რიუტე, რომელიც მხოლოდ 58 წლისაა, ისე შორს წავიდა აშშ-ის პრეზიდენტისადმი მოწიწებაში, რომ დონალდს „მამიკოთი“ (Daddy) მიმართა. ეს დიპლომატია არ არის. ეს მორჩილებაა.

თაობათა კონფლიქტი სხვა არენებზეც ხდება: უკრაინის 47 წლის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი უპირისპირდება მასზე ბევრად უფროსი ასაკის კოლეგას - რუსეთის 72 წლის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. იმავე ასაკის მქონე სი ძინპინი მტრული თვალით უყურებს ტაივანის  პრეზიდენტს, რომელიც კომუნისტ ბელადზე 7 წლით უმცროსია. ბენიამინ ნეთანიაჰუ, რომლის წლოვანება საუკუნის სამ მეოთხედს შეადგენს, აუღელვებლად უყურებს ღაზას სექტორის განადგურებას, რომლის მოსახლეობის საშუალო ასაკი 18-20 წელია. ირანში 86 წლის ლიდერი მართავს ქვეყნის 80-მილიონიან მოსახლეობას, რომელთა საშუალო ასაკი 32 წელია. კამერუნელი 92 წლის პრეზიდენტი პოლ ბია 1982 წლიდან იმყოფება იმ ქვეყნის სათავეში, რომლის მცხოვრებლების საშუალო ასაკს 18 წელი შეადგენს, ხოლო სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა - 62 წელს.

რასაკვირველია, ჩვენ არ ვდგავართ გერონტოკრატიული შეთქმულების წინაშე. ჯერ-ჯერობით არც მოხუცი მოქმედი ლიდერების კლუბი არ არსებობს, რომლებიც მსოფლიოს ბატონობას სიცოცხლის ბოლომდე ესწრაფვიან... მაგრამ არის რაღაც შემაშფოთებელი იმაში, რომ  მშვიდობა ინგრევა სწორედ იმ ადამიანების მიერ, რომელთა ცხოვრება მეორე მსოფლიო ომის შემდომი არქიტექტურით განისაზღვრა. ალი ჰამენეი 6 წლისა იყო, როცა ჯერ გერმანიამ, შემდეგ კი იაპონიამ ხელი უსიტყვო კაპიტულაციას მოაწერეს.

დონალდ ტრამპი 1946 წელს დაიბადა, როცა გაერომ თავისი პირველი გენერალური ასამბლეის სხდომა ჩაატარა. ბენიამინ ნეთანიაჰუ  დაიბადა ისრაელის სახელმწიფოს შექმნიდან ერთი წლის შემდეგ. ნარენდრა მოდი დაიბადა 1950 წელს, როცა ინდოეთი საპარლამენტო რესპუბლიკად გამოცხადდა და ქვეყნის კონსტიტუცია მიიღეს. ვლადიმერ პუტინი ქვეყანას 1952 წლის ოქტომბერში მოევლინა, იოსებ სტალინის სიკვდილამდე რამდენიმე თვით ადრე. ამხანაგი სი ძინპინი - 1953 წლის ივნისში დაიბადა, სტალინის სიკვდილის შემდეგ. რეჯეფ ერდოღანი გაჩნდა 1954 წელს, თურქეთის ნატოში შესვლიდან ორი წლის შემდეგ. ყველა ჩამოთვლილი პირები ომისშემდგომი ეპოქის ბავშვები არიან და ახლა, როცა თავიანთი სიცოცხლის მიჯნას უახლოვდებიან, ისინი, როგორც ჩანს, მზად არიან იმ მსოფლიოს დასანგრევად, რომლებშიც თვითონ დაიბადნენ. ასთი მოქმედება შურისძიებას ჰგავს.

დიახ, საერთაშორისო წესრიგი, რომელიც თეორიულად გარკვეულ წესებს ემყარებოდა, პრაქტიკაში ყოველთვის არეულ-დარეული იყო, ვიდრე ეს ქაღალდზე ჩანდა. მაგრამ, ნებისმიერ შემთხვევაში რაღაც იდეალი არსებობდა, რომლის მიღწევას ყველა თავისებურად ცდილობდა. არსებობდა საერთო მორალური პრინციპები - დიახ, მყიფე, მაგრამ გულწრფელი, რომელიც იმ რწმენას ემყარებოდა, რომლის მიხედვით, კაცობრიობას აღარ უნდა გაემეორებინა მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის მხეცობები და რომ უმჯობესია უთანხმოებები დიალოგისა და დიპლომატიის მეშვეობით მოგვარდეს. დღეს ეს რწმენები აორთქლდა, გაქრა და უმეტესად იმ ადამიანთა გონებასა და სულში, რომლებისთვისაც ყველაზე ძვირფასი უნდა ყოფილიყო და რომელებიც სიკეთის რწმენას ყველაზე მეტად უნდა გაფრთხილებოდნენ.

დღეს უპრეცედენტო მომენტია. წინა მსოფლიო მართლწესრიგის არქიტექტორები - ადოლფ ჰიტლერი, ბენიტო მუსოლინი, იოსებ სტალინი და მაო ძედუნი სულ რაღაც 30-40 წლისანი იყვნენ, როცა ხელისუფლებაში მოვიდნენ. ახალმა თაობამ ახალი მსოფლიო ააშენა, მაგრამ წინა მართლწესრიგის შედეგებს შეეჯახნენ. დრეს ახალი მსოფლიოც ინგრევა იმ ძველი თაობის ადამიანების მიერ, რომლებიც ვერ იცოცხლებენ იმ დრომდე, რათა დაინახონ, როგორი ნანგრევები დარჩება მათი მოქმედებით.

ჩვენ შეიძლებოდა გვქონოდა იმის იმედი, რომ თაობა, რომელსაც ბედმა გაუღიმა და სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაუგრძელდა, თავიანთი სიკვდილის შემდეგ სიკეთის, პტივისცემის და გლობალური პოზიტიური ხელმძღვანელობის მემკვიდრეობას დატოვებდა. ამის ნაცვლად ჩვენ მოწმენი ვართ ბოლო ათწლეულებში მომხდარი ყველაზე უარესი რეპრესიების, ძალადობის, გენოციდების, ეკოციდების და საერთაშორისო სამართლის მიმართ უპატივცემლო დამოკიდებულებისა, რომლებსაც ყველაზე მეტად ულმობელი 70-80 წლის მოხუცები სჩადიან და რომლებიც, როგორც ჩანს, უფრო მეტად იმით არიან დაინტერესებული, რომ თავი აარიდონ სამართლებრივ პასუხისმგებლობას, ვიდრე მშვიდობის შენარჩუნებაზე იზრუნონ.

მაგრამ ასე არ უნდა იყოს.

როცა ნელსონ მანდელამ 1999 წელს სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა, მან ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „უხუცესები“, რომელიც ყოფილ მსოფლიო ლიდერებს აერთიანებდა. ისინი მუშაობდნენ მშვიდობის, სამართლიანობისა და ადამიანის უფლებების მხარდასაჭერად. დღეს, მოქმედებენ რა კონსენსუსის ტრადიციებით და წინა თაობების პოლიტიკოსთა საუკეთესო გამოცდილებით, „უხუცესების“ წევრები ითვლებიან იმის მაგალითად, თუ როგორ შეუძლიათ ასაკოვან ადამიანებს კაცობრიობას მოუტანონ მეტი სინათლე, გამოხატონ თანაზიარობა, იმოქმედონ სინდისით და არა მარტო გავლენითა და ძალით.

პრობლემა მოხუცებულობაში არ არის. პრობლემა იმაშია, თუ როგორი მიზნის მიღწევა სურთ მისი სარგებლობით და რას აძლევენ უპირატესობას. მსოფლიოს არ სურს ისეთი ახალი მოხუცი ძალოვანი პირები, რომლებსაც მმართველის საჭისა და ტახტის დატოვება არ სურთ. მსოფლიოსათვის უკეტესია ის მოხუცი ლიდერები, ის უხუცესები, რომლებიც მზად არიან კომპრომისებისათვის და ადამიანთა ენერგიის სასიკეთოდ წარმართვისათვის. ისინი, ვინც მემკვიდრეობაზე ფიქრობენ არა როგორც პირად დიდებაზე, არამედ როგორც მშვიდობაზე, რომელსაც ისინი თავიათი სიცოცხლის შემდეგ დატოვებენ. ჩვენს დროში გვჭირდება არა ბატონობა, არამედ სიბრძნის გამოვლენა. და ეს, საბოლოო ჯამში, არის ის, რაც მმართველს ლიდერისაგან განასხვავებს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.