USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
ნაია ლატარია - სწორი კვების 18 წესი
თარიღი:  542

უდავოა, რომ სწორი კვება ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი წინაპირობაა, თუმცა რას გულისხმობს სწორი კვების ცნება, ამის თაობაზე საერთო აზრი დღემდე არ არსებობს. გარდა ამისა, მეცნიერების განვითარებასთან ერთად მიდგომებიც ძველდება და იცვლება.

ჯანსაღი კვების თანამედროვე პრინციპებზე საუბარი ენდოკრინოლოგსა და ნუტრიციოლოგ ნაია ლატარიას ვთხოვეთ.

– რამდენად მნიშვნელოვანია კვება ჯანმრთელობისთვის და რა გავლენას ახდენს ის ჩვენს კეთილდღეობაზე?

– ორგანიზმში მიმდინარე სასიცოცხლო პროცესების სრულყოფილად წარმართვისთვის ორგანიზმს გამუდმებით სჭირდება ნუტრიენტები – საკვების შემადგენლობაში შემავალი ორგანული და არაორგანული ნივთიერებები.

სწორი კვება გულისხმობს მაკროელემენტების: ცილების, ცხიმების, ნახშირწყლების, – და მიკროლემენტების: ვიტამინებისა და მინერალების, – ბალანსს ასაკის, სქესის, ჯანმრთელობის მდგომარეობის, ფიზიკური აქტიურობის შესაბამისად, თუმცა მნიშვნელოვანია ისიც, რამდენ კალორიას მივიღებთ მთელი დღის განმავლობაში, როგორ და როდის.

დაბალანსებული რაციონი აუცილებელია როგორც ფიზიკური, ისე მენტალური კეთილდღეობისთვის. დადასტურებულია, რომ სწორ კვებას, სათანადო ფიზიკურ აქტიურობას და სრულფასოვან ძილს შეუძლია, ჯანმრთელობა და  შრომის უნარი ღრმა სიბერემდე შეგვინარჩუნოს, არასწორი და უკონტროლო კვება კი, პირიქით, წონის მატებას და არაერთი დაავადების განვითარებას უწყობს ხელს.

რა თქმა უნდა, ყველას ერთი და იმავე კრიტერიუმებით ვერ მივუდგებით, ცალკეულ შემთხვევებში რაციონის შედგენისას გასათვალისწინებელია ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ცხოვრების წესი, მემკვიდრეობითი და სხვა ფაქტორები, სწორი კვების ზოგადი წესები კი სასურველია ყველამ დანერგოს ყოველდღიურ ცხოვრებაში.

1. ჭამეთ მხოლოდ მაშინ, როცა ნამდვილად გშიათ

მოუსმინეთ საკუთარ სხეულს. ნამდვილად გშიათ თუ სხვა მიზეზით მიგიწევთ გული საკვებისკენ? იქნებ ჭამას სტრესი, ბრაზი, მოწყენილობა ან უბრალო ჩვევა გაიძულებთ?

სიმაძღრის შეგრძნების აღქმა კიდევ უფრო ძნელია, ამიტომ ეცადეთ, ჭამის დროს ყურადღება არ მოადუნოთ, არ გაერთოთ, მაგალითად, ტელეფონის ან ტელევიზორის ყურებით და ჭამა დანაყრებისთანავე შეწყვიტოთ.

2. დაიწყეთ დღე ერთი ჭიქა წყლით

უზმოზე ერთი ჭიქა წყალი (ცივი ან ოთახის ტემპერატურისა) აფხიზლებს ორგანიზმს, ხელს უწყობს საჭმლის მომნელებელი სისტემის გამართულ მუშაობას, ტოქსინების გამოდევნას და საკვებში არსებული ნივთიერებების უკეთ ათვისებას. შეგიძლიათ, არომატისთვის რამდენიმე წვეთი ლიმონის წვენიც ჩააწვეთოთ.

3. დაუთმეთ ჭამას საკმარისი დრო

ჭამეთ ნელა. ეცადეთ, მიირთვათ მშვიდ, არასტრესულ გარემოში. ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ სწრაფად მჭამელებს მიდრეკილება აქვთ წონის მატებისკენ.

4. კარგად დაღეჭეთ

ყოველი ლუკმა კარგად დაღეჭეთ, იდეალურ შემთხვევაში – 30-40-ჯერ. კარგად დაქუცმაცებულ საკვებს ორგანიზმი უკეთესად ინელებს, მისგან სასარგებლო ნივთიერებებს უკეთესად ითვისებს, ნელდება ნაწლავებში დუღილისა და ლპობის არასასურველი პროცესი, იკლებს აირების დაგროვება,  ჯანსაღი რჩება ნაწლავის ლორწოვანი გარსი და ნაწლავური ფლორა.

5. ვისაუზმოთ თუ არა?

აქ აზრი ორად იყოფა. ერთნი ამტკიცებენ, რომ საუზმე კვების რეჟიმის მთავარი პუნქტია. მის გარეშე საკმარის ენერგიას ვერ მივიღებთ. გარდა ამისა, ის ხელს უწყობს კონცენტრაციას,  წონის კლებას, ასტიმულირებს ნივთიერებათა ცვლას.

მეორენი ფიქრობენ, რომ საუზმე არ არის აუცილებელი – თუ დილით მაინცდამაინც შიმშილს არ გრძნობთ, ნუ აიძულებთ თავს, ისაუზმოთ. რაც შეეხება წონის კლებას, ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ ის, ვინც საუზმობს, დღის განმავლობაში უფრო მეტ კალორიას იღებს, ვიდრე ის, ვინც არ საუზმობს.

ასე რომ, ისაუზმებთ თუ კვებას პირდაპირ ლანჩით დაიწყებთ, თქვენი ნებაა. მთავარია, დღიური რაციონი სათანადოდ იყოს დაბალანსებული, რათა ყველა საჭირო მაკრო- და მიკროელემენტი მივიღოთ და ორგანიზმი ნორმაზე მეტი კალორიით არ დავტვირთოთ.

6. დიდი ულუფები და იშვიათად თუ ცოტ-ცოტა და ხშირად?

ყველას გაგვიგონია, რომ დღეში 5-6-ჯერ ან მეტჯერ საკვების მცირე ულუფის მიღება ხელს უწყობს წონის კლებას, ასტიმულირებს მეტაბოლიზმს, არეგულირებს სისხლში გლუკოზისა და ინსულინის დონეს და, საზოგადოდ, ძალიან სასარგებლოა ჯანმრთელობისთვის. ბოლოდროინდელმა კვლევებმა კი აჩვენა, რომ ხშირ-ხშირად და მცირე ულუფებით კვება სულაც არ ყოფილა წონის კლებისა თუ სისხლში შაქრისა და ინსულინის დონის რეგულირების უფრო ეფექტური გზა, ვიდრე დღეში ორი ან სამი ნორმალური ულუფის მიღება.

ასე რომ, როგორ რეჟიმს აირჩევთ, თქვენზე და თქვენი ჯანმრთელობის მდგომარეობაზეა დამოკიდებული. სასურველია, ის ექიმთან ერთად შეადგინოთ.

ნივთიერებათა ცვლის სტიმულირებისთვის გაცილებით მნიშვნელოვანია საკვების დღიური კალორაჟი, მოძრაობა და საკვების ტიპი.

კვებათა შორის  ინტერვალი, სულ ცოტა, 3-4 საათი უნდა იყოს.

7. ნუ შეჭამთ გვიან

გვიან ჭამა ტვირთავს საჭმლის მომნელებელ სისტემას. ღამით მონელების პროცესი შენელებულია, საჭმელი დიდხანს რჩება კუჭში და ხელს უშლის სრულფასოვან ძილს, ძილის დარღვევა კი, თავის მხრივ ნაყროვანებისა და შიმშილის ჰორმონების დისბალანსზე აისახება.

გარდა ამისა, ღამით ორგანიზმს იმდენი ენერგია არ სჭირდება, რამდენიც დღისით, ამიტომ გვიან მიღებულ კალორიებს ვერ ხარჯავს, ცხიმად გარდაქმნის და მარაგად ინახავს.

სპეციალისტები გვირჩევენ, დაძინებამდე, სულ ცოტა, 3-4 საათით ადრე ვივახშმოთ, რათა ორგანიზმს საკმარისი დრო ჰქონდეს საკვების გადასამუშავებლად. ეს წესი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მათთვის, ვისაც ჭარბი წონა აწუხებს.

8. სვით საკმარისი წყალი

ჰარვარდის უნივერსიტეტის და აშშ-ის მეცნიერების, ინჟინერიისა და მედიცინის ნაციონალური აკადემიის მონაცემებით, მამაკაცებისთვის წყლის სადღეღამისო ნორმა დაახლოებით 3.7 ლიტრია, ხოლო ქალებისთვის – 2.7 ლიტრი.

თქვენი პირადი ნორმა შეგიძლიათ ასე გამოთვალოთ:

* 30 წლამდე – წონა გავამრავლოთ 40 მლ-ზე;

* 30-დან 55 წლამდე – წონა გავამრავლოთ 35 მლ-ზე;

* 55 წლიდან – წონა გავამრავლოთ 30 მლ-ზე.

ამასთან ერთად, ყურადღება მიაქციეთ შარდის ფერს და დეჰიდრატაციის ნიშნებს.

მუქი, კონცენტრირებული შარდი იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ორგანიზმს მეტი წყალი სჭირდება.

დეჰიდრატაციის ნიშნებია: 

* წყურვილი;

* პირის სიმშრალე;

* თავის ტკივილი;

* დაღლილობა;

* კონცენტრაციის დაქვეითება.

კარგი იქნება, თუ წყალს ჭამამდე 20-30 წუთით ადრე დალევთ. ეს ხელს შეუწყობს მონელებას.

სასმელ წყალთან ერთად შეიძლება მინერალური წყლის, ასევე – გვირილისა და პიტნის უშაქრო ჩაის სმაც.

წყლის სმად ვერ ჩაითვლება ყავის, მწვანე ჩაისა და შავი ჩაის მიღება, რადგან ეს სასმელები კოფეინს შეიცავს და არათუ ვერ აღადგენს წყლის მარაგს, არამედ სხეულიდან მის გამოდევნასაც კი უწყობს ხელს.

წვენები და სხვა ტკბილი სასმელები უკვე ხემსია. მოერიდეთ ზედმეტ ლიმონათს, ენერგეტიკულ და ალკოჰოლის შემცველ სასმელებს, მაღაზიაში ნაყიდ ხილის წვენებს – ისინი ძირითადად არომატიზირებული შაქრიანი წყალია.

9. უპირატესობა მიანიჭეთ მთლიან მარცვლეულს

მთლიანი ანუ გაუფქცვნელი მარცვლეული უხვად აწვდის ორგანიზმს მინერალებს, ვიტამინებს, ფიტოქიმიკატებს (მცენარეულ ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს) და ბოჭკოს, ამიტომ მიირთვით გარსგაუცლელი ხორბლის პური და მაკარონი, დინკელის (ხორბლის სახეობა), ჭვავის, ქერის, შვრიის ნაწარმი, ყავისფერი ბრინჯი. თუ გლუტენის აუტანლობა გაწუხებთ, მათ ნაცვლად რაციონში ჩართეთ ფეტვი, სიმინდი, წიწიბურა, კინოა, ამარანტი, ტეფი.

10. ხილ-ბოსტნეული ჯანსაღი კვების საფუძველია

დღიურ რაციონში უდიდესი წილი ხილ-ბოსტნეულს უნდა დაეთმოს, რადგან სწორედ მისგან იღებს ორგანიზმი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ვიტამინებს, მინერალებს, მცენარეულ ნივთიერებებს, მათ შორის – ანტიოქსიდანტებს, და ბოჭკოს. ხილისა და ბოსტნეულის რეგულარული მიღება ამცირებს დიაბეტის ტიპი 2-ის, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, ინსულტის, კიბოს განვითარების რისკს.

ორგანიზმს ფასდაუდებელ სამსახურს უწევს მცენარეული ბოჭკო. ის, გარდა იმისა, რომ აუცილებელია ნაწლავთა სრულფასოვანი ფუნქციობისთვის და დაბლა სწევს სისხლში დაბალი სიმკვრივის ქოლესტეროლის დონეს, წონის მატებასაც უშლის ხელს, ხოლო ზოგიერთ შემთხვევაში კლებასაც კი იწვევს.

გერმანიის კვების ასოციაცია გვირჩევს, დღეში დაახლოებით 400 გ ბოსტნეული და 250 გ ხილი მივიღოთ. იმავდროულად, სასურველია, ხილიც და ბოსტნეულიც შეძლებისდაგვადრად კანიანად მივირთვათ. ამერიკის დიეტოლოგთა ასოციაციის თანახმად კი, რეკომენდებულია ყოველდღე 5 ულუფა ბოსტნეულისა და 2-3 ულუფა ხილის მიღება. 1 ულუფა ნახევარი თეფშის ეკვივალენტია.

11. ყოველდღე მიირთვით უმი ხილ-ბოსტნეული

თერმულად დაუმუშავებელი ხილ-ბოსტნეული ყველაზე მეტ საკვებ ნივთიერებას აწვდის ორგანიზმს, თანაც იმ ფორმით, რომელსაც ის ყველაზე უკეთესად იცნობს და ითვისებს. ასე რომ, აუცილებლად ჩართეთ ყოველდღიურ რაციონში კიტრი, პომიდორი, ტკბილი წიწაკა, სტაფილო, ბოლოკი, ბროკოლი, ავოკადო, სალათის ფურცლები, მწვანილი, ღივი.

ჭამის დროს უმჯობესია, ჯერ უმი საკვები მიირთვათ, მერე – თერმულად დამუშავებული.

თუ სუსტი საჭმლის მომნელებელი სისტემა გაქვთ, გირჩევთ, უმი ხილ-ბოსტნეული მხოლოდ საღამოს 6 საათამდე მიირთვათ და, რაც მთავარია, კარგად დაღეჭოთ.

12. ერიდეთ მავნე ცხიმებს

ცხიმები აუცილებელია ორგანიზმის ნორმალური ფუნქციობისთვის, მთავარია, ვიცოდეთ, რომელია სასარგებლო და რომელი – მავნე, თანაც ნორმას არ გადავაჭარბოთ.  ცხიმი დღიური კალორაჟის 10-30%-ს უნდა შეადგენდეს. მაგალითად, თუ დღეში სულ 2400 კილოკალორიას იღებთ, აქედან ცხიმის სახით 240-720 უნდა მიიღოთ. ცნობისათვის, 10 გ სუფთა ცხიმის (ზეთის, კარაქის) ენერგეტიკული ღირებულება 75-90 კილოკალორიაა.

ჯანსაღ ცხიმებად უჯერი (მონოუჯერი და პოლიუჯერი) ცხიმები მიიჩნევა. მონოუჯერ ცხიმოვან მჟავებს შეიცავს ზეითუნის, ავოკადოს, რაფსის ზეთი, ნუში, ნიგოზი, თხილი...  არაერთი კვლევით დასტურდება მონოუჯერი ცხიმოვანი მჟავების დადებითი ზემოქმედება ორგანიზმზე, განსაკუთრებით – გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე.

ორგანიზმისთვის კიდევ უფრო მეტი სიკეთის მოტანა შეუძლია პოლიუჯერ ცხიმოვან მჟავებს. მათ რიცხვს მიეკუთვნება ომეგა-3 და ომეგა-6, რომლებითაც განსაკუთრებით მდიდარია ცხიმიანი თევზი, მცენარეული ზეთი და თხილეული, თუმცა უაღრესად მნიშვნელოვანია ამ ორი ცხიმოვანი მჟავას სწორი თანაფარდობით მიღება.  ყოველდღიურ რაციონში ომეგა 3-ის წილი 3-4-ჯერ მეტი უნდა იყოს. ომეგა-6-ს უმეტესად მცენარეული ზეთები შეიცავს, გარდა ქოქოსისა და პალმის ზეთებისა, ომეგა 3-ის ყველაზე სოლიდურ წყაროდ კი თევზი  მიიჩნევა: ორაგული, ქაშაყი, სკუმბრია, ანჩოუსი, სარდინი, თინუსი.

სიფრთხილით მოეკიდეთ ნაჯერი ცხიმებით მდიდარ საკვებს. ის ზრდის სისხლში ლიპიდების, განასაკუთრებით – დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეინების (LDL), იმავე ცუდი ქოლესტეროლის დონეს, ამ უკანასკნელის სიჭარბე კი, როგორც იცით, ათეროსკლეროზული დაავადებების, ინფარქტის, ინსულტის მთავარი რისკფაქტორია. ნაჯერ ცხიმებს შეიცავს ღორის, ცხვრის ან ფრინველის ცხიმი, ასევე – ცხიმიანი რძე, ყველი, იოგურტი.

ყველაფერთან ერთად, ცხიმი მაღალკალორიულია და როცა რაციონში ბევრი ცხიმიანი პროდუქტია, ადვილი შესაძლებელია, სადღეღამისო კალორაჟს  გადავაჭარბოთ. ეს ჭარბი წონის დაგროვებას ნიშნავს, ჭარბი წონა კი, თავის მხრივ, მეტაბოლური დარღვევების, კორონარული დაავადებების, არტერიული ჰიპერტენზიის, დიაბეტი ტიპი 2-ის განვითარებას უწყობს ხელს.

13. ზომიერად მიიღეთ ხორცი

ხორცი  ყველაზე მდიდარი წყაროა ცილისა, რომელიც ჩვენი ორგანიზმის საშენ მასალას წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, მისი ყოველდღე მიღება არ არის რეკომენდებული, რადგან მავნე ცხიმს შეცავს. საკმარისია, მიირთვათ კვირაში ორჯერ. კარგი იქნება, თუ დამუშავებამდე ცხოველის ხორცს ზედმეტ ქონს მოაშორებთ, ფრინველისას კი კანს მოაცლით, რადგან ცხიმი ძირითადად მის ქვეშ გროვდება. 

14. სწორად შეადგინეთ დღიური მენიუ 

დაბალანსებული კვებისთვის აუცილებელია, საკვების ყოველი ჯგუფიდან თითო პროდუქტი მაინც შეიტანოთ ყოველდღიურ რაციონში. მაგალითად:

* მწვანეფოთლოვანი ბოსტნეული (არასახამებლისებრი ნახშირწყლების ჯგუფიდან);

* ოსპი და ლობიო (მცენარეული ცილის წყარო);

* მთლიანი მარცვლეული, ასეთი მარცვლეულის ბურღული (რთული ნახშირწყლები);

* ხაჭო, მაწონი, კვერცხი (ცილა);

* ცხიმიანი თევზი (კვირაში 2-ჯერ მაინც) (ცილა და ომეგა-3);

* სელის თესლი (უჯერი ცხიმი და ომეგა-3);

* თხილეული (უჯერი ცხიმები, ომეგა-9);

* ხილი, კენკრა.

15. ნუ გადააჭარბებთ კალორიების დასაშვებ რაოდენობას

სადღეღამისო კალორაჟი ინდივიდუალურად, სპეციალური ფორმულით გამოითვლება, რომელიც ითვალისწინებს სხვადასხვა ფაქტორს, მათ შორის – ასაკს, სქესს, სიმაღლესა და წონას, კუნთებისა და ცხიმის თანაფარდობას, ფიზიკური დატვირთვის ინტენსივობას.

მათთვის, ვინც ნაკლებს მოძრაობს: აქვს საოფისე სამსახური, არ მისდევს სპორტს, ვერ ახერხებს აქტიურ დასვენებას, – საშუალო ენერგეტიკული მოთხოვნილება ასეთია:

* ქალები – 1500-1900 კილოკალორია;

* კაცები – 2000-2500 კილოკალორია.

ფიზიკური აქტიურობის გაზრდის შემთხვევაში ენერგიის მოთხოვნილებაც იზრდება.

16. შეზღუდეთ შაქარი

შაქარი და მისი შემცველი პროდუქტები: კანფეტები, ნამცხვრები, ტკბილი იოგურტი და სხვ., – ჯანსაღ საკვებს არ მიეკუთვნება, თუმცა ტკბილზე სრულიად უარის თქმაც არ შეიძლება. მიირთვით ჩირი, ხილი, შავი შოკოლადი, ოღონდ ზომიერებამ არ გიღალატოთ. მართალია, 75%-იან შავ შოკოლადში შაქარი ცხიმზე ნაკლებია, მაგრამ თუ მთელ ფილას შეჭამთ, ეს დიდი შეღავათი ვერ იქნება თქვენი ორგანიზმისთვის. არც ხილის უკონტროლოდ ჭამა შეიძლება. ფრუქტოზის დღიური ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს 75 გრამს. 100 გრამზე მეტი საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას. ჩირის რეკომენდებული დღიური ულუფა კი 30 გრამია.

ჭამის შემდეგ ტკბილი დესერტი მონელების პროცესს აფერხებს, ამიტომ ეცადეთ, ტრაპეზიდან დესერტამდე ნახევარი საათი მაინც გავიდეს.

ისიც გაითვალისწინეთ, რომ მზა პროდუქტების უმრავლესობა ფარულ შაქრებს შეიცავს: გლუკოზას, ფრუქტოზას, სიმინდის სიროფს, გლუკოზის სიროფს, საქაროზას, მალტოზას... არ ენდოთ ეტიკეტზე წარწერას "უშაქრო", აუცილებლად გადაამოწმეთ შემადგენლობა.

მინიმუმამდე დაიყვანეთ რაფინირებული თეთრი შაქრის მოხმარება. ის, წონის მატებასთან ერთად, ხელს უწყობს ორგანიზმში ანთებითი პროცესების განვითარებას, აჩქარებს დაბერების პროცესს. დანამატის სახით მისი ნებადართული დღიური ოდენობა ქალებისთვის 25 გრამია, კაცებისთვის – 35 გრამი.

როცა თქვენი რაციონის ნახშირწყლოვანი შემადგენლობა სწორად არის დაბალანსებული, ტკბილეული არც მოგინდებათ.

17. ზომიერად გამოიყენეთ მარილი

მარილი აუცილებელია ორგანიზმისთვის, რადგან ნატრიუმის საუკეთესო წყაროა. საშიში ის მაშინ ხდება, როცა ზომიერება გვღალატობს. ჭარბი მარილი საფრთხეს უქმნის გულ-სისხლძარღვთა სისტემას, ზრდის  ოსტეოპოროზისა და თირკმლის ქრონიკული დაავადებების განვითარების რისკს, ამძიმებს არაერთი დაავადების მიმდინარეობას. ჯანმოს რეკომენდაციით, დღეში უნდა მივიღოთ არა უმეტეს 5 გრამისა, მზა საკვების, ძეხვეულის, ყველის, პურის შემადგენლობაში შემავალი მარილის ჩათვლით.

18. ერიდეთ მავნე საკვებს

თუ ჯანმრთელობა თქვენთვის ძვირფასია, ერიდეთ მავნე საკვებს: ტკბილ გაზიან სასმელებს, კომერციულად წარმოებულ წვენებს, ფასტფუდს, ტკბილეულს და საკონდიტრო ნაწარმს, კარტოფილის ჩიფსებს.

ჯილდა გაჩეჩილაძე

წყარო: ავერსი

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.