USD 2.6802
EUR 2.8555
RUB 2.8670
თბილისი
მირიან ხუხუნაიშვილი-ისლანდიაში მცხოვრები დირიჟორი
თარიღი:  313
დირიჟორობის პროფესიად არჩევის გადაწყვეტილება საკმაოდ გვიან და მოკლე დროში მივიღე. ეს ძალიან მოულოდნელი და, გარკვეულწილად, მიუღებელიც აღმოჩნდა ჩემი ოჯახისთვის, რომელსაც მოლოდინი ჰქონდა, რომ მე,მშობლების მსგავსად, არქიტექტორი გავხდებოდი.
მიუხედავად იმისა, რომ მუსიკა ჩემს ოჯახში ხშირად ისმოდა - მამა მღეროდა ისეთ ანსამბლებში, როგორიცაა “რუსთავი” და “ერისიონი”, ხოლო ჩემი და საოპერო ვოკალს სწავლობდა, პროფესიონალი მუსიკოსი, არც ახლო და არც შორეულ სანათესაოში არავინ მყოლია. ალბათ ამის გავლენა იყო, რომ მუსიკოსობა პროფესიად ვერ წარმომედგინა. თუმცა, მაინც დიდ დროს ვუთმობდი სიმღერასა და ფორტეპიანოზე დაკვრას, რომლის შესწავლაც 6 წლის ასაკში დავიწყე ანსამბლ “მართვეში”.
 
11 წლის ვიყავი, როდესაც შვეიცარიაში ჩავწერეთ და ათ ქალაქში შევასრულეთ ვახტანგ კახიძის ნაწარმოებები ბიჭუნათა გუნდმა, ანსამბლ “რუსთავთან” და შვეიცარიის სამხედრო ორკესტრთან ერთად. ეს იყო ჩემი პირველი შეხება პროფესიულ მუსიკასთან და საორკესტრო დირიჟორთან. შვეიცარიელი მაესტრო ანდრეას შპორის ენთუზიაზმი და ქარიზმა იმდენად გადამდები იყო, როცა მარტო ვრჩებოდი, ვცდილობდი მისი ჟესტიკულაციების გამეორებას. ერთი წლის შემდეგ უკვე თბილისის ცენტრალურ მუსიკალურ სასწავლებელში დავიწყე საგუნდო დირიჟორობის შესწავლა ჯერ პროფესორ მენული თოფურიას კლასში, ხოლო მალევე, მისი გარდაცვალების შემდეგ, პროფესორ ლიანა ჭონიშვილთან.
 
სწორედ ქალბატონმა ლიანამ იქონია გადამწყვეტი გავლენა დირიჟორობის პროფესიად არჩევაში. მან მასწავლა, შემაყვარა და დამეხმარა იმის აღქმაში, რომ გარდა ჩემი ემოციური დამოკიდებულებისა, მე მქონდა ის უნარები, რაც დამეხმარებოდა სწრაფად განვითარებაში.
საქართველოში საგუნდო დირიჟორობის სწავლის დასრულების შემდეგ, მოვიპოვე საქართველოს პირველი ლედის, სანდრა-ელისაბედ რულოვსის სტიპენდია და დავიწყე სიმფონიური დირიჟორობის შესწავლა პოლონეთში, კრაკოვის მუსიკის აკადემიაში, პროფესორ სტანისლავ კრავჩინსკის კლასში. 8 წლის თავზე, იმავე აკადემიაში მივიღე ხელოვნების დოქტორის წოდება.
 
მიუხედავად იმისა, რომ ახლა ისლანდიაში ვცხოვრობ და ვასწავლი ისლანდიის ხელოვნების უნივერსიტეტში, ძალიან აქტიურად ვარ ჩართული ქართულ მუსიკალურ ცხოვრებაში. ვხელმძღვანელობ გია ყანჩელის სახელობის თბილისის ახალგაზრდულ ორკესტრს, რომელიც კომპოზიტორ მიკა მდინარაძესთან ერთად დავაფუძნეთ 2019 წელს, ეროვნულ სასახლეში. ამას გარდა, აქტიურად ვმართავ კონცერტებს საქართველოს ეროვნულ და თბილისის სიმფონიურ ორკესტრებთან.
 
ეს ხშირი მიმოსვლა საქართველოში მიმსუბუქებს ნოსტალგიას და მონატრების განცდას.
 
2022 წელი ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა ჩემი შემოქმედებისთვის. ვუდირიჟორე ისეთ ორკესტრებს, რომელთა ცოცხლად მოსმენა, მანამდე, დიდ ნატვრად მქონდა. ჯერ ამსტერდამის როიალ კონცერტგებაუ ორკესტრთან მომეცა მუშაობის საშუალება მაესტრო ფაბიო ლუისის მასტერკლასზე, შემდეგ ბერლინის კონცერტჰაუსის ორკესტრთან მაესტრო ქრისტოფ ეშენბახის პირადი მოწვევით დაბოლოს, ციურიხის ტონჰალეს ორკესტრთან, მაესტრო პაავო იარვის მენტორობით.
 
გარდა ამისა, მქონდა არაერთი სადებიუტო კონცერტი ევროპულ ორკესტრებთან.
 
ვფიქრობ, ძალიან გამიმართლა, რომ ისე აეწყო ყველაფერი ჩემს ცხოვრებაში, დირიჟორის პროფესიასთან მივსულიყავი. ეს ის საქმეა, რომელიც არასდროს მღლის, პირიქით - მავსებს ენერგიითა და მოტივაციით.
 
დირიჟორის პოდიუმი არის საუკეთესო ადგილი მუსიკის მოსასმენად - დგახარ ორკესტრის ცენტრში, ისმენ და ეხმარები მუსიკოსებს საუკეთესო ხმოვანების მოძებნაში. მანამდე კი ბევრ დროს უთმობ სწავლას, ფიქრსა და ანალიზს იმ კომპოზიტორების შემოქმედების, რომელსაც ვასრულებთ.
მნიშვნელოვანია, ნოტების გარდა, “ვიქექო” ამ დიადი ხელოვანების ბიოგრაფიაში და ხშირად, პირად ცხოვრებაშიც კი, რათა უკეთ აღვიქვა მათი განცდები, რომელმაც გადააწყვეტინა და დააწერინა მუსიკა.
 
ძალიან მიყვარს მოგზაურობა და ამაშიც გამიმართლა - ხშირი მოგზაურობა ჩემი პროფესიისთვის დამახასიათებელია. ამასთან, დიდი სიამოვნებაა უცნობ მუსიკოსებთან შეხვედრა და აზრების გაცვლა. სულ ახალს იგებ, ახალს სწავლობ, ამ პროცესმა კი, გამორიცხულია, თავი შეგაწყინოს.
ამაშია ამ სფეროს ერთ-ერთი განსაკუთრებულობაც - ის ამოუწურავია. არ არსებობს დავალება, რომელსაც ერთხელ გადაწყვეტ, ერთხელ შეასრულებ და გვერდზე გადადებ. ყოველ ნაწარმოებთან დაბრუნებისას ახალი იდეა მოდის, რომლის დახვეწაშიც კიდევ ბევრი ახალი აზრი გიჩნდება და ასე გრძელდება დაუსრულებლად.
 
სწორედ ეს იქნება ჩემი რჩევაც ახალბედა კოლეგებისადმი - ბევრი დრო დაუთმეთ იმაზე ფიქრს, თუ რისი თქმა სურდა კომპოზიტორს ამა თუ იმ ნაწარმოებით. მსმენელამდე ამ ნააზრევის მიტანისას კი, აუცილებლად დააჩნდება თქვენი უნიკალური ხელწერა.
 
პარტიტურასთან ერთად, ძალიან მნიშვნელოვანია საკუთარი თავის ანალიზიც - ჩაწერეთ და გადაიღეთ ყველა რეპეტიცია, კონცერტი. შემდეგ უყურეთ და დააკვირდით, გადმოსცემთ თუ არა ჟესტიკულაციით იმას, რაც გონებაში გაქვთ. მანუალური ტექნიკა ხომ მთავარი საკომუნიკაციო საშუალებაა დირიჟორისთვის.
 
საკუთარი გამოცდილებით ვურჩევ იმასაც, რომ აუცილებლად გამოყონ დრო ბუნებასთან ახლო კონტაქტისთვის. იქნება ეს მოგზაურობა, ლაშქრობა, თუ სხვადასხვა ჰობი. ეს მათ შთაგონებას გაამდიდრებს და გაამრავალფეროვნებს.
მიყევი ბმულს - Speech • სფიჩი
კულტურა
პარიზის წიგნის ფესტივალზე საქართველოს მწერალთა სახლი ეროვნული სტენდით პირველად არის წარმოდგენილი
კულტურის სამინისტროს მხარდაჭერით 12-14 აპრილს საქართველოს მწერალთა სახლი 2024 წლის პარიზის წიგნის ფესტივალზე ეროვნული სტენდით პირველად მონაწილეობს.
Grand Palais Éphémère–ში ფესტივალისა და საქართველოს ეროვნული სტენდის გახსნას მწერალთა სახლის დირექტორი ქეთევან დუმბაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილი და ლიტერატურული სფეროს წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.
საქართველოს ეროვნული სტენდის პრეზენტაცია გაიმართა ღონისძიებით - „ჰაგიოგრაფიიდან პოსტმოდერნიზმამდე“. მწერალთა სახლის სტენდის სტუმრებს, ქართული მწერლობის გაცნობასთან ერთად, საინტერესო კალიგრაფიულ აქტივობაში ჩართვის შესაძლებლობა ჰქონდათ. კალიგრაფმა გიორგი სისაურმა მათ ქართული ანბანით დაუწერა სასურველი სიტყვები, გამონათქვამები, ფრაზები, სახელები და ა. შ. ასევე გაიმართა ღონისძიება, სახელწოდებით, „თექვსმეტსაუკუნოვანი უწყვეტი ლიტერატურული პროცესი“, რომელიც განიხილავს ქართულ ლიტერატურას, ქართულ-ფრანგულ ლიტერატურულ ურთიერთობებსა და ქართული და ევროპული ლიტერატურის კავშირს.
პირველ საფესტივალო დღეს გამართულ პანელ-დისკუსიაში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა საფრანგეთის რესპუბლიკაში გოჩა ჯავახიშვილმა და ფრანგული ფილოლოგიის დოქტორმა, პროფესორმა, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რომანული ფილოლოგიის ფაკულტეტის ხელმძღვანელმა ბელა ხაბეიშვილმა. შეხვედრას ასევე ესწრებოდნენ უცხოელი გამომცემლები, ლიტერატურული აგენტები, მედიის წარმომადგენლები და ქართული სათვისტომოს საპატიო წევრები.
ფესტივალის მსვლელობისას ქართულ სტენდზე დაგეგმილია არაერთი აქტივობა და საქმიანი შეხვედრა - PUBLISHERS MATCHMAKING. შეხვედრის მონაწილეები იქნებიან საქართველოს მწერალთა სახლი, ქართული გამომცემლობები: „სეზან ფაბლიშინგი“, „მედუზა,“ „ბაკმი“ და მთარგმნელები - მაია ვარსიმაშვილი და მაია გიორხელიძე. შეხვედრაზე განიხილავენ ქართული ლიტერატურის კატალოგს. მთარგმნელი დალი იაშვილი წარადგენს მიხეილ ჯავახიშვილის მოთხრობას - „ლამბალო და ყაშა“ და მოთხრობების კრებულს. მთავარ სცენაზე გაიმართება წიგნის - „მზე, მთვარე და პურის ყანა“ წარდგენა. წიგნს წარადგენენ ავტორი - მწერალი და კინორეჟისორი თემურ ბაბლუანი და ეროვნული კინოცენტრის წარმომადგენელი ევროპაში სოფიო ბაბლუანი. ქართველ გამომცემლებთან ერთად საქართველოს სტენდთან იქნებიან ფრანგული გამომცემლობები: LE CHERCHE MIDI, GINGKO, EDITIONS DES CARNETS DU DESSERT DE LUNE, MEDUZA, და იტალიური გამომცემლობა MODERN TIMES, რომლებიც წარმოადგენენ ფრანგულად თარგმნილ კლასიკურ და თანამედროვე ქართულ პროზასა და პოეზიას.
საქართველოს ეროვნულ სტენდზე წარმოდგენილი იქნება ბუკლეტი ქართველი ავტორების 50-ამდე ნამუშევრის სინოპსისითა და ამონაბეჭდებით ისეთი ცნობილი ნაწარმოებებიდან, როგორიც არის „შუშანიკის წამება“, „ვეფხისტყაოსანი“ და სხვა.
აღსანიშნავია, რომ პარიზის წიგნის ბაზრობა ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული მოვლენაა, რომელიც ყოველწლიურად გაზაფხულზე იმართება და მასში მონაწილეობას 1 200 გამომცემელი და 2 000 ავტორი იღებს. საქართველოს წელს პირველად მიეცა საშუალება, საკუთარი სტენდით ჩაერთოს საფესტივალო აქტივობებში.
ფესტივალში ეროვნული სტენდით მონაწილეობა საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
საფესტივალო აქტივობები მწერალთა სახლს, ქართველ მწერლებსა თუ გამომცემლებს დაეხმარება ლიტერატურული ურთიერთობების წარმართვაში, ქართული მწერლობის პოპულარიზაციაში, ახალი კონტაქტების მოძიებასა და მთარგმნელობითი საქმიანობის ხელშეწყობაში.
სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.