,
.png)
19 წლის ვიყავი, როდესაც ამერიკაში გაცვლითი პროგრამით ჩამოვედი. შემდეგ სწავლა ქალაქ ბოსტონში, ქუინსის სახელმწიფო კოლეჯში განვაგრძე. საერთაშორისო ურთიერთობების და უსაფრთხოების საკითხებში ცოდნის გაღრმავების მიზნით კი, ჰარვარდის უნივერსიტეტში ჩავაბარე. მაგისტრატურა პოლიტიკური მეცნიერების მიმართულებით ბოსტონში, საფოლკის უნივერსიტეტში დავამთავრე.
ბოსტონიდან ვაშინგტონში გადავედი საცხოვრებლად, სადაც აბშირე-ინომარის ლიდერთა აკადემიაში ვეზიარე დებატების და ორატორობის ხელოვნებას. პარალელულად სტაჟირება გავიარე ამერიკის სტრატეგიული და საერთაშორისო სწავლების ცენტრში (Center for strategic and international studies). აღნიშნულ think-tank-ში მუშაობით დიდი გამოცდილება მივიღე. ბევრ ცნობილ ექსპერტთან მქონდა ურთიერთობა. მათ შორის იყვნენ ჰენრი კისინჯერი და ზბიგნევ ბრეჟინსკი. ასევე ვმუშაობდი ვაშინგტონში, საქართველოს საელჩოში, თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლობაში, საიდანაც გადავედი საქართველოს გაეროს მისიაში, თავდაცვის სამინისტროს სამოქალაქო წარმომადგენლის პოზიციაზე. ამერიკულმა განათლებამ და აქ ცხოვრების გამოცდილებამ მომცა საკუთარი თავის რწმენა და საშუალება, რომ ჩემი მცირე წვლილი შემეტანა ამერიკა-საქართველოს სტრატეგიული ურთიერთობის გაღრმავებასა და გაძლიერებაში. ორმხრივი დიპლომატიიდან მრავალმხრივ
დიპლომატიაში გადასვლა ძალიან საინტერესო და მნიშვნელოვანი პროცესი იყო ჩემს კარიერაში. როტაციის დასრულების შემდეგ, სწავლა ჯორჯ ვაშინგტონის, ელიოტის სკოლის საერთაშორისო ურთიერთობების სკოლაში(the Elliott School of International Affairs) განვაგრძე. სადაც, უსაფრთხოების და საერთაშორისო პოლიტიკის მართვაში მაგისტრის ხარისხი მივიღე.
ამჟამად, საგარეო პოლიტიკის კვლევის ინსტიტუტში (Foreign Policy Research Institute-FPRI) ვარ მკვლევარი, ვმუშაობ ამერიკულ და ქართულ საგანმანათლებლო ინსტიტუტებს შორის თანამშრომლობის გაღრმავებაზე. ცივი ომის დასრულების შემდეგ, მსოფლიო ჰიპერ გლობალიზაციის პერიოდში შევიდა. გლობალიზაციამ მსოფლიოში მიმდინარე პროცესები ააჩქარა და ხელი შეუწყო რევოლუციურ ცვლილებებს. რევოლუციამ კომუნიკაციებსა და ტექნოლოგიებში არნახული გავლენა მოახდინა მსოფლიოს პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და სოციალურ განვითარებაზე. მოხდა ხალხის, კაპიტალის, საქონლის, ინფორმაციის იაფი და გამარტივებული მობილურობის უზრუნველყოფა. გაჩნდა ენერგიის უფრო სწრაფი და იაფი ნაკადები, ინტერნეტიც უფრო სწრაფი და მოცულობითი გახდა. გლობალური ფინანსური ბაზრები განვითარდა და წარმოების ჯაჭვები გავრცელდა, პროცესების აპოთეოზი იყო აიფონის(iPhone-ს) შექმნა.
ამ მიღწევების ერთობლიობამ საფუძველი შეუქმნა ე.წ. 4-ე ინდუსტრიულ რევოლუციას. დაიწყო მეხუთე თაობის 5G ინფრასტრუქტურის და ხელოვნური ინტელექტის (AI) განვითარება, მოხდა წარმოების კიდევ გაზრდა ( additive manufacturing-3D) და მობილური ენერგიის უფრო გონივრული მართვის სისტემების შექმნა. რომელი სახელმწიფოც იქნება ლიდერი ტექნოლოგებში, ის განსაზღვრავს მომავალი სამყაროს დღის წესრიგს. სახელმწიფოებს შორის იწყება კონკურენცია - პორტების, ხიდების, ტუნელების და სარკინიგზო ქსელების განვითარებასა და გაფართოებისთვის, რაც თავისთავად, გულისხმობს ბრძოლას მონაცემთა საცავების ბაზებისთვის. ვისაც მეტი მონაცემთა ბაზა აქვს და ფართო ინფრასტრუქტურა, ის 21 საუკუნის რეალობაში ბევრად წინ აღმოჩნდება. ჩვენ შევდივართ სამყაროში, რომელიც უფრო ჰგავს სამეცნიერო- ფანტასტიკის ფილმს. კომპიუტერი, რობოტიკა, ბიო ტექნოლოგია, ნანო ტექნოლოგია უფრო სწრაფი და საყოველთაო ხდება, ხოლო სამედიცინო მიღწევები უფრო ახანგრძლივებს და ამდიდრებს სიცოცხლეს. დღეს სახელმწიფოებს საშუალება ეძლევათ, უფრო ეფექტურად მოახდინონ ადამიანების კონტროლი და მონიტორინგი. ეს ყველაფერი საფრთხეს უქმნის ადამიანის უფლებებს და თავისუფლებას.
ჩვენ უკვე შევედით სოციალური მედიის სამყაროში, რომელმაც ბევრი ბენეფიტი და გამოწვევა მოგვიტანა: მსოფლიო დაპატარავდა, კომუნიკაცია ადვილი და იაფი გახადა. გაძლიერდნენ ინდივიდები, ადამიანებს და მათ ხმას მეტი გავლენა აქვთ ეკონომიკის, ბიზნესის, კულტურის და სოციალური პოლიტიკის ფორმირებაზე. სოციალურმა მედიამ ასევე ხელი შეუწყო ციფრული დიპლომატიის, როგორც ახალი ფენომენის განვითარებას. სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები ინტერნეტის მეშვეობით უფრო ეფექტურად, სწრაფად, იაფად და ფართოდ ახერხებენ პოზიციების, ფასეულობების და პოლიტიკური გზავნილების გავრცელებას. პოსტ-კოვიდ მსოფლიოში, კიბერ დიპლომატია უფრო მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს ქვეყნების, კორპორაციების და საერთაშორისო ორგანიზაციების ყოველდღიურ საქმიანობაში. სოციალურმა მედიამ საზოგადოებები გახლიჩა ინტერესების, ფასეულობების და შეხედულების მიხედვით. ამ პროცესებმა ხელი შეუწყო მათ რადიკალიზაციას. მოხდა ტრადიციული ინსტიტუტების, ნორმების და წესების დევალვაცია. ხალხს აღარ სჯერა სახელმწიფოსი და არ ესმით ერთმანეთის. კოვიდის პირობებში პროცესები უფრო აჩქარდა და საშიში გახდა. ბოლო წლების განმავლობაში აღნიშნული ტენდენციები საქართველოშიც შეინიშნება.
მსოფლიო წესრიგი იცვლება. პოსტ ცივი ომის პერიოდი, ლიბერალური მსოფლიო წესრიგი, სადაც ამერიკა დომინანტ როლს თამაშობდა, წარსულს ჩაბარდა. მსოფლიო გადადის მრავალ პოლუსიან სისტემაზე, სადაც ამერიკასთან ერთად სხვა დიდი სახელმწიფოები (მაგალითად ჩინეთი) განსაზღვრავენ საერთაშორისო ურთიერთობების დღის წესრიგს. ჩვენ ვხედავთ კონტურებს ახალი ცივი ომის დასაწყისის, ჩინეთსა და აშშ-ს შორის. მრავალპოლუსიანი სისტემა თავისი ხასიათით კონფლიქტური და ომისკენ მიდრეკილია. ამ სისტემაში დემოკრატიული ძალები დომინანტი აღარ იქნებიან. მრავალ პოლუსიანი სისტემა განსაკუთრებით მკაცრია პატარა სახელმწიფოებისთვის, მათ შორის საქართველოსთვის. ჩვენ შეიძლება დავდგეთ დამოუკიდებლობის და სახელმწიფოებრიობის დაკარგვის სერიოზული საფრთხის წინაშე. აუცილებლად უნდა ავაჩქაროთ სვლა დასავლეთისაკენ, ევროკავშირისა და ნატოსაკენ. დროულად უნდა დავასრულოთ ის რეფორმები, რაც გვჭირდება ევროპული ინტეგრაციისთვის. თუ არ ვიქნებით ხუთოსნები, აუცილებლად დავკარგავთ დამოუკიდებლობას და აღმოვჩნდებით ისტორიის არასწორ მხარეს.
აუცილებელია საზოგადოების კონსოლიდაცია. ინვესტიცია უნდა ჩავდოთ განათლებაში და დავიწყოთ გრძელვადიანი, მასიური განათლების პროცესი. ოცდამეერთე საუკუნის მთავარი კაპიტალი განათლებული მოქალაქე იქნება. ქართველ ახალგაზრდებს ვურჩევდი, რომ განათლება მიიღონ აშშ-სა და ევროპის წამყვან ქვეყნებში. ასევე აიძულონ ხელისუფლება, გაზარდოს ინვესტიციები განათლების სფეროში, ხელი შეუწყონ ამერიკული და ევროპული უნივერსიტეტების ქვეყანაში შემოსვლას. საქართველოს შეუძლია გახდეს რეგიონში განათლების ჰაბი. განათლების რეგიონალურ ცენტრად გადაქცევა ბევრ ინვესტიციას მოუტანს ქვეყანას. მე, რომ დღეს სწავლას ვიწყებდე, უფრო მეტ დროს და ენერგიას დავხარჯავდი ტექნიკურ განათლებაზე: ფიზიკის, მათემატიკის და ბიოლოგიის მიმართულებით. ჩვენი მომავალი ტექნოლოგიებშია. ის ქვეყანა და ის ადამიანი იქნება წარმატებული, ვინც ტექნიკურად და ტექნოლოგიურად უფრო განვითარებულია!
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
