USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
Тбилиси
მეცნიერებმა დედოფალი კლეოპატრას გარდაცვალების საიდუმლო ამოხსნეს
дата:  2451

კლეოპატრა VII, ეგვიპტის უკანასკნელი დედოფალი პტოლემეების დინასტიიდან, ძვ. წ. აღრ. 69 წ. დაიბადა. იმ დროისთვის, ეგვიპტე, მისი მამის პტოლემე XII მმართველობით, ფაქტიურად, რომის სატელიტი იყო. თუმცა, ის ისე წარმატებით ლავირებდა პოლიტიკურ სიტუაციებში და ისე კარგად იყენებდა რომის ძალას, რომ ქვეყნის შიგნით, მისი ხელისუფლება ხელშეუხებელი რჩებოდა.

კლეოპატრა ეგვიპტეს 21 წლის მანძილზე მართავდა. ის 2-ჯერ იყო ფორმალურ ქორწინებაში ძმებთან, რადგან პტოლემეების სახლის ტრადიციები, არ აძლევდა ქალს სახელმწიფოს დამოუკიდებლად მართვის უფლებას. მოგვიანებით, მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო საკუთარი ძმების წინააღმდეგ მოწყობილ შეთქმულებაში და მათი მკვლელობის შემდეგ, ფორმალურად, ქვეყნის მმართველობას თავის ვაჟთან ინაწილებდა. სწორედ მის შვილს, უფრო სწორედ, მის დაბადების ისტორიას უკავშირდება, დედოფლის საყოველთაო აღიარება და დიდება.

საქმე იმაშა, რომ ბავშვის მამა გაიუს იულიუს ცეზარი იყო. სწორედ მისი და კლეოპატრას სიყვარულის და მოგვიანებით, კლეოპატრას და მარკუს ანტონიუსის სიყვარულის ისტორიები გახდა მწერლებისა და კინომატოგრაფისტების შთაგონების წყარო. მაგრამ, იყო კი სიყვარული? თავისი პოლიტიკური მოღვაწეობის დროს, კლეოპატრა გამუდმებით ერთი მიზნისთვის — საკუთარი სამეფოს დიდებისთვის იღწვოდა. სავარაუდოდ, მისი სასიყვარულო ისტორიებიც ამ მიზნის აღსრულებასთან იყო დაკავშირებული. ყოველ შემთხვევაში, ცეზარის მკვლელობა მან ძალიან უმტკივნეულოდ გადაიტანა და ეს ფაქტი იმისთვის გამოიყენა, რომ ეგვიპტეზე რომის ხელისუფლების გავლენა შეესუსტებინა.

უნდა აღინიშნოს, რომ თავდაპირველად, კლეოპატრა დახმარებას უწევდა რომის ხელისუფლებასთან დაპირისპირებულ ადამიანთა ჯგუფს. ხოლო როდესაც მარკუს ანტონიუსის ლეგიონი ჩავიდა ეგვიპტეში, მათ უღალატა, და განაცხადა, რომ რომის ოპოზიციას დახმარებას მისი მსახურები უწევდნენ, მისი ნების საწინააღმდეგოდ. ასე, რომ, კლეოპატრამ ცეზარიც მოიშორა თავიდან და რომის მტრებიც.

 

 

ის ახალი ურთიერთობისთვის ემზადებოდა და დედოფლის «ნაზ გულში», ახალი «სიყვარულის ცეცხლი» აენთო, ახლა უკვე მარკუს ანტონიუსისადმი. და რა თქმა უნდა, მისი გრძნობა უპასუხოდ არ დარჩენილა.

საქმე იმაშია იყო, რომ მარკუს ანტონიუსს უკვე კარგა ხნის მანძილზე ჰქონდა განზრახული, საკუთარი, რომის რესპუბლიკისგან დამოუკიდებელი, იმპერიის შექმნა. და აი «ორმა გულმა» ერთმანეთი იპოვა. კლეოპატრას მარკუსთან სამი შვილი — ორი ვაჟი და ქალიშვილი შეეძინა.

ბავშვებს მფლობელობაში, გულუხვი მშობლებისგან გადაეცათ მიწები, რომლებიც არა თუ მათი მმართველობის ქვეშ (ისინი მხოლოდ ნაწილობრივ აკონტროლებდნენ) არ იყო, არამედ, ოფიციალურად, რომს ეკუთვნოდა. ეს სიტუაცია, რბილად რომ ვთქვათ, რომის რესპუბლიკას არ მოეწონა და «ბედნიერი წყვილისკენ» ლეგიონი დაიძრა ოქტავიანე ავგუსტუსის მეთაურობით.

ყველა წერილობითი წყარო, კლეოპატრას შესახებ, მისი სიკვდილის შემდგომი პერიოდით არის დათარიღებული. ბუნებრივია, გამარჯვებული მხარის ისტორიკოსები ყველანაირად ეცდებოდნენ ეგვიპტის დედოფალი ამაზრზენი თვისებების ქალად წარმოეჩინათ, ხოლო მარკუს ანტონიუსი პატიოსან მეომრად, რომელიც საძულველმა ეგვიპტელმა აცდუნა. და იმ დროინდელი წყაროების მიხედვით, ძვ. წ. აღრ. 31 წელს, აქციუმთან საზღვაო ბრძოლაში მარცხის შემდეგ, კლეოპატრამ მიატოვა ჯარი და ინდოეთში გაქცევა გადაწყვიტა, ხოლო მარკუს ანტონიუსი მას დაედევნა. მათი გემი არაბებმა დაწვეს, როდესაც სუეციის ყელში მის გადაადგილებას ცდილობდნენ.

გემის დაკარგვის შემდეგ, კლეოპატრა და მარკუსი ალექსანდრიაში ჩავიდნენ და თანამოაზრეებთან ერთად, თავდაცვისთვის მზადება დაიწყეს. თუმცა მოგვიანებით, მარკუსს ყველაზე ერთგული მომხრეები ჩამოშორდნენ, იმ მოტივით, რომ სიტუაცია უიმედო იყო და შექმნილ ვითარებაში, ბრძოლას აზრი არა ჰქონდა.

თითქმის 1 წლის ლოდინის შემდეგ, როგორც იქნა, ოქტავიანე ავგუსტუსი, ჯართან ერთად, ალექსანდრიაში ჩავიდა. ამ ხნის მანძილზე, კლეოპატრა ექსპერიმენტებს ატარებდა საწამლავებზე. ის ისეთ საშუალებას ეძებდა, რომელიც სწრაფად და ტანჯვის გარეშე კლავდა ადამიანს. ზემოთ ხსენებული წყაროების ცნობით, ყოველი ახალი შხამის შექმნის შემდეგ, დედოფალი წამალს ერთ-ერთ მონას ასმევდა და შემდეგ მისი სიკვდილის პროცესს აკვირდებოდა.

ალექსანდრიასთან რომაული ლეგიონის გამოჩენის შემდეგ, მარკუსი ბრძოლისთვის მოემზადა, ხოლო კლეოპატრა, სპეციალურად ამ შემთხვევისთვის გამზადებულ, ოთახში ჩაიკეტა, სადაც მის მფლობელობაში არსებული განძი და სწრაფად აალებადი ნივთიერება იყო მოთავსებული. ოთახში შესვლის წინ, მან დაიბარა, რომ თუ კომპრომისის მიღწევა არ მოხერხდებოდა, რომაელები საგანძურს ვერ მიიღებდნენ. ხოლო ბრძოლაში დამარცხებულ და სასახლეში დაბრუნებულ ანტონიუსს, მისივე ბრძანებით, ეგვიპტის დედოფლის გარდაცვალების ამბავი შეატყობინეს.

ეს უკანასკნელი მიხვდა, რომ მხარდაჭერის გარეშე დარჩა (ფორმალურად, მას ეგვიპტის სიმდიდრეზე არანაირი უფლება არ ჰქონდა. ეს კი იმას ნიშნავდა, რომ რომს, თავის გადასარჩენად, ვერაფერს შესთავაზებდა.) და საკუთარი ხმლით მოიკლა თავი. სასიკვდილოდ დაჭრილი მხედართმთავარი კლეოპატრასთან გადაიყვანეს და «მოსიყვარულე» გულების განშორების გულგამგმირავი სცენა სამუდამოდ დარჩა რომანტიკულ ნაწარმოებებში.

მარკუს ანტონიუსის სიკვდილის შემდეგ, კლეოპატრა დაფიქრდა, განძის აღრიცხვის სია რომაელებს გადასცა და თავშესაფარი დატოვა. განძის ოთახიდან გამოსული კლეოპატრა ისევ შეყვარებული იყო. ამჯერად მისი რჩეული — ოქტავიანე ავგუსტუსი იყო. მაგრამ, ოქტავიანემ დედოფლის გრძნობა უპასუხოდ დატოვა. მან ეგვიპტეს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს სტატუსი ჩამოართვა, ხოლო კლეოპატრა მის ეტლს უკან უნდა გაჰყოლოდა, როდესაც ის რომში ტრიუმფით შევიდოდა. პტოლემეოსთა დინასტიის შთამომავალი ასეთ დამცირებას, რა თქმა უნდა, ვერ აიტანდა და კლეოპატრა განძის ოთახში დაბრუნდა, სადაც მალევე გარდაიცვალა.

 

 

დედოფლის გარდაცვალება, ისევე როგორც მისი ცხოვრება, ლეგენდებით არის გარემოცული. ყველაზე გავრცელებული ვერსიის თანახმად, კლეოპატრამ ეგვიპტურ კობრას დააგესლინა თავი. სხვა ვერსიით, დედოფალს შხამი თმის სამაგრში ჰქონდა მოთავსებული და საჭირო დროს გამოიყენა კიდეც. სწორედ საწამლავით სიკვდილის ვერსიას ემხრობოდა გერმანელი მეცნიერი კრისტოფ შეფერი. კვლევის ჩასატარებლად, ის სხვა მეცნიერებთან ერთად, ალექსანდრიაში ჩავიდა, სადაც თავისი თეორია ძველი სამედიცინო ტექსტების შესწავლით (მეცნიერმა ყველა საარქივო დოკუმენტი შეისწავლა, რაც კი კლეოპატრას უკავშირდებოდა, განსაკუთრებით დედოფლის პირადი ექიმის ჩანაწერები) და ადგილობრივ სერპენტოლოგთან (ქვეწარმავლების და ამფიბიების მკვლევარი) კონსულტაციით გადაამოწმა.

ყოველივე ამის შემდეგ, შეფერი და მისი კოლეგები იმ დასკვნამდე მივიდნენ რომ ყველაზე ცნობილი ეგვიპტელის სიკვდილის მიზეზი გველის ნაკბენი არ უნდა ყოფილიყო. სავარაუდოდ, კლეოპატრა ოპიუმის, კონიოს და ტილჭირის სასიკვდილო კოქტეილის მიღებით გარდაიცვალა.

ასეთი მცენარეების ნაზავი, ადამიანის სიკვდილს რამდენიმე საათში იწვევს, ყოველგვარი ტანჯვის, ტკივილის და გარეგანი ცვლილებების გარეშე. დედოფალი კლეოპატრა ცნობილი იყო თავისი სილამაზით და ისეთს არაფერს გააკეთებდა, რომ მის სახეზე ტანჯვის კვალი აღბეჭდილიყო. მაგ. ისეთი, როგორსაც გველის კბენა იწვევს — ამტკიცებს კრისტოფ შეფერი. — დოკუმენტების თანახმად, კლეოპატრას სურვილი იყო, რომ სიკვდილის შემდეგაც ისეთივე ლამაზი ყოფილიყო, როგორიც სიცოცხლეში იყო.

аналитика
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати