,
2007 წლის 26 ივნისს, ნიუ-იორკში, 78 წლის ასაკში გარდაიცვალა ცნობილი ამერიკელი მოდელიორი ლიზ კლაიბორნი. სიკვდილის მიზეზი სიმსიმვნე გახდა, რისგანაც 10 წლის მანძილზე იტანჯებოდა.
"ეს იყო ბრძოლა, რომლის მოგებაც შეუძლებელი იყო"- განაცხადა კლაიბორნ არტ ორტენბერგმა, მისმა მეუღლემ და ძველმა ბიზნეს-პარტნიორმა პრესისთვის გაკეთებულ ოფიციალურ მიმართვაში.
ლიზ კლაიბორნმა 1979 წელს სამოდელო სახლი Liz Claiborne დააარსა. მან სახელი ოთხმოციან წლებში, თავისი უნიკალური დიზაინის მქონე, ყოველდღიური, სპორტული მიმართულების ტანსაცმლით გაითქვა და ლიზი ითვლება ადამიანად, რომელმაც ამერიკის მოდაში გადატრიალება მოახდინა. სწორედ მან განაცხადა ოდესღაც, რომ სამოსი აუცილებლად კომფორტული უნდა იყოს და სიამოვნება მოჰქონდს მისთვის, ვინც მას ატარებს.
ლიზ კლაიბორნი როკ-ვარსკვლავი იყო. ადამიანები მის მაღაზიებში გრძელ რიგებში დგებოდნენ, რათა გამოლაპარაკებოდნენ და ავტოგრაფი აეღოთ მისგან. მისი შემოქმედების ძლიერ მხარეს ფერი წარმოადგენდა. მან რევოლუცია მოახდინა ხასხასა ფერებითა და ქსოვილზე სხვადასხვა შეხამებების გამოყენების მეშვეობით.
ლიზ კლაიბორნის მუდმივი კლიენტები დარწმუნებულნი არიან, რომ მისი კომპანიის წარმატება დაკავშირებულია იმასთან, რომ მას ყოველთვის კარგად ესმოდა მომხმარებლის მოთხოვნილება.
1989 წელს ის პენსიაზე გავიდა, რათა თავი ქველმოქმედებისთვის მიეძღვნა. Liz Claiborne and Art Ortenberg Foundation-ის ფონდი, რომელიც 1984 წელს შეიქმნა, თავისი ისტორიის მანძილზე, ათეული საგანმათლებლო პროგრამის სპონსორი იყო მთელს მსოფლიოში.
არცერთ კომპანიას არ განუცდია ისეთი თავბრუდამხვევი აღმაფრენა, როგორც ლიზ კლაიბორნის კორპორაციას და არცერთ ქალს არ გამოუმუშავებია იმდენი ფული ტანსაცმლის ინდუსტრიაში, რამდენიც მან შეძლო: 200 მილიონი დოლარი ათ წელიწადში. ამის მიზეზი ისაა, რომ ლიზ კლაიბორნმა შეძლო საქმიანი ქალების მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება ელეგანტური, იაფი ტანსაცმლით. მან შესთავაზა მათ გამოეყენებინათ ტანსაცმლის კომპლექტები, ელემენტების შეთავსებით, რაც მომსახურე ქალებს საშუალებას მისცემდა მრავალფეროვნება შეეტანათ საქმიან სტილში და მოხდენილად გამოჩენილიყვნენ ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
ლიზ კლაიბორნი დაიბადა ბელგიაში, ბრიუსელის ბანკის მმართველის, ამერიკელი ემიგრანტის ოჯახში. 1939 წელს ოჯახი ახალ ორლეანში დაბრუნდა. დედა მას პატარაობიდანვე ასწვლიდა კერვას. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ გოგონა ევროპაში, ერთ-ერთ სამხატვრო სკოლაში სასწავლებლად გაემგზავრა. მისი ოჯახი კატეგორიული წინააღმდეგი იყო, რომ მას მოდის ინდუსტრიაში ემუშავა. "მათთვის ეს ძალიან არადახვეწილი საქმიანობა იყო", - იხსენებდა ლიზი.
1950 წელს, საზაფხულო არდადეგებზე, საზრიანმა ლიზიმ დიზაინში ნაციონალური კონსკურსი მოიგო და მოგებული პრიზი მოდის სამყაროში შესასვლელ ბილეთად გამოიყენა – ის დიზაინერის კარიერის გასაკეთებლად ნიუ-იორკში გაემგზავრა. მისი საქმიანობის მწვერვალი -კომპანია ჯონათან ლოგანში მისი ახალგაზრდული ტანსაცმლის განყოფილებაში მთავარ დიზაინერად დანიშვნა გახდა. აქ მან 16 წელი იმუშავა. 1975 წელს მან დატოვა ახალგაზრდული მოდა, რათა თავისი ოცნება განეხორციელებინა - გამოეშვა იაფი ტანსაცმელი მომსახურე ქალბატონებისთვის.
კორპორაცია Liz Claiborne-ის შექმნაში 250 ათასი დოლარი იყო ჩადებული. 1976 წლის შემოდგომაზე, ლიზიმ პირველი 35 ესკიზი წარმოადგინა. მათი შექმნის დროს ხელმძღვანელობდა პრინციპით, რომელიც გახდა მისი მუშაობის მთავარი პრინციპი: "ჩავიცმევდი კი ამას მე თვითონ სამსახურში და ნეტა რამდენს გადავიხდიდი მასში?". მას სწამდა, რომ აუცილებელი იყო ყური დაეგდო დამკვეთისთვის, ხშირად გადიოდა სავაჭრო დარბაზში და ყურს უგდებდა, რა მოსწონთ ადამიანებს და რა – არა. ლიზი მთელი გულით თანაუგრძნობდა მოსამსახურე ქალებს: "ჩემი კლიენტი- მომსახურე ქალია. ქალები დღეს თავის თავში დარწმუნებულნი არიან და უნდათ ისეთი ტანსაცმლის ტარება, რომელსაც ამის ხაზგასმა შეეძლება".
მალე კორპორაცია სწრაფმზარდ და შემოსავლიან ტანსაცმლის მწარმოებელ საწარმოდ გადაიქცა. 1980 წელს ლიზ კლაიბორნი დაასახელეს მოდის ინდუსტრიის N1 მწარმოებლად. 1986 წელს კორპორაცია მოხვდა მსოფლიოს ხუთასი უმსხვილესი კომპანიის ჩამონათვალში, რომელიც ჟურნალმა "Fortune" შეადგინა. ამ პრესტიჟულ ჩამონათვალში ქალების დაფუძნებული მხოლოდ ორი კომპანია იყო, ერთ-ერთი მათგანი ლიზ კლაიბორნის.
1987 წელს ლიზ კლაიბორნი გახლდათ კორპორაციის პრეზიდენტი, მმართველობის თავმჯდომარე და მისი აღმასრულებელი დირექტორი. დარწმუნდა რა, რომ ყველა მისი ოცნება ასრულდა, 1989 წელს მან კომპანიის ხელმძღვანელობას თავი დაანება. 1990 წელს ლიზ კლაიბორნის ტანსაცმლის გაყიდვიდან შემოსული შემოსავალი ორჯერ აღემატებოდა მისი მთავარი კონკურენტის - კომპანია Leslie Fay-ის შემოსავალს.
ლიზ კლაიბორნი - მორიდებული ქალი იყო. ერთხელ, როდესაც “"Fortune"-ის რეპორტიორმა მას ჰკითხა, რა თანხებს ფლობდა, მან მორიდებით უპასუხა: "რამდენიმე მილიონი დოლარი". სინამდვილეში კი, იმ პერიოდში, სადღაც ასი მილიონზე მეტი ჰქონდა ანგარიშზე. ლიზი ყოველთვის აღწევდა თავისას. სანამ სასურველ შედეგს არ მიიღებდა არ ეშვებოდა დასახულ მიზანს, მიზნის მიღწევის შემდეგ კი, უფრო ინტენსიურად იწყებდა მუშაობას. ის ისეთ საქმიან თვისებებს ფლობდა, როგორებიც იყო ოპერატიულობა, თავდაჯერება, სტრესულ სიტუაციებში პრობლემების მშვიდად გადაჭრის უნარი. მან ერთერთმა პირველთაგანმა გააკეთა იმის დემონსტრირება, რომ მოდა უნდა დაფუძნებულიყო მასიური მომხმარებლის სურვილების მიმართ შემოქმედებით მიდგომაზე.
ლიზ კლაიბორნის ნოვატორობამ მნიშვნელოვან წილად შეცვალა მსოფლიო მოდა.
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
