USD 2.8082
EUR 2.9174
RUB 2.7198
თბილისი
ლევან ტიელიძე - გამლღვალი ქანები კიდევ უფრო დამძიმდება და ადვილად ჩამოიშლება. სწორედ ეს პროცესი იყო შოვის სტიქიის ერთერთი განმაპირობებელი ფაქტორი
თარიღი:  949
შვეიცარიელი კოლეგების (გრუბერი და სხვ.) მონაცემების საფუძველზე გაჩვენებთ კავკასიონის სამხრეთ ფერდობის, ბუბა-თბილისას მონაკვეთის მუდმივი მზრალობის გამოსახულებას. იმისთვის რომ ეს ილუსტრაცია ყველასთვის გასაგები იყოს: მუქი იასანმნისფერით ნაჩვენებია ადგილები რომლებიც წესით მუდმივად მზრალი (გაყინული) უნდა იყოს. მუდმივი მზრალობის ფენომენი კავკასიონზე ძირითადად ექვემდებარება ვერტიკალურ ზონალობას. მარტივად რომ ვთქვათ კავკასიონის ქედის ფერდობები და მწვერვალები გაყინულია იმიტომ, რომ იქ მუდმივად დაბალი ტემპერატურაა. და მუდმივად დაბალი ტემპერატურაა იმიტომ, რომ ზღვის დონიდან მაღალზეა და თან ციცაბო ფერდობებია. და ზღვის დონიდან მაღალ სიმაღლეზე იმიტომ ცივა, რომ ტემპერატურული გარდიენტის პრინციპი მოქმედებს (ეგ ისაა ყოველ 100 მეტრზე ჰიფსომეტრიულად მაღლა რომ ავდივართ და ტემპერატურა საშუალოდ 0.6 გრადუსით იკლებს).
 
სტიქიის წარმოქმნის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი: კლიმატის გლობალურმა ცვლილებამ ყველაფერი არია და მუდმივი მზრალობის ინდექსიც ნელ-ნელა თავის გავლენის ქვეშ მოაქცია. ესეიგი, მუდმივად გაყინული ფერდობები აღარაა მუდმივად გაყინული და ექვემდებარება სეზონურობას. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, ზაფხულის ცხელ ტემპერატურულ პირობებში ძირითადი ქანები ლღვება, სიმტკიცეს კარგავს, და იშლება. ამას თუ წვიმაც დაემატა
(წვიმა საიდან გაჩნდება მაგას დაბლა ვწერ) გამლღვალი ქანები კიდევ უფრო დამძიმდება და ადვილად ჩამოიშლება. სწორედ ეს პროცესი იყო შოვის სტიქიის ერთერთი განმაპირობებელი ფაქტორი.
 
უშუალოდ მყინვარების დნობის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი: ტემპერატურის მატების პარალელურად თოვლის ხაზმა ჰიფსომეტრიულად უფრო მაღლა აიწია და შესაბამისად მას მიჰყვა წვიმის ხაზიც. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, სადაც ადრე ნალექი მუდმივად თოვლის სახით მოდიოდა დღეს შეიძლება იქ წვიმა მოვიდეს (ესეც წვიმა). მყინვარებზე თოვლის ხაზის აწევა და შესაბამისად თოვლის საფარის შემცირება ყოველთვის უარყოფითად აისახება რადგან: 1. თოვლი კვებავს მყინვარს, და 2. თოვლი თავის უფრო თეთრი შეფერილობის გამო მეტად ირეკლავს მზის სხივებს და იცავს მყინვარულ ყინულს ინტენსიური დნობისგან, და 3. თოვლი ქმნის უფრო ცივ მიკრო კლიმატს მყინვარის მიმდებარედ ვიდრე თავად მყინვარული ყინული. ჩვენ მიერ 2022 წელს გამოწვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა რომ კავკასიონის ბევრმა მყინვარმა თოვლის ხაზი საერთოდ დაკარგა და ინტენსიური დნობა მიმდინარეობს უშუალოდ ყინულის ხარჯზე რაც მყინვარების შემცირებას კიდევ უფრო აჩქარებს.
 
ლევან ტიელიძე - ილიას უნივერსიტეტის პროფესორი, ახალი ზელანდიის ანტარქტიკის კვლევითი ცენტრის მეცნიერი, გლაციოლოგი
 
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.