USD 2.7047
EUR 3.1310
RUB 3.4365
თბილისი
ლევან ტიელიძე - გამლღვალი ქანები კიდევ უფრო დამძიმდება და ადვილად ჩამოიშლება. სწორედ ეს პროცესი იყო შოვის სტიქიის ერთერთი განმაპირობებელი ფაქტორი
თარიღი:  1386
შვეიცარიელი კოლეგების (გრუბერი და სხვ.) მონაცემების საფუძველზე გაჩვენებთ კავკასიონის სამხრეთ ფერდობის, ბუბა-თბილისას მონაკვეთის მუდმივი მზრალობის გამოსახულებას. იმისთვის რომ ეს ილუსტრაცია ყველასთვის გასაგები იყოს: მუქი იასანმნისფერით ნაჩვენებია ადგილები რომლებიც წესით მუდმივად მზრალი (გაყინული) უნდა იყოს. მუდმივი მზრალობის ფენომენი კავკასიონზე ძირითადად ექვემდებარება ვერტიკალურ ზონალობას. მარტივად რომ ვთქვათ კავკასიონის ქედის ფერდობები და მწვერვალები გაყინულია იმიტომ, რომ იქ მუდმივად დაბალი ტემპერატურაა. და მუდმივად დაბალი ტემპერატურაა იმიტომ, რომ ზღვის დონიდან მაღალზეა და თან ციცაბო ფერდობებია. და ზღვის დონიდან მაღალ სიმაღლეზე იმიტომ ცივა, რომ ტემპერატურული გარდიენტის პრინციპი მოქმედებს (ეგ ისაა ყოველ 100 მეტრზე ჰიფსომეტრიულად მაღლა რომ ავდივართ და ტემპერატურა საშუალოდ 0.6 გრადუსით იკლებს).
 
სტიქიის წარმოქმნის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი: კლიმატის გლობალურმა ცვლილებამ ყველაფერი არია და მუდმივი მზრალობის ინდექსიც ნელ-ნელა თავის გავლენის ქვეშ მოაქცია. ესეიგი, მუდმივად გაყინული ფერდობები აღარაა მუდმივად გაყინული და ექვემდებარება სეზონურობას. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, ზაფხულის ცხელ ტემპერატურულ პირობებში ძირითადი ქანები ლღვება, სიმტკიცეს კარგავს, და იშლება. ამას თუ წვიმაც დაემატა
(წვიმა საიდან გაჩნდება მაგას დაბლა ვწერ) გამლღვალი ქანები კიდევ უფრო დამძიმდება და ადვილად ჩამოიშლება. სწორედ ეს პროცესი იყო შოვის სტიქიის ერთერთი განმაპირობებელი ფაქტორი.
 
უშუალოდ მყინვარების დნობის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი: ტემპერატურის მატების პარალელურად თოვლის ხაზმა ჰიფსომეტრიულად უფრო მაღლა აიწია და შესაბამისად მას მიჰყვა წვიმის ხაზიც. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, სადაც ადრე ნალექი მუდმივად თოვლის სახით მოდიოდა დღეს შეიძლება იქ წვიმა მოვიდეს (ესეც წვიმა). მყინვარებზე თოვლის ხაზის აწევა და შესაბამისად თოვლის საფარის შემცირება ყოველთვის უარყოფითად აისახება რადგან: 1. თოვლი კვებავს მყინვარს, და 2. თოვლი თავის უფრო თეთრი შეფერილობის გამო მეტად ირეკლავს მზის სხივებს და იცავს მყინვარულ ყინულს ინტენსიური დნობისგან, და 3. თოვლი ქმნის უფრო ცივ მიკრო კლიმატს მყინვარის მიმდებარედ ვიდრე თავად მყინვარული ყინული. ჩვენ მიერ 2022 წელს გამოწვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა რომ კავკასიონის ბევრმა მყინვარმა თოვლის ხაზი საერთოდ დაკარგა და ინტენსიური დნობა მიმდინარეობს უშუალოდ ყინულის ხარჯზე რაც მყინვარების შემცირებას კიდევ უფრო აჩქარებს.
 
ლევან ტიელიძე - ილიას უნივერსიტეტის პროფესორი, ახალი ზელანდიის ანტარქტიკის კვლევითი ცენტრის მეცნიერი, გლაციოლოგი
 
მსოფლიო
ჯაკარტა მოსახლეობის მიხედვით მსოფლიოში ყველაზე დიდი ქალაქი გახდა

ინდონეზიის დედაქალაქი ჯაკარტა მოსახლეობის რაოდენობით პლანეტაზე ყველა დიდი ქალაქის ტიტულს იკავებს. ცნობა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მოხსენებას ეყრდნობა, რომელიც დედაქალაქის მოსახლეობად 42 მილიონ ადამიანს ასახელებს.

აღნიშნულ წოდება აქამდე იაპონიის დედაქალაქ ტოკიოს ეკუთვნოდა. გაეროს მსოფლიო ურბანიზაციის კვლევის თანახმად, ტოკიოს მოსახლეობა ამჟამად 33 მილიონია, რაც მას მსოფლიოში მესამე ყველაზე დიდი ქალაქის პოზიციაზე აქვეითებს. გაეროში ვარაუდობენ, რომ ტოკიო მომდევნო წლებში კიდევ უფრო მეტ პოზიციას დაკარგავს. ანგარიშის მიხედვით, მეორე ადგილს ბანგლადეშის დედაქალაქი დაკა იკავებს. ცნობისათვის, იგი ყველაზე მზარდი ქალაქია დედამიწაზე, რომლის მოსახლეობაც უკვე 40 მილიონს აღწევს. სავარაუდოა, რომ იგი არსებული ტემპით ჯაკარტას გადაასწრებს. გაეროს პროგნოზით, დაკა 2050 წლისათვის უკონკურენტოდ ყველაზე დიდი ქალაქი იქნება.

აღნიშნულ კვლევაში აზიის კონტინენტი სრულიად დომინირებს. საგულისხმოა, რომ მსოფლიოს ათი მეგაქალაქიდან ცხრა სწორედ აქ მდებარეობს. შეგახსენებთ, რომ მეგაქალაქი ეწოდება ისეთ ურბანულ სივრცეს, რომლის მოსახლეობაც 10 მილიონს აჭარბებს.

ჯაკარტას და დაკას სწრაფი ურბანიზაცია დიდწილად მასობრივ იმიგრაციაზე არის დამოკიდებული.

მასობრივი ურბანიზაცია, ეკოლოგიური დაბინძურება, სატრანსპორტო კოლაფსი და ინფრასტრუქტურული წნეხი ის გამოწვევებია, რომელთან გამკლავებაც აღნიშნულ სახელმწიფოებს უწევთ. ამ მიზნით, ინდონეზიას საკუთარი დედაქალაქის გადატანა 2028 წლამდე ქალაქ ნუსანტარაში აქვს განზრახული.

სრულად
გამოკითხვა
სხვათა შორის