USD 2.7089
EUR 3.1193
RUB 3.3402
Тбилиси
კონსტანტინე გამსახურდია - ევროპა ცივილიზაციური არჩევანია
дата:  1111

ოდესღაც გერმანელმა რომანტიკოსმა პოეტმა ნოვალისმა დაწერა ფანტასტიური ესსე "საქრისტიანო ანუ ევროპა". ცხადია, ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ ქრისტიანობა მხოლოდ ევროპაშია. მაგრამ ნიშნავს, რომ ჭეშმარიტი გაგებით ევროპულობა პირველყოვლისა ქრისტიანობის განხორციელებაა ამ სიტყვის რელიგიური, სოციალური, კულტურული და პოლიტიკური გაგებითაც.

ევროპა სივრცეა, სადაც ეპოქათა გზაგასაყარზე დამკვიდრდა ოქროს საწმისი, ანუ დიადი ცოდნა ადამიანური ბუნების ალქიმიისა, თავდაპირველად ძველი სამყაროდან კოლხეთში გადარჩენილი.
ევროპა სივრცეა, სადაც ზეცისთვის მოტაცებული პრომეთეული ცეცხლი თავისუფლებისა და ცოდნისა წესით ყველა ინდივიდში უნდა აინთოს, ხოლო მისი მომტანი კავკასიაზე მიჯაჭვით დაისაჯა.
როდესაც ძველქართულ ჰაგიოგრაფიულ ტექსტში წერია, რომ ჩვენ ოდითგანვე ქვეყნიერების "ყურედ" მოვიაზრებდით თავს, ეს სწორედ ევროპულ-ბიზანტიური სივრცის ფორპოსტობას ნიშნავს.
როდესაც ვახტანგ გორგასალი სიკვდილის წინ იტყვის, "სიყვარულსა ბერძენთასა ნუ დაუტევებთო" - იგივე სივრცეს გულისხმობს.
ევროპულ-ბიზანტიური სივრცის გაგრძელებაა დავით აღმაშენებლის და თამარის საქართველო, ერთგვარი წმინდა აღმოსავლური სამეფო-რაიხი ჩრდილოეთ, ცენტრალურ და სამხრეთ კავკასიაში.
ეს შედეგია სულხან-საბას მართლაც სასოწარკვეთილი მცდელობისა, აეგო დიპლომატიური ხიდი ევროპასთან. ეს შედეგია ილია ჭავჭავაძის ბრძნული და თავდადებული მსახურებისაც.
ეს ამავდროულად შედეგია საქართველოს პირველი და მეორე დამოუკიდებელი რესპუბლიკების გმირთა ბრძოლის და მსხვერპლის. განსაკუთრებით 90-იანების პირველი, ეროვნული ხელისუფლების, ვინც თავისუფლებლობისთვის ბრძოლის მორალური მაგალითი მოგვცა.
ევროპელობა ნიშნავს არას თქმას გეოპოლიტიკური ურდოების წარმომადგენლობებისა და ნომანდთა კარვებისადმი.
ევროპის შესახებ მსჯელობისას ვითვალისწინებ პიერ ბერტოს (1907-1986) ნააზრევს, ვინც იყო მწერალი, კულტურის ისტორიკოსი და საფრანგეთის წინააღდეგობის მოძრაობის მონაწილე შარლ დე გოლთან ერთად. იმ დროს, როდესაც საქართველომ ჯერჯერობით გააკეთა თავისი არჩევანი ევროპის სასარგებლოდ, პოსტი ცალკეულ ასპექტებში პასუხობს კითხვას, რატომ ევროპა და არა რომელიმე სხვა. სიტყვას "ჯერჯერობით" შეგნებულად ვიყენებ, რადგან არავინ იცის, რა პროცესები განვითარდება მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ალბათ ყველაზე სახიფათო ეტაპზე მყოფ მსოფლიოში.
მართლაც რა არის ევროპა, თავისი თითქმის ნახევარ მილიარდიანი მოსახლეობით, ანგლოსაქსურ-გერმანული, რომანული, უგრო-ფინური და სლავური ეთნიკური ელემენტით, დაქსელილი რკინიგზის ხაზებით და შახტებით გამოხრული, სამრწველო ინფრასტრუქტურით დაფარული, იმავდროულად დიდი ისტორიის და კულტურის მქონე, რაც წარსულის უამრავ მნიშვნელოვან ძეგლსა და მუზეუმში არის წარმოდგენილი? რაღაც საშუალო ოპტიმალური სოციალური და ეკონომიკური პირობების სივრცესა და "აღთქმულ მიწას" შორის, საითკენაც სამხრეთიდან და აღმოსავლეთიდან მიგრანტების თითქმის უწყვეტი ნაკადები მიიჩქარიან?
ევროპული იდენტობა უპირველეს ყოვლისა უნივერსალისტული მოდელია, რომელიც განმანათლებლობის ტრადიციებიდან იკვებება, იგი ეფუძნება სახელმწიფოს და საზოგადოების ურთიერთგამიჯვნას. ეს სოციალურ--პოლიტიკური ქმნადობა მომდინარეობს ფრანგულ-რესპუბლიკური სახელმწიფოს გაგებიდან, რომელში ინტეგრირებაც ყველასთვისაა შესაძლებელი, ვინც რესპუბლიკის ფასეულობებს იზიარებს და წარმოადგენს. ამიტომ ვერ გუობს ნამდვილი ევროპულობა დესპოტიზმსა და ავტორიტარიზმს.
მეორე ხაზი დეფინიციისა უკვე არის განმანათლებლობის უნივერსალისტური ფასეულობანი, მიმართული აზრისმიერი თვითგამორკვევისკენ და შესაბამისად მოდერნიზაციისკენ. ევროპა ამრიგად ხდება წყარო მოდერნიზაციის პროცესებისა, რომლებიც თანამედროვეობაში ჩქარდებიან და გლობალურ ხასიათს იძენენ. იგი განასასახიერებს აღმატებულ პარადიგმას, რომელსაც სხვა კულტურებმა და ცივილიზაციებმა გარკვეული ფორმით უნდა მისდიონ, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი ევროპა ამისთვის არავითარ "მადლობას" არ მოელის მათგან, არამედ უმალ მასობრივ და სახიფათო კონფლიქტებს უნდა ელოდოს. აქვე დავძენდი, რომ ხშირად ამ კონფლიქტებში მისი როლი შესაძლოა საკმაოდ უსუსურადაც კი წარმოჩნდეს, რის გამოც საუბარი წასულა (და დღესაც მიდის!) მის ოპორტუნიზმზე და თითქოს უპრინციპო პრაგმატიზმზე.
ევროპა ამავდროულად განასახიერებს სრულიად განსაკუთრებულ კულტურას, რომელსაც თავისი ინტელექტუალური პოტენციალის და ისტორიული გამოცდილების უჩვეულო ინტენსივობით ბადალი არ ყავს და შესაბამისად მისი კოპირებაც შეუძლებელია. ევროპას თუმცა ემუქრება საფრთხე არამხოლოდ მის მიერვე გაჩაღებული რევოლუციური მოდერნიზაციისგან, არამედ სუპერსახელმწიფოებისგანაც, რომლებიც პოტენციურად საფრთხეს წარმოადგენენ მისთვის - მაგალითად რუსეთი, ჩინეთი, გარკვეულწილად - აშშ-ც. არც „გლობალური სამხრეთია“ ისეთი წარმონაქმნი, რომელიც მაინცადამაინც მეგობრული იქნება მისდამი ყველა ასპექტში, მაგრამ ევროპის ძველი უპირატესობა კვლავ ახლიდან იჩენს ხოლმე თავს, რადგან არც ერთი სხვა ცივილიზაცია არ არის შემძლე ინტენსიური მიმოცვლის პროცესისგან ინოვაციის მსგავსი პოტენციალის წარმოქმნისა.
ისტორიას რომ დავუბრუნდეთ, რას ხედავდა ქართველი თეიმურაზ ბატონიშვილი, ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მონარქის ძე სეფიან-აფშარ-ყაჯართა სპარსეთის აზიურ დესპოტურ სპარსეთში?
„როდესაც მე თვით შემდგომად მეფისა გარდაცვალებისა წარვედი სპარსეთსა... ...ვნახე თვით სპარსელთა ქცევა, ბილწი ჰაზრი მათი უსაფუძვლო განმგებლობისათვის და საომრად. ვსცან იგინი არა რაისა მცოდნენი, ყაენისაგან დაშორებულნი, ვერ გამბედავნი სიტყვისა თვისისა მეფესთან და სწორისაცა სასარგებლოისა ჰაზრისა არ გამომთქმელნი. დიდად მიკვირდა მდგომარეობა ირანისა, მეფეთა კარისა, და მოვიხსენებდი პაპისა ჩემისა კარსა და თვით მამისა ჩემისა, ყოვლად მეფურისა, დიდებულისა, მხიარულებითისა, სამართლიერისა და კარღია ტახტისა მდიდართა, მოკლებულთა, სნეულთა, მშიერთა, ობოლთა, ქვრივთა და პყრობილთათვის.
ეხლაც ვეკვირვი მიხედვით სპარსეთისა და სხვათაცა ევროპიისა მეფეთა, ჩემგან ნახულთა რეინისა პირამდინ, მამისა ჩემისა სიმაღლესა და ბრწყინვალებასა; ეხლაც ვხედავ, რომელ ქრისტიანობა არის სამკაული მეფეთა და მასზედა დაფუძნებული მეფობა და განმგეობა ქვეყანისა არის საჩინო, ტკბილი, სამართლიერი და უცთომელი. – „აი, ჩემო პლატონ, - მიბრძანებდა მეფის ძე, - რითაც იყო დიდი კარი მამისა ჩემისა, - იყო ქრისტეს მოყვარე ყოვლად და ამისთვის იყო მეფე პირველი, თუმცა მტერთაგან გარეულთა და შინაურთა შეიწრებული“. (თეიმურაზ ბატონიშვილი, გიორგი XII-ის ძე. პლატონ იოსელიანის თხზულებიდან გიორგი მეთორმეტის ცხოვრება.)
და რა ნახა ქართველობამ რუსეთის იმპერიაში, რომელიც თითქოს აზიურ დესპოტიას ჩაენაცვლა, როგორც ალტერნატივა? უპირველეს ყოვლისა დარღვეული ხელშეკრულებანი. შემდეგ ქრისტიანული ინსტიტუტი, როგორც სახელმწიფოსადმი სრულიად დაქვემდებარებული და ეს ქვეყანაში, რომელიც მართლმადიდებლური ეგონა; ჩრდილოეთის იმპერიის ამბიციური პროექტების ინსტრუმენტად ქცევა, რაც გულისხმობდა ერთის მხრივ, გასვლის მცდელობას ლა-მანშზე და გიბრალტარზე, მეორეს მხრივ სამხრეთით - ინდოეთის ოკეანეზე. ეს აბსურდულობამდე ეგოცენტრული პროექტები რომ არ შედგა, ხომ არ ნიშნავს იმას, რომ მზაობა ამისკენ არ იყო? ქართველობამ ასევე ნახა პრივილეგირებული ეროვნული უმცირესობის მდგომარეობაში ყოფნა, რამაც გარკვეული სტაბილურობის და უსაფრთხოების პარალელურად ეროვნული ენერგიაც ჩაახშო. სახელმწიფოებრიობის განცდა საგრძნობლად დაჩლუნგდა; ქართველობამ ასევე ნახა რუსულ ფილტრში გატარებული ევროპაც. ეს ის სამყარო იყო, სადაც ნიკალაი ტრუბეცკოი, რუსული ევრაზიზმის იდეოლოგი წერდა, რომ ქართული ნაციონალიზმი მხოლოდ მაშინ იღებს მავნე და საშიშ ფორმებს, როდესაც ევროპეიზმის ელემენტებით განიმსჭვალებაო.
დასავლეთში დღესაც არიან ადამიანები, რომლებიც აცნობიერებენ "ევროპულობის" უფრო სიღრმისეულ წვდომის საჭიროებას, ვიდრე ეს ლანგარზე მორთმეულივით დევს სხვადასხვა ეკონომიკურ თუ სამართლებრივ კონცეპტებში, კონფერენციების თუ პოლიტიკური სამიტების მასალებში. კაცობრიობის ისტორიის შუქჭრილში თუ შევხედავთ, დავინახავთ ამ გაერთიანების უნიკალურობას. იდეაში ისეა, რომ იგი მეტი უნდა იყოს, ვიდრე ვესტფალიური მშვიდობის საფუძველზე აღმოცენებული, კლასიკურ ეროვნულ სახელმწიფოთა კონცეპტი, დაფუძნებული ფარულ კონკურენციულ ურთიერთღრღნაზე, რესურსების მოპოვებისთვის ბრძოლაზე, საბოლოო ჯამში ბიოპოლიტიკაზე, სადაც მხოლოდ სიცოცხლის, თვითდინებაზე მიშვებული მოჩვენებითი პოლიტიკური სტაბილურობის, ასევე მექანიკური ეკონომიკური ზრდის შენარჩუნებაზეა საუბარი, რომლის სახელითაც თითქოს ყველაფერი მოსულა.

ევროპა ცივილიზაციური არჩევანია. დემოკრატია, მართალია მუდმივი ბრძოლის პროცესია, მაგრამ ის საერთოობის მოძიების მუდმივი პროცესიცაა. მხოლოდ ასეთ საერთო ღირებულებებზე შეთანხმებულ პარტიებს შეუძლიათ ქვეყნის ევროპული მომავლის გააზრება, რომელიც საკუთარ თავთან და საკუთარ პოლიტიკურ იდენტობასთან დაბრუნებას (Return back to Europe) გულისხმობს საქართველოსთვის. ჩვენი ქვეყნის რეფორმირებული კონსტიტუციის ბოლო (78-ე) მუხლი კონსტიტუციურ ორგანოებს ავალდებულებს, “მიიღონ ყველა ზომა ევროპის კავშირსა და ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში საქართველოს სრული ინტეგრაციის უზრუნველსაყოფად.” ამ იდეის ბოლომდე რეალიზება მხოლოდ იმ პოლიტიკურ პროცესს შეუძლია, სადაც საერთო ღირებულებებზე შეთანხმება შემდგარია და ოპონირების მიუხედავად, ერთობლივი მიზანი ქვეყნისა დასახულია.

მიყევით ბმულს - კონსტანტინე გამსახურდია

общество
მეუფე შიო - განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება

მხოლოდ გულმოწყალე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი, - ამის შესახებ საპატრიარქო ტახტის მოსაყდრემ, სენაკისა და ჩხოროწყუს მიტროპოლიტმა შიომ (მუჯირი)სულთმოფენობიდან ოცდამეერთე კვირას, ღირსი გაბრიელ აღმსარებლისა და სალოსის ხსენების დღეს ქადაგების დროს განაცხადა.

მიტროპოლიტის თქმით, ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს...

მისივე განცხადებით, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო და არც არასდროს მოაკლდება“.

„სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმინდისათა.

ძვირფასო მამებო, დედებო, ძმებო და დებო, გილოცავთ დღევანდელ კვირა დღეს, რომელიც დაემთხვა ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენებას. შეგვეწიოს მისი მადლი და ლოცვა ჩვენ და სრულიად საქართველოს.

გადმოგცემთ მისი უწმინდესობის და უნეტარესობის, კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ის მოლოცვას და კურთხევას.

დღეს წაკითხული იყო იგავი სახარებიდან მდიდარსა და ლაზარეზე. ეს ორი ადამიანია, ორი სახეა წარმოდგენილი ჩვენ წინაშე. მდიდარს საერთოდ არ ენაღვლებოდა, რომ მის კართან იწვა მძიმე ავადმყოფი და გლახაკი, სრულიად გულგრილი იყო მისი ბედისადმი. ლაზარე კი ძალიან მოკრძალებული იყო. მას ის კი არ უნდოდა, რომ მდიდრის სუფრიდან ლანგრით მიეტანათ მისთვის საჭმელი, არამედ იმას ნატრობდა, რომ ძირს დაცვენილი ნამცეცი მაინც შეხვედროდა. იმდენად ავად იყო, რომ სიარულიც კი არ შეეძლო. ამ მდიდარს ეს ამბავი სრულიად არ აღელვებდა, ის იმდენად გართული იყო თავისი ნადიმებით და ფუფუნებით. გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი შეიცვალა, ღარიბი აღმოჩნდა აბრაამის წიაღში, მდიდარი კი - ცეცხლოვან გეენიაში, ჯოჯოხეთში.

რატომ მოხდა ასე? რაზეა ეს იგავი, საერთოდ?

ეს იგავი არის მოწყალებაზე. ასე იმიტომ მოხდა, ძვირფასო ძმებო და დებო, რომ ღმერთი არის მოწყალე. მხოლოდ გულმოწყალე, მოწყალე გულის მქონე ადამიანმა შეიძლება დაიმკვიდროს სასუფეველი. ვერცერთი ულმობელი, ვერცერთი უსიყვარულო, სასტიკი, ბოროტი ადამიანი სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს, რაგინდ ბევრი დამსახურება ჰქონდეს ამ დედამიწაზე, იმიტომ რომ ცათა სასუფეველი არ არის ის, რაც გაიცემა რაღაც დამსახურებების სანაცვლოდ, არამედ ცათა სასუფევლის დამკვიდრებისთვის საჭიროა, ისე მოვალბოთ ჩვენი გული, რომ მასში შემოვიდეს სულიწმინდის მადლი, რომელიც ფერს უცვლის ადამიანს და ხარბიდან გადააქცევს ხელგაშლილად, ამპარტავნიდან - თავმდაბლად, შურიანიდან - მოსიყვარულედ, ნაყროვანიდან - მმარხველად და ა. შ. არცერთი ულმობელი ადამიანისთვის, ვინც არ არის მოწყალე გულის მქონე, ეს ფერისცვალება შესაძლებელი არ არის. ვერ მოხდება ეს სასწაული მის სულში. ვიმეორებ: რატომ? - იმიტომ, რომ ასეთი ადამიანის სულში სულიწმინდის მადლი ვერ შემოდის.

ამიტომ მთელი ცხოვრება უნდა იღვაწოს ადამიანმა ქმედით სიყვარულში, რომ ეს ლმობიერება და მოწყალება ისწავლოს. სწორედ ამაზეა დღევანდელი იგავი, რომ ვისწავლოთ ეს თვისებები, ეს სათნოებები და ჩვენი ცხოვრების შედეგად ამ მდიდრის მსგავსად არ აღმოვჩნდეთ ცეცხლოვან გეენიაში, არამედ მოვემზადოთ მარადისობასთან შესახვედრად. ეს ცხოვრება იმისთვის გვაქვს მოცემული, რომ ღირსეულად მოვემზადოთ მარადისობაში გადასვლისთვის, როცა იქნება სამსჯავრო ჩვენი, როცა წარვდგებით სამსჯავროზე. თუმცა სამსჯავრო არის მთელი ცხოვრება, ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე გამოუტანს განაჩენს თავის თავს და აკეთებს არჩევანს, თუ სად იქნება მარადისობაში.

თუ ამ ცხოვრებაში შეიძინე შური, უმოწყალობა, სიძვა, ვერცხლისმოყვარეობა, ამპარტავნება და სხვა ასეთი ვნებები, მარადისობაშიც თან წაგყვება ეს თვისებები, იქაც ასეთი იქნები. მაგრამ უფალს უნდა, რომ შეიძინო სიმდაბლე, სიყვარული, ლოცვა, მოთმინება, სულგრძელება, მოწყალება. რატომ? - იმიტომ, რომ თვითონ არის ასეთი უფალი ჩვენი იესო ქრისტე; და თუ ეს თვისებები გექნება, მაშინ ის თავისთან წაგიყვანს და გაცხონებს.

ძვირფასო ძმებო და დებო, მაგრამ ეს ადამიანის დახმარების გარეშე შეუძლებელია. თუ ადამიანს ეს არ უნდა, ყველაფერი ამაო იქნება, ხოლო თუ უნდა და იღვწის ამისთვის, მაშინ უფალი აუცილებლად შეეწევა მას, განკურნავს ამ ვნებებისგან და აცხონებს.

ასე რომ, დავფიქრდეთ ამ იგავზე: ვინ ვართ ჩვენ - მდიდარი თუ ლაზარე? და თუ ჩვენს თავში ჯერ კიდევ ვხედავთ ამ უმოწყალო მდიდრის თვისებებს, გონს მოვიდეთ, სანამ კიდევ გვაქვს ფიზიკური და სულიერი ძალები, რომ ფერი ვიცვალოთ და გამოვსწორდეთ.

დღეს არის ღირსი გაბრიელ სალოსისა და აღმსარებლის ხსენება. საოცარი სიხარული სუფევს დღეს ჩვენს მსახურებაზე, ძალიან ბევრი ხალხია შეკრებილი. გილოცავთ ამ დღესასწაულს. შეგვეწიოს მამა გაბრიელის ლოცვა და მადლი.

იგი იყო სრულიად გამორჩეული ადამიანი და მოღვაწე ჩვენი ეკლესიის უახლეს ისტორიაში. მოგეხსენებათ, ის მოღვაწეობდა ათეისტურ პერიოდში და მრავალ ადამიანს გაუნათა გზა უფლისკენ, რისთვისაც იგი მრავალჯერ ტანჯეს, დევნეს, გვემეს და დააპატიმრეს. ის ამ თავის დიდ სულიერებას ფარავდა სალოსობის ღვაწლით. ამის გამო, მრავალჯერ შეშლილი ეგონათ, მაგრამ, როგორც ამბობს პავლე მოციქული: „სულელი იგი ღვთისა უბრძენეს არს კაცთა“ (1 კორ. 25). თავისივე სიცოცხლეში ის მრავალ სასწაულს აღასრულებდა და მისი გარდაცვალების შემდეგ კიდევ უფრო მეტი სასწაული სრულდება, ადამიანები მოდიან არამხოლოდ საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან, არამედ მსოფლიოს სხვადასხვა მხარიდან და წმინდა გაბრიელის ლოცვით უფალი მათ უსრულებს თხოვნას და ანიჭებს სულიერ და ხორციელ კურნებებს.

დღეს, დღევანდელ მსოფლიოში, როდესაც ასეთი სულიერი ძნელბედობაა, ჩვენ განსაკუთრებით გვამხნევებს ღირსი გაბრიელის სიტყვები, რომ სულიწმინდის მადლს არასდროს დაუტოვებია საქართველო, საქართველოს არასდროს მოჰკლებია სულიწმინდის მადლი და არც არასდროს მოაკლდება.

მაშ, დღეს, მისი ხსენების დღეს, განსაკუთრებით ვევედროთ ღირს გაბრიელს, აღმსარებელსა და სალოსს, რომ მისი ლოცვით უფალმა დაიფაროს და გააძლიეროს ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი ეკლესია, გააძლიეროს და ადღეგრძელოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II და შეგვეწიოს ღირსი მამა გაბრიელი, რომ ამ ლაზარეს მსგავსად, უფალმა დაგვამკვიდროს აბრაამის წიაღში, რათა დავტკბეთ იმ გამოუთქმელი სიკეთეებით, რომლებიც „თვალს არ უნახავს და ყურს არ სმენია“ (1 კორ. 2,9), რისი ღირსიც დაე, გავმხდარიყავით მადლითა და კაცთმოყვარებითა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესითა, რომელსაც შვენის ყოველი დიდება, პატივი და თაყვანისცემა, თანა მამით და სულიწმინდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

ჩვენთან არს ღმერთი!“, - განაცხადა მეუფე შიომ.

более
голосование
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
голосование
Кстати