,
ბრიტანული გაზეთის „ფაინენშელ თაიმსის“ (Financial Times) 16 ივნისის საკვირაო ნომერში გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „რუსეთმა მაისში ევროპის გაზით მომარაგებაში აშშ-ს გაუსწრო“ (ავტორები - შოტარო ტანი და ელის ჰენქოქი). „რუსეთის წილის გაზრდა მოწმობს, თუ რამდენად რთულია რეგიონისათვის უარი რუსულ ენერგორესურსებზე“, - აღნიშნულია პუბლიკაციაში.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
მაისის თვეში რუსეთიდან ევროპაში ბუნებრივი გაზის იმპორტმა, პირველად ბოლო ორი წლის განმავლობაში, აშშ-დან იმპორტს გადააჭარბა. და ეს ხდება რეგიონის იმ ძალისხმევის მიუხედავად, რასაც ევროკავშირი მიმართავს რუსული ენერგეტიკული წიაღისეულის იმპორტის შესაწყვეტად უკრაინაში რუსეთის ჯარების სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ. რა თქმა უნდა, ზოგადად რუსული გაზით სარგებლობა უკვე ბევრად არის შემცირებული იმასთან შედარებით, როგორიც ომამდე იყო, მაგრამ ის ფაქტორი, რომ რამდენიმე აღმოსავლეთევროპული ქვეყანა ჯერ კიდევ სარგებლობს რუსული გაზით, ხაზს უსვამს რეალობას, თუ რაოდენ რთულია ევროპისათვის რუსულ საწვავზე უარი.
„საოცარია, რომ რუსული (მილსადენური და თხევადი) გაზის საბაზრო წილი ევროპაში თანდათანობით იზრდება იმის შემდეგაც კი, რაც გადავიტანეთ... იზრდება იმ ძალისხმევის მიუხედავად, რაც ჩვენ ენერგომომარაგების დივერსიფიცირებისა და რისკების შემცირებისათვის განვახორციელეთ“, - ამბობს ტომ მარჟეკ-მანსერი, საერთაშორისო კონსალტინგური კომპანიის ICIS-ის გაზის ექსპორტ-იმპორტის ანალიზის განყოფილების ხელმძღვანელი.
2022 წლის თებერვლის ბოლოს უკრაინაში რუსეთის არმიის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ მოსკოვმა ევროპაში მილსადენური გაზის მიწოდება მკვეთრად შეამცირა, სამაგიეროდ, რეგიონში გაიზარდა თხევადი გაზის იმპორტი ამერიკის შეერთებული შტატებიდან, რომელიც სპეციალური გაზმზიდი გემებით ხორციელდება.
2022 წლის სექტემბერში აშშ-მა პირველად გაუსწრო რუსეთს ევროპისათვის გაზის მიწოდებაში, ხოლო 2023 წლიდან აშშ-ს წილი რეგიონში ერთ მეხუთედს გაუტოლდა. მაგრამ, ICIS-ის მონაცემების თანახმად, გასულ თვეში რუსული მილსადენური და თხევადი გაზის მიწოდებამ ევროკავშირში, დიდ ბრიტანეთში, შვეიცარიაში, სერბეთში, ბოსნია-ჰერცეგოვინაში და ჩრდ. მაკედონიაში მთლიანად იმპორტირებული გაზის 15% შეადგინა
ICIS-ის მონაცემები ასევე გვამცნობს, რომ აშშ-დან თხევადი გაზის მიწოდებამ ევროპაში საერთო იმპორტის მხოლოდ 14% შეადგინა, რაც 2022 წლის აგვისტოდან ყველაზე დაბალ მაჩვენებელს წარმოადგენს.
შემცირება მოხდა რუსული თხევადი გაზის იმპორტის გაზრდის კვალობაზე - მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირის რამდენიმე ქვეყანა მკაცრი სანქციების დადებას ითხოვს რუსული გაზის მომხმარებლებზე.
რუსეთმა 2022 წლის შუახანებიდან მილსადენებით („ჩრდილოეთის ნაკადი-1“ და „ჩრდილოეთის ნაკადი-2“) გაზის გატანა ევროპაში შეწყვიტა, მაგრამ აგრძელებს გაზის ექსპორტს მძლავრი მილსადენებით უკრაინისა და თურქეთის ტერიტორიების გავლით (გაზსადენები „ურენგოი-პომარი-უჟგოროდი“ და „თურქული ნაკადი“).
მაისში რუსული გაზის მიწოდების ზრდაზე გავლენა მოახდინა რიგმა ფაქტორებმა, მათ შორის აშშ-ში, გაზის გამათხევადებელ საწარმოში მომხდარმა ავარიამ და რუსული გაზის ჭარბმა გადაქაჩვამ „თურქული ნაკადით“ - იმის გამო, რომ ივნისში შავი ზღვის ფსკერზე ჩადებულ მილსადენზე ტექნიკური მომსახურება უნდა დაწყებულიყო.
„ამ ფაქტორების გათვალისწინებით, რასაკვირველია, გაზის ექსპორტის მატება დიდხანს არ უნდა გაგრძელდეს, რადგან რუსეთი ივნისიდან დაიწყო თხევადი გაზის მიწოდება აზიაში „ჩრდილოეთის საზღვაო გზის“ მეშვეობით“, - ამბობს ტომ მარჟეკ-მანსერი, - თავისთავად, ეს ფაქტი ევროპისათვის გაზის მიწოდებას შეამცირებს, სამაგიეროდ, ისევ გაიზრდება მიწოდება აშშ-დან (ავარიის შედეგების ლიკვიდაციის გამო).
„რუსებს შეზღუდული შესაძლებლობა აქვთ, რომ ევროპაში თავიანთი გაზრდილი წილი შეინარჩუნონ. ევროპაში გაზზე მოთხოვნა მხოლოდ მომავალი ზამთრისთვის გაიზრდება, იმ დროისთვის კი ამერიკა თავის ადგილს ისევ დაიკავებს და უფრო მეტიც - მწყობრში ჩადგება ახალი სიმძლავრეები გაზის გათხევადების სფეროში“, - აღნიშნავს ანალიტიკოსი.
სხვათა შორის, მიმდინარე წელს მთავრდება უკრაინასა და რუსეთს შორის დადებული სატრანზიტო შეთანხმების მოქმედების ვადა, რაც საფრთხეს უქმნის „ურენგოი-პომარი-უჟგოროდის“ გაზსადენით გაზის მიწოდებას ევროპის რიგი ქვეყნებისათვის.
ევროპის კომისია მხარს უჭერს ევროკავშირის ქვეყნებისათვის გაზის მიწოდების გაზრდას „სამხრეთის გაზის დერეფნის“ მეშვეობით აზერბაიჯანიდან.
როგორც ევროკავშირის ერთ-ერთმა მაღალჩინოსანმა განაცხადა, ამ მარშრუტით გაზის მიწოდება ამჟამად არასაკმარისია იმ 14 მილიარდი კუბმეტრი რუსული გაზის ჩასანაცვლებლად, რომელიც უკრაინის გავლით რუსეთიდან ევროკავშირს მიეწოდება
ევროკავშირის ენერგეტიკის კომისრის კადრი სიმსონის განცხადებით, მან იაპონიაში ამასწინანდელი ვიზიტის დროს შეშფოთება გამოხატა, რომ [რუსული] თხევადი გაზი ევროპიდან აზიაში გადამისამართდა, აზიელი მომხმარებლების დასაკმაყოფილებლად. მისი თქმით, ბრიუსელმა და ტოკიომ ე.წ. „ადრეული გაფრთხილების სისტემა“ შექმნეს თხევადი გაზის დეფიციტის მონიტორინგისათვის და მოილაპარაკეს, რომ ორივე მხარემ უნდა მიიღოს ზომები ენერგომოხმარების დაზოგვის მიზნით.
„ევროკავშირი მზად არის შეარბილოს ნებისმიერი ნეგატიური ცვლილებები გაზის მსოფლიო ბაზარზე, ბუნებრივი საწვავის მიწოდება-მოთხოვნის საკითხში“, - ამბობს კადრი სიმსონი. „ჩვენს მიერ მომარაგებული გაზის საცავებში რეკორდულად მაღალ დონეზე რჩება. გარდა ამისა, მაქსიმალურად შევამცირეთ გაზის მოხმარებისა და დანაკარგების მოცულობა. ამრიგად, ევროკავშირის მოთხოვნა გაზზე სტაბილიზებულია რეკორდულად შემცირებული დონით - 20%-ით, 2021 წელთან შედარებით“.
წყარო: https://www.ft.com/content/15e7b892-c4f3-45b8-b375-80ef52e4b83c
„თუ უკრაინას რუსეთთან საომარი დაპირისპირების გაგრძელება სურს, მაშინ კიევი კრედიტორებთან, მევალეებთან და სახელმწიფო ობლიგაციების მფლობელებთან მტკიცე და პირნათელი უნდა იყოს. რამდენადაც ვალების ნებაყოფლობით დაბრუნება ამჟამინდელ პირობებში შეუძლებელია, ქვეყნის ხელისუფლება მთელი სიმკაცრით უნდა შეეცადოს მათ შემცირებას მაინც“, - ნათქვამია ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „უშველის უკრაინას ვალების ჩამოწერა?“.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებული სახით:
ომები ძვირი ღირს. ბუნებრივია, რუსეთთან ომი უკრაინას მილიარდობით დოლარი უჯდება. კიევი ჯერ კიდევ ომის დაწყებამდე იყო რთულ სიტუაციაში ვალების გამო და ამიტომ იძულებული გახდა კერძო კორპორაციების ვალების ნაწილობრივი რესტყრუქტურირება განეხორციელებინა. მაგრამ ახლა ქვეყანამ უნდა დააბალანსოს ომის წარმოებისთვის აღებული სესხები (ანუ საბრძოლო მოქმედების დაფინანსება), პარალელურად კი ძველი ვალები მართოს და მოემსახუროს.
ეს ძალიან რთულ მანევრს წარმოადგენს. კიევმა იმედები არ უნდა გაუცრუოს სუვერენულ და მრავალმხრივ კრედიტორებს, რომლებიც მას ფულს აძლევენ საბრძოლო მოქმედებების გასაგრძელებლად და უკრაინულ ეკონომიკას ასე თუ ისე ეხმარებიან. უკრაინა მიმზიდველი უნდა იყოს კერძო ინვესტორებისათვის, როცა ეკონომიკის აღდგენა სერიოზულად დაიწყება. მაგრამ ეს ორი მიზანი ერთმანეთს ეწინააღმდეგებიან, რადგან კიევს პრობლემები აქვს - სად უნდა განათავსოს 20-მილიარდიანი კერძო ობლიგაციები?
კერძო ინვესტორებმა, ძირითადად ამერიკელებმა (მაგალითად, კომპანია Pimco- მესვეურებმა) სულგრძელობა გამოამჟღავნეს და უკრაინას, რუსეთის თავდასხმის გამო, ვალების გადახდა გადაუვადეს. მაგრამ რადგანაც ომის ესოდენ გაჭიანურებას არავინ ელოდებოდა, მოახლოვდა აგვისტო - ვალების გადახდის დრო. გასულ კვირაში ობლიგაციის მფლობელთა კომიტეტმა უარყო უკრაინის თხოვნით „დიდი შვიდეულის“ მიერ მომზადებული რეკომენდაცია როგორც ვალის 60%-მდე შემცირების (ჩამოწერის), ასევე ყოველწლიური საკუპონო გადახდების მოცულობის შეკვეცასაც. შეიძლება ითქვას, რომ თუ უკრაინა ვალებს არ შეამცირებს, მას ძალიან გაუჭირდება საერთაშორისო სავალუტო ფონდიდან სასურველი 15,6 მილიარდი დოლარის მიღება.
ერთი მხრივ, კრედიტორებს უფლება აქვთ იზრუნონ თავიანთი მოგებისათვის, მეორე მხრივ, აუცილებელია ვალების რესტრუქტურიზება. მაგრამ ეს არატიპიურ რესტრუქტურიზებას წარმოადგენს. უკრაინის დავალიანება გამოწვეულია არა იმდენად ფინანსების არასწორი მართვით, არამედ რუსეთთან ომით. მართლაცდა, ინვესტორი, რომელიც უკრაინას ვალების გადაუხდელობის გამო, დეფოლტამდე მიიყვანს, შეუძლია თავის რეპუტაციას ზიანი მიაყენოს - იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთის მთლიანად ევროპულ უსაფრთხოებას ემუქრება. ანუ, სხვაგვარად თუ ვიტყვით, ისეთი ინვესტორი, რომელიც გაჭირვებულ უკრაინას არ დაეხმარება, ის საკუთარი თავის მტერი იქნება.
დღეს უკრაინას სამი ვარიანტი აქვს: პირველი - კიევს შეუძლია ტაქტიკა შეცვალოს და გადახდები, ლობირების შედეგად, 2027 წლამდე გადაავადოს, როცა სუვერენული კრედიტორები ტავიანთი ვალების რესტრუქტურიზებას განახორციელებენ. მეორე - უკრაინას შეუძლია დეფოლტი გამოაცხადოს და აღიაროს, რომ ომის პირობებში მას საერთაშორისო ბაზარზე გასვლა გაუჭირდება, რესტრუქტურიზების ხელშეკრულების მიუხედავად. მესამე - კიევს შეუძლია მტკიცედ იდგეს თავის ნათქვამზე ვალის 60%-მდე შემცირების მიზნით.
პირველ ორ ვერსიას გარკვეული დასაბუთება აქვს, მაგრამ რისკებთანაა დაკავშირებული და შეშფოთების საფუძველი არსებობს. დეფოლტს შეუძლია ყველა კატეგორიის კრედიტორის უკმაყოფილება გამოიწვიოს და სამომავლო დაფინანსება საფრთხის ქვეშ დააყენოს.
ამიტომაც უკრაინისთვის საუკეთესო გამოსავალია ის, რომ ობლიგაციების მფლობელებთან ფსიქოლოგიურ დუელში გაიმარჯვოს და მიაღწიოს ვალების შემცირებას 40%-მდე მაინც, რასაც ბაზარი ელოდება. უკრაინამ არ გაფანტოს ყურადღება ბანკროტობის ხანგრძლივ პროცედურაზე და ფინანსების გადინება უნდა შეამციროს, რადგან ომის ღირებულება მთლიანობაში მატულობს. ყოველწლიური გადახდები აუცილებელია იქნება იმნვესტორთა მიზიდვისათვის, მაგრამ ეს გადახდები მხოლოდ სიმბოლური და მცირე რაოდენობით უნდა ხდებოდეს. ამასთან, კიევმა უნდა გაითვალისწინოს ისიც, რომ ობლიგაციების მფლობელებზე გადაჭარბებული ზეწოლა არ მოახდინოს.
ამას წინათ, დიდი შვდეულის სამიტის მონაწილეებმა გადაწყვიტეს რუსეთის აქტივებიდან პროცენტები უკრაინის ომის დაფინანსებას მოახმარო, მაგრამ მისი რეალიზაცია დროს მოითხოვს. ობლიგაციების მფლობელებს უნდა ახსოვდეთ, რომ ფსონი ფრონტის საჭიროებაზეა დადებული - „ყველაფერი ფრონტისათვის, ყველაფერი გამარჯვებისათვის“.
წყარო: https://www.ft.com/content/2fe87f1c-aa11-48e7-8efa-d5d1088fd1da#comments-anchor
