,
ევროპას პრობლემა აქვს - კონტინენტის ქვეყნები ზედიზედ ეშვებიან დემოგრაფიული ფსკერისაკენ - შობადობის დონე კატასტროფულად ეცემა, - წერს ბრიტანული გაზეთი „ფაინენშელ თაიმსი“ (Financial Times) სტატიაში სათაურით „გერმანიაც მიუერთდა ევროკავშირის იმ ქვეყნების „კლუბს“, რომელშიც შობადობის უმდაბლესი დონის მქონე ქვეყნები არიან“ (ავტორი - ვალენტინა რომეი). ბევრი ევროპული სახელმწიფოს დემოგრაფიული მონაცემები კრიტიკულია. ევროპელები ეჭვებით არიან შეპყრობილნი - ღირს თუ არა შვილის გაჩენა რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, რომელიც მთელ ევროკავშირში ინფლაციასა და ცხოვრების გაძვირებას იწვევს, - ნათქვამია მასალაში.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
ევროკავშირის კიდევ სამი წევრი სახელმწიფო, ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული გერმანიის ჩათვლით, შევიდა შობადობის ზედაბალი (უმდაბლესი) დონის მქონე ქვეყნების სიაში, რითაც ხაზი ესმება რეგიონის დემოგრაფიული პრობლემების მასშტაბებს და მის სიმწვავეს.
ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, გერმანიაში შობადობის დონე გაეროს მიერ დადგენილ უმდაბლესი ზღვრის მიღმა დაეცა - თუ 2023 წელს ერთ ქალზე 1,4 ბავშვი მოდიოდა, ამჟამად მხოლოდ 1,35 ბავშვია. ასეთი სცენარის დროს შობადობის დაცემის დონის გამოსწორება და პროცესის უკუქცევით განვითარება უკვე ძალიან რთულია.
1,4 ბავშვიანი „ფსკერი“ უკვე „გახვრიტეს“ ესტონეთმა და ავსტრიამ, რომლებიც ევროკავშირის 9 ქვეყნის სიას დაემატნენ - ესპანეთის, საბერძნეთისა და იტალიის ჩათვლით: მათში შობადობის დონე უკვე კრიტიკული ნიშნულის მიღმაა დაკლებული.
შობადობის კატასტროფული შემცირება ნაწილობრივ იმის შედეგია, რომ ადამიანები აგვიანებენ მემკვიდრეების გაჩენას 30 წლამდე და უფრო გვიან, რაც მნიშვნელოვან რისკთან არის დაკავშირებული: „ვინც ასე გადაწყვეტს, ის უკვე ვეღარ შეძლებს იმდენი ბავშვის ყოლას, რამდენიც სურს - უბრალოდ, ადამიანის ბიოლოგიური საათები ასე მოქმედებს“, - განმარტავს ვილემ ადემა, ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის უფროსი ეკონომისტი.
იმიგრაციის გარეშე, ძირძველ ევროპელთ ოჯახებში შობადობის დაბალი დონე იწვევს შრომისუნარიანი მოსახლეობის რაოდენობის შემცირებას, რაც სახელმწიფო ხაზიანას მძიმე ტვირტად აწვება და ეკონომიკურ ზრდას აბრკოლებს.
იმდენად, რამდენადაც ახალგაზრდები მნიშვნელოვან ქონებრივ მდგომარეობას - ისეთს, როცა ბინის შეძენა შეუძლიათ - გვიან ასაკში აღწევენ, შესაბამისად გვიანდება მათი დაოჯახება და გამრავლება. ევროკავშირში 2023 წელს იმ ქალების ასაკი, რომლებიც ბავშვს პირველად აჩენდნენ, 31,1 წლამდე გაიზარდა. არადა, ათი წლის წინ პირველმშობიარე ქალების ასაკი 30 წელს არ აღემატებოდა. დრეისათვის რიგ ქვეყნებში ამ მხრივ ძალიან რთული მდგომარეობაა: პირველმშობიარე ქალთა ასაკმა გერმანიაში 31,4 წელს მიაღწია, ხოლო ესპანეთში, იტალიაში და ირლანდიაში 32-ს გადააჭარბა.
ავსტრიამ გამოაცხადა, რომ შონადობა მოსახლეობაში დაეცა 1,32 ბავშვამდე ერთ ქალზე, როცა 2023 წელს 1,41 იყო. ესტონეთში ამ მაჩვენებელმა 1,31-მდე დაიკლო წინა წელთან (1,41) შედარებით
შობადობის დონე მთელ ევროპაში მცირდება - იმ ქვეყნებშიც კი, როგორიც ფინეთია, შვედეთი და საფრანგეთი, სადაც ოჯახებისადმი სოციალური ხელშეწყობის პოლიტიკა და გენდერული თანასწორობა ადრე ახალშობილების რაოდენობის ზრდას იწვევდა.
ფინეთში შობადობის დონე 2010 წლამდე ევროკავშირის მასშტაბით საშუალოზე მეტი იყო, მაგრამ 2023 წელს 1,26-მდე დაეცა, რაც ყველაზე უმდაბლესი მაჩვენებელია 1776 წლიდან, როცა ბავშვის დაბადების დაფიქსირება ცენტრალიზებულად დაიწყეს.
როცა შობადობის ყველაზე დაბალი დონე (1,79 ბავშვი ერთ ქალზე) საფრანგეთში 2022 წელს დაფიქსირდა, ყველა ამბობდა, რომ ეს კატასტროფული მაჩვენებელია, მაგრამ გასულ წელს დონე კიდევ უფრო დაეცა - 1,67-მდე, რაც ყველაზე უარესია მე-18 საუკუნიდან მოყოლებული, როცა შობადობის აღრიცხვა სახელმწიფომ დაიწყო.
შობადობის მაჩვენებლები შემცირდა იმ ქვეყნებშიც კი, სადაც ახალშობილების რაოდენობა ისედაც ზედაბალი (უმდაბლესი) იყო - ესპანეთში (ერთ ქალზე 1,12-მდე) და იტალიაში (1,2-მდე).
გაეროს წარმომადგენელმა დემოგრაფიულ საკითხებში გუანიუ ჩანმა ქვეყნების მთავრობებს მოუწოდა უფრო მეტი იზრუნონ ოჯახებზე და გაითვალისწინონ გენდერული სპეციფიკა (ქალების ფერტილობის მხრივ), რაც შესაძლებლობას მისცემს მათ იმდენი ბავშვი ჰყავდეთ, რამდენიც მათ სურთ, ასაკის მიხედვით.
ექსპერტები თვლიან, რომ ახალშობილ ბავშთა რაოდენობის შემცირების ტენდენცია დიდწილად ეკონომიკური და პოლიტიკური რყევებით აიხსნება.
„დავუშვათ, თქვენ გსურთ ბავშვი გყავდეთ, მაგრამ თუ გეშინიათ, რომ მას დაკარგავთ, ან ძალიან გადარდებთ ინფლაციის მაღალი დონე და ცხოვრების გაძვირება, ან რომელიმე კონფლიქტის, ვთქვათ რუსეთ-უკრაინის ომის გადაზრდა უფრო ფართომასშტაბიან, გლობალურ დაპირისპირებაში, თქვენ დაეჭვდებით და იტყვით - განა ასეთ არასტაბილურ სიტუაციაში ღირს ბავშვის გაჩენა?“, - განმარტავს ენ ბარინგტონი, საუნთჰემპტონის უნივერსიტეტის დემოგრაფიის პროფესორი.
შობადობის მდგომარეობაზე ნეგატიური როლის შესრულება შეუძლია გარკვეული ტრადიციული წარმოდგენების ცვლილებას თანამედროვე საზოგადოებაში.
როგორც ვილემ ადემა ამბობს, თანამედროვე წარმოდგენები იმაზე, თუ რას ნიშნავს იყო კარგი მშობელი და რამდენად უნდა იზრუნოს მშობელმა შვილზე, ისეთია, რომ საკმაოდ ბევრი ახალგაზრდა, მომავალი დედები და მამები, ამბობენ: „მე ბედნიერებისათვის შვილები არ მჭირდება. ვფიქრობ, რომ ვერ გავუმკლავდები გამოწვევებს და დარწმუნებული არა ვარ, გავუძლებ თუ არა მშობლის პასუხისმგებლობის ტვირთს“.
წყარო: https://www.ft.com/content/1b139d1a-07ea-4612-9c2b-62c430119613
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
