USD 2.7384
EUR 2.8548
RUB 2.6619
თბილისი
«Financial Times» (დიდი ბრიტანეთი): „აშშ-ის ელჩი დევიდ პრესმანი ვიქტორ ორბანს მწვავედ აკრიტიკებს და აცხადებს, რომ „ბუდაპეშტი თავისი მოქმედებით ნატოს ზიანს აყენებს“
თარიღი:  

ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) სათაურით „აშშ-ის ელჩი დევიდ პრესმანი ვიქტორ ორბანს მწვავედ აკრიტიკებს და აცხადებს, რომ  „ბუდაპეშტი თავისი მოქმედებით ნატოს ზიანს აყენებს“, აქვეყნებს ინტერვიუს აშშ-ის ელჩთან (ესაუბრებიან ბენ ჰოლი და მარტონ დუნაი), რომელშიც უნგრეთ-აშშ-ის ურთიერთობებია განხილული, რუსეთ-უკრაინის ომის შუქზე.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

უნგრეთში აშშ-ის ელჩმა ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი „ფანტასტიკური საგარეო პოლიტიკის“ გატარებაში დაადანაშაულა, რომელიც კრემლის ინტერესებს ემსახურება და ზიანს აყენებს ნატოს ალიანსის ერთიანობას. „ფაინენშელ თაიმსისათვის“ მიცემულ ინტერვიუში დევიდ პრესმანმა თქვა, რომ უნგრეთის მთავრობის მიდგომები საერთაშორისო საკითხებისადმი ეფუძნება „ხელოვნურად გამოგონილ უნგროფობიას“ და შეთხზულ მითებს, რომ ბუდაპეშტის ყველა მეზობელი ვითომდა მტაცებელია. ეს ყველაფერი ვიქტორ ორბანის შიდაპოლიტიკურ მიზნებს ემსახურება და მის ზოგიერთ პოზიციას ამჟღავნებს. „მაგრამ, საბოლოო ჯამში, პრემიერ-მინისტრის განცხადებები ფანტაზიებს წარმოადგენს“, - აღნიშნა ელჩმა.

დევიდ პრემმანმა ასევე გააკრიტიკა ვიქტორ ორბანი „აშშ-ის საპრეზიდენტიო საარჩევნო კამპანიაში აქტიური მონაწილეობისა და ჩარევისათვის“, რაც გამოიხატა დონალდ ტრამპის მიმართ აქტიურ მხარდაჭერაში და მოწოდებებში ჯო ბაიდენის გადადგომის თაობაზე. „ნატოელი მოკავშირეების მხრიდან ჩვენთვის ასეთი ნაბიჯები მიუღებელია“, - განმარტა აშშ-ის ელჩმა. მისი თქმით, ბუდაპეშტის გადაწყვეტილებამ, რომ ურთიერთობა მოკავშირეებთან და მათ შორის აშშ-სთანაც პოლიტიზებული გახადოს, უნგრეთი გარიყულ და იზოლირებულ ქვეყნად გადააქცია, ვიდრე ოდესმე იყო და, როგორც ჩანს, ასე გაგრძელდება საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში“.

აშშ-ის ელჩის უჩვეულოდ გულახდილი კომენტარი ასახავს იმ იმედგაცრუეებას, რომელიც ვიქტორ ორბანის მოქმედება იწვევს - ჯერ ერთი, რომ თვითონ უნგრეთის მთავრობა არღვევს დემოკრატიის სტანდარტებს და კანონის უზენაესობას, მეორე კი - ხელს უშლის უკრაინისადმი დახმარებას რუსეთთან ომში და შვედეთის მიღებას ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში. სხვათა შორის, ამჟამად უნგრეთი ერთადერთი სახელმწიფოა, რომელიც აჭიანურებს შვედეთის ნატოში მიღების რატიფიცირებას.

ამ დღეებში ევროკავშირის ლიდერები ბრიუსელში შეიკრიბებიან, რომ როგორმე უკრაინას დაფინანსება გაუგრძელონ მას შემდეგ, რაც ვიქტორ ორბანმა გასულ თვეში ვეტო დაადო კიევისათვის 50 მილიარდი ევროს გამოყოფას ოთხი წლის განმავლობაში.

დევიდ პრესმანის თქმით, როცა უნგრეთის საგარეო პოლიტიკას ვუყურებთ, ბუდაპეშტისა და მოსკოვის მიერ გატარებული პოლიტიკაში ბევრი რამ ერთმანეთს ემთხვევა:  მაგალითად, უკრაინისადმი დახმარების ბლოკირება, წინააღმდეგობა ენერგოშემცველების იმპორტის დივერსიფიცირებისადმი, უნგრეთში პრორუსული პლატფორმების დახურვისადმი, მზადყოფნა ვლადიმერ პუტინთან შესახვედრად... ასეთი მოქმედებით ბუდაპეშტი სულ უფრო სცილდება თავის პარტნიორებს და გარიყული ხდება. ასეთი პოლიტიკური არჩევანი, უეჭველია, სასარგებლოა ვლადიმერ პუტინისათვის და მავნეა ნატოსათვის“.

ელჩმა ასევე განაცხადა, რომ „კრემლის პროპაგანდა და დეზინფორმაცია რეგულარულად ვრცელდება უნგრეთის პროსამთავრობო მასობრივი საინფორმაციო საშუალებებით“.

ამერიკელი დიპლომატის აზრით, ვიქტორ ორბანმა გასულ თვეში საოცარი და იმავდროულად ძალზე ცრუ განცხადება გააკეთა - თითქოსდა იმ მილიარდობით ევროს, რომელიც უნგრეთს ეკუთვნის ევროკავშირის ცენტრალური ბიჯეტიდან და მას ბრიუსელი ბლოკავს, ამერიკელები უკრაინისათვის გაგზავნას უპირებენ, საბოლოოდ კი ეს ხდება ამერიკელი იარაღის დამამზადებელი კომპანიების სასარგებლოდ.. „სადაც ამერიკელები არიან, იქ მათი ფულიც არის. როგორც ანდაზაშია - „სადაც ხორცია, იქ ბუზებიც ირევიან“. „ეს განცხადება  ვიქტორ ორბანმა შეიძლება კრემლის კარნახით, ან კრემლის პროპაგანდის ფონზე გააკეთა, მაგრამ საშინლად წარუმატებელია და უადგილოა“, - აღნიშნა დევიდ პრესმანმა.

ელჩის თქმით, აშშ ზრუნავს უნგრეთზე და მას ახლო მოკავშირედ თვლის, მაგრამ უკიდურესად უხერხულია იყოისეთი მტავრობის მოკავშირე, რომელიც უარს აცხადებს აშშ-ის ინტერესების გათვალისწინებაზე“. როგორც ჩანს, ვიქტორ ორბანს იმედი აქვს, რომ პრეზიდენტ ჯო ბაიდენი და მისი ადმინისტრაცია რამდენიმე თვეში აღარ იქნება.

საინტერესოა, რომ ვიქტორ ორბანი ბოლო წლებში დონალდ ტრამპის მხარდამჭერ რამდენიმე ღონისძიებაში მონაწილეობდა - მაგალითად, ჯერ აშშ-ში ორი წლის წინ გამართულ ამერიკელ კონსერვატორთა ყოველწლიურ კონფერენციაზე (რესპუბლიკელებთან ერთად), შემდეგ კი შარშან, ბუდაპეშტში ჩატარებულ მსგავს ღონისძიებაზე და განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს აშშ-ის თეთრ სახლში ექს-პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის დაბრუნებას. „მე დარწმუნებული ვარ: დონალდ ტრამპი რომ ამერიკის პრეზიდენტი ყოფილიყო, უკრაინაში და ევროპაში ომი არ იქნებოდა“, - აღნიშნა ვიქტორ ორბანმა ბუდაპეშტში სიტყვით გამოსვლისას, 2023 წლის 4 მაისს, - „დაბრუნდით, მისტერ პრეზიდენტო! დაუბრუნეთ ამერიკას ყოფილი დიდება, ჩვენ კი მშვიდობა მოგვიტანე!“.

დონალდ ტრამპმა, საპასუხოდ, განაცხადა, რომ ვიქტორ ორბანი ძლიერი ადამიანია: „ზოგიერთებს უნგრეთის პრემიერ-მინისტრის ძლიერება არ მოსწონს - იმიტომ, რომ იგი ყველას გადaსწონის“, - თქვა აშშ-ის ექს-პრეზიდენტმა გასულ კვირას ნიუ ჰემპშირის შტატში ჩატარებულ პარტიულ პრაიმერზე, სადაც მან გაიმარჯვა და პარტიული მეტოქე ნიკი ჰეილი უკან ჩამოიტოვა, - „სასიამოვნოა, როცა იცი, რომ შენს ქვეყანას ძლიერი და ჭკვიანი ადამიანი მართავს“.

დევიდ პრესმანის თქმით, იგი ვერ ხედავს ვიქტორ ორბანის მთავრობის სურვილს და მცდელობას აშშ-ის ადმინისტრაციასთან ურთიერთობის აღდგენის მიზნით, მაგრამ მან ხაზი გაუსვა, რომ ვაშინგტონს აქვს ბერკეტები, რომელებითაც ვიქტორ ორბანზე გავლენას მოახდენს.

იანვრის თვეში ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა, მრავალრიცხოვანი პრობლემების გამო, უნგრეთთან დადებული საგადასახადო ხელშეკრულების დენონსაცია მოახდინა - იმ მიზეზით, რომ გასულ წელს აშშ-მა უნგრეთს ბუდაპეშტში მოქმედი რუსული ბანკის ფილიალის დახურვა სთხოვა, უნგრეთის ხელისუფლება კი თეთრი სახლის მითითებას არ დაემორჩილა.

„დიახ, ჩვენ მართლაც აბსოლუტურად ვფლობთ უნგრეთზე ზემოქმედების ბერკეტებს“, - ხაზი გაუსვა ელჩმა, - „და ჩვენ ამ ბერკეტებს ყოველთვის გამოვიყენებთ [ურჩი ქვეყნების მიმართ]“.

წყარო: https://www.ft.com/content/7379c87d-7b37-4142-b810-182a2dfb8b40

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.