USD 2.7561
EUR 3.0232
RUB 3.2005
14 °C
თბილისი
იმერეთის ოთხ ქალაქში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, რეალიზებულ ყველის ნიმუშებში ოქროსფერი სტაფილოკოკი აღმოჩნდა
თარიღი:  570
ავტორი:ლილე ბერაძე

,,ბიზნესის ხელშემწყობმა ცენტრმა'' ქუთაისმა მიმდინარე წლის ზაფხულში განახორციელა ნედლი ხორცის და ყველის საცალო ვაჭრობის ბიზნეს ოპარატორების, ასევე ამავე პროდუქტების მომხმარებლების კვლევები.

კვლევები პროექტის „სამოქალაქო საზოგადოების ინიციატივა:  მდგრადი, ღია და ანგარიშვალდებული სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები საქართველოს განვითარებისთვის" ფარგლებში განხორციელდა.

ბიზნესოპერატორთა კვლევა ჩატარდა იმერეთის 4 ქალაქში: ქუთაისში, ზესტაფონში, სამტრედიასა და ხონში. სულ გამოიკითხა 59 ოპერატორი, მათ შორის, ნედლი ხორცის 24 ოპერატორი, ყველის 31 ოპერატორი და ორივე პროდუქციის 4 ოპერატორი. ასევე აღსანიშნავია, რომ რეალიზატორთა შორის 6 წარმოადგენდა ყველით გარე მოვაჭრეებს.

ფიზიკური პირი - გარე მოვაჭრეები რომლებიც ბაზრობებზე თავად ყიდიან ხორცს, რეალიზატორებს შორის არ დაფიქსირებულა.

კვლევის ერთ-ერთი თემა იყო ის, თუ რამდენად კარგად იცნობენ ამ პროდუქტების  ბიზნესოპერატორები კანონმდებლობას და რეგულაციებს. გამოკითხულ ბიზნესოპერატორთა დიდი ნაწილი 5 წელზე მეტია ოპერირებს, აქვთ მუშაობის მრავალწლიანი პრაქტიკა, მაგრამ ნორმატიულ და საკანონმდებლო დოკუმენტებთან ურთიერთობა ნაკლებად ქონდათ და ამ კუთხით განათლების სურვილი არ გააჩნიათ. მათი 96% დაკავებული მხოლოდ ამ საქმიანობით.

გამოკითხვის შედეგად გამოვლინდა, რომ კანონმდებლობას სრულად იცნობს მხოლოდ 7%, ნაწილობრივ იცნობს 15%, თუმცა ეს ის სეგმენტია, რომელიც ერიდება უცოდინრობას და ესმის, რომ

ბიზნესოპერატორი ვალდებულია გაცნობიერებული იყოს კანონმდებლობაში. რეალიზატორთა დიდი უმრავლესობა - 78% არ თვლის საჭიროდ საკუთარ განათლებას, მორჩილად ენდობა და სრულად არიან დამოკიდებული ბაზრის ადმინისტრაციაზე და დაქირავებულ ვეტ-ექიმზე. ჩანს ის ფაქტიც, რომ სურსათის რეალიზაციაში ჩართული არიან ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ არანაირი დარგობრივი განათლება სასერთიფიკატო კურსის დონეზეც კი.

კანონმდებლობაში და რეგულაციებში სრულად გაცნობიერებული 4 ოპერატორი კი იურიდიულ პირებს წარმოადგენენ (2 სამაგალითო მაღაზია სამტრედიაში და 2 ქუთაისში), რომლებიც საუკეთესოდ ოპერირებენ კანონმდებლობის სრული დაცვით, დანერგილი აქვთ HAჩჩP-ი და ვიზიტის მომენტში სანიტარულ-ჰიგიენური მდგომარეობა, რეალიზაციის პირობები, რეალიზატორის ჩაცმულობა-მომსახურება, მაცივარში პროდუქციის განლაგება სრულ შესაბამისობაში იყო ნორმატივებთან. მათ იციან კანონმდებლობა და ეცნობიან ცვლილებებსა და სიახლეებს.

სურსათის უვნებლობის მხრივ სიტუაცია ერთმანეთისგან განსხვავებულია ნედლი ხორცის და ყველის რეალიზაციებს შორის. ხორცის შემთხვევაში, სარეალიზაციო ხორცის 100% ობიექტზე შემოდის ნახევარი ან მთლიანი ტანხორცი თანმხლები დოკუმენტებით, ყოველმხრივ მოწესრიგებული, შემოწმებული და უვნებელი, რაც ლაბორატორიული კვლევებითაც გამოვლინდა - აღებული 11 ხორცის ნიმუშიდან ყველა აკმაყოფილებდა სურსათის უვნებლობის მოთხოვნას.

ამ ფაქტს ბიზნესის ხელშემწყობი ცენტრი ხორცის რელიზების საკითხში კანონმდებლობის მოწესრიგებას და მისი აღსრულების ორგანიზებას უკავშირებს.

,,ხორცის რეალიზაციის ჯაჭვი მოწესრიგებულია: სასაკლაოზე მიმწოდებელი წარადგენს პირადობას, ხოლო ბაზარზე მომწოდებელი (ანუ სასაკლაო) წარადგენს ფორმა#2-ს, ეტიკეტს და დამღავს პროდუქტს წესისამებრ. ყველა შემთხვევაში მომწოდებელი არის სასაკლაო. შესაძლებელია, ერთი დოკუმენტაციით რომელიმე ბიზნესოპერატორმა შეუსაბამოდ დაკლული ცხოველის ხორცის რეალიზაცია გააკეთოს, თუმცა მონიტორინგის დროს მსგავსი რამ არ გამოვლინდა, საკლავის არსებული რაოდენობა შეესაბამებოდა დოკუმენტაციას. ხორცის მიწოდების კანონმდებლობასთან შესაბამისობა ლაბორატორიულ ანალიზებშიც გამოისახა თვალნათლივ, სადაც არ გამოვლინდა კრიტიკული შეუსაბამობა,’’-ნათქვამია კვლევაში.

განსხვავებული რეალობაა ყველის რეალიზაციისას, სადაც 13 ნიმუშიდან 4-ში აღმოჩნდა კრიტიკული შეუსაბამობა, კერძოდ, აღმოჩნდა ოქროსფერი სტაფილოკოკი.

,,სპეცმანქანით და ეტიკეტის დაცვით ყველის პროდუქციის მიწოდება ხდება მხოლოდ ქსელურ მაღაზიებში ბრენდირებული საწარმოების მიერ. გამოკითხვაში მონაწილე ყველის მწარმოებელი 3 იურიდიული პირი არის საწარმოები (შავნაბადა, რესპუბლიკა, გოდოგნის ფერმა), რომლებსაც დიდი ალბათობით დანერგილი აქვთ HAჩჩP-ი და ყველა რეგულაციის დაცვით ოპერირებენ ბაზარზე, თუმცა ასეთი საწარმოების ჯამური წილი ბაზარზე მცირეა. ბაზრის უმეტესი ნაწილი უჭირავს არაკონტროლირებად, შეუსაბამო გარემოში დამზადებულ ყველს, რომლის უპირატესობა მხოლოდ „გემოა", დანარჩენი პარამეტრით (უვნებლობა, ხარისხი, სარეალიზაციო/შენახვის/ტრანსპორტირების პირობები) შეუსაბამო, საეჭვო ან გაურკვეველია. ყველის მიწოდება ხშირად - ჩანთებით, ვედროებით, კალათებით, ცელოფნებით... ზოგჯერ არაერთგვაროვან სურსათთან შეხებაში, როგორიცაა ბოსტნეული, ხილი და ა.შ. ასეთი მომოწდებლების 100% არიან ფიზიკური პირები. მათი ნაწილი თავად ახდენს საბოლოო მომხმარებელზე რეალიზაციას ქუჩაში, ბაზრობის გარეთ, მაღაზიის გარეთ... ან აბარებენ ყველით მოვაჭრეებს (ლაბორატორიული კონტროლისა და ყოველგვარი კვლევის გარეშე).

როგორც აღვნიშნეთ, ხორცის რეალიზატორებს სრულყოფილად აქვთ ხორცის უვნებლობის დამადასტურებელი თანმდევი დოკუმენტები, რასაც ყველზე ვერ ვიტყვით, თუმცა ყველის შემთხვევა განსხვავებულია, სოფლებში გლეხების უმრავლესობა ამზადებს ყველს და წარმოუდგენელია რომ წვრილმა საოჯახო ფერმერმა და „ბებოებმა" თავიანთი ყველის ყოველი პარტია ლაბორატორიული კვლევის ოქმით უზრუნველყონ, ან თუნდაც ეს თვეში ერთხელ მოახერხონ, რადგან ეს დაკავშირებულია ფინანსურ და საორგანიზაციო ხარჯებთან, მით უმეტეს, რომ არავინ თხოვს მათ ამის გაკეთებას!’’-ნათქვამია კვლევაში.

სურსათის უვნებლობის ექსპერტი თინა არაბიძე აღნიშნული გამოწვევების დაძლევის გზას საკანონმდებლო რეგულაციებში ხედავს. მისი თქმით, კვების და სოფლის მეურნეობის სფეროში არ უნდა ხვდებოდნენ ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ შესაბამისი განათლება სერთიფიკატის დონეზე მაინც.

,,ევროპის რიგ ქვეყნებში კვების და სოფლის მეურნეობის სფეროში მომუშავე ადამიანებს საჭიროა ჰქონდეთ შესაბამისი განათლება. ჩვენთანაც უნდა დაიწყოს ამ თემაზე მუშაობა, რათა შემთხვევითი ადამიანები არ მოხვდნენ ამ სფეროში და საფრხე არ შეექმნას მომხმარებლების ჯანმრთელობას,’’-ამბობს თინა არაბიძე.

ამავე კვლევის მიხედვით, გამოიკითხა ხორცისა და ყველის 394 მომხმარებელი.

კვლევის შედეგად გამოვლინდა, რომ გამოკითხულთა 33% კვირაში ერთხელ ყიდულობს ნედლ ხორცს, ხოლო 21% ორ კვირაში ერთხელ, ხოლო 17 % თვეში ერთხელ. ყველს კი მოსახლეობა გაცილებით უფრო მაღალი ინტენსივობით ყიდულობს, კერძოდ, კვირაში ერთხელ გამოკითხულთა 39%, კვირაში ორჯერ 33%, ორ კვირაში ერთხელ 13%, თვეში ერთხელ 6%.

შესყიდვის ადგილის მიხედვით შემდეგი სურათია: ხორცს გამოკითხულთა 41%-მდე აგრარულ ბაზრობებზე ყიდულობს, 26% ქსელურ სუპერმარკეტში, 15%-მდე არაქსელურ უბნის მაღაზიებში. დანარჩენი პირდაპირ გლეხისგან ანდა გარე ბაზრობებზე.

ხორცის მომხმარებლები აღნიშნავენ, რომ აგრარულ ბაზრობებს უპირატესობას ანიჭებენ დაბალი ფასის და კარგი ხარისხის გამო, ხოლო სუპერმარკეტებს - სანიტარულ-ჰიგიენური ნორმების და ფართო არჩევანის გამო, ასევე მომხმარებელთა დიდი ნაწილისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორი არის სავაჭრო წერტილის სახლთან სიახლოვე.

გამოკითხულთა 32% ყველს პირდაპირ გლეხებისგან ყიდულობს, 28% - აგრარულ ბაზრობაზე, 19 %- ქსელურ, 7% არაქსელურ მაღაზიებში და 12% გარე მოვაჭრეებისგან.

ყველის შესყიდვის ადგილის არჩევისას მოსახლეობის უმრავლესობისათვის მნიშვნელოვანია ის, რომ აგრარულ ბაზრობებზე და გლეხებისგან პირდაპირ ყიდვისას ფასი არის დაბალი, ასევე, აგრარულ ბაზრობებზე ყველის დიდი არჩევანია.

გლეხებისგან ყველის შეძენის მაღალი 32% განპირობებულია იმით, რომ ყველს ყიდულობენ ნაცნობ-ახლობლის ოჯახიდან, სადაც დარწმუნებულია მყიდველი დამამზადებლის სისუფთავეში, ჯანმრთელობაში და ცხოველის სათანადო პატრონობაში.

,,დარღვევებზე მომხმარებლის 60% რეაგირებს, და ეს სამომხმარებლო აქტივიზმზე მიუთითებს, მაგრამ არა სამომხმარებლო ცნობიერებაზე. მორეაგირე მომხმარებლის დიდი ნაწილი სუპერმარკეტებში შეიძენს, იხდის ძვირს და ითხოვს კიდეც შესაბამისობას. უმეტეს შემთხვევაში ეს რეაგირება კონსულტანტთან პრეტენზიის გამოთქმაში გამოიხატება. სურსათის ეროვნულ სააგენტოში მხოლოდ 3-მა ადამიანმა დარეკა. მომხმარებლის ასეთი პასიურობა მეორეს მხრივ სავაჭრო ადმინისტრაციის კულტურის დონის ამაღლებითაც არის განპირობებული. წლების წინ ბიზნესოპერატორი უკადრისად და შეურაცხმყოფელად პასუხობდა მომხმარებლის პრეტენზიას, ახლა ბოდიშს იხდის და ცვლის/იბრუნებს საქონელს, რაც მომხმარებელზე დადებითად მოქმედებს და მტრულად არ განაწყობს. მომხმარებელთა 30% არასდროს რეაგირებს და მათი 66% თვლის, რომ აზრი არ აქვს, მაინც არაფერი შეიცვლება. ჩვენი აზრით, ეს უფრო ფსიქოტიპია ადამიანისა, რომელსაც სხვისი ხელით გამზადებულის მირთმევა უყვარს, რადგან მიუხედავად ბევრი დარღვევისა და თვალშისაცემი შეუსაბამობებისა, მაინც შეიმჩნევა წინსვლა მოწესრიგებისკენ.

აღსანიშნავია, რომ რეაგირებათა მხოლოდ 19% შემთხვევაში არ მოგვარდა პრობლემა, თუმცა პრობლემათა შინაარსი ჩვენი კვლევის ფარგლებში ვერ დადგინდა,’’-ნათქვამია კვლევაში.

თინა არაბიძე მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებაში არასამთავრობო სექტორის და მასმედიის როლს უსვამს ხაზს.

,,არასამთავრობოებმაც ამ კუთხით მოადუნეს საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდება. საჭიროა მეტი გადაცემა მომზადდეს სურსათის უვნებლობის საკითხზე, ვასწავლოთ მოსახლეობას, როგორ მოიქცეს, რათა მძიმე შედეგები თავიდან ავიცილოთ. საჭიროა მედიამ და არასამთავრობოებმა ამ კუთხით მეტი ყურადღება გამოიჩინონ,’’-ამბობს თინა არაბიძე.

კვლევები განხორციელდა საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის (CSRDG) მხარდაჭერით, პროექტს ახორციელებს კონსორციუმი კონრად ადენაუერის ფონდის (KAS)
ხელმძღვანელობით შემდეგ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად: საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი (CSRDG), სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი (CSI), კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრი (CTC), განათლების განვითარების და დასაქმების ცენტრი (EDEC) და ევროპული პოლიტიკის ინსტიტუტი (IEP).
პროექტს აფინანსებს ევროკავშირი და კონრად ადენაუერის ფონდი (KAS).

წყარო: http://www.radiodk.ge

 

 

 
კულტურა
«Frankfurter Allgemeine Zeitung» (გერმანია): „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება: ტრადიციული სუფრის თავისებურებები“

„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.

ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...

ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.

ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.

„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...

ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.

რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.

ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.

მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს  სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.

თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.