USD 2.7050
EUR 3.0872
RUB 3.3681
თბილისი
«The Spectator»: „ევროპარლამენტის არჩევნების შედეგები უკრაინას უსიამოვნებებს უმზადებს“
თარიღი:  224

ბრიტანულ ჟურნალ „სფექთეითორში“ (The Spectator) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ევროპარლამენტის არჩევნების შედეგები უკრაინას უსიამოვნებებს უმზადებს“ (ავტორი - დელიბორ როხასი). პუბლიკაციაში გაანალიზებულია ის სავარაუდო სიტუაცია, რომელიც ევროპარლამენტის არჩევნების შედეგებს მოჰყვება როგორც ევროკავშირისათვის, ასევე კონკრეტულად საფრანგეთისთვის, გერმანიისათვის და უკრაინისათვის.

გთავაზობთ სტატიას მცირეოდენი შემოკლებით:

ახალი ამბების კაკაფონიაში ევროპული არჩევნების შესახებ, რომელიც ევროკავშირის წევრ 27 ქვეყანაში სამი დღის განმავლობაში ჩატარდა, მხოლოდ ერთი თემა დომინირებს: საფრანგეთისა და გერმანიის - ევროკავშირის უდიდესი წევრი სახელმწიფოების - მოქმედი ხელმძღვანელების დამარცხება. მართალია, მათი პარტიების დაბალი შედეგები პროგნოზებით სრულიად მოსალოდნელი იყო, მაგრამ ახლა, როცა რეალური შედეგები უკვე ცნობილია, პრობლემა ისაა, რომ მათი დასუსტებით ევროპაც დასუსტდება და უღონო გახდება რუსეთის წინაშე, რომელსაც უკრაინის წინააღმდეგ ომშია ჩაბმული.

საფრანგეთის პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონმა უკვე მოახდინა რეაგირება თავისი პარტიის „აღორძინების“ დაბალ შედეგებზე და 30 ივნისს ეროვნული კრების (პარლამენტის) ვადამდელი არჩევნები დანიშნა, რომელიც ნატოს ვაშინგტონის სამიტამდე ორი კვირით ადრე გაიმართება.

ფრანგი პრეზიდენტის გადაწყვეტილების ლოგიკა მარტივია: უკეთესი იქნება ჟორდან ბადრელის (მარინ ლე პენის) „ეროვნულ გაერთიანებას“ ახლა, საპარლამენტო არჩევნებში შეებრძოლოს, ვიდრე 2027 წელს საპრეზიდენტო არჩევნებში. იმის გამო, რომ ამომრჩევლების მონაწილეობის დონე მაღალია, ასევე ფრანგული საარჩევნო სისტემის თავისებურების მიზეზით, რომლის თანახმად, სკანდალური და ექსტრემისტულად განწყობილი კანდიდატები პოპულარობით არ სარგებლობენ, ემანუელ მაკრონი იმედოვნებს, რომ მისი ორი სავარაუდო სცენარიდან ერთ-ერთი მაინც გაამართლებს:

პირველი სცენარის მიხედვით, ყველა დაინახავს, რომ ნაციონალისტების ტრიუმფი მხოლოდ შემთხვევითი, ერთჯერადი მოვლენა იყო, მაგრამ არა კანონზომიერი მოვლენა, რომელიც შეიძლება საერთოეროვნულ არჩევნებშიც განმეორდეს.

მეორე სცენარის თანახმად, ნაციონალისტები საკუტარ არათანადროულ წარმატებას მსხვერპლად შეეწირებიან - მათ მოუწევთ მთავრობას უხელმძღვანელონ ან შევიდნენ მმართველ კოალიციაში ემანუელ მაკრონის ხელმძღვანელობით. ასეთ სიტუაციაში მათთვის რთული იქნება მონაწილეობა პრეზიდენტის წინააღმდეგ მიმართულ „დაბომბვაში“ და „ტერორში“, ან დაგმონ ემანუელ მაკრონის მემკვიდრეობა და მისი მოქმედება, როცა პრეზიდენტის პოსტიდან წასვლის დრო მოახლოვდება.

მაგრამ ეს გეგმა წინააღმდეგობაში მოდის ემანუელ მაკრონის სწრაფვასთან გახდეს საერთოევროპული ლიდერი ამ რთულ და სახიფათო დროში. უკეთეს შემთხვევაში მისი პარტია უზრუნველყოფს იმდენი ხმების მიღებას, რომლებიც აბსოლუტური უმრავლესობა კი არ იქნება პარლამენტში, არამედ იმდენი, რამდენიც ახლა აქვს. უარეს შემთხვევაში კი „ეროვნული გაერთიანების“ პოლიტიკოსები ხელმძღვანელ პოსტებს დაიკავებენ მეხუთე რესპუბლიკის ახალ მინისტრთა კაბინეტში. ალბათ, არსებობს შუალედური სცენარებიც, რომლებშიც გათვალისწინებულია ვაჭრობა და კომპრომისები იმ ძალებს შორის, რომლებსაც უკრაინის გამარჯვება სურთ და იმ ძალებს, რომლებიც დიდი ხანია რუსეთს ეთამაშებიან. მართალია, საფრანგეთის კონსტიტუცია პატივს სცემს და იცავს პრეზიდენტის უფლებამოსილებას საშინაო და საგარეო პოლიტიკის საკითხებში, მაგრამ თუ მას მმართველი უმრავლესობა არ ეყოლება, ეს ემანუელ მაკრონის პოზიციებს საერთაშორისო არენაზე დაასუსტებს.

გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის შედეგები (13,9% ანუ 14 ადგილი 96-დან, რომლებიც გერმანულ პარტიებს უკავიათ) მაინცდამაინც კატასტროფულად არ გამოიყურება, ვთქვათ, წინა, 2019 წლის არჩევნებთან შედარებით, როცა მას 16 ადგილი ჰქონდა, მაგრამ ცუდი ისაა, რომ აშკარად შეინიშნება მიღებული ადგილების კლებადი ტენდენცია: 2014 წლის არჩევნებში გერმანელ სოციალ-დემოკრატებს 27 ადგილი ჰქონდათ ევროკავშირის საკანონმდებლო ორგანოში. კიდევ უფრო შეუწყნარებელი და აღმაშფოთებელია ის გარემოება, რომ ოლაფ შოლცის პარტიის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობა ჩამორჩა პარტია „ალტერნატივა გერმანიისათვის“ მიღებულ ხმებს, რომელსაც ექსტრემისტულად თვლიან - აბუ უფრო რადიკალურად, ვიდრე მარინ ლე პენის ფრანგულ „ეროვნულ გაერთიანებას“.

თუ გავითვალისწინებთ „მწვანეების“ კატასტროფულ მარცხს, რომლებიც ოლაფ შოლცის კოალიციურ მთავრობაში შედიან, მაშინ აშკარა ხდება, რომ ევროპარლამენტის არჩევნების შედეგებმა კანცლერ ოლაფ შოლცს „კოჭლი იხვის“ სტატუსი შესძინა უკვე ფედერალურ საპარლამენტო არჩევნებამდე, რომელიც 2025 წელს უნდა ჩატარდეს. როცა არჩევნები მოახლოვდება, იმ დროისათვის გერმანელი ქრისტიან-დემოკრატები სოციალ-დემოკრატებს „კისერს მოუგრეხენ“, განსაკუთრებით თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ქრისტიან-დემოკრატების ლიდერი ფრიდრიც მერცი მხოლოდ სიტყვით უჭერს მხარს ნატოს და უკრაინას. ვადამდელმა არჩევნებმა, საფრანგეთის მსგავსად, შეიძლება ატმოსფერო განმუხტოს, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ გერმანული პოლიტიკური კულტურის სპეციფიკას, მათი ჩატარება ნაკლებსავარაუდოა. ამრიგად, გერმანიის მთავრობა მომდევნო 16 თვის განმავლობაში მოსიარულე მკვდარი“ იქნება, უუნარო და უინიციატივო, რომ არაფერი ვტქვათ ქვეყნის შეიარაღებული ძალების განმტკიცებისკენ მიმართულ ნაბიჯებზე ახალ ეპოქაში, როცა ხისტი ძალა ისევ მნიშვნელოვანი ხდება.

რუსეთი სამჯერ მეტ საარტილერიო ჭურვებს ამზადებს, ვიდრე  დასავლეთის ყველა ქვეყანა, ერთად აღებული. არავის არ ჰქონდეს იმის იმედი, რომ ოლაფ შოლცი ან ამენაუელ მაკრონი შეძლებენ საკმარისი თანხების გამოყოფას შეიარაღებისა და საბრძოლო მასალების პრობლემის მოგვარებისათვის. აშშ-ის კონგრესის მიერ მიღებული კანონი უკრაინისათვის დამატებითი დახმარების გამოყოფის შესახებ (61 მლრდ. დოლარის ოდენობით), რა თქმა უნდა,  გარკვეულ შედეგს გამოიღებს, მაგრამ არ არის გამორიცხული, რომ ის აშშ-ის მიერ კიევისათვის გაწეულ უკანასკნელ დახმარებად იქცეს.

კიდევ უფრო უარესი იქნება დონალდ ტრამპის სავარაუდო გამარჯვება 2024 წლის ნოემბრის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში, ყველაზე მნიშვნელოვანია სავარაუდო გარიგების დადება დონალდ ტრამპსა და ვლადიმერ პუტინს შორის, ევროეპელებისა და უკრაინელების გვერდის ავლით. გერმანელმა „მშვიდობის კანცლერმა“ ოლაფ შოლცმა ასეთ ნაბიჯს შეიძლება მხარიც კი დაუჭიროს. ემანუელ მაკრონი პრინციპული წინააღმდეგი იქნება, მაგრამ ვერაფერის გაკეთებას ვერ შეძლებს - იმიტომ, რომ მთავრობაში და პარლამენტში (ეროვნულ კრებაში) უმეტესობა ულტრამემარჯვენე „ეროვნული გაერთიანების“ წევრები იქნებიან.

ევროპული არჩევნების შედეგები ბევრმა შეიძლება მნიშვნელოვან მოვლენად არ ჩათვალოს - ბოლოსდაბოლოს, ევროკომისია იმავე ცენტრისტული ევროპული კოალიციის ხელში რჩება, რომელსაც, დიდი ალბათობით, ისევ ურსულა ფონ დელ ლაიენი უხელმძღვანელებს. მაგრამ ასეთი დასკვნა შეცდომა იქნებოდა. ევროკავშირის მოჩვენებითი სტაბილურობა მალავს მრავალრიცხოვან და ძალიან მნიშვნელოვან პერტურბაციებს ეროვნულ დონეზე. უპირველესად, ეს გამოიხატება ევროპული პოლიტიკის ორი მთავარი ლოკომოტივის - პარიზისა და ბერლინის - მკვეთრ დასუსტებაში. ევროპელებს და განსაკუთრებით უკრაინელებს მოსალოდნელი შედეგები ნამდვილად არ ესიამოვნებათ.

წყარო: https://www.spectator.co.uk/article/the-eu-election-earthquake-spells-trouble-for-ukraine/

ანალიტიკა
The Daily Telegraph - ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს

ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.

დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.

აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.

კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.

უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?

როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.

რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.

ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან)  ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.

არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.

იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.

ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.

თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.