USD 2.7433
EUR 2.8862
RUB 2.7214
თბილისი
«The New York Times» (აშშ): „რუსეთის არმიის დაბომბვების პირობებში, უკრაინა ცდილობს მომხმარებლებისათვის ელექტროენერგიის მიწოდება უზრუნველყოს“
თარიღი:  168

„უკრაინის მთავრობამ, პირველად ომის ორი წლის განმავლობაში, გადაწყვიტა შემოეღო ელექტროენერგიის დროებითი ციკლური გამორთვები ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, თვით ზაფხულის პერიოდშიც კი, ეკონომიკური ხარჯვის მიზნით“, - ნათქვამია აშშ-ის გაზეთ „ნიუ-იორკ თაიმსში“ (The New York Times) დაბეჭდილ სტატიაში, სათაურით „რუსეთის არმიის დაბომბვების პირობებში, უკრაინა ცდილობს მომხმარებლებისათვის ელექტროენერგიის მიწოდება უზრუნველყოს“ (ავტორები - კონსტან მეხე, მარია ვარენიკოვა).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

უკრაინის არმიის სარდლობა მთელი ძალების დაძაბვით ცდილობს წინააღმდეგობა გაუწიოს რუსეთის ჯარების წინსვლას, პარალელურად კი მთავრობა აცხადებს, რომ კვლავ დადგა ძნელად გადასალახავი პრობლემის წინაშე: აუცილებელია ელექტროენერგიის მიწოდების შენარჩუნება ისეთ პირობებში, როცა რუსეთის არმია სულ უფრო ხშირად ბომბავს უკრაინის ელექტროსადგურებს და მათ ანგრევს.

ელექტროენერგიის ეკონომიის მიზნით მთავრობამ დაადგინა, რომ უკრაინის მთელ ტერიტორიაზე, საერთო-ეროვნული მასშტაბით, რეგულარულად იქნება შემოღებული, თვით ზაფხულის პერიოდშიც კი, ელრქტრონერგიის ვეერული - დროებით-ციკლური - გამორთვები. მსგავსი ფაქტები ადრეც ხდებოდა, მაგრამ მხოლოდ რეგიონებში, ახლა კი ხელისუფლება იძულებული გახდა გამორთვები მთელი ქვეყნის მასშტაბით განახორციელოს.

„ბრძოლა ელექტროენერგიის წარმოების შესანარჩუნებლად ჩვენთვის ახალ ფრონტს წარმოადგენს", - დაწერა გასულ კვირას სოციალურ ქსელებში მაქსიმ ტიმჩენკომ, რომელიც უკრაინის ყველაზე მსხვილ კერძო ელექტროენერგეტიკულ კომპანიას (DTEK) ფლობს. მისი თქმით, კომპანიის თანამშრომლები „დროსთან ბრძოლაში“ არიან ჩაბმულნი, რომ რაც შეიძლება მალე აღადგინონ დაზიანებული ელექტროსადგურები და მომხმარებლები ენერგიით უზრუნველყონ.

ელექტრონერგიის საყოველთაო გამორთვები დაგეგმილია საღამოს 6 საათიდან და შუაღამემდე გაგრძელდება. გრაფიკი პირველად გავრცელდება ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე, თუმცა გაურკვეველია, თუ როდემდე იქნება დენის მიწოდება შეზღუდული - ვადები, თუნდაც მიახლოებითი, ჯერ-ჯერობით განსაზღვრული არ არის.

უკრაინელებისათვის განსაკუთრებით მძიმე იყო 2022/2023 წლების ზამთარი, როცა რუსეთის ჯარი მეთოდურად ურტყამდა ქვეყნის მრავალრიცხოვან ელექტროსადგურებს, რის სედეგადაც მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი სინათლისა და გათბობის გარეშე დარჩა, თუმცა უკრაინის არმიამ სწრაფად ისწავლა რუსული რაკეტების ჩამოგდების ხერხები, გააძლიერა ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვა და მეტ-ნაკლებად სიტუაცია გააუმჯობესა. ასე იყო მიმდინარე წლის გაზაფხულამდე.

იმდენად, რამდენადაც უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს ჯერ-ჯერობით ისევ არ ჰყოფნით იარაღი და საბრძოლო მასალები, განსაკუთრებით აშშ-ის კონგრესში გადაწყვეტილების მიღების გაჭიანურების გამო (მართალია, კონგრესმენებმა დახმარების პაკეტი საბოლოოდ მიიღეს, მაგრამ იარაღის უკრაინამდე მიტანას დრო ჭირდება), დღეს კიევს რუსეთის დარტყმებისადმი წინააღმდეგობის გაწევა უძნელდება, თანაც ისეთისა, რომელიც სულ უფრო გაწაფული და დახვეწილი ხდება.

რუსეთის გააქტიურება უკრაინის ენერგეტიკული ობიექტების დაბომბვაში აძლიერებს იმის საფრთხეს, რომ ელექტროენერგიის გამორთვები ნეგატიურად იმოქმედებს არამარტო  კერძო მომხმარებლებზე, არამედ ზიანს მიაყენებს სამხედრო-თავდაცვით მრეწველობასაც და თანაც ზუსტად იმ დროს, როცა პროდუქციის გამოშვება მწვავედ არის აუცილებელი.

„რა თქმა უნდა, ელექტროენერგიის გამორთვა წარმოების ტემპებს ანელებს, რომელიც სულ უფრო ძვირადღირებული ხდება“, - ამბობს ალექსანდრე დმიტრიევი, რომელიც უკრაინის არმიისათვის იარაღისა და სამხედრო ტექნიკის მიჯწოდების საკოორდინაციო ჯგუფში მუშაობს, - სამოქალაქო მოსახლეობას ელექტროენერგიის პრობლემის გადატანა შედარებით იოლად შეუძლია, მაგრამ სამხედრო მრეწველობისათვის ელექტროენერგიის მიწოდების შეწყვეტა, უბრალოდ, კოლაფსს იწვევს“.

უკრაინა ცდილობს დახმარება გარედან მიიღოს - მეზობლების მხრიდან: კიევმა უკვე მიმართა დასავლელ პარტნიორებს ელექტროქსელური მოწყობილობებითა და დანადგარებით დახხმარების უზრუნველყოფის მიზნით. გარდა ამისა, უკრაინა უკვე იღებს ელექტროენერგიას რუმინეთიდან, სლოვაკეთიდან, პოლონეთიდან, უნგრეთიდან და მოლდოვადან - მართალია, არასაკმარისად, მაგრამ მაინც.

„ჩვენ ასევე მივმართეთ დასავლეთის ქვეყნებს მოგვაწოდონ ნახმარი მოწყობილობები, რომლებიც მათ არარ ჭირდებათ, ჩვენ კი მათ შეძლებისდაგვარად გამოვიყენებთ“, - ამბობს „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ჟურნალისტთან საუბარში კომპანია DTEK-ის პრეს-მდივანი პავლე ბელოდედი, - „ელექტრომოწყობილობების სწრაფად ყიდვა ან შეკვეთა შეუძლებელია, ამიტომ ერთადერთი, რის მიღებაც დაუბრკოლებლად შეიძლება, ნახმარი აპარატურა წარმოადგენს. ამისთვის საჭიროა მხოლოდ ამა თუ იმ ქვეყნის ხელმძღვანელთა პოლიტიკური ნება, დანარჩენს ჩვენ თვითონ მოვაგვარებთ“.

უკრაინაში შეიძლება იმ ელექტრომოწყობილობების გამოყენება, რომლებიც საბჭოური წარმოებისაა და ევროპის ყოფილ სოციალისტურ ქვეყნებს აღარ ჭირდებათ. ზოგიერთი პოსტკომუნისტური ქვეყნიდან ჩამოწერილი ელექტროდანადგარების მიწოდების პროცესი უკვე დაიწყო.

ცნობილი უკრაინელი მოკრივე ალექსანდრე უსიკი, რომელიც გასულ კვირას მსოფლიოს აბსოლუტური ჩემპიონი გახდა მძიმე წონაში, ამ კამპანიას შეუერთდა და გაავრცელა ვიდეორგოლი, რომელშიც მას მაისური აცვია წარწერით „ბრძოლა სინათლისათვის“. მოკრივემ  ვიდეომიმართვაში განაცხადა, რომ უკრაინელი ხალხი რუსების შეტევას ელექტროენერგიით უზრუნველყოფის საკითხშიც გაუძლებს.

უკრაინა თავისი ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის განსამტკიცებლად ითხოვს საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსების მიწოდებას, განსაკუტრებით კი ამერიკული წარმოების „პეტრიოტის“ (Patriot) სისტემებს, რათა თბოელექტროსადგურები და ჰესები რუსული რაკეტებისა და დრონებისაგან დაიცვას. „პეტრიოტის“ ორი კომპლექსი ხარკოვის ოლქში რეალურად უზრუნველყოფს ენერგეტიკული ობიექტებისა და მოსახლეობის დაცვას’, - თქვა პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ აშშ-ის სახელმწიფო მდივანთან ენტონი ბლინკენთან შეხვედრისას. პრეზიდენტმა ასევე მოუწოდა მოსახლეობას პასუხისმგებლობით მიუდგნენ ელექტროენერგიის მოხმარებას: „ჩვენ გვინდა საზოგადოებას ვაუწყოთ, თუ რა მძიმე მდგომარეობაა შექმნილი ელექტროენერგიის წარმოებაში, ამიტომ უკრაინის ყოველმა მოქალაქემ მაღალი შეგნებითა და პასუხსიმგებლობით უნდა იმოქმედოს“, - განაცხადა მან ვიდეომიმართვაში.

თერძმა (ტანსაცმლის მკერავმა) ალექსანდრემ, რომელიც ელექტროენერგიის რიგით მომხმარებელს წარმოადგენს, გაზეთის ჟურნალისტთან საუბარში თქვა, რომ მას ძალიან აშფოთებს დენის ვეერული გამორთვები, რადგან მისი ბიზნესი დაზარალდება. სხვა კერძო მომხმარებლებიც უკმაყოფილონი არიან მთავრობის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გამო.

„როცა ელექტროდენის მოწოდება ითიშება ხოლმე, ჩემი ოჯახის წევრები ამისთვის მზად არიან და აცნობიერებენ, რომ ენერგიის ხარჯვის შემცირება აუცილებელია... მაგრამ მე ყველაზე უფრო სამუშაოზე დენის გამორთვისა მეშინია. ელქტროენერგიის გარეშე მუშაობა, უბრალოდ, შეუძლებელია“, - ამბობს ალექსანდრე, რომელმაც თავისი გვარი არ გაამჟღავნა და ანონიმად დარჩენა ისურვა.

წყარო: https://www.nytimes.com/2024/05/20/world/europe/russia-ukraine-lights.html

 

ანალიტიკა
«The Washington Post» (აშშ): „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“

ამერიკული გაზეთი „ვაშინგტონ პოსტი“ (The Washington Post) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ომისადმი შიშის გამო, საქართველო რუსეთისაკენ დაბრუნებას ირჩევს“ (ავტორი - მარია ილიუშინა), რომელშიც განხილულია არჩევნებისშემდგომი სიტუაცია საქართველოში.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

(...) ქართველთა უმრავლესობა - გამოკითხვების მიხედვით, 80%-ზე მეტი - მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ ორიენტაციას და მოსკოვის მიმართ მაინცდამაინც განსაკუთრებულ სიყვარულს არ ამჟღავნებს, ოპოზიცია კი ცდილობს ხმის მიცემის შედეგები წარმოადგინოს როგორც არჩევანი ევროკავშირსა და რუსეთს შორის.

მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ ორ ქვეყანას შორის 2008 წლის აგვისტორში მომხდარი ხანმოკლე ომის შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 20% დე-ფაქტოდ რუსეთის კონტროლის ქვეშ იმყოფება, მოსკოვის სამხერო ძლიერების ჩრდილი სულ უფრო შესამჩნევი ხდება. შესაბამისად, „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს უფრო რადიკალური დილემა შესთავაზა: არჩევანი მშვიდობასა და ომს შორის.

მმართველი პარტიის „რუსეთის მხარეს შებრუნება“ შედარებით ახალ მოვლენას წარმოადგენს. 2012 წელს, როცა „ქართული ოცნება“ ხელისუფლებაში მოვიდა, მნიშვნელოვან საგარეოპოლიტიკურ წარმატებას მიაღწია - სწრაფად დაუახლოვდა ევროკავშირს მასში გაწევრიანების სურვილით, მაგრამ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყების კვალობაზე პარტიამ რუსეთის ორბიტისაკენ გადაუხვია. მთავრობამ ევროპა და ადგილობრივი ოპოზიცია წარმოადგინა „ომის გლობალური პარტიად“, რომელსაც სურს საქართველო მოსკოვთან ომში ჩაითრიოს და კრემლთან დაპირისპირების ინსტრუმენტად გამოიყენოს

ამჟამად „ქართული ოცნება““ ოფიციალურად პრორუსულ პარტიას არ წარმოადგენს, მაგრამ ხშირად მისი პრაქტიკული მოქმედება საერთო პრორუსულ ჩარჩოებში ჯდება. 

ევროპული გზიდან გადახვევის პოლიტიკის ცენტრში მოჩანს „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი ბიძინა ივანიშვილი - მილიარდერი, ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ბოლო ათწლეულში წავიდა ქართული პოლიტიკიდან, მაგრამ იმავდროულად გავლენიან ადამიანად რჩებოდა. ბიძინა ივანიშვილი რუსეთში ყოფნის დროს გამდიდრდა, 1990-იან წლებში და როგორც მისი კრიტიკოსები ამბობენ,  მისი რიტორიკა და პოლიტიკური მრწამსი რუსეთის ლიდერის პოზიციას უთავსდება.

რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დაწყებიდან პურველ ეტაპზე საქართველომ უკრაინას მხარი დაუჭირა. თბილისში დღესაც ბევრი უკრაინული დროშა ფრიალებს, მაგრამ მთავრობა თავს იკავებს რუსეთის გადაჭარბებული კრიტიკისაგან და ერიდება ანტირუსული სანქციების რეალიზებას.

„ჩვენ, როგორც ქვეყნის მმართველმა პარტიამ, მთავრობამ, ყველაფერი გავაკეთეთ უკრაინისა და უკრაინელი ხალხის მხარდასაჭერად“, - განაცხადა „ვაშინგტონ პოსტთან“ საუბარში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილემ არჩილ თალაკვაძემ, მაგრამ, მისი თქმით, დასავლეთის ოფიციალურმა პირებმა რუსეთ-უკრაინის ომში საქართველოს ჩათრევა მოისურვეს: „ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ ასეთი პოლიტიკა საქართველოსათვის ძალზე სარისკო და გაუმართლებელი იქნებოდა“.

„ქართულმა ოცნებამ“ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს აქტიურად ისარგებლა უკრაინის ომით და ამომრჩევლებს პლაკატების სერია შესთავაზა, რომლებზე გამოსახულია ერთი მხრივ, ომით დანგრეული უკრაინის ქალაქები და სოფლები, მეორე მხრივ - აღმშენებლობის პროცესში მყოფი საქართველო. ასეთმა პროპაგანდამ თავისი გამოძახილი ჰპოვა რუსეთთან ომგადატანილ საქართველოს მოსახლეობაში, განსაკუთრებით სოფლებში, ოკუპირებულ რეგიონებთან ახლოს, მხარეთა დამაშორიშორებელ ე.წ. სადემარკაციო ხაზის გასწვრივ.

როგორ ავიცილოთ თავიდან ომი

ქართველებს კარგად ახსოვთ 2008 წლის აგვისტოს ომი. ჭორვილისაკენ - ბიძინა ივანიშვილის მშობლიური სოფლისაკენ მიმავალი გზა, რომელიც კავკასიის ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს, სწორედ რუსეთის მიერ ოკუპირებული რეგიონის - სამხრეთ ოსეთთან ახლოს გადის, სულ რაღაც ორიოდე კილომეტრში, სადემარკაციო ხაზთან.

ჭორვილაში ბიძინა ივანიშვილს თითქმის ეროვნულ გმირად თვლიან - მდიდარ ადამიანად, რომელიც თანასოფლელებს ყოველმხრივ ეხმარებოდა - სახლებისა თუ გზების მშენებლობაში, ჯანდაცვასა თუ კომუნალური გადასახადების გადახდაში, სანამ მან სახელმწიფო თანამდებობა - ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტი არ დაიკავა.

„მე ომის მოწინააღმდეგ ვარ. დარწმუნებული ვარ, რომ „ქართული ოცნება“ მსვიდობას შეინარჩუნებს. არ გვსურს, რომ რომელიმე ქვეყანა საქართველოს მტერი იყოს და არც ის გვინდა, რომ საქართველოს იყოს სხვა ქვეყნის მტერი“, - ამბობს გიორგი გურძენიძე, სკოლის დირექტორი, რომელსაც ახსოვს, თუ როგორ ხმაურით დაფრინავდნენ სოფლის თავზე, ცაში რუსული თვითმფრინავები 2008 წელს.

„ქართული ოცნება“ აქტიურად უჭერს მხარს ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკური კურსის ორ ძირითად მომენტს - მშვიდობას ნეიტრალიტეტის გზით და ქართული ტრადიციული ფასეულობების დაცვას. „ქართული ოცნების“ მტკიცებით, მისი სტრატეგიული მიზანი არ შეცვლილა - ევროინტეგრაცია ძალაში რჩება, რომლის რეალიზებას 2030 წლისათვის არის დაგეგმილი: საქართველო ევროკავშირის წევრი გახდება „ღირსეულად“ და ტრადიციული ეროვნული ფასეულობების დაცვით.

„რა თქმა უნდა, მსურს ევროკავშირის წევრი ვიყოთ, მაგრამ ჩვენ ჩვენი წინაპრების ღირსებაც და მემკვიდრეობაც უნდა დავიცვათ. ქალი ქალი უნდა იყოს, კაცი კი - კაცი“, - ამბობს ჭორვილელი მამია მაჭავარიანი.

ქართველთა ღირსება კი დაცული იქნება ორი კანონით, რომლებმაც, პრაქტიკულად, ევროკავშირში საქართველოს პოტენციური წევრობის პროცესი შეაჩერეს - იმიტომ, რომ მათი დებულებები ევროპული ბლოკის სტანდარტებს ეწინააღმდეგება. ეს კანონებია „ოჯახური ფასეულობებისა და არასრულწლოვანების დაცვის, ასევე უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც, როგორც ოპოზიცია აცხადებს, რუსული სამართლებრივი აქტების ასლებს წარმოადგენენ.

ევროპა შორეული ხდება?!

საქართველოს დედაქალაქის მცხოვრებთა ნაწილი შეშფოთებულია, რომ ქვეყნის შანსი ევროკავშირის წევრობაზე მცირდება. „არჩევნებში „ქართული ოცნების“ გამარჯვება სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების უზურპაცია“, - ამბობს 38 წლის გიორგი, რომელიც გვარს არ ასახელებს, ვაითუ დევნა დაუწყონ, - „ჩვენ ევროკავშირთან ინტეგრაცია უნდა გავაღრმავოთ. რუსეთთან დაახლოებას კი არცერთი ნორმალური ქვეყანა არ ცდილობს. პრორუსუსლი ორიენტაცია თვითმკვლელობას ნიშნავს, რადგან მოსკოვი არანაირი შეთანხმების პირობებს არ იცავს“.

ოპოზიცია მწვავედ აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ ომის წინააღმდეგ მიმართულ კურსს და მას პროპაგანდისტულს უწოდებს, ზოგიერთები კი თვლიან, რომ მმართველ პარტიის მხრიდან ამგვარი ლოზუნგების წარმოჩენა ხელისუფლებაში დარჩენასა და ერთპარტიული მმართველი სისტემის შენარჩუნებას ემსახურება.

პარტია „საქართველოსათვის“ ლიდერის გიორგი გახარიას განცხადებით, ბიძინა ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებები - პრორუსული გადახრები - იმითაა გამოწვეული, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება ხელისუფლების როტაციას ნიშნავს: „მისი მთავარია მიზანია ხელისუფლების შენარჩუნება. იგი ხედავს, რომ ევროპული დემოკრატია ხელისუფლების არჩევნების გზით შეცვლას ითვალისწინებს“.

მაგრამ არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციები ისეთივე ძლიერი და ფართო არ არის, როგორიც გაზაფხულზე მიმდინარეობდა ზემოთ ხსენებული კანონების მიღების დროს. ეს ნიშნავს, რომ ოპოზიცია გამოფიტულია. მათ ვერც დასავლეთი ვერ უწევს სათანადო დახმარებას. ბრიუსელს შეუძლია გარკვეული ზეწოლა მოახდინოს „ქართულ ოცნებაზე“, მაგრამ ევროპელი ჩინოვნიკების რეაქცია აწონილ-დაწონილია: დამკვირვებლებმა ნამდვილად დააფიქსირეს დარღვევები, მაგრამ მათ თავი შეიკავეს იმის განცხადებაზე, რომ არჩევნები გაყალბდა და ხმები მოპარულია.

არჩევნებში მომხდარი ყველა დარღვევის დეტალურად გამოკვლევა დროს მოითხოვს - კვირეებს და შეიძლება თვეებსაც, თანაც საკმაოდ რთულია მათი დამტკიცება-დადასტურება. „ჩვენ ახლა ისეთ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, როცა დასავლეთს არ სურს ხისტი ნაბიჯები გადადგას საკმარისი მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციას კი საკმარისი მტკიცებულებები არ აქვს“, - ამბობს ჯონ დიპირო საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტიდან.

ბიძინა ივანიშვილი აშკარად იმაზე დებს თავის ფსონს, რომ ევროპა საქართველოსადმი ინტერესს დაკარგავს. ჯერ კიდევ ზაფხულში იგი აცხადებდა, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპის გამარჯვება რუსეთ-უკრაინის ომს დაასრულებს. „ჩვენ მაქსიმუმ ერთი წელი გვაქვს, რომ ეს ყველაფერი მოვითმინოთ, შემდეგ კი [დასავლეთის] გლობალური და რეგიონული ინტერესები შეიცვლება, მათთან ერთად კი შეიცვლება ინტერესები საქართველოს მიმართაც“, - ამბობდა ბიძინა ივანიშვილი, - ომის დასრულებასთან ერთად კი ყველა გაუგებრობა ევროპასთან და ამერიკასთან გაქრება“.

წყარო: https://www.washingtonpost.com/world/2024/11/21/georgia-russia-elections-influence/

 

სრულად
გამოკითხვა
ვინ გაიმარჯვებს რუსეთ - უკრაინის ომში?
ხმის მიცემა
სხვათა შორის

მსოფლიოს ისტორიაში, უდიდესი იმპერიები ტერიტორიით(მლნ კვ. კმ): ბრიტანეთი - 35.5 მონღოლეთი - 24.0 რუსეთი - 22.8 ქინგის დინასტია (ჩინეთი) - 14.7 ესპანეთი - 13.7 ხანის დინასტია (ჩინეთი) - 12.5 საფრანგეთი - 11.5 არაბეთი - 11.1 იუანების დინასტია (ჩინეთი) - 11.0 ხიონგნუ - 9.0 ბრაზილია - 8.337 იაპონია - ~8.0 იბერიული კავშირი - 7.1 მინგის დინასტია (ჩინეთი) - 6.5 რაშიდუნების ხალიფატი (არაბეთი) - 6.4 პირველი თურქული სახანო - 6.0 ოქროს ურდო - 6.0 აქემენიანთა ირანი - 5.5 პორტუგალია - 5.5 ტანგის დინასტია (ჩინეთი) - 5.4 მაკედონია - 5.2 ოსმალეთი - 5.2 ჩრდილო იუანის დინასტია (მონღოლეთი) - 5.0 რომის იმპერია - 5.0

Ford, საავტომობილო ბაზრის დომინანტი მაშინ, როდესაც საავტომობილო ბაზარი ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში იყო, Ford Model T იყო დომინანტი მანქანა. 1916 წლის მონაცემებით, ის მსოფლიოში ყველა ავტომობილის 55%-ს შეადგენდა.

ილია ჭავჭავაძე: "როცა პრუსიამ წაართვა საფრანგეთს ელზასი და ლოტარინგია და პარლამენტში ჩამოვარდა საუბარი მასზედ, თუ რაგვარი მმართველობა მივცეთო ამ ახლად დაჭერილს ქვეყნებს, ბისმარკმა აი, რა სთქვა: ,,ჩვენი საქმე ელზასსა და ლოტარინგიაში თვითმმართველობის განძლიერება უნდა იყოსო. ადგილობრივნი საზოგადოების კრებანი უნდა დავაწყოთო ადგილობრივის მმართველობისთვისაო. ამ კრებათაგან უფრო უკეთ გვეცოდინება იმ ქვეყნების საჭიროება, ვიდრე პრუსიის მოხელეთაგანა. ადგილობრივთა მცხოვრებთაგან ამორჩეულნი და დაყენებულნი მოხელენი ჩვენთვის არავითარს შიშს არ მოასწავებენ. ჩვენგან დანიშნული მოხელე კი მათთვის უცხო კაცი იქნება და ერთი ურიგო რამ ქცევა უცხო კაცისა უკმაყოფილებას ჩამოაგდებს და ეგ მთავრობის განზრახვასა და სურვილს არ ეთანხმება. მე უფრო ისა მგონია, რომ მათგან ამორჩეულნი მოხელენი უფრო ცოტას გვავნებენ, ვიდრე ჩვენივე პრუსიის მოხელენი”. თუ იმისთანა კაცი, როგორც ბისმარკი, რომელიც თავისუფლების დიდი მომხრე მაინდამაინც არ არის, ისე იღვწოდა თვითმმართველობისათვის, მერე იმ ქვეყნების შესახებ, რომელთაც გერმანიის მორჩილება არამც თუ უნდოდათ, არამედ ეთაკილებოდათ, თუ ამისთანა რკინის გულისა და მარჯვენის კაცი, როგორც ბისმარკი, სხვა გზით ვერ ახერხებდა ურჩის ხალხის გულის მოგებას, თუ არ თვითმმართველობის მინიჭებითა, სხვას რაღა ეთქმის."

დედამიწაზე არსებული ცოცხალი არსებებიდან მხოლოდ ადამიანს და კოალას აქვთ თითის ანაბეჭდი

ინდოელი დიასახლისები მსოფლიო ოქროს მარაგის 11% ფლობენ. ეს უფრო მეტია, ვიდრე აშშ-ს, სავალუტო ფონდის, შვეიცარიის და გერმანიის მფლობელობაში არსებული ოქრო, ერთად აღებული.

დადგენილია, რომ სასოფლო-სამეურნეო კულტურათა მოსავლიანობის განმსაზღვრელ კომპლექსურ პირობათა შორის, ერთ-ერთი თესლის ხარისხია. მაღალხარისხოვანი ჯიშიანი თესლი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მოსავლიანობის გასადიდებლად, რაც აგრეთვე დასაბუთებულია ხალხური სიბრძნით "რასაც დასთეს, იმას მოიმკი". - ქართული გენეტიკისა და სელექცია–მეთესლეობის სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, მეცნიერებათა დოქტორი, აკადემიკოსი პეტრე ნასყიდაშვილი

ებოლა, SARS-ი, ცოფი, MERS-ი, დიდი ალბათობით ახალი კორონავირუსი COVID-19-იც, ყველა ამ ვირუსული დაავადების გავრცელება ღამურას უკავშირდება.

ყველაზე დიდი ეპიდემია კაცობრიობის ისტორიაში იყო ე.წ. "ესპანკა" (H1N1), რომელსაც 1918-1919 წლებში მიახლოებით 100 მილიონი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, ანუ დედამიწის მოსახლეობის 5,3 %.

იცით თუ არა, რომ მონაკოს ნაციონალური ორკესტრი უფრო დიდია, ვიდრე ქვეყნის არმია.