,
ამერიკულ გაზეთ „ნიუ-იორკ თაიმსში“ (The New York Times) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ვლადიმერ პუტინი ისეთ ეკონომიკებს აერთიანებს, რომლებსაც დასავლეთის დაჩრდილვა შეუძლიათ // რუსეთის ლიდერი იმედოვნებს, BRICS-ის გაერთიანებას აშშ-სა და ევროკავშირის წინააღმდეგ გამოიყენებს“ (ავტორები - ვალერი ჰოპკინსი და დევიდ პირსონი). პუბლიკაციაში განხილულია BRICS-ის წევრი ქვეყნების ლიდერთა სამიტის მნიშვნელობა, რომელიც დღეს, 22 ოქტომბერს იწყება რუსეთის ქალაქ ყაზანში.
„2022 წლის თებერვლის ბოლოს, უკრაინაზე რუსეთის თავდასხმის შემდეგ, დასავლეთმა კრემლის წინააღმდეგ მრავალრიცხოვანი ეკონომიკური და პოლიტიკური სანქციები დააწესა, რის შედეგადაც რუსეთს შესაძლებლობა აღარ აქვს მსოფლიო საბანკო სისტემისადმი წვდომაზე და საერთოდ, ვაშინგტონი და ბრიუსელი შეეცადნენ, რომ მოსკოვი მსოფლიო ურთიერთობის სისტემიდან გაერიყათ. მაგრამ Зრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს განზრახული აქვს დასავლეთს დემონსტრაციულად აჩვენოს, რომ კრემლს საიმედო და მნიშვნელოვანი მოკავშირეები ჰყავს.
BRICS-ის გაერთიანების ძირითადი წევრები არიან ბრაზილია, რუსეთი, ინდოეთი, ჩინეთი, სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა, ეგვიპტე, ეთიოპია, ირანი, არაბთა გაერთიანებული საემიროები. BRICS-ის წევრობა სურთ კიდევ ათამდე სახელმწიფოს. საინტერესოა, რომ უცნაური სახელწოდება BRICS-ი („ბრიკსი“) მოიფიქრა 2001 წელს ერთ-ერთმა ამერიკელმა ბანკირმა, რომელმაც აბრევიატურა მასში თავდაპირველად მონაწილე ქვეყნების სახელთა საწყისი ასოებით შეადგინა. დღეისათვის BRICS-ში შედიან ისეთი ქვეყნები, რომელთა მოსახლეობა დედამიწის მცხოვრებთა ნახევარს უდრის და რომელთა ეკონომიკა პლანეტის ეკონომიკის 35%-ს შეადგენს.
BRICS-ის კონფერენციის მიზანია აჩვენოს დანარჩენ მსოფლიოს თავისი ეკონომიკური ძლიერება, აგრეთვე მიიზიდოს სხვა ქვეყნები გაერთიანებაში გაწევრიანებისათვის, რომლის გამოყენებას რუსეთი ახალი მსოფლიო წესრიგის შექმნისათვის ცდილობს, დასავლეთის დომინირების გარეშე.
„BRICS-ის სამიტი ყაზანში - დასავლეთისადმი ვლადიმერ პუტინის ერთგვარ საპასუხო დარტყმას წარმოადგენს“, - განაცხადა ალექსაბდრე გაბუევმა, აშშ-ის კარნეგის ფონდის რუსულ-ევრაზიული ცენტრის დირექტორმა ბერლინში, - „ვლადიმერ პუტინს სურს მოახდინოს ძველი საერთაშორისო წესრიგის დანგრევა და ახალის მშენებლობა, მაგრამ უკვე დასავლეთის საპირისპიროდ“.
რუსეთის პრეზიდენტი ბოლოს დროს, როცა სამიტი მოახლოვდა, განსაკუთრებით ხაზს უსვამდა „ბრიკსის“ ქვეყნების წევრთა ეკონომიკურ ძლიერებას - „ბოლო ათწლეულში გლობალური მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდა (40%) სწორედ BRICS-ის წევრ ქვეყნებში ხდება, ხოლო „დიდი შვიდეულის“ სახელმწიფოებში მცირდება“, - აცხადებდა იგი მოსკოვში რუს და უცხოელ ბიზნესმენებთან გამართული შეხვედრის დროს.
გასულ წელს ვლადიმერ პუტიმა ვერ შეძლო სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში გამართულ BRICS-ის სამიტში მონაწილეობა - იმიტომ, რომ სამხრეთ აფრიკა სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს რომის სტატუტის წევრია და რადგან რუსეთის ლიდერზე დაპატიმრების ორდერია გაცემული (უკრაინაში ჩადენილი დანაშაულის გამო), კრემლის ბინადარმა აფრიკაში გამგზავრება ვერ გაბედა - მიუხედავად იმისა, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება უსაფრთხოებას პირდებოდა.
„ყაზანის კონფერენციაში მონაწილე მსოფლიოს ყოველი სახელმწიფოს ლიდერი, რომელიც ვლადიმერ პუტინთან საერთო ფოტოსურათს გადაიღებს, იმას ნიშნავს, რომ რუსეთი იზოლაციაში არ იმყოფება“, - აცხადებს ალექსანდრე გაბუევი, რომელიც რუსეთიდან „უცხოეთის აგენტის“ იარლიყით არის გაძევებული, - „რუსეთი მსოფლიო ქვეყნების საზოგადოების წევრია, მაგრამ მისი გარიყვა მხოლოდ დასავლეთს სურს. აქედან გამომდინარე, დასავლეთი უმცირესობაშია, რომელიც რუსეთს ოსტრაკიზმს უწყობს“.
პეკინი და მოსკოვი დაინტერესებულები არიან BRICS-ის გაფართოებით, ამიტომ კრემლმა ყაზანის სამიტში 20 მეტი სახელმწიფოს ლიდერი (წარმომადგენელი) მიიწვია, რომლებიც გაერთიანებაში გაწევრიანებით არიან დაინტერესელნი. რუსეთიც და ჩინეთიც მსოფლიო ფინანსური სისტემის შეცვლის ინიციატივით გამოდიან. არის იდეა, რომ საერთაშორისო სავალუტო ფონდი ჩანაცვლდეს ახალი ორგანიზაციით, რომელსაც BRICS-ის წევრები დააფუძნებენ.
ანალიტიკოსები დააკვირდებიან, თუ როგორი ურთიერთობა ექნებათ სამიტის დროს ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის თავმჯდომარეს სი ძინპინსა და ინდოეთის პრემიერ-მინისტრს ნარენდრა მოდის - იქიდან გამომდინარე, რომ ამ ორ სახელმწიფოს შორის ამას წინათ სასაზღვრო კონფლიქტი მოხდა ჰიმალაებში. „თუ სი ძინპინი და ნარენდრა მოდი ერთმანეთს ხელს ღიმილით ჩამოართმევენ და მსოფლიოს აჩვენებენ, რომ მათ ბირთვულ ქვეყნებს შორის დაძაბულობა მცირედ მაინც არის შესუსტებული, ეს ძალიან კარგი იქნება“, - ამბობს ერიკ ოლანდერი, ამერიკული ვებ-საიტის China Global South Project-ის რედაქტორი.
BRICS-ის გაფართოება ჩინეთის ერთ-ერთ პრიორიტეტად ითვლება: პეკინის მიზანია როგორმე დაასუსტოს თავისი მთავარი გეოპოლიტიკური მეტოქე - ამერიკის შეერთებული შტატები. ჩინეთის დასავლეთთან ურთიერთობის გაუარესების კვალობაზე, რომელიც პეკინის მოსკოვთან პოზიტიური დამოკიდებულებით არის განპირობებული (უკრაინის ომის ფონზე), ჩინეთი იძულებული ხდება მეტი ყურადღება დაუთმოს განვითარებად და ნეიტრალურ ქვეყნებთან ურთიერთობას. ანალიტიკოსთა აზრით, „ბრიკსში“ სულ უფრო მეტი ქვეყნის გაწევრიანების ფონზე, პეკინსა და მოსკოვს შეუძლიათ ამტკიცონ, რომ მათი ლეგიტიმურობა, როგორც მსოფლიოს ძლიერი ქვეყნებისა, უფრო მეტია, ვიდრე ვაშინგტონისა და მისი კლუბის მდიდარი წევრებისა.
„ჩინეთი ისწრაფვის, რომ „ბრიკსი“ გლობალური სამხრეთის ქვეყნების კოალიციად წარმოადგინოს დასავლეთის წინააღმდეგ, რომელსაც აშშ მეთაურობს“, - ამბობს იუნ სუნი, ვაშინგტონის სტიმსონის ცენტრის ჩინური პროგრამების დირექტორი, - მაგრამ ნიუანსი ისაა, რომ რაც უფრო დიდია კოალიცია და მრავალრიცხოვანი, მით უფრო ძნელია მისი პოლიტიკური კოორდინირება და სუსტია ერთიანობა“.
მართალია, ჩინეთს შეუძლია იმედი ჰქონდეს ანტიდასავლურად განწყობილი ქვეყნების იმედი ჰქონდეს (მაგალითად, რუსეთისა და ირანის სახით). მას ასევე შეუძლია გარკვეულწილად დაარწმუნოს დიდი დემოკრატიული სახელმწიფოები (ბრაზილია, ინდოეთი და სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა) პეკინის კეთილგანწყობაში მათ მიმართ, მაგრამ სი ძინპინი ვერ შეძლებს იმას, რომ ისინი აშშ-ის წინააღმდეგ აამხედროს. ექსპერტები თვლიან, რომ ბრაზილიას, ინდოეთს და სამხრეთ აფრიკას BRICS-ი ერთგვარ შუამავლად მიაჩნიათ პეკინსა და ვაშინგტონს შორის ურთიერთობებში და არა იმის შესაძლებლობად, რომ ამა თუ იმ მხარის მოკავშირედ გამოვიდნენ.
იგივე შეიძლება ითქვას BRICS-ის კიდევ ერთი დამფუძნებლის - რუსეთის მიმართაც, რომელსაც თავისი კერძო ინტერესებიც აქვს. ცხადია, მოსკოვი პეკინს ბევრად ჩამოუვარდება ეკონომიკური ძლიერებით, მაგრამ კრემლს სურს გარკვეული გავლენა ჰქონდეს ეგვიპტეზე და საუდის არაბეთზე - ნავთობით მდიდარ ქვეყანაზე. გასული წლის დეკემბერში ვლადიმერ პუტინი ერ-რიაში ვიზიტით ყოფნის დროს მემკვიდრე პრინცს მუჰამედ ბენ-სალმანს სეხვდა და განაცხადა, რომ მათმა ორმხრივმა ურთიერთობამ „უპრეცედენტო დონეს“ მიაღწია, მაგრამ ნავთობით მდიდარი საუდის არაბეთი ერთმნიშვნელოვნად კრემლის მხარეს არ იჭერს და ცდილობს დააბალანსოს თავისი დამოკიდებულება როგორც მოსკოვთან, ასევე ვაშინგტონთან და საერთოდ, დასავლეთთან.
დასამალი არაა, რომ BRICS-ის გაერთიანება რიგი მიზეზებით თანდათან მტკიცდება - მაგალითად, ბრაზილიის ხელისუფლებაში პრეზიდენტის სტატუსით დაბრუნდა ლუის ინასიო სილვა და ლულა, რომელიც ვლადიმერ პუტინს 2025 წლიდან BRICS-ის თავმჯდომრედ ჩაანაცვლებს. გავიხსენოთ, რომ სწორედ ბრაზილიელი ლიდერი იყო ის ადამიანი, რომელმაც, თავისი პრეზიდენტობის პირველ პერიოდში (2003-2011 წლებში), რუსეთისა და ჩინეთის ლიდერებთან ერთად, საფუძველი ჩაუყარა BRICS-ის გაერთიანების შექმნას და ენთუზიაზმით გამოდიოდა განვითარებად ქვეყნებთან თანამშრომლობის გასაღრმავებლად.
წყარო: https://www.nytimes.com/2024/10/21/world/europe/russia-china-brics.html
