,
„სომხეთის ურთიერთობა ისრაელთან იმდენად უარესდება, რამდენადაც ერევან-თეირანის კავშირები მტკიცდება. სომხეთი დაბეჯითებით უარყოფს ანტისემიტიზმის ფაქტებს. ერევანი გადაიქცა თეირანის მარიონეტად, რომელიც, თავის მხრივ, რეგიონში გავლენას აფართოებს“, - ნათქვამია ისრაელის გაზეთ „ჯერუზალემ პოსტში“ (The Jerusalem Post) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „სომხეთი რეალობას ებრძვის: ირანთან კავშირების განმტკიცების ფონზე ერევნის ისრაელთან ურთიერთობა უარესდება“ (ავტორი - მორდეხაი კედარი). პუბლიკაცია სადისკუსიო ხასიათისაა და ეხება ანტისემიტიზმთან ბრძოლის საკითხს სომხეთში, ირანის როლს და საერთოდ, სომხეთ-ისრაელ-ირანის ურთიერთდამოკიდებულებას თანამედროვე ეტაპზე.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
„მსოფლიოში არიან ძალები, რომლებსაც სომხებსა და ებრაელებს შორის სიძულვილის გაღვივება სურთ. ისინი ავრცელებენ ფეიკურ მასალებს, თითქოსდა სომხეთში ანტისემიტიზმი არსებობს. ისინი ცდილობენ სომხების პროვოცირებას და აცხადებენ, რომ ისრაელი იარაღს აწოდებს სომხეთის აგრესიულ მეზობელს - აზერბაიჯანს (რაც თავის თავად საშინელებაა)“.
ეს სიტყვები სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილ მოადგილეს გრიგოლ ოვანისიანს ეკუთვნის. სტატიაში სათაურით „სომხეთი და ირანი. ცრუ მტკიცებები“, რომელიც Jerusalem Post-ში 12 აგვისტოს გამოქვეყნდა, ავტორი მიანიშნებს, რომ ყველაფერი სიცრუეა - ის, რომ სომხეთ-ირანის ურთიერთობები ღრმავდება, რომ ერევანსა და თეირანს შორის იარაღის მიწოდების კონტრაქტები ფორმდება... რასაც სომხეთი დეზინფორმაციას უწოდებს.
საერთოდ, სომხეთი ბევრ ფაქტს უარყოფს. დავიწყოთ იმით, რომ სომხეთში თითქოსდა ანტისემიტიზმი არ არსებობს. ხელისუფლება უარყოფს მრავალრიცხოვან თავდასხმებს „მორდეხაი ნავის“ სინაგოგაზე და ჰყვება რაღაც ისტორიას ვიღაც „უცხოელებზე“, რომლებმაც სცადეს სინაგოგისათვის ცეცხლის წაკიდება, შემდეგ კი ქვეყნიდან ჩუმად წავიდნენ. სომხეთის ხელისუფლება უარყოფს იმ ორგანიზაციის არსებობას, რომლის სახელწოდებაა „სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმია“, რომელმაც არა მარტო პასუხისმგებლობა აიღო სინაგოგაზე თავდასხმაზე, არამედ ახალი შეტევებით დაიმუქრა.
რატომ ავიწყდებათ სომხებს ერევნის ცენტრში მოწყობილი ნეონაცისტური აქცია მიმდინარე წლის დასაწყისში? თავდაპირველად სომხეთი ხელისუფლება ყველაფერს უარყოფდა, შემდეგ ისევ „უცხოელებს“ დააბრალეს... და განაცხადეს, რომ მათ მიმართ „ზომები მიღებულიაო“. თუ ასეა, მაშ რატომ დადის სომეხი ნეონაცისტების ლიდერი ჰაიკ ნაზარიანი თავისუფლად ერევნის ქუჩებში, იღებს ფოტოსურათებს თავის მრავალრიცხოვან მომხრეებთან ერთად, შემდეგ ამ სურათებს სოციალურ ქსელებით ავრცელებს, თავხედური ანტისემიტური მოწოდებებით მოქმედებისაკენ?
რატომ აწყობენ ნეონაცისტები ღიად მსვლელობას ერევნის ცენტრში? ისინი ნაცისტების ხელშემწყობ გარეგინ ნჟდეს ძეგლთან მიდიოდნენ, რომელიც სომხეთის დედაქალაქის ცენტრალურ მოედანზეა აღმართული.
ნუთუ ყალბია გლობალური ანტისემიტიზმის შემსწავლელი ამერიკული ინსტიტუტის მიერ მომზადებული 2023 წლის ანგარიში? ან ისრაელის დიასპორის საქმეტა და ანტისემტიზმთან ბრძოლის სამინისტროს, ან პრემიერ-მინისტრის კანცელარიის მოხსენებაში ასახული ფაქტები? ორივე დოკუმენტს ერთი რამ აერთიანებს: რეალობა, რითაც სომხეთში ანტისემიტიზმის თარეში დასტურდება.
მაგრამ მოდით, სომხეთის მეგობარ ირანის შესახებაც ვისაუბროთ. ერევანსა და თეირანს ერთმანეთთან სტრატეგიული თანამშრომლობის ხანგრძლივი ისტორია აკავშირებთ. 2008 წლის ბოლოს ამერიკელი დიპლომატები მივიდნენ დასკვნამდე, რომ სომხეთი ირანს უმართავ რაკეტებსა და სხვა ცეცხლმსროლელ იარაღს აწვდიდა, რომელთა მეშვეობით ერაყში ამერიკელ სამხედროებს კლავდნენ. 2016 წლიდან კი სომხეთ-ირანის სამხედრო თანამშრომლობა კიდევ უფრო განმტკიცდა...
რაც შეეხება ამას წინათ გაფორმებულ სომხეთ-ირანის შეთანხმებებს დაზვერვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ, სამხედრო სფეროში კავშირები განმტკიცებაზე, სომხეთის ტერიტორიაზე ბაზების გახსნაზე, ამის უარყოფა, უბრალოდ, შეუძლებელია. სანამ ეს ინფორმაცია გახდებოდა საჯაროდ ცნობილი, მანამდე რამდენიმე დღით ადრე სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი თეირანში გაემგზავრა, სადაც მონაწილეობა მიიღო ირანის ახალი პრეზიდენტის ფიცის დადების ცერემონიაში. სხვათა შორის, ამ ცერემონიაზე ესწრებოდა უცხოეთის სახელმწიფოს მხოლოდ ორი ხელმძღვანელი, სხვა ქვეყნებმა რანგით დაბალი ოფიციალური პირები გაგზავნეს.
თეირანში ყოფნისას ნიკოლ ფაშინიანი ირანის უზენაეს სულიერ ლიდერს აიათოლა ალი ჰამენეისაც შეხვდა, რომელმაც განაცხადა: „ჩვენ სომხეთთან ურთიერტობის განმტკიცება გვაქვს გადაწყვეტილი. ჩვენი თანამშრომლობა, რომელიც ურთიერთინტერესებს ეყრდნობა და არ არის დამოკიდებული სხვა სახელმწიფოების პოლიტიკაზე, ურყევი ენერგიით გაგრძელდება“.
გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რომ ნიკოლ ფაშინიანი უნდა სეხვედროდა „ჰამასის“ ლიდერს ისმაილ ხანიას, რომელსაც სურდა მისთვის მადლობა ეთქვა რეალურად არარსებული „პალესტინის სახელმწიფოს“ დამოუკიდებლად აღიარებისათვის, თუმცა დამატებითი მტკიცებულობები ამისთვის არ არის, რადგან ისმაილ ხანია საკუთარ დანაშაულებებს შეეწირა.
ერევანს ამის უარყოფაც შეუძლია, მაგრამ ნებისმიერმა ადამიანმა, რომელიც ახლო აღმოსავლეთის ისტორიას იცნობს, კარგად უწყის, რომ სომხები ყოველთვის მხარს უჭერდნენ პალესტინელთა ტერორისტულ ორგანიზაციებს.
სომხეთის ერთ-ერთი ეროვნული გმირი მონტე მელქონიანი (იყო „ასალას“ წევრი, მონაწილეობდა ყარაბაღის პირველ ომში, დაიღუპა 1993 წელს აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აღდამის რაიონში) თავს იქებდა, ხოლმე და ამბობდა, რომ ისრაელის წინააღმდეგაც იბრძოდა, რასაც მისი ძმა მარქარ მელქონიანი წერს თავის წიგნში სათაურით „ჩემი ძმის გზა. საბედისწერო მოგზაურობა სომხეთში“.
სასურველი იქნებოდა ბატონი გრიგოლ ოვანისიანისათვის ერთი რამ გვეკითხა: თუ მას ნამდვილად სურს ურთიერთობის განმტკიცება სომხებსა და ებრაელებს შორის, მაშინ მისთვის კარგი იქნება ისარგებლოს როგორც ადგილობრივი, ისე საზღვარგარეთული სომხური მასმედიით, ანტისემიტიზმთან ბრძოლისათვის და თავისი სახელმწიფოს პოლიტიკის შესაცვლელად, რომლის გამოც სომხეთი, დიდად სამწუხაროდ, ირანის მარიონეტად გადაიქცა.
წყარო: https://www.jpost.com/opinion/article-816821
„სუფრა - ასე ჰქვია ქართულ მოლხენა-დროსტარებას, რომელიც სტუმართმოყვარეობისა და მხიარულების განსახიერებას წარმოადგენს. რომელი კერძებს მიირთმევენ ქართველები სტუმრებთან ერთად? ჩვენი კორესპონდენტი შეეცადა ქართული სუფრის დიდებულება ეჩვენებინა და დარწმუნდებით, რომ ეს მართლაც კარგად გამოუვიდა“, - ასე იწყება გერმანულ გაზეთ „ფრანკფურტერ ალგემაინე ცაითუნგში“ (Frankfurter Allgemeine Zeitung) გამოქვეყნებული სტატია სათაურით „ქართული სამზარეულოს მრავალფეროვნება“ (ავტორი - მაიკე ფონ გალენი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
„როცა მივედით, მაგიდა უკვე გაშლილი დაგვხვდა: თეფშებზე დაწყობილი ყველით და ლორით, ნიგვზის ფარშიანი ბადრიჯნით, მხალეულობით, მწვანილით, კიტრით და პომიდორით... მათ შორის ჩადგმულია გრაფინები მოცხარის წვენით და ტარხუნის ლიმონათის ბოთლებით. ოფიციანტი წითელ ღვინოს ბოკალებში ასხამს. გარეთ თბილისური საღამოა, რესტორან „რიგის“ დარბაზში გაშლილ გრძელ მაგიდაზე კი ქართული სუფრა - ქართული ქეიფი იწყება.
ისინი, რომლებიც ქართულ სამზარეულოს არ იცნობენ, მადააღძრულები სწრაფად მიირთმევენ სიმინდის ფქვილისაგან გამომცხვარ თბილ მჭადებს, სალათებს და ყველს. მაგრამ ვინც იცის, ის ნელ-ნელა ჭამს და მთავარს ელოდება...
ქართველი ქალბატონი თიკო ტუსკაძე, რომელიც ლონდონში ცხოვრობს, მაგრამ ახლა სამშობლოში იმყოფება, ჩვენი გიდის როლს ასრულებს და ქართულ სუფრას გვაცნობს როგორც „გემრიელი საჭმელების უსასრულო რიგს“. იგი კულინარული წიგნის ავტორია და გვიხსნის, თუ რომელი საჭმელი როგორ მივირთვათ.
ზოგიერთმა უკვე საკმაო რაოდენობის სალათა მიირთვა, რომ მაგიდაზე ახალი კერძები მოაქვთ - მოხრაკულ-მოთუშული სოკო, ხაჭაპური, ხორცით მომზადებული კერძები... საჭმლით სავსე თეფშები სულ უფრო მრავლდება და მაგიდაზე თავისუფალი სივრცე მცირდება, თუმცა ახალ-ახალი ნუგბარისათვის ადგილი მოიძებნება.
„სტუმართმოყვარეობა - ქართული კულტურის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რაც კარგად არის გამოხატული ქართულ სუფრაში, როცა მაგიდას ეროვნულ სამზარეულოს კერზები ამშვენებს“, - განმარტავს მაკა თარაშვილი. რა თქმა უნდა, იგი ახალბედა სუფრის წევრებისაგან განსხვავებით, შეცდომებს არ უშვებს და ყველაფერს ერთად არ მიირთმევს. მან კარგად იცის, რა როდის უნდა მიირთვას და უცხოელ სტუმრებს ჭამის საიდუმლოებას ასწავლის: როდის დგება მწვადის, „ჩაქაფულის და საჭმელების მიღების დრო...
ქართული ტრადიციის თანახმად, სუფრაზე იმდენი საჭმელი უნდა იყოს, რომ სტუმრების წასვლის შემდეგაც საკმაო რაოდენობით უნდა დარჩეს: „სუფრა, რომელზეც არაფერი აღარ რჩება, საქართველოში არ არსებობს“, - ამბობს მაკა თარაშვილი, - მასპინძლები იფიქრებენ, რომ სტუმრები მშივრები დარჩნენ. ამიტომ ყველაფერი უამრავია“.
რესტორანი „ქეთო და კოტე“ ძველი თბილისის უბანში, შემაღლებულ ადგილზე მდებარეობს. დარბაზში მყუდრო გარემოა შექმნილი. მაგიდები ყოველთვის მდიდრულადაა გაშლილი - ტრადიციული კერძები თანამედროვე სტილითაა გაფორმებული. თავდაპირველად თვენ მოგართმევენ ცივ და ვეგეტარიანულ კერძებს, ბოსტნეულს, შემდეგ გამომცხავარს, ცომეულს, ბოლოს კი ხორცით მომზადებულ საჭმელებს.
ქართული სუფრის ტრადიციაა თამადა, ანუ დროსტარების ხელმძღვანელი. იგი სუფრის თავში ზის და სადღეგრძელოებს ამბობს. რესტორან „შატო მუხრანში“, სადაც ჩვენ ვიყავით (თბილისიდან ერთი საათის სავალზე), მეღვინე პატრიკ ჰონეფმა ჩვენი სტუმრობის სადიდებელი სადღეგრძელო წარმოსთქვა. გერმანელი მეღვინე უკვე მრავალი წელია საქართველოში ცხოვრობს, ოჯახიც აქ ჰყავს. პატრიკი მადლობას გვიხდის სტუმრობისათვის, რომ გერმანელი ტურისტები საქართველოთი დაინტერესდნენ და კავკასიურ ქვეყანას ეწვივნენ.
მასპინძელი გვიხსნის, რომ სუფრის თამადა ყურადღებით ისმენს სტუმრების საუბარს სადღეგრძელოებისათვის იმპულსის მისაცემად. იგი დისკუსიას ზომიერ მიმართულებას აძლევს და განწყობას ამაღლებს. ამიტომაც თამადა ისეთი პიროვნებაა, რომელიც ცნობილია თავისი კეთილი ხასიათით, გონებამახვილობით და ინტელექტით.
თუ როგორ მზადდება კლასიკური ქართული კერძები, ამას თქვენ თბილისიდან საკმაოდ მოშორებით, კახეთში გაიგებთ, სადაც ღვინის კომპანია „შუმის“ რესტორანი მდებარეობს. აქ სტუმარი საკუთარი თვალით ხედავს, თუ როგორ ცხვება ქართული თონის პური, როგორ კეთდება ხინკალი, რომელიც ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთ დიდებულ და გემრიელ კერძს წარმოადგენს.
