,
„სომხეთის ურთიერთობა ისრაელთან იმდენად უარესდება, რამდენადაც ერევან-თეირანის კავშირები მტკიცდება. სომხეთი დაბეჯითებით უარყოფს ანტისემიტიზმის ფაქტებს. ერევანი გადაიქცა თეირანის მარიონეტად, რომელიც, თავის მხრივ, რეგიონში გავლენას აფართოებს“, - ნათქვამია ისრაელის გაზეთ „ჯერუზალემ პოსტში“ (The Jerusalem Post) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „სომხეთი რეალობას ებრძვის: ირანთან კავშირების განმტკიცების ფონზე ერევნის ისრაელთან ურთიერთობა უარესდება“ (ავტორი - მორდეხაი კედარი). პუბლიკაცია სადისკუსიო ხასიათისაა და ეხება ანტისემიტიზმთან ბრძოლის საკითხს სომხეთში, ირანის როლს და საერთოდ, სომხეთ-ისრაელ-ირანის ურთიერთდამოკიდებულებას თანამედროვე ეტაპზე.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
„მსოფლიოში არიან ძალები, რომლებსაც სომხებსა და ებრაელებს შორის სიძულვილის გაღვივება სურთ. ისინი ავრცელებენ ფეიკურ მასალებს, თითქოსდა სომხეთში ანტისემიტიზმი არსებობს. ისინი ცდილობენ სომხების პროვოცირებას და აცხადებენ, რომ ისრაელი იარაღს აწოდებს სომხეთის აგრესიულ მეზობელს - აზერბაიჯანს (რაც თავის თავად საშინელებაა)“.
ეს სიტყვები სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილ მოადგილეს გრიგოლ ოვანისიანს ეკუთვნის. სტატიაში სათაურით „სომხეთი და ირანი. ცრუ მტკიცებები“, რომელიც Jerusalem Post-ში 12 აგვისტოს გამოქვეყნდა, ავტორი მიანიშნებს, რომ ყველაფერი სიცრუეა - ის, რომ სომხეთ-ირანის ურთიერთობები ღრმავდება, რომ ერევანსა და თეირანს შორის იარაღის მიწოდების კონტრაქტები ფორმდება... რასაც სომხეთი დეზინფორმაციას უწოდებს.
საერთოდ, სომხეთი ბევრ ფაქტს უარყოფს. დავიწყოთ იმით, რომ სომხეთში თითქოსდა ანტისემიტიზმი არ არსებობს. ხელისუფლება უარყოფს მრავალრიცხოვან თავდასხმებს „მორდეხაი ნავის“ სინაგოგაზე და ჰყვება რაღაც ისტორიას ვიღაც „უცხოელებზე“, რომლებმაც სცადეს სინაგოგისათვის ცეცხლის წაკიდება, შემდეგ კი ქვეყნიდან ჩუმად წავიდნენ. სომხეთის ხელისუფლება უარყოფს იმ ორგანიზაციის არსებობას, რომლის სახელწოდებაა „სომხეთის გათავისუფლების სომხური საიდუმლო არმია“, რომელმაც არა მარტო პასუხისმგებლობა აიღო სინაგოგაზე თავდასხმაზე, არამედ ახალი შეტევებით დაიმუქრა.
რატომ ავიწყდებათ სომხებს ერევნის ცენტრში მოწყობილი ნეონაცისტური აქცია მიმდინარე წლის დასაწყისში? თავდაპირველად სომხეთი ხელისუფლება ყველაფერს უარყოფდა, შემდეგ ისევ „უცხოელებს“ დააბრალეს... და განაცხადეს, რომ მათ მიმართ „ზომები მიღებულიაო“. თუ ასეა, მაშ რატომ დადის სომეხი ნეონაცისტების ლიდერი ჰაიკ ნაზარიანი თავისუფლად ერევნის ქუჩებში, იღებს ფოტოსურათებს თავის მრავალრიცხოვან მომხრეებთან ერთად, შემდეგ ამ სურათებს სოციალურ ქსელებით ავრცელებს, თავხედური ანტისემიტური მოწოდებებით მოქმედებისაკენ?
რატომ აწყობენ ნეონაცისტები ღიად მსვლელობას ერევნის ცენტრში? ისინი ნაცისტების ხელშემწყობ გარეგინ ნჟდეს ძეგლთან მიდიოდნენ, რომელიც სომხეთის დედაქალაქის ცენტრალურ მოედანზეა აღმართული.
ნუთუ ყალბია გლობალური ანტისემიტიზმის შემსწავლელი ამერიკული ინსტიტუტის მიერ მომზადებული 2023 წლის ანგარიში? ან ისრაელის დიასპორის საქმეტა და ანტისემტიზმთან ბრძოლის სამინისტროს, ან პრემიერ-მინისტრის კანცელარიის მოხსენებაში ასახული ფაქტები? ორივე დოკუმენტს ერთი რამ აერთიანებს: რეალობა, რითაც სომხეთში ანტისემიტიზმის თარეში დასტურდება.
მაგრამ მოდით, სომხეთის მეგობარ ირანის შესახებაც ვისაუბროთ. ერევანსა და თეირანს ერთმანეთთან სტრატეგიული თანამშრომლობის ხანგრძლივი ისტორია აკავშირებთ. 2008 წლის ბოლოს ამერიკელი დიპლომატები მივიდნენ დასკვნამდე, რომ სომხეთი ირანს უმართავ რაკეტებსა და სხვა ცეცხლმსროლელ იარაღს აწვდიდა, რომელთა მეშვეობით ერაყში ამერიკელ სამხედროებს კლავდნენ. 2016 წლიდან კი სომხეთ-ირანის სამხედრო თანამშრომლობა კიდევ უფრო განმტკიცდა...
რაც შეეხება ამას წინათ გაფორმებულ სომხეთ-ირანის შეთანხმებებს დაზვერვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ, სამხედრო სფეროში კავშირები განმტკიცებაზე, სომხეთის ტერიტორიაზე ბაზების გახსნაზე, ამის უარყოფა, უბრალოდ, შეუძლებელია. სანამ ეს ინფორმაცია გახდებოდა საჯაროდ ცნობილი, მანამდე რამდენიმე დღით ადრე სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი თეირანში გაემგზავრა, სადაც მონაწილეობა მიიღო ირანის ახალი პრეზიდენტის ფიცის დადების ცერემონიაში. სხვათა შორის, ამ ცერემონიაზე ესწრებოდა უცხოეთის სახელმწიფოს მხოლოდ ორი ხელმძღვანელი, სხვა ქვეყნებმა რანგით დაბალი ოფიციალური პირები გაგზავნეს.
თეირანში ყოფნისას ნიკოლ ფაშინიანი ირანის უზენაეს სულიერ ლიდერს აიათოლა ალი ჰამენეისაც შეხვდა, რომელმაც განაცხადა: „ჩვენ სომხეთთან ურთიერტობის განმტკიცება გვაქვს გადაწყვეტილი. ჩვენი თანამშრომლობა, რომელიც ურთიერთინტერესებს ეყრდნობა და არ არის დამოკიდებული სხვა სახელმწიფოების პოლიტიკაზე, ურყევი ენერგიით გაგრძელდება“.
გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რომ ნიკოლ ფაშინიანი უნდა სეხვედროდა „ჰამასის“ ლიდერს ისმაილ ხანიას, რომელსაც სურდა მისთვის მადლობა ეთქვა რეალურად არარსებული „პალესტინის სახელმწიფოს“ დამოუკიდებლად აღიარებისათვის, თუმცა დამატებითი მტკიცებულობები ამისთვის არ არის, რადგან ისმაილ ხანია საკუთარ დანაშაულებებს შეეწირა.
ერევანს ამის უარყოფაც შეუძლია, მაგრამ ნებისმიერმა ადამიანმა, რომელიც ახლო აღმოსავლეთის ისტორიას იცნობს, კარგად უწყის, რომ სომხები ყოველთვის მხარს უჭერდნენ პალესტინელთა ტერორისტულ ორგანიზაციებს.
სომხეთის ერთ-ერთი ეროვნული გმირი მონტე მელქონიანი (იყო „ასალას“ წევრი, მონაწილეობდა ყარაბაღის პირველ ომში, დაიღუპა 1993 წელს აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აღდამის რაიონში) თავს იქებდა, ხოლმე და ამბობდა, რომ ისრაელის წინააღმდეგაც იბრძოდა, რასაც მისი ძმა მარქარ მელქონიანი წერს თავის წიგნში სათაურით „ჩემი ძმის გზა. საბედისწერო მოგზაურობა სომხეთში“.
სასურველი იქნებოდა ბატონი გრიგოლ ოვანისიანისათვის ერთი რამ გვეკითხა: თუ მას ნამდვილად სურს ურთიერთობის განმტკიცება სომხებსა და ებრაელებს შორის, მაშინ მისთვის კარგი იქნება ისარგებლოს როგორც ადგილობრივი, ისე საზღვარგარეთული სომხური მასმედიით, ანტისემიტიზმთან ბრძოლისათვის და თავისი სახელმწიფოს პოლიტიკის შესაცვლელად, რომლის გამოც სომხეთი, დიდად სამწუხაროდ, ირანის მარიონეტად გადაიქცა.
წყარო: https://www.jpost.com/opinion/article-816821
ბრიტანულ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ტრამპმა პუტინისათვის დრო ისე გამოთვალა, რომ სანქციებით მაქსიმალურ შედეგს მიაღწიოს“ (ავტორი – კონ კოფლინი). პუბლიკაციაში განხილულია აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ მიმართული მეორადი სანქციების ათდღიანი ვადა და მოცემულია მათი სავარაუდო შედეგები.
გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:
დონალდ ტრამპმა, ალბათ, ყველაზე საუკეთესო და შესაფერისი დრო შეარჩია თავისი მეორადი ეკონომიკური სანქციების ახალი ვადის გამოცხადებისათვის, რომ რუსეთს ნავთობისა და გაზის გაყიდვით მიღებული შემოსავლები შეუმცირდეს და უკრაინაში ომი შეწყვიტოს.
დონალდ ტრამპს სამჯერ ეგონა, რომ ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების აუცილებლობაში დაარწმუნა, მაგრამ სამჯერვე, როგორც კი სატელეფონო საუბარი მთავრდებოდა, რუსეთის არმია უკრაინული ქალაქების დასაბომბად რაკეტებსა და დრონებს უშვებდა.
აშშ-ის პრეზიდენტის მხრიდან იმის დაგვიანებული აღიარება, რომ „პუტინი მას თურმე ათამაშებდა და ომის გასაგრძელებლად დროს იგებდა“, იმას ნიშნავს, რომ როგორც იქნა, „ტრამპი აბობოქრდა“ და თავის რუს კოლეგას ათდღიანი ვადა დაუწესა ცეცხლის შესაწყვეტად. თუ კრემლი თეთრი სახლის მოთხოვნას არ დაეთანხმება, ძალაში შევა ახალი მომატებული საბაჟო ტარიფები იმ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც რუსეთისაგან ნავთობს ყიდულობენ. სანქციის მიზანი და განხორციელების პროცედურა ასეთია: აშშ რუსული იაფი ნავთობისა და გაზის მოყვარული ქვეყნების – ინდოეთის, ჩინეთის (და ალბათ, თურქეთის და სხვების) მიერ წარმოებულ იმპორტირებულ პროდუქციაზე მომატებულ საბაჟო ტარიფებს დააწესებს. მათი ფასი იმდენად გაძვირდება, რომ ამერიკაში მყიდველი აღარ ეყოლება, ანუ ინდური და ჩინური კომპანიები დაზარალდებიან. ზარალის თავიდან ასაცილებლად იგივე ქვეყნები იძულებულნი გახდებიან, რომ რუსეთისაგან ნავთობისა და გაზის შესყიდვა შეწყვიტონ, რის შედეგადაც რუსეთს შემოსავლები შეუმცირდება, ანუ კრემლს აღარ ექნება თანხები უკრაინასთან ომის გასაგრძელებლად. რუსეთი ცეცხლს შეწყვეტს და სამშვიდობო მოლაპარაკებაზე დათანხმდება.
კონგრესში ზოგიერთი დეპუტატი უფრო რადიკალურად არის განწყობილი, რომლებიც 500%-იან სანქციების დაწესებას მოითხოვენ.
უეჭველია, რომ დონალდ ტრამპი სერიოზულად არის განწყობილი. თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ მან იძულებული გახადა იაპონია და ევროკავშირი სავაჭრო ხელშეკრულებების დადებისას აშშ-ის მოთხოვნებზე დათანხმებულიყვნენ, განა თეთრი სახლი კრემლის წინაშე უკან დაიხევს?
როგორც კი ინდოეთი და ჩინეთი მტკივნუულ დარტყმას იგრძნობენ ამერიკასაგან, ისინი იძულებულნი გახდებიან რუსეთისაგან ნავთობ-გაზის შესყიდვა შეამცირონ (ან საერთოდ შეწყვიტონ). ამით დაინგრევა ვლადიმერ პუტინის გენერალური გეგმა რუსეთის იმპერიული ძლიერების აღდგენის შესახებ.
რუსეთი უკრაინის ფრონტზე წარუმატებლობას განიცდის. მართალია, კრემლმა დრონებითა და რაკეტებით უკრაინული ქალაქების დაბომბვა გააძლიერა, მაგრამ ფაქტია, რომ მაისში დაწყებულ შეტევას რუსეთის არმიისათვის რაიმე მნიშვნელოვანი წარმატება არ მოუტანია. ვლადიმერ პუტინი ბოლო დროს მუდმივად ცდილობს რომელიმე მსხვილი უკრაინული ქალაქის დაპყრობას, მაგრამ უშედეგოდ – პოკროვსკს და კონსტანტინოვკას ისევ უკრაინელები აკონტროლებენ. უკრაინელები მამაცურად იბრძვიან, რუსები უამრავ ჯარისკაცს კარგავს – კრემლის ზარალმა უკვე მილიონს მიაღწია დაღუპულებისა და დაჭრილების სახით. ეს ნიშნავს ყოველდღიურად 1080 რუსი მებრძოლის დაღუპვა-დასახიჩრებას.
ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ათასკილომეტრიან ფრონტის ხაზზე რაიმე წარმატებას მიაღწევს მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპი უკრაინას მეტ იარაღს მიაწვდის. უკრაინელებს თუ იარაღი საკმარისი რაოდენობით ექნებათ, ისინი რუსებს უკან დაახევინებენ და საეჭვოა პუტინმა ის ტერიტორია შეინარჩუნოს, რაც ბოლო დროს დაიპყრო. კრემლს ირანის იმედიც აღარ ექნება, რადგან თეირანი მნიშვნელოვნად არის დასუსტებული ისრაელთან (და აშშ-სთან) ამასწინანდელი საჰაერო შეტაკების გამო.
არის იმის ნიშნებიც, რომ თვითონ ვლადიმერ პუტინს მისსავე გარემოცვაში ბევრი არ ეთანხმება, რასაც მოსკოვში მიმდინარე საკადრო წმენდა მოწმობს. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ჩინოვნიკი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ამთავრებს, ცნობილი ოლიგარქები კი ქვეყნიდან გაქცევის დროს იქნენ დაკავებულები. ზოგიერთი მაღალჩინოსანი ოფიცერი, რომლებსაც ყოფილ თავდაცვის მინისტრთან სერგეი შოიგუსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ, დაპატიმრებულები იქნენ კორუფციის ბრალდებით.
იმ სიძნელეების მასშტაბს, რასაც ვლადიმერ პუტინი შეეჯახა ომის გამო, მოწმობს ის ფაქტი, რომ იგი იძულებული გახდა გასულ კვირას ყოველწლიური სამხედრო-საზღვაო აღლუმის ჩატარება გაეუქმებინა – უკრაინაში განცდილი დიდი დანაკარგების გამო.
ამრიგად, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება ვადების შემცირების თაობაზე დროულია – ის იმ დროს იქნა მიღებული, როცა ვლადიმერ პუტინს, ყოყოჩობის მიუხედავად, ე.წ. „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ გაგრძელების ვარიანტები უმთავრდება.
თუ რუსეთის პრეზიდენტი გამოფხიზლდება და მიხვდება, რომ მას უკრაინაში ომის მოგების შანსი არ აქვს, მას სხვა არჩევანი არ ექნება იმის გარდა, რომ დონალდ ტრამპის მოთხოვნას დათანხმდეს – ცეცხლი შეწყვიტოს და სამშვიდობო მოლაპარაკება დაიწყოს.
